Morgunblaðið - 08.06.1973, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 8. JÚNil 1973
17
BÓKMENNTIR - LISTIR BÓKMENNTIR - LISTIR
BÓKMENNTIR - LISTIR
Grafisk sýning
Af manni á hesti, eftir Giinniang; Scheving.
Á VINNUSTOFU Jóns hettins
Enigi'lberts við Flókagötu stend-
ur nú yfir sýning, sem er sér-
stök í sinni röð. Hér er um að
rœða safn af grafik, sem Jón
heitinn eignaði.st á löngum tima,
og ég veit ekki um nokkum ís-
lenzkan listamann, sem hefur við
að að sér jafn fjölskrúðugu
saíni af listaverkum og nú kem
ur I ljós að var ástríða Jóns Eng-
il'berts. Ég held, að þessi sýning
sé sú fyrsta sinnar tegundar hér-
lendis, þ.e.a.s. þar sem haldin er
sýning á einkasafni lisitamanns á
verkum samtiðarmanna sinna.
En þetta er ekki sjaidgæft er-
lendis. Mér er t.d. kunnugt um
mjög merk söfn í eigu margra
listamanna erlendis, og er
skemmst að minnast þess mikla
safns nútímalistar, sem Frakkar
fengu að Picasiso látnum fyrir fá
um vikum. Því gera ekki Msta-
menn hérlendis meira af slikum
hlutum?
1 þessu safnd Jóns Engilberts
má finna margt ágætra hluta,
bæði innlendra og útlendra. >að
eru fyrst og fremsf tréskurðar-
myndir Gunnlaugs hettins Sohev
ings, sem bera uppi sóma Isliands
í þessu safni og þar eru sjald-
séðir hlutir frá hendi Gunniaugs,
sem margir hafa ekki vitað, að
væru til. Ég man t.d. ekki eftir
að hafa séð nokkuð af þessum
verkum opinberlega áður, og
ekki er mér heldur kunnugt um,
hvort þau hafa nokkru sdnni ver
ið á sýningu áður. Það er þvi
sannarlega fengur að fá að kynn
ast þessum merkiiegu svartliisitar
liBtaverkum Gunrdaugs Schev-
ings.
Picasso graflik er hér að
finna. Stórkostileg blöð eftir
meistara aldarinnar, sem nýlega
er genginn til feðra sinna. Hann
var háaldraður og lét efitir sig
ótrúlega mikla og verðmæta
framleiðslu bæði i málverkuim,
skúlptúr, grafík og teifcningum,
sem er allt eftirsótt um allan
heim. Það vekur því mikla
furðu, hve verð á þessum verk-
um er hér fyrir neðan allt, sem
til þekkiist. Ég er viss um, að
margur safnari hefði brugðið
sér til ÍSlands, ef hann hefði vtt
að, að hægt vasri að fá grafísk
blöð eftir Picasso fyrir mirrna
en 20.000 krónur.
í>eir liistamenin, sem ég varð
persónulega hrifnaistur af á þesis
ari sýningu eru Tideniand Jo-
annesen, með sérlega aðlað-
andi og vel gerðar myndir, Sig-
urð Winge, sem var einn af
meisturum Noregs í svartliist.
Daninn H.jort Nielsen á þama
feikna fallegar raderimgar.
Knuth Rumohr er einn af þekkt
ustu myndlistarmönnum Norð-
manna, og þarna er að finna eitt
af eldri grafiskum verkum hans.
Daninn Christoffersen á þarna
mjög persónulega lithographíu,
sem gefur vel til kynna þann
stfl, er hiann hefur orðið þekkt-
ur fyrir á Norðurlöndum. Sá
listamaður, sem mér finnst samt
skaira fram úr öðrum á þessari
sýningu, er Carl Henning Ped-
ersen. Þær tvær krítarmyndir,
sem þama er að finna, eru lík-
lega gerðar hér á íslandi, er
hann dvaldi hér sumarlanigt
ásamt konu sinni Elsu fyrir ná-
lægt tuttuigu árum. Carl Henn-
ing hefur nú hætt að selja verk
sín og ætíiair þeim einn og sama
sitað í heimalandi sínu Danmörku.
Það er þvi einstakt tækifæri til
að eignast þessar myndir, en hér
er verðlagið í meira samræmi
við veruleifcann, en vitleysan
með verk Picaissos. Ég er altt að
þvi móðgaður fyrir hönd hins
látna meistara Picasso, eims og
gera má sér Ijóst af þessum lín-
um. Franski málarinn Piubert á
þarna einnig eitt sérlega
skemmtiiegt verk.
Þetta er i heiid skemmtileg
sýninig og vttnar vel um smefck
Jóns hettins Bngilberts á grafik.
Hann var sjálfur einn af fyrstu
liistamönnum hérlendiis til að
stunda svartlist og hann hafði
brennandi áhuga á svartliis't, í
hvaða fonmi sem var. Hann átti
það til að letta uppi svartlist er-
iendis, þar sem hainn gat því við
komið, og þessi sýning er meira
eða minna afrakstur þeirrar
iðju. Það er ekkja Jóns, frú
Tove Entgilberts, sem srtendur
fyrir þessari sýninigu, og það
þarf ekfci að gera því skóna að
það hlýtur að vera sárt fyrir
hana að sjá á eftir þessum lista
verkum, sem hún hefur sum
hver umgengizt í áratugi. En
hér geta menn séð það þjóðfé-
lagslega öryggisleysi, sem lista
fólk og íjölskyldur þeirra búa
við í velferðairþjóðfélagi tuttug-
ustu aldar á íslandi. Það fýkur
í skjóliin, ef listamaður fellur
frá, og niðjar þeirra hafa ekki í
margia staðl að venda. Það mætti
jafnvel komast svo að orði, að
liistamenn á Islandi séu og hafi
verið eilífir Vestman naeyingar i
þjóðfélagi samtfmans. Það getur
verið sársaukafullt o.g örðugt að
krafisa í bakkaon, sérstakiega
fyrir þá, er halda viilja reisn
sinni.
Ég get vel með góðri sam-
vizku mælt með þessari sýningu,
og ég er ékki í neinum vafa um,
að þeir, sem ánægju hafa af
góðri myndlist, kunna að meta
það, er hanigir á veggjum í
vinnustofu Jóns Engilberts sem
stendur.
Valtýr Pétursson.
Saga Borgarættarinnar
Gunnar Gunnarsson:
SAGA BORGAR-
ÆTTARINNAR.
Almenna bókafélagrið,
Reykjavik 1973.
SAGA Borgarættiairininar er ný-
iega komiin út hjá Almenna
bókaifélaginiu í endanilegri gerð
Guniniars Gunmarssonar. Gunnar
Gunnansson saimdi þessa sögu á
æskuárum sinum í Danmörku.
Sagan ber þess merki að vera
verk umgs mianns. Hún er sesku-
leg, fultt af hettum 'til'fimniingum,
dramatásk. Það geriist mlikið í
sögunni einis og í sögum unigra
höfunda yfirleitt. En þótt Saiga
Borgairættarinmar sé dæmiiigerð
fyrir ungan höfund, sem lettar
fótfesitu í ftfii og liist, er hún á
margan hátt sitórbrofiin. Hún er
djiarfmanmleg ti&raun tiil að
varpa ljósá á mannlegt eðli, eink-
um lýsa þeim heiimi, þar sem
iftskan á sér rætur. Hún lýsir
liíka snilBdiinnii, sem þráitt fyrir
aiilt er ekki efitttsóknarverð. Og
síðaet en ekki síst lýsiir sagan
þvi hvermiig fyrttgefnimgin greið-
ir úr öllu þvi, sem hrjáir ófuft-
komnar mainnverur.
Þráfit fyilir böiiisými sína, dap-
urlega undirtóna, er Saga Borg-
aræfitairimmar fagnaðairhljóm-
kviðia, Jafravel dauð&nm er kær-
korminn gestur að lokum þeigar
mönnum hefur skilist hve smæð
þettra er mikil. Sira KetiiM, síð-
ar föruimaðurinn Gestur ein-
eygði, verður að gjailda syndir
siraar háu verði og edgnaist samúð
lesaindams. Menn skil'ja að
mannfyririliitmiinig hainis er aðeims
þáfitur í því ta'fft um manniieg
örlög, sem ókumm hömd leikur.
Göfugmenmið Ormarr örlygsson
hverflur í skugga hins breyska
bróður sims.
Auðvett er að sýna fram á að
ská'itískapur Guimraairs Gunnars-
somar ris viða hærra en i Sögu
Borgarætfiairimnar. En Saga Borg-
aræfitiariinnar er framúrskaramdi
hugþefckt verk, aðgenigdilegt öll-
um, ekki sist ungftmgum. Hinn
hægd sitraumur epískrar firá-
sagnarftsifiar, sem stundum verð-
ur hraiður, er ákaflega hoiOlandi.
Sögu Borgiarættarimniair á enginn
auðve'iit með að leggja frá sér í
miiðjum klíðuim. Memn fyllast
lömgun til að vita örlög söguper-
sómainma, hvemig höfundurimn
skilur við þær að lokuim. Ég
þekki fáar bækur, sem eru bet-
ur tiill þess faUnar að veiita inn-
sýn i myrkviði mianralegra
kennda.
Í&.
Gunnar Gimnarsson
ÞORKELL SIGURBJÖRNSSON SKRIFAR UM
Pólífónkórinn:
Kirk j utónleikar
Á UPPSTIGNINGARDAG hóf
Pólýfómkórinn undir stjóm Ing-
óifis Guðbramdssomar röð fjög-
urra tónleilka með tvemms komar
efimisskrá. Fyrri efinisiskráin er
mieð kirkjuileguim vemkuim og
flutit þrisvatr í Krisitiskirkju, en
sú siðami með veraldlegu efni,
flluifit í Auisturbæjiairbíói. Skoða
má þessa tóraleik'a, sem „opnar
aiðal'æfliinigar“ kórsiims, þvi til-
giairigur þeiirra er aðaftega að
brýina kórinn fiiil söngferðax um
Svíþj<>ð og Dammörku. Við
heimamenn fáum hér með að
mjóta góðs af því, ómettanlegia
hefuir nefnilega verið efitiirsjón
í, að heyra ekki lemgi til kórs-
iins með siiltt sérsitæða verkefna-
vail: 16. og 17 addair pólýfómísk
verk og nútima sangverk. Efnis-
skráim i kirkjunni var nú af þvi
„góða, gamla ifiagli", fyrri hiuti
hemnar með verkum eftir Soar-
iaitti, Las®o, Schútz, Josquiin og
svo háimarkinu, Stabat rnaiter,
efitir Palestriina, en siðari hl'uti
með Lslenzkum verkum, suimi’jm
áiveg nýjum af néftmnd. Þar var
þéfifioflimm pólýfóraiskur vefinaður
Haiillgrims Helgasomar, mótetfian
„Gróa Iiauikur og Mja“, fágaðar
útsetnimgar Fjölnis Stefánssonar
á tveimur Gralilaralögum, sáðari
hlutd trúarjátmiingarinnar á
Iiatíimu firá „krossfestur" í fjöl-
skrúðugu hljóðfalld og hljóma-
vtadii Gunnars Reymiis Sveinsson-
ar og tveir iofsöimgvar eftir und-
irrdifiaiðan. Hápunktur þessia hluta
var „Requiem" Páls P. Pálssonar
sarraið í minnin'gu Jóns Leifs, og
firumflutt fyrir 3 árum, verk,
sem tjádr af einlægnli áhriflamik-
inn texta með lttríkum meðul-
um.
Þarna tók kóriimn mörg vamda-
söm verkefnd til meðferðar, sem
hanm hefur unindð að á táltöl'U-
tega mjög stufitium fiima, og
með hftðsjón af því, tóksit furðu
vel Hins vegar hefði mun hntt-
miiiðaðri ánamgur máðist með
færri sömgvurum, eiras konar
kjarna kórsins, en við emdiur-
tekimimgu eflniiisiskráriininar á laiug-
ardag og sunnudag, var ftka
ljóst, að öiryggið jókst við
hverja nýja raun. Ekki er því
erfttit að sipá kónmum og stjórn-
amdamum góðri uppskeru efitir
ailt erfiði undanfarinna daga og
vikna á væmtantegri sömgför, og
horaum fyigja héðan iinmdteguisifiu
óskir uim góða ferð og heiim-
komu.