Morgunblaðið - 27.02.1973, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 2T. FEBRÚAR 1973
„Stöndum á mikil-
vægum tímamótum“
— sagði Geir Hallgrímsson í tilefni af samn-
ingunum við EBE. Stefnu viðreisnar-
stjórnarinnar fylgt
ALÞINGI samþykkti í gær
með 51 atkvæði gegn einu til-
lögu um að veita ríkisstjórn-
inni heimild til að fullgilda
samning Islands við Efna-
hagsbandalag Evrópu og
Kola- og stálbandalag Evrópu
og til að samþykkja breyt-
ingu á stofnsamningi Frí-
verzlunarsamtaka Evrópu.
Samkomulag hafði orðið í
utanríkismálanefnd um að
mæla með samþykkt tillög-
unnar. Náðist sú samstaða á
grundvelli upplýsinga, sem
nefndin hafði fengið um að
ríkisstjórnin hefði ákveðið að
nota heimildina þegar eftir
að Alþingi hefði veitt hana.
Við umræðurnar um samn-
ingana sagði Geir Hallgríms-
son m.a., að þeir mörkuðu
tímamót í sögu íslendinga,
því hér væri um að ræða einn
mikilvægasta og víðtækasta
viðskiptasamning, sem íslend
ingar hefðu nokkru sinni
gert.
Geir Hallgrímsson
Þórarinn Þórarinsson mælti
fyri-r áliti utainrikismálanefndar,
sem lagði eiwróma til, að þings-
ályktunartillagan yrði samþykkt.
Sagði hann, að áður en nefndin
tx>k endanlega afstöðu hefði Ein-
ar Ágústsson, utanríkisráðherra,
skýrt henni frá því, að ríkis-
stjórnin myndi fullgilda samn-
ingania þegar er heimild Alþing-
is væri fengin. Taldi Þórarinn
Þórairinsson sennilegt að yrði
heimildin veitt þá samdægurs,
þá myndi rikisstjómin fullgilda
hann daginn eftir. Sagði hann,
að fullgilding væri gerð í trausti
þess, að fyrirvarinn um land-
helgisdeiiiuna kæmi ekki til fram-
kvæmda, þó að auðvitað væri
hér ekki um skiiyrði að ræða.
En allir samningar um landhelg-
ismálið yrðu erfiðari, ef banda-
lagið gripi til fyrirvarans. Fagn-
aði Þórarinn því samkomulagi,
sem orðið hefði um þetta mál, og
siagði, að mikilvægt væri fyrir
þjóðina að geta stia&ið samian um
mikiivægustu utaniríkismál:
Geir Hallgrímsson: Ég vil
ekki láta hjá liða að lýsa ánægju
yfir, að full samstaða náðist i
utanríkismálanefnd um að
GRUNNSKÓLA-
FRUMVARPIÐ
TIL 1. UMRÆÐU
MAGNÚS Torfi Óiafsson,
menutamálaráðherra, mælti fyrir
írumvarpi að lögum um grunn-
skóia og iögum um skólakerfi
í neðri deild í gær. Urðu þegar
miklar umræður um þessi frum-
vörp, en vegna plássleysis er ekki
hægt að skýra nánar frá þeim
fyrr en á morgun.
mæla með samþykkt þessarar
þingsályktunartillögu um heim-
ild til fullgildingar á samning-
um íslands við Efnahagsbanda-
lag Evrópu. Það er sérstök
ástæða til þess að leggja áherzlu
á það, að þessi samstaða náðist
á þeim grundvelli, að ríkisstjórn
in hefur lýst því yfir, að hún
muni nota þessa heimild þegar
í stað, þ.e. fyrir 1. marz n.k. Hér
er um fullgildingu að ræða á
einum mikilvægasta og viðtæk-
asta viðskiptasamningi, sem Is-
lendingar hafa nokkru sinni
gert. Standa vonir til, að þessi
samningur ráði miklu um og
hafi jákvæð áhrif á efnahags-
þróun okkar í framtíðinni.
Enginn vafi er á því, að vel
hefur verið haldið á málum af
hálfu samningamanna okkar og
er sérstök ástæða til þess að
færa þeim góðar þakkir fyrir
mikið starf, sem borið hefur
góðan árangur. Um leið og lögð
er þannig áherzla á hinar já-
kvæðu hliðar þessa máls á þess-
um timamótum, þvi að tímamót
eru hér á ferðinni í sögu okkar,
þá verður ekki hjá því komizt
að rifja upp nokkur atriði, sem
athygli hafa vakið við meðferð
málsins.
EFTA-AÐILD LAGÐI
GRUNDV ÖLLINN
Engum blöðum þarf um það
að fletta, að nauðsynlegur und-
anfari þessara samninga við
Efnahagsbandalagið var aðild
okkar að Fríverzlunarbandalagi
Evrópu, EFTA. Þegar aðildin að
EFTA var til umræðu hér á Al-
þingi bæði 1968—1969 og svo
1969—1970, þegar hún var sam-
þykkt, þá flutti Framsóknar-
flokkur frávísunartillögu og sat
siðan hjá, þegar atkvæði voru
greidd um aðild að EFTA. Al-
þýðubandalagið greiddi atkvæði
á móti aðild, og var helzt að
skilja á málflutningi þess, að
við værum að afsala okkur
hluta sjálfsforræðis með aðild-
inni að EFTA. Aðildin væri til
þess fallin og til þess gerð að
opna dyrnar að Efnahagsbanda-
laginu, sem' fékk síður en svo
góða einkunn hjá þeim Alþýðu-
bandalagsmönnum.
Þegar núverandi ríkisstjórn var
mynduð, mátti því jafnvel búast
við því, að ísland gengi úr Frí-
verzlunarsamtökum Evrópu og
héldu allavega ekki áfram þeim
samningaviðræðum, sem fyrrver
andi ríkisstjórn hafði hafið við
Efnahagsbandalagið. En sem bet
ur fer hefur rikisstjórnin ekki
sagt okkur úr EFTA og enn-
fremur haldið áfram samnings-
umleitunum við Efnahagsbanda
lagið með þeim árangri, að samn
ingur var undirritaður 22. júlí
sl. Ekki fer lengur á milli mála
að stefnumörkun fyrrverandi
ríkisstjórnar var rétt, aðild okk-
ar að EFTA hefur skapað skD-
yrði fyrir vexti í útflutningi is-
lenzkra iðnaðarvara, sem ella
hefði ekki verið fyrir hendi og
án aðildar að EFTA hefðum við
ekki náð svo víðtækum við-
skiptasamningi við Efnahags-
banidalagið eins og nú löiggur fyr-
ir og allir flokkar virðast sam-
mála að gera. Samningur Is-
lands við Efnahagsbandalag Evr
ópu er undirritaður 22. júlí sl.
Eðlilegast hefði því verið, að til-
laga til þingsályktunar um heim
ild til fullgildingar á samningn-
um lægi fyrir Alþingi, þegar það
kom saman sl. haust, en engir
tilburðir voru uppi hafðir af
hálfu ríkisstjórnarinnar í þá átt.
Því fremur áttu þessi vinnu-
brögð við af hálfu ríkisstjórn-
arinnar að gert var ráð fyrir því,
að samningurinn tæki í raun
gildi 1. jan. sl., en þrátt fyrir
fyrirspurnir í nefndum þingsins
og í sameinuðu þingi fékkst rík-
isstjórnin ekki til að taka af-
stöðu til málsins fyrir áramót.
Það er ekki fyrr en eftir að
Gylfi Þ. Gíslason flutti tillögu
til þingsályktunar um að fela
ríkisstjórninni að fullgilda samn
inginn, að hún mannaði sig upp
í að flytja þá tillögu, sem hér
er til afgreiðslu. 1 fyrri umræðu
um hana í Sameinuðu þingi fyr-
ir tæpum tveimur vikum gekk
maður undir manns hönd að fá
fram stefnu ríkisstjórnarinnar,
hvort samningurinn yrði fullgilt-
ur fyrir 1. marz eða ekki, en
án árangurs. Það var ekki fyrr
en á fundi utanríkismálanefnd-
ar sl. föstudag, að ákvörðun rík
isstjórnarinnar lá fyrr og þurfti
þá að hafa hralðan á til þess
að fullgilding gæti farið fram
fyrir 1. marz. Því er þetta rifjað
upp nú, að ljóst er, að í 7. mán-
uði frá 22. júlí til 23. febr. gat
ríkisstjórnin ekki tekið afstöðu
tid málsins vegna inwbyrðis ó-
samkornulags. Talið er, að ráð-
herrar Alþýðubandalagsins vildu
ekki fullgilda samninginn, en
Framsóknarráðherrar og ráð-
herrar Samtaka frjálslyndra og
vinstri manna vildu fullgilda
harnn. Er því sama upp á ten-
ingnum við afgreiðslu
þessa máls og ýmissa annarra,
því að ákvarðanir eru annað
hvort alls ekki teknar eða þá
ekki fyrr en á síðustu stundu,
þegar nauðsyn krefur.
Það er út af fyrir sig ánægju
legt til þess að vita, að Allþýðu-
bandalagsráðhermr réðu ekki
ferðinnl í þessu máli eins og í
flestum máium, sem núverandi
ríkisistjónn hefuir með höndum,
ætti það naumar að auka kjark
annarra ráðherra til að fylgja
fremiur sannfæringu sinni en
skoðunum ráðherra Alþýðu-
bandalagsins. Þótt fulllgildinig
samnings okkar við Efnahags-
bandalagið sé eðlileg og sjálf-
sögð Oig hafi væntanllega jákvæð
áhrif á þróun efnahagsmála
okkar, þá leggur hún okkur
einnig skyldur á herðar eða rétt
Benodikt Gröndal.
ara sagt, ætti að opna augu okk
ar fyrir nauðsyn þess að skapa
atvinnuvegunum þau skilyrði,
að þeir geti notfært sér hinn
aukna markað, sem nú er fyrir
framlleiðsíu þeirra. Hér á ég við,
að gagnslítið er að opna með
viðskiptasamningi markað 250
miiISjóna manna, nema við séum
samkeppnisfærir á þeim miark-
aði. Kóstnaðarverðlag okkar inn
anJ'ands verður að vera í ein-
hverju samræmi við það, sem
gerist í viðskiptalöndum okkar,
samkeppnisaðstaða okkar unga
Y f irgangur
brezkra togara
HELGI Sefjan kvaddi sér hijóðs
utan dagskrár í Sameinuðu þingi
og gerði að umtalsefni frétt,
sem flutt hafði verið í hádegis-
fréttum útvarpsins, um yfirgang
brezkra togara. Óiafur Jóhann-
esson dómsmálaráðherra kvaðst
ekki hafa heyrt þessa frétt, og
engar kvartanir hefðu borizt til
sín eða dómsmálaráðuneytisins.
Jónas Árnason sagði, að Bretar
undirbyggju nú aðgerðir gagn-
vart fslendingum. Sagðist þing-
maðurinn ekki vita um þær í
einstökum atriðum, en markmið-
ið væri að veiða 170 þúsund tonn
af fiski á ísiandsmiðiim fyrir 1.
júní. Ætliiðu þá Bretar að hætta
að veiða. tii bess að sýna að þeir
væru löghlýðnir og færu að fyr-
irmælum dómstólsins í Haag, og
í annan stað viidu þeir sýna, að
á íslandsmiðiim væri nægur
fiskur.
Helgi Selían: — f hádegisfrétt-
um útvarpsim? var frá því skýrt,
að fisfciibátar á miðunum við
Hválbak hefðu orðið fyrir svo
miiklum ágans'i enskra togara, að
þeir hafi orðið að flýja miðiin af
þeim söikum. Þá hefði verið stað-
hæft í fréttinmi, að brezkir tog-
arar veiddu innain gömlu tólf
mílnia lamdhelgininar og sömu-
leiðis fylgdi fréttinmd, að varð-
skip hefðu ekki sézt á þessum
slóðum. svo dögum skipti. Þetta
eru ekki aðeins alvarlegar firétt-
ir fyrir þá menin, s©m í hlut eiga,
fiskimenininia, heldur um leið
alvarlegar fréttir vairðan.di land-
helgisimálið.
Ég viil beima því tiíl dómsmála-
ráðherra, að láta kanma þetta
mál, og um leið er sjálfsögð
knafa, ef fótur er fyrir fréttinmi,
að bætt verði úr, ef kostur er,
svo að þetta ófremdarástand
ha'di ekki áfraim.
Óiafur Jóhannesson dómsimála-
ráðherra: — Ég hef eklki heyrt
þá frétt, s-em hér um ræðir, en
ég dreg ekki í efa, að þiingmað-
uriiran skýri rétt frá henmá. Sumt
í fréttinmi er þó mieð ólíkimdum,
m. a. að staðihæft er að togarar
séu að veiðum inman tólf míln-
anna Mér barst á dögunum afrit
af sfceyti til þimigmanmia Austur-
lands, þar sem kvartað vair yfir
ágaingi togara og ég hef látið
athuea þetta. oe vomia ég að það
verði til þess. að varðskip verði
þarna nólægt. Til min hafa ekki
borizt neinar kærur, en sjálfsagt
væri að láta athuga allar kærur.
Rétt er að taka fram, að vairð-
skipin hafa nú ium alllamigan
tím>a verið bumdin við björgum-
ars'törf við Vestmianinaeyjair og
eirnmig í leit að björgumiarbátum
aif Sjöstjörnummi. Ekki eru nema
2—3 dagair síðan varðskipiin, að
minnsta kosti þau öli, gátu tekið
að simmia síniu aðalstarfi að
nýju.
íslenzka útflutningsiónaóar var
talin mjög góð. T.d. 1970 ag 1971,
én fór versnandi á síðasta árl.
Með þeirri óðaverðbóligu, sem
fyrirsjáairáeg er, þá er þvi mið-
ur ekki útlit fyrir, að iðnaður-
inn geti sem skylidi, þráitit fyrir
lækkaða tolla, nýtt þá markaði,
sem S'amningurinn við Efna-
hagsbandaiagið á að veita betri
aðgang að en áður.
STYRKJA ÞARF
SAMKEPPNISAÐSTÖÐUNA
Eins og kunnugt er var launa
skatti létt af fískveiðum og rík-
isvaldið skuldbatt sig til að
greiða jafwháa upphæð til út-
gerðarimmar að auki við ákvörð-
un fiskverðs um áramót. Iðnað-
uirámm hefur talið sig þurfa einn-
ig á slíkum uppbótum að balda
og má þá nærri geta, hvort hanm
er viðbúinn að taka á sig þær
kostnaðarhækkanir, setn nú eru
að skella yfir. Þá er nauðsyn-
legit áð minma á, að fyrrverandi
riikisstjórn gekkst fyrir skatta-
llagabreytimgum til þess að at-
vimmufyrirtækiin héir á lamdi
byggj'u við sambærilega skatta-
löiggjöf og atvinnufyriirtæki í
öðrum EFTA-.löndum, þegar við
gengjum í EFTA. Núverandi rík
isstjórn hefur að vissu ma.rki af
numið eða dregið úr þessum
hagkvæmu skattalagabreyting-
um. Ástæða er til að taka til
ýtarlegrar rannsóknair allia sam
keppnisaðstöðu atvinnuvega
okkar, bæði útflutmingsatvimnu-
vega, iðnaðar og sjávarútvegs,
svo og þeirra atvinnuivega, sem
seija vörur og þjónustu á heima
markaði, en þeir munu mæta
aukinmi samkeppmi frá inmflutin-
in.gd eftir fullgiltíingu þessa við
skiptasamnimgs. Silíikt ætti í
raun og til frambúðar að hafa
þau áhrif, að viðskiptakjör larnds
manna allra eiga að fara batm-
andi. En slík ýtarlieg ramnsókn
á samkeppnisaðstöðiu atvinmu-
vega okkar þolir enga bið, eink-
um oig sér i lagi vegna þess að
ÖM þróun undiamfarim misseri
bendiir til þess, að sú samkeppn-
isaðstaða hafi farið versnandi.
Eims og kunnugt er, er einn
meginitiligan gur Efnahiagsbamda■
lagsins og þeirra viðskiptasamm-
inga, sem það gerir við EFTA-
löndin, að stuðia að örum hag-
vexti, fullri atvinnu og hag-
kvæmri verkaskiptimgu lianda
og þjóða á mili með þvi m.a. að
fella tolllmúra. Við væntum þess,
að Efnahagsba.ndalagsríkin mumi
ekki nota sér þann, fyrirvara að
láta ekki tollal'ækkanir á sjávar
afurðuim okkar ganga í gildi,
eft'ir áð við höfum fuilgil.t samm-
inginn. Um það skal ég hims veg
ar ekki spá. Allavega njóta iðn-
aðarvörur okkar tollalækkana
þegar í stað og verði bið á því,
að sjávarafurðir okkar fýllgi
með, verður húm væntanlega
stutt. En samkvæmit samm,ingm-
um er gert ráð fyrir þvi í 30. gr.,
að sameiigimleg nefnd, samstarfs-
neflnd Islands og Efm'ahagsbanda
íagsins, starfi að framkvæmd
harns og úrlausn ýmissa mála,
sem af framkvæmdin'ni rísa. 1
Eireai' Ágtistsson.
þeirri samstarfsnefnd ber að
leggja áherzlu á, að eðMJeg verka
skiptimg riki milii Isliands ag
Efnaha gsban da 1 a gsirík jann a.
Nú er vitað, að bæði Bretland
og Vestur-Þýzkaland veita fisk-
veiðiatvinnuvegum sínum slika
styrki, að jafna má áhrifum
þeirra við áhrif verndartolila. Ef
fiskveiðar þessara landa nytu
ekki þessara styrkja, þá væru
þær ekki samkeppnisfærar við ís
lenzkan sjávarútveg, Þá mundu
íslendimgar eðli málsins sam-
kvæimit, hafa það hlutverk í þeirri
efnahagssamvinnu, sem öllum er
Framhald á bls. 31