Morgunblaðið - 23.08.1973, Qupperneq 13

MORGUNBLÁÐÍÐ, — FIMMTUDAGUR 23. ÁGÚST 1973
13
Sakharov á bladamannafundi:
Trúiekkifriðar-
hjali valdhafa
Jnan Peron og Isabella
kona hans hafa byrjað
kosningabaráttuna í Arg-
entínu af fullum krafti og
sjást hér á kjósendafundi
í Buenos Aires á dögun-
unj. Kkki er þó búizt við
að Peron þurfi að beita sér
að neinu verulegu marki,
svo mikils stuðnings virð-
ist hann njóta meðal landa
sinna.
Moskvu, 22. ágúst.— AP
ANDREI Sakharov, hinn heims-
þekkti vísindamaður, hélt blaða-
mannafund með vestrænum
blaðamönnum í Moskvu í dag og
sagði þar að Vesturlönd skyldu
vera á varðbergi gagnvart þeim
friði, eða kyrrstöðu, sem Sovét-
rikin gnmuðu af að þau fylgdu
í utanríkismálum. Þetta gæti
leitt tíl afvopnunar þjóða á Vest-
urlöndum, sem síðan myndu
skyndilega standa augliti til aug-
litis við alvopnaðan rússneska
bjöminn.
Sakharov hefur legið undir
mi'killi gagnrýni stjómvalda að
undanfömu og óttazit er að reynt
verði að þagga niður í homum,
með þvi að senda hann á geð-
veikrahæli. Mun hann því hafa
ætlað að nota ta-kifærið, ef til
þess kynni að draga, til að koroa
skoðumum sínum á framfæori.
Vísiindamaðuriam fjailaði um
alþjóðamál í liangri yfirlýsin.gu
sem hann ias upp, og var kjami
hennar að Vesturlandamenn
yrðu að vera á varðbergi gagn-
vart friðartali SovétmaTi'na, sem
e.t.v. væri til þess eims fram seit
að slá ryki í augu valdhafa, þtí
að þau reyndu jafnain að dyija
sina réttu ásjónu.
f>að þótti ekki tilvrljun, að
Sakharov skyldi boða til þessa
blaðamannafuindar á þerm degi,
þegar 5 ár vom liðin frá því Sov-
étríkin og fjögur önnUr Varsjár-
bandalagsriki gerðu ininrás I
Tékkóslóvakíu.
EDLENT
— Kissinger
Fi-amhald af bls. 1.
kastið hefur Rogers látið í Ijós
óánægju sina vegna Watergate-
»nálisii>s og segja margir að hann
eé augljóslega þeirrar skoðunar,
að rítkisstjómiim komi þar meira
við sögu en uppskátt hefur ver-
ið iláitið.
HKFUR TRAUST Á AGNEW
Á þessuim bteðaimanmafumcti,
sem var Mrwi fyrsti sem Nixon
hefur haíldið i meira en fimm
Baánuði, sagðist ha-nm bera
fytite'tia traust til varaforseta
sims, Spdro Agnew og hamn hefðii
ekki trú á, að Agnew hefði gerzt
sekuir um þær ásakanir, setn á
hamm væru bornar. Nixonsagði að
það væri bersýnlillegt að einihvers
staðar hefði „lekið“ í blöðim og
sagðd forkaistamiegt, að reynt
væri að veikja trú ailmemmin'gs
á Agmew áður en rammsókn væri
lokiið og blöð og fróttastofmanir
reyndu með því að hafa áhrií
á ranmisókmima.
SVARAÐI SPURNINGUM
DM WATKRGATEMÁLIÐ
Niixon leyfðd blaðamömmum að
leggja fyrir Sig spurnimgar um
Watergatemállð, em fátt nýtt
kom þar fram umfraim það sem
rakið hefur verið. Forsetinn
lýsti sig saklausam >ai þvi að hafa
viitað um 'tiiilra'umr tiil að þagga
iiiiður máiiið, og tók fram að
hanm gæti ekiki afhemlt segul-
baindisuipptökurmar umtöluðu
vegna þess að með því hryti
hamm tfúreað og það veikltli stöðu
forsetamis.
MCGOVERN GAGNRÝNDI
NÍXON VEGNA SPRENGJU-
ÁRÁSANNA Á KAMBODlU
George McGovem, mótfram-
bjóðandd Nixoms við síðustu for-
setakosmingar, sagði í dag að sú
ákvörðium Nixorns, að hafltda loft-
árásunum á Kambodíu, sem
vöru gerðár 1969, leyndum fyrir
bandaristou þjóðdnni, væri mun
ailva ríegra máil en Watergarte-
hneyksilið. McGoverrt sagðí eimm-
íg, að Nixom myndli ekki á ný
öðlaist traust og tiilltrú bamda-
rístou þjóðairimmia.r ef hann sýndi
ektoi meiri hreimskiimd og ein-
leegnd em hamm hefðli gerlt í síð-
wsrtu ræðurn simum.
Kreppa líkleg í
landhelgismálinu
innan Efnahagsbandalagsins
HIÐ langþráðr nefndarálit
um strandveiðar innan Efna-
hagsbandalagsins, seni ráð-
herraonefnd þess mun ræða í
haust, er nú að taka á sig
fasta mynd. I nefndarálitinu
verður farið farm á við með-
limalöndin níu, að þau viður-
kenni þá grundvallarreglu
að takmarka aflamagn sitt
innan landhelgi þeirra ríkja
bandaiagsins, sem mest eiga
undir flskveiðum. Þettia kem-
ur fram í grein í blaðinu The
Economist.
1 greinimmi segir, að þetta
sé svar fiskveiðinefndarlnnar
við viðvörun Dana i marz sl.
um að skilmálar bandalagsins
varðandi fisikveiðar séu „ófui'l-
nægjandi" fyrir Dammörku,
eimtoum þó fyrir Færeyinga
og Græmlendimga. 1 inmgöngu-
samrningreum er Faareyingum
og Græmlendingum veitt sér-
stök 12 mílna fiskveiðfflög-
saga, a. m. k. frarn til 1982,
á.samt Bretum, Frökitoum og
Irum, (em regiain er hims veg-
ar 6 míluir í öðrum bandalags-
löndum).
Færeyingar hafa tekið
skýrt fram að þeir rouni cfkiki
samiþykkja algera imngömgu
í Efnahagsbandalagið nema
þeim séu boðin roun betri
stoilyrði en 12 nniiur. Þeir
hafa lagt fast að dönstou rílkis-
stjórminni um að saroþyktoja
70 míkia fiskveiðii'ögsögu ai-lt
írá þvi er miðunum undan
Islandi var lokað fyrir þeim.
Damir hafa ekki enm lagt sdíka
tillögu fyrir í Brússeí, em fisto-
veiðii efndinmi er ljóst að svo
kanm að fara verði etoki kom-
ið tii móts við þá.
Nefndaráditið byggir því á
tveimur roeginmarkiniðum, þ.
e. vermdun fiskstofnanna og
forgamgsrétti sjómanma í við-
komandi lömdum að þeirn
fiski, sem þannig er verndað-
ur. Taitomörkunum á árlegu
aflamagni á vissum fistoteg-
undum yrði því þannig út-
deiilt, að sjómenn þessara
landa bæru þar verulega
méira úr býtum.
Eins og hjá Dömum roumu
slíkar ritiögur gera Bretium
erfitt fyrir, þar sem þeir eru
hváttir tiil að samþytokja
stærri fi'stoveiðilögsögu af ein-
Stökuim fistkveiðisamfélögum,
en eru um léið tregir til að
skerða hlut sinna eigin veiða
á útmiðum. Þeir eru undir
þrýstingi um að tatomarka
ekki aðgang ens'kra togara
að Færeyjamiðum, þvi þá
nriymiu lönd, sem ektoi eru að-
ilar að Efnahagsbandaiaginiu,
t d. Sovétrikán og Pólland,
stamda mun betur að vígi um
veiðar á þessuim slóðum.
Brezk togaraútgerð telur sig
eiga við nóga erfiðleika að
etja fyrir, og þó að nefndar-
áditið geri ráð fyrír fjárhags-
aðstoð við þær fiskveiði-
borgir, sem verst verða úíi,
þá myndi hún hrökkva
stoamimt.
1 nefndarálitinu er eimnig
mælt með því að Efnahags-
bandalagslöndim taki sameig-
imlega afstöðu í þeim alþjóða-
nefndum sem fjaila um veiði-
taitomarkanir i Norður-Atlants-
hafi. Ekki er gert ráð
fyrir að slíkt verði vel liðið
hjá meðlimalöndumum, m. a.
vegna þess, að það myndi
ektoi hjálpa Bretum og Þjóð-
verjum í deilum þeirra við
Islendinga. Því er búizt við
að lönd'in níu. muni all'PleKt
halda að sér höndum, og mád-
ið komast í toreppu.
Henry Kissinger nýr utan-
ríkisráðherra Bandaríkjanna
— hefur yerið annar valdamesti maður þar í landi um langa hríð
HENRY K'ssimger, sem tekur
senm við embætti utanrikisráð
herra Baradarikjanma, hefur
verið anmar mesti valda-
maður þar i landi siðustu ár-
m, eða síðan hamn tók við
starfi öryggismáiaráðgjafa
hjá Nixon forseta. Ekkd er
vafl á því að Nixon hefur ekki
treyst á amrean mamn meára
en Kissinger, emda etoki að
ástæðulausu, þvi að dutgnað
hans i samnimgum og um-
genigi við erfrða samm'mga-
memm bæði i París, Pekimg og
Moskvu hefur engi'mn dreigið
í efa. Kissimger hefur reáð ó-
trúlegiuam ánangri í öldum þeim
samniinigaviðræðum, sem hartn
heifur tekið þátt í og hamn átti
meiri þátt í því em mörgmim er
ljóst, hversu sambúð Banda-
rfkjanna við Sovétrítoim og þó
alveg sérstaklega Kína heíur
batnað.
Blaðamenn og slúðurdáltoa-
höfundar elrta Kissimger hvert
fótmál, þyí að sitji haren ekki
í háalvarlegum og pólitáskum
samningaviðræðum, má gera
ráð fyrir að haren sé á
stoemrotistöðum með glæs'.kon
um. Hins vagar þykir mörg-
um súrt í broti, að sambönd
hams við þessar komiur virðast
ekki eimkerenast af mikilli á-
stríðu né alvöru og rauðsokk
ur eru ektol alJrtaf hrifrear af
ummæJtuim Kissiregers um kon
ur.
— Þær eru mér skemmtileg
tómstumdaiðja, sagði haren við
itölstou blaðakoreurea Oiönu
Fallaci. — Þegar ég er búinn
að sitja á löregum fumdi með
Imd'ru Gandhi væri mér sára
lítil aifsl'öppum í að fara út ireeð
Goidu Meir.
En stjómmiáliamaðuriinm
Kissinger er áreiðamlega
merkilegra ra rens ó kna refm i en
kvennagullið Henry. Nixon
hefur til dæm's leyft Kissimg-
er að njóta meira frelsis em
öðrum uindirmönmum simum,
vegrea þess að haren treystir
horeum fram i fimgurgóma.
En sumum hefiur stumdum
geregið illa að skilja, hversu
Kissireger hefur genigið að
starfa með forsetanum.
Kissinger var prófessor við
Harvardháskóla áður en hann
réðst til forsetanis og Nixom
hefur aldrei verið í hávegum
haifður i Harvard. Bftir að for
setirm senidi herlið i»n í Kam
bodíu, komu mokikrir prófess-
Henry Kissinger
orar, fyrrverandi samstarfs-
menn Kissiregers í heimsókm
til hams i Hvita húsið að mót
mæla aðild hans og biðja um
skýringu. Fundur'mn var stutt
ur og heJdur kuldalegur og er
haft fyrir satt að prófessor-
ureum hafi þótt viðhorf Kisis-
iregers allimjög breytt frá því
sem áður var.
Elnda þótt Nixon og Kissing
er virðist ólik r á flestum svið
uim, virðist þó eitt hafa verið
þeim sameigimlegt: þeir gerðu
sér skýra grein fyr'r þvi áð
nauðsynl&gt vær að endur-
sk'preleigigja stjórn utamríkiis-
mála og búa til kerfi til að
samræma betur ráðleggingar
skriÆstofubákresims og treysta
og styrkja stefreuákvarðanir
forsetares og gerð þeirra. —
Kiissiniger bjó til kerfið, sem
Nixon vanhagaði um.
Ekki er ástæða til að búast
við neinum teljaredi breytimg-
wm í utanrik smálum Bamda-
ríkjanna, þótt Kiss mger taki
við þessu starfi. 1 raumimni er
furðuiegt að margra dómi,
hversu l&regi Wiliiam Roigers
hefur sætit sig við að vera að-
e ns uitanrikisráðherra að nafm
ireu til, þar sem Kissireger hef
ur tekið að sér fjöldamörig
verkefni u tan rik isráðíherra
Og leyst þau af hendi á ioffs-
verðan hátit og það aflað hom
«m trausts og virðimgar um
allan heim.