Morgunblaðið - 03.12.1972, Blaðsíða 6

Morgunblaðið - 03.12.1972, Blaðsíða 6
MOtRGUiNBLAÐIÐ, SDN’NUDAGUR 3. DESEMBER 1972 Bragi Ásgeirsson, listmálari, skrifar: Það er armarleg kennd setn grípur hug minn þegar gamaU draumur og staðfastur ásetming- ur er skyndilega orð'.nn að veru lei!ka, og ég stig úr lestimni staddur í Dresden listaborginni söguÉrœgu, borginni sem átt hef ur tima mikillar reisnar og síð- ar orðið að lúta ægdegustu eyði leggingu sem sagan greinir, séð í ljósi þe.is, að eyðing hennar hafði enga minnstu hermaðarlega þýðingu. Það hefur margt verið skrifað og mikið deilt á opin- berum vettvangi um árás þessa á borgina og orðinu hefnd bregð ur þar þráfaidlega fyrir, og víst er, að fá yerk maimanna sýna jafn Ijóslega að þetta hugtak er ótvírælt skæðasti bölvaldur aöra tirra. Ég vil hér bregða upp fyrir lesendum blaðsins nokkrum svip myndum frá þessari m'klu lista- borg sem var höfuðstiaður Sax- lands, aðsetur konunga Póllands um tíma og einn af valdamið- deplum Evrópu átjáindu aidar. Auðlegð sú sem sótt var í si-if- umámur Saxlands, reyndist und irstaða íburðarmiki'ilar húsagerð arlistar og stórbrotihna lista- Fyrri grein safna. 1 tvö bur.druð ár dró þessi borg til sín lílkt og seg- ull r thöfunda og ieikara, lista- menn og lærða, aðals- O'g ævin- týramenn. 1 Dresden var álitið að hoffmanniegasta hirð í Evr- ópu réði ríkjum og að þar væri einrn af snertipunktum pólitiskr- ar, mer.ningar'legrar og hernaðar le jrar athafnasemi. Ýmsar þjóðsagnakenndar per- scn-U'r hé'ldu þar um stjórnvöl og m-un þeirra nafntogaðastur Friðr'k Ágúst I kjörfursti Sax- lands, nefndur hinn sterki, en har.n viidi gera Saxdand að stór- veldi. Hann gerðist kaþfjlsku r til að geta náð krýnimigu sem konungur Póllands og nefndist þá Friðrik Ágúst II Póllands- konungur. Við h rð han-s rounu ástareldarn-ir hafa logiað glatt og ekki siður í hans ei'gin brjósti og fara af þvi margar og kost-uleg- ar sögur. Áður en lengra er haldið í átt til nútímans þykir mér réfct að greina sögulegan annál borgaæ- innar og fer þá hratt yfir við- burðaríkt svið. Dresden kem- ur íyrst fram í heimiildium árið 1206, og er þá sagt frá henni sem fisikiþorpi á hægri árbaikka Saxeifar (Elbu). Árið 1216 öðl- ast Dresden borgarréttindi í Magdeborgar-léni. Árið 1222 er fyrsta steinbrú borg'ariinnar byggð yfir Saxelfi, gerðist það á ríikisárum Hinriiks mark-greifa fróða og var nafn brúarimmar skjalfest som: „pons lapid'us trans Aibeam“. Árið 1309 fær Dresden borgarinnsigli og boirg arliit (fána). Næsfcu 150 árin "rís hver byggingin á fæfcur annarri í borginni, en árið 1491 geisa þar mi'klir eldar. Árið 1485 er íbúar borgarinnar voru um 5000 prédikar Marteinn Lúther í hölll Dresdenborgar oig tveim árum seinna er lesin upp í kcrossikirkju borgarir.nar páfaleg bannfæring á Martein Lúther. Hinirilk her- togi hinn frómi gerist bandamað ur endurbótasinna árið 1539 og Dresden verður lýst mót- mælendatirúar, þannig er sviðtsett Óperan fyrir eyðilegginguna. Hún hefur nú verið endurbyggð í sinni upprunalegu mynd (1960). Sami hluti eftir endurbyggingu. Krosskirkjan brennur 16.2. 1897. fynsfca lútherska messan í kap- eliu hallarinnar 7.7. 1539. Mi'kl- ar vald-asviptiri'gar verða árið 1547 í Saxiandi, -sem enda með því að Dresden verður aðsetur kjörfursta Saxlandis. — Nú fer bongin fyrir alvöru að blóimstra sem borg lista og fagurra bygg- inga, og 1560 er þar fyrst stofn- að listaveíkasafn, — hvern við- burðinn af öðrum ber að á sviði húsagerðarlistar sem annama lista. Kalvínistar eru bældir n-ið ur af hörku á árunum 1591 1611 af Kristjáni II kjö'rfiursta. Á ríkisárum Jóhamns Georgs II kjörfiursta (1611—1656) er Hein- rich Schiitz ráðinn hirð- h 1 jó-msveitai’Stjóri (1615) og 1627 er frumflutt ópera hans „Daphne“, sem jafnframt var íyrsta þýzka óperan. Pest- in mikla (svartidauði) geisaði í borginni 1632 og tók sig upp hvað eftir annað fra-m að ár-in'U 1643. Árið 1685 verður aftur stór bruni í Dresden. Níu árum seinna kemst Ágúst sterki til válda, maður frama, metorða -gi-rnii og ótrúiegna krafta. Hann hefst strax hamda við að auðga Dresden af stárfen-glegum bygg ingum og það var á -stjómarár- um hams sem hin mikla og fræga höll Zwinger var byggð. Höf- unduir byggingarinnar Matthes Daniel Pöppelimann gekk í þjón- ustu kjörfursta Saxiandis 1686, fór 1710 til Vínarborgar, Rómar og Parisar og stoifnaði eftir heim kom-u sína 1718 -rikiisbygigingar- niefnd. Plann dó í Dresden 1736, en lét eftir sig margar af fegursfcu byggie'gum sem reistar hafa verið í borginn-i. Ágúst sterki kom því tiil leiðar að öll- u-m málverkum í eigu komungs- fjölskyldunnar var safnað eam- an í eina byggingu seim gerð var að Kstasafni. Son-ur Ágústar sterka, Friðrik Ágúst II kjör- fursti Saxlards og jafn-framt Friðrik Ágúst III Pólliandskon- ungur, fetar dyggilega í fótspor föðuir sins hvað byggingarfram- kvæmduim viðvíkur, og nú er borgin senm orðim svo rik af íburöarm i-kl'Um og fögrum bygg- ingum, að rétt þótti að fegurð- in yrði sjónrænt skjalfest fyrir eftirkamendumia. Var því brugð ið tll þess ráðs að bjóða himiu-m fræga málara Canaletto að ger- ast hirðmálari Dresdenborgar og kom hann þanigað árið 1747. Það er fraimair öðru í gegirtum myndir þessa málara -sem mönnium opin- berast hve Dresden þessara ára hefur verið stórkostleg. An- tonio Can-ail, sem niefindi sig Cana letto, fæddiist í Feneyjum 1697 og dó á sarna stað 1768, lét eft- ir sig mifkið lífsverk og eru myndir hans af Dresden eim unigis lítill hiu-ti þess. Hann not- aði sérstaka tækni í -gerð mynda sinna þar sam hárnákvæim-ri f jar vídd er náð með nýrri tækni sem feneyskir málarar höfðu fund'ið upp, nokkurs konar Ijósmyndiavéd með vísisskífu sem nefndist „oamera ofctioa". Með tæ'kimu var mótívið teilknað, en það var eirv ungis lita-byg'gi-ng Canaletto, himn guL'lini litablær og hæfitleiiki hans við að ná fram bla'briigð- um andrúrnisinis, som gefa mymd- um ha-ns mikilsvert listrænt gildi. Árið 1754 gerist merkwr at- burður i sögu borgarinn'ar þeg- ar trúniaðarmaður greifa noktk urs, Briih'l að n'afni, falar mynd Rafaels Sixtimsku Madonn'una ú-r klausturkirkju K. Sisto x Páa- oenza fyrir 20.000 dúkaita. Mynd þes-si hefur lemgi verið eitt af liistræniuim táknuim borgarinn- ar og er með frægusfcu mynd- um Rafaels. ÁErústarbrú sprengd 19.3.1813.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.