Morgunblaðið - 30.01.1973, Page 10

10f
MORGUNBLÁÐIÐ, ÞRlÐjtrDAGUR' 30. JANÚAR 1973
HAMFARIRNAR I VESTMANNAEYJUM
Árni Johnsen skrifar frá Vestmannaeyjum;
ALLT FER í ATHUGUN,
ATHUGUN, ATHUGUN...
...á meðan brenna hús í Eyjum og búslóðir skemmast
A þessari mynd sést srlöffS'ti hve hátt nýja eldf jallið er orðið. I*;ið er næstum því eins hátt og Helgafell, sem
einnig sést á myndinni. Helgafell er 327 metrar en nýja fjallið var 180 metrar í gær.
— Ljósmynd Sigurgeir Jónasson.
SINNULEYSI íslenzkra stjórmwalda
og lognmolla í nauðsynlegum, sikjót-
um aðgerðum vegna eldgossins á
Heimaey hefur sannað Vestmanna-
eyingum enn einu sinni, að aldrei
slkiidu þeir treysta öðru en eigim frum
kvæði.
DrengSkap virðum við mikils og
stuðning mamna á milii, þegar eitt-
hvað bjátar á. Því þótt Vestmanna-
eyingar séu oft kallaðir mestu ein-
stak’iingshyggjumenn landsins, þá
er samhugur Eyjaskeggja órjúfanieg
ur, þegar á reynir.
Lið vaskra manna frá meginland-
inu hefur komið Vestmannæyingum
til hjálpar á síðustu dögum og það
þykir okkur vænt um. Sama er að
segja um j’firlýsingar erlendra þjóða
um stuðning við VestmEinnaeyjar
vegna þess ófremdarástands, sem nú
ríkir um sinn á þessum lit’lu eyjum
með mikLa athafnalífið. Mun fleiri
menn hefði þó þurft. Því hefur bæj-
arstjórn Vestmannaeyja saimþykkt
að þiggja öli tilboð um stuðning i
þessu máli, innlendan og erlendan,
hvort sem um er að ræða fjárhags-
aðstoð eða tækniaðstoð.
Það er sælla að gefa en þiggja og
sjaldan hafa Vestmannæyingar ver-
ið þiggjendur, em nú er um það að
ræða, hvort Vestmannaeyjar verði
áfraan byggðar þvi mannlífi, seim hér
hefur þróazt og það ætla Vestmamna-
eyingar sér svo fremi, að þess sé
nokkur kostur.
SKÖMM SÉ ÞEIM EB ÞAÐ GEBIB
Sú erlemd þjóð, sem brást fyrst við
og bauð stuðning, voru Bandaríkin,
en vegna þess, að það boð hentar
ekki einhverjum i ríkisstjórn Islands,
er reynt að stinga boðinu undir stól.
Hagsmunum Vestm.anmaeyinga er
ruglað saman við grunnhyggna póli-
tík. Sköimim sé þeim er það gerir.
Nú eru iiðnir 8 dagar síðan ósköp-
in dundu yfir á Heiimaiey, og enm er
rikjandi fum og fálm í öllum aðgerð-
um, sem skipta máli. Tuigir húsa eru
undir ösku, önnur brunnin til ösku,
og viða í bænum eru þök fjölmargra
húsa í yfirvafandi hættu vegna ösku-
magns, sem á þelm hvílir. Þeir fá-
mennu björgunarhópar heimaimamna,
sem hafa unnið sleitulaust alla sl.
viku vinrna að sjálfsögðu eteki leng-
ur með fullum kröftum og rökréttri
hugsun. Lögð hefur verið áherzla á
að bjarga húsbúnaði úr húsum og
ekki hefur verið hægt að vinna það
fyrirbyggjandi starf, sem þurft hefði
i upphafi. Það hefur kostað mörg
hús, að ekkert lið var hægt að setja
i að birgja gLugga þeirra, og ekkert
lið hefur getað sinnt þökunum, sem
viða hafa fallið undan ösikuþungan-
um og sprengt veggina. Það hefur
víða vamtað mienn i Eyjum siðustu
daga.
Á meðan láta islenzk stjórnvöld
það viðgangast, að flast mál fari í
nefndir og sú staðreynd er ekki virt,
að allt þetta mál þarfnast skjótra að-
gerða og atfgreiðsiu. Allt fer í athug-
un, athugun, athugun og aftur at-_
hugun. Og ef eitthvað er samþykkt
virðast menn svo glaðir, að þeir
gleyma að málið er síbneytilegt. Með-
ferð þessa máls á flestum sviðum
minnir á stöðu sildar í pækli, þair
sem tunnan er lokuð.
Á sama tíma og leyfi Eyjaskegigja
tiil þess að leggja hönd á plóginn og
snúa heim og lita eftir eignum og
hjálpa tiil, er ekki sinnt nema mjög
takmarkað, er boð vamarliðsins á
Keflavíkurflugvelli um aðstoð smið-
gengið eins og hægt er. Þyrla frá
varnarliðinu var jú nógu góð til þess
að flytja sauðkindur Eyjaskeggja til
lands.
HVEBT VAB TILBOÐ
B AND ABÍK.TANNA ?
Bæjarstjórn Vestmannaeyja hafði
ekki í gær fengið að vita hvert til-
boð Bandarikjastjórnar væri. Ríkis-
stjómin liggur á því. En heyrzt hef-
ur, að það netmi milljöirðuim króna,
þó að minna mætti gagn gera. Þá
svaraði bæjarstjóri Vesitmannaieyja
því aðspurður, að honuim hefði ekki
verið sagt hvaða aðstoð varnarliðið
hefði boðið.
Hins vegar könnuðum við sjálfir
þetta mál í gær og töluðum við varn-
arliðsm/enn. Þeir hafa boðið þrjár
stóru Douglas-flugvélamar, sem þeir
hafa og stóru þyrlumar þrjár og
allt liðið sem þeir geta sent. Þeir
hafa sant tvo slökkviliðs>bíila, sem þó
eftir tvo sólarhringa hjá Almanna-
vörnum, voru ekki komnir til Vest-
mannaeyja í morgun. Á sama tima
brunnu fjölmörg hús hér. Auk þess
hefur varnarliðið boðið sérþjálfaðar
flutningasveitir íslenzkra manna til
hjálparstarfia. Enn allt þetta hefur
drukknað í kerfiiniu. Það er í atlhu-g-
un og á mieðan brenna hús i Eyj-
um, búslóðir skemmiast meira og
minna vegna þesis að t'írni er svo
naumiur og allt starf vamtair heildar-
stjóm ag skipulagnimgu. Þær Herk-
ules flugvélar, sem vamarliðið hef-
ur stáðsettar á vellimum eru búnar
stórum benisiíngeymum, svo að þær
mundu ekki koma að notum. En það
væri ekki úr vegi að fá siliikar vé’.ar
erlendis frá, vélar, sem fllytja tugi
tonna og bíla af öllum stærðum.
EYÐILEGGINGIN EB NÓG, ÞÓTT...
En við verðuim að bíta í það súra
epli, að eigingimi og þröngsýni
stjómarherranna er hagsmiumum
Vestmannaeyiniga yfirsterkari. Það
þarf mamnskap til að hreimsia öslku
aif húsþökum og götum. Hraungosið
er ekkert vandamál þessa dagana og
þar sem þetta eldgos er ekki stórt
eldgos verður að búast við því, að
það standi ekki lengi. Nýja eldkeil-
an er nú langt komin að ná hæð
Helgafells. Og hvað sem verður eru
þeir sem hafa unnið i Eyjum gos-
dagana og fylgzt með málum bjart-
sýnir á gang mála, þrátt fyrir allf.
Við ítrekuim þá kröfu, að íslenzk
stjómvöld tryggi það, að himgað
komi 500—1000 manna vimnuiflokkar
þegar í stað og hefji vinnu við
hreimsun og uppbyggingu þar sem
skörð eru fyrir skildi.
Vestmannaeyjar hafla oft verið
kaLlaðar gullkista IsLands og það
borgar siig ekki að hafla þann skjöld
tættan. Á meðan menn haida ttfi
gróa siár og það myrka fyrnist. Þvi
mun Vestmannaeyjakaupstaður atft-
ur verða sá snyrtiiegi bær með bjart
yfirlit, en til þess þarf starf nú þeg-
ar. Eyðileggingin er nóg, þó að sinnu
leysi sitjórvalda og ræfi’dómur aiuki
hamn ekki.
Það þarf að flytja túgi malarflutn-
inigabíila og stórvirk tæki til Eyja nú
þegar. Bkkert haings lemgur. Hvað
unnu margir menm og biíar við Búr-
fel’.svirkjun, Lagarfossvirkjun og
annað, sem unnið hefur verið að?
Vestmiamnaeyjar eru dýrmætari. Það
er etoki hagur Vestmainnaeyinga
einma, að byggðin dafni þar á ný.
Það er hagur allrar þjóðarininar eims
og h'aigslkýrslur sanma svo áþreifam-
lega. Þvi er það eðlilegt, að efna-
hagsráðstafanir þurfi að gera vegma
þeissa máls. Því verðum við að vera
viðbúin þeim strikum, sem o'kkar
eldfjallailand getur sett í reitoning-
imn.
FEUMKVÆÐI BÆJABST.IÖBNAR
Bæjarstjórm Vestmannaeyja heflur
nú tekið fruimkvæðið í því, að þiggja
ailla erlenda aðstoð sem býðst, hvort
sem það er f járlhaigsaðstoð eða tæíkmi-
aðstoð og því er ekki ástæða til þess
u-m sinn að álcvarða aukaálögur á
alla landsmemn vegna þessa öhappis.
Það ástamd, sem nú er í Vest-
manmaieyj'Uim, er einstakt á Vestur-
lönduim, og eiris og okkuf þýkir sjálf
sagt að styrkja þá, sem vetða fyrir
óhöppum í himuim stóra heimi, er
ékki öMklegt, að þeir sem standa
okkur næst í hugsun og imenningu
vilji leggja flram lið sitt í þessu
miáli. Þeir sem hafa kynmzt Vest-
manmaeyjum og því mianmlífi, sem
þar hefur þróazt, viija ekki horfa
á það splumdrast.
„Eins og safír 'greyptur í silfur-
hring“, sagði þjóðskáldið Einar
Benediktsson uim Ve.stmannaeyjar í
einu ijóða sinma. Engimn vilil týna dýr
mætum eðaflsteini úr hring sínuim.
Ef Isllenzk stjórnvölid rugla saman
fjárhagsaðgerðum þjóðarinn'ar og
þessu tíima'bundna óhappi Vestmamna
eyimiga, sýna þau Ve.stmannaeyingum
þá llítilsvirðingu, semn þeir
eiga hvortei skilið né vilj-a sitja umd-
ir. Vesfcmann aey in gar vilja ekki
verða betlilýður á Islendingum, þó
að þeiirra hiiutur í gjaldeyrisverðmæt-
um hafi hingað tiil verið áll rífllegri
em amnarra.
ÞVÍLÍK FIBBA OG SMÁN!
Það hefur fllogið íýrir, að íslemzk
stjórmvöld ætii sér að bíanda vænt-
anlegum samningsbundmum kaup-
hækkunum, álagi á sölusfcaitt, stoatti
á bændur og álagi á eignaskafct sam-
an við aðgerðir vegna eldgossins á
Heimaey. Þvíilík firra og smán. Nóg
hefur aimienningur samt og Vest-
mamnaieyimgar hafla stærri hug em
svo, að þeir vilji leggj'ast á „breiðu
bökin“. Eflemd lán væru t.d. eðfli-
legri, heldur en að óhapp Vestimanna
eyiniga verði afsökun íslenzfcra
stjómvaida í því eldgosi, sem e.fna-
hagsaðgerðir valldhafa eru.
Vestmammaeyingar enu fljðtir til
vitna. Þeir gflieyma seint þegar þeiim
er sýmd lítilsvirðimig. Á viðkvæmri
stumd, skaJl aðgát höfð í mærveru
sálar. Ekkert vitieysis stjómarfrum
varp í þessu máli.
Að sjálfsögðu eru flestir Eyja-
skeggjar, sem nú dveljia á megin-