Morgunblaðið - 27.02.1973, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 27. FEBRÚAR 1973
17
Finnbogi Guðmundsson:
Fylgjast verður fræði-
lega með öllum veiðum
Aflamagn Breta af Islands
miðum hefur aukizt siðan í
september, er fiskveiðilög
saga okkar var stækkuð. Frá
þessu er sagt þannig í fjöl-
miðlum, að svo virðist sem
fiskgengd hafi verið meiri
við strendur íslands 3
síðustu mánuði ársins 1972,
en var á sama tíma 1971.
Þeir, sem nokkuð hafa
fylgzt m.eð fiskveiðunum hér
við land, vita að þessu er öf-
ugt farið. Það var mun minni
fiskgengd við S'trendur Is-
lands árið 1972 en árið 1971
og ekki síður óhagstæð-
ara síðustu 3 mánuði ársins
en aðra. Það er sameigin-
inlegt álit fiskifræðinga
og fiskimanna, sem stundað
hafa veiðar við ísland á ár-
unum 1971 og 1972 að fisk-
gengd hafi verið miklum mun
minni síðara árið.
Nú dettur mér ekki í hug
að rangt sé sagt frá, um það
að brezk fiskiskip hafi land-
að meira fiskmagni af Islands
miðum 3 síðustu mánuði 1972
en beir gerðu 3 sömu mán-
uði 1971.
Hér vantar því upplýsing-
ar og athugasemdir, sem
starfsmenn fjölmiðlanna
ættu að afla sér og
láta fylgja þessum frétt-
um til þess að þær verði ekki
eins villandi og þær eru
nú, þegar þær eru settar fram
athugasemdalaust.
Það er óheppilegt að ekki
skuli vera til fræðilegar upp
lýsingar um fiskveiðar Breta
hér við landið á undanförn-
um árum og sérstaklega sið-
an 1. september 1972.
Við, sem höfum reynt að
fylgjast með fiskveiðum, vit-
um nokkurn veginn hvað er
að gerast og hvað hefur
gerzt.
Ég skrifaði 3 greinar um
veiðar og nýtingu fiskstofn-
anna hér við land á s.l. ári.
Þar gat ég þess, að Bretar
hefðu nýtt fyrir markað sinn
mjög smáan fisk og allt nið-
ur í handfisk. Ef það er rétt,
að afli hafi aukizt hjá þeim
hér á okkar miðum, og það
þá jafnvel miðað við sóknar-
einingar þeirra, þá tel ég það
fullvíst að verulegur hluti
þess sjávarafla hafi náðst
vegna þess, að þeir hafa enn
gengið nær því að nýta
smærri og smærri fisk. Og þá
kastað minna og minna af
smælki fyrir borð. Jafn-
framt hafa þeir stundað í
auknum mæli þau fiskisvæði,
sem hafa gefið þeim meiri
fisk að magni til, þótt htut-
fallið í stærð og aldri fisk-
anna hafi farið versnandi.
Það er að segja, að þeir hafa
aukið rányrkjuveiðiskapinn.
Þetta hefur verið þeim hag-
stætt, vegna þess að mark-
aður þeirra hefur keypt þenn
an afla þeirra á mjög háu
verði, og það jafnvel þótt um
smáseiði væri að ræða. Það
hefur verið upplýst, að yfir
60% af lönduðum afla af ís-
landsmiðum í fiskihöfnum
Breta hafa verið það sem þeir
kalla codlings.
Þegar ég nú hefi í huga
það, sem ég hefi séð á fisk-
markaðsstað I Bretlandi og
var selt sem codlings, en síð-
an eru áratugir, þá er ég
. ekki ínokkrum vafa um, að
það sem þeir selja nú á mark
aðnum sem codlings, er að
verulegu leyti fiskseiði, sem
ekki eru stærri eða eldri en
smæsta gerð bryggjuufsa, sem
drengir veiða víða hér á
landi við klappir og bryggjur
i vörum og höfnum.
Það sem hefði átt að gera 1.
septerober 1972 um lieið og
við ákváðum stækkaða fisk-
veiðilögsögu, var að stórauka
landhelgisgæzluna, miklu
meira en gert var. Og einnxg
að fela Hafrannsóknastofn-
uninni að fylgjast fræðilega
með öllum veiðum hér við
land, og efla þá stofnun til
þess að gera henni þa ð
kleift.
Hafrannsóknastofnunin
hefði átt að fá til ráðstöfun-
ar nokkra togbáta til þess-
ara verka. Þeir mættu vera
80—100 smálestir að stærð
með góðum togbúnaði. Þetta
hefði kostað nokkuð, en
ekki stórvægilegt miðað við
þörfina.
Þessir bátar ættu síðan að
ferðast um meðal þeirra skipa
sem stunda togveiðiar í lög-
sögu okkar, taka nöfn og
heimilisföng sem flestra skipa
og veiða á sama svæði og
þannig fá upplýst hvaða
fisktegundir og aiidursflokk-
ar eru veiddir á hverjum
stað. Einnig ætti sama stofn-
un að hafa trúnaðarmenn
alls staðar þar sem fiski af
Islandsmiðum er landað og fá
þannig vtneskju um hvaða
afla hvert skip landar og sam
anburð við þær athuganir
sem fást með eftirliti á mið-
unum.
Mér fyndist ekki óeðlilegt,
að hægt væri að fá einhvers
staðar styrki frá alþjóða-
stofnunum til þessara fræði
legu athugana, sem gætu orð
ið til gagns fyrir fles'tar íísk-
veiðiþjóðir heims.
Nú liggur fyrir Alþingi
þingsályktun um að leggja
Hafrannsóknastofnuninni til
2 báta til rannsóknastarfsins.
Sennlega þyrftu þeir að
vera fleiri. Seint og hægt
finnst mér miða afgreiðslu
þessarar þingsályktunartil-
lögu, og ótrúlegt tómlæti vera
um vemdun fiskstofnanna
yfirleitt. Rányrkjuveiði Breta
á miðum okkar er svo alvar-
leg, að húm getur orðið þess
valdandi að enginn þorskur
kornist fuliliþroS'ka á hrygn-
ingarstöðvar okkar framar
og það jafnvel þótt allar aðr
ar þjóðir, og þar með við
sjálfir, hættu ölium þorskveið
um hér við land.
Þorvaldur Garðar Kristjánsson alþm.:
Flöskuháls húsnæðismálanna
í desember s.l. lagði ég fram á
Alþingi tiilögu til þinssályktunar
um hækkun íbúðarlána úr Bygging-
arsjóði ríkisins. Þar er gert ráð fyr-
ir, að Alþingi skori á félagsmálaráð-
herra að hlutast til um, að húsnæð-
ismáiastjórn breyti hámarki íbúðar-
lána Byggingarsjóðs ríkisins úr 600
þús. kr. í 900 þús. kr. til samræmis
við breytingar á vísitölu bygging-
arkostnaðar.
Samkvæmt gildandi lögum um Hús
næðismálastofnun ríkisins frá 12.
mai 1970 var gert ráð fyrir, að upp-
hæð íbúðarlána úr Byggingarsjóði
ríkisins væri 600 þús. kr. En jafn-
framt var Húsnæðismálastjórn heim-
ilað að fengnu samþykki félagsmála
ráðherra að breyta þessari upphæð
til samræmis við breytingar á bygg-
ingarvísitölunni. Þetta ákvæði var
nýmadi í löggjöfinni um Húsnæðis-
málastofnun ríkisins. Áður var upp-
hæð íbúðarlánanna ekki breytt
nema með lögum, en nú þarf ekki
lagabreytingu til. Þessi þingsálykt-
unartillaga mín fjallar um það, að
ýta við réttum stjórnvöldum til þess
að breyta upphæð lánanna.
Það var ekki af ástæðulausu að
þessi þingsályktunartillaga var bor-
in fram. Frá því 1970 hafa orðið stór-
kostlegar breytingar á byggingar-
vísitölunni til hækkunar. í maí 1970
var vísitala byggingarkostnaðar 439
stig. Tveim árum siðar, eða í mai s.l.
var þessi visitala orðin 603 stig og
hafði því hækkað um 37,4%.
Enn hækkaði byggingarvísitalan
1. júlí s.l. í 683 stig og var þá orð-
in 55,6% hærri en í maí 1970. Og loks
er þess að geta, að vísitala bygging-
arkostnaðar er nú orðin 689 stig og
er þar um að ræða 56,9% hækkun,
síðan lögin um Húsnæðismálastofn-
un ríkisins voru sett í maí 1970.
Bæta má við, að öllum er ljóst, að
framundan eru stórhækkanir á bygg
ingarkostnaðinum.
Hér var um svo sjálfsagt mál að
ræða, að þingsályktunartillaga þessi
bar þegar þann árangur, að viðkom-
andi stjórnvöld rumskuðu í máli
þessu. Félagsmálaráðherra tók á sig
rögg í janúar sl. að samþykkja
hækkun á byggingarlánum. Þetta
var góðra gjalda vert, og það er
kanns'ki ekki alltaf sem þingsálykt-
unartillaga hefur svo skjót áhrif,
sem í þessu tilfelli. Hins vegar var
hér sá galli á gjöf Njarðar, að hækk
un lánanna er einungis upp í 800
þús. kr. á ibúð en ekki í 900 þús.
kr., eins og þingsálýktunartillagah
gerir ráð fyrir. Það er þvi svo í
þessu máli, að félagsmálaráðherra
hefur aðeins drattazt áfram, en of
lítið og of seint hefir verið aðhafzt.
Með því, að ekki hefur iengra ver
ið eengið i þessu máli af háifu stjórn
valda, er þingsályktunartiilaga sú.
sem hér um ræðir, í fullu gildi enn
þá og verður það, þar til búið verð-
ur að hækka lánin upp í 900 þús.
kr. eða um 50% eins og tillagan ger-
ir ráð fyrir. Til þess að sá árangur
náist, þarf Alþingi að sam-
þykkja þessa tillögu, því að nú er
komið í Ijós, að félagsmálaráðherra
ætlar ekki ótiineyddur að gera svo
sjálfsagða ráðstöfun. Þetta kom í
ljós í umræðum í sameinuðu þingi
15. þ.m., þar sem þingsályktunartil-
laga þessi var til umræðu. Ráðherr-
ann barðist þar um á hæl og hnakka
gegn þessu réttlætis- og hagsmuna-
máli húsbyggjenda. Kom þar í ljós,
að þessi ráðherra er sem fyrr ráð-
þrota og ráðvilltur í húsnæðismálun-
um og hefur engu gleymt og ekkert
lært frá því að hann hrökklaðist úr
stöðu húsnæðismálaráðherra árið
1958. Er félagsmálaráðherra bersýni
lega fvrirmunað enn að skilja þýð-
ingu þess að efla og bæta íbúðar-
lánakerfið, eins og stöðugt hefir ver
ið unnið að, frá því að hann lét af
embætti hið fyrra sinni, árið 1958,
þar til núverandi vinstri stjórn tók
við völdum.
1 tíð Viðreisnarstjórnarinnar urðu
verulegar framfarir í þessum efnum.
Má þar nefna, að þegar Viðreisnar-
stjórnin tók við völdum árið 1959
var vísitala byggingarkostnað-
ar 132 stig. En þegar stjórnin lét af
völdum árið 1971 var vísitalan 535
stig, eða hafði hækkað um 305,3%.
Þá er þess að geta, að þegar Við-
reisnarstjórnin tók við, var hámarks
upphásð ibúðarlána 100 þús. kr. En
þegar stjórnin lét af völdum, var
upphæð lánanna 600 þús. kr. eða
höfðu hækkað um 500% á sarna tíma,
sem visitalan hækkaði einungis um
305,3%. Þannig var á þessum tíma
ekki misst sjónar á því markmiði að
hækka íbúðarlánia hlutfallslega
meira heldur en sem nam hækkun
bvggingarvísitölunnar.
Þorv. Garðar Kristjánsson.
Þó að vinstri stjórnin hafi vel gert
í húsnæðismálunum, væri ofmælt að
segja, að þar væri fullgert og engu
þyrfti þar við að bæta. Hér er enn
mikið verk að vinna. Mikið vantar á
að fullgert sé í þessum efnum. Raun-
ar verður það seint að eigi megi betr
umbæta i þessum málum. Hins veg-
ar er engu öðru líkara en félags-
málaráðherra telji afrek Viðreisnar-
stjórnarinnar svo mikil, að þar verði
engu við aukið. Sannleikurinn er
hins vegar sá, að við búum í þessu
efni við alls kostar ófullnægjandi
ástand, þó að það hafi farið
batnandi. Það þolir engan saman-
burð við þau lönd, sem sambærileg
eru í þessu efni, eins og t.d. Norð-
urlöndin og önnur nálæg lönd, þar
sem er almennt lánað 80—90%
af byggingarkostnaði eða jafnvel
meira. Sjálfir erum við ekki komn-
ir lengra en það að lána úr hinu
almenna veðlánakerfi um 40%
af byggingarkostnaði, ef miðað er
við 2—3 herbergja íbúð. Að sjálf-
sögðu er þetta hlutfall mildu lægra,
þegar um stærri íbúðir er að ræða,
og kemur það ekki sízt niður á barn-
mörgum f jölskyldum.
Sannarlega er þörf á hærri íbúð-
arlánum. Ekki má heldur gleyma
þörfinni á að lengja lánstímann og
bæta lánskjörin. Þetta vinnst ekki
nema með stöðugri viðleitni, svo að
málum verði þokað áfram. Þannig
var haldið á málum frá þvi félags-
málaráðherra lét af stjórn húsnæðis
málanna árið 1958, þar til hann tók
við þeim á ný árið 1971. Þá er kom
in á ný tregða og þrengsli i fram-
rás umbótanna svo að ekki sé meira
sagt.
Er Hannibal Valdimarssyni áskap
að að vera flöskuháls húsnæðismál- -
anna?