Morgunblaðið - 14.12.1973, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 14. DESEMBER 1973.
1) 1 síðustu grein sýndi ég fram
á. a<1 svæðalokun v;eri flóknust
ojí erfidust í framkvæmd þvirra
aðferða. sem völ væri á til
verndar sókn í smáfisk. miðað
•við þær aðstæður sem eru
ríkjandi á okkar fiskislúðum.
sem allar eru uppeldisslóðir en
einnig gönguslóðir stórfisks.
2) Frumvarpsaðgerðin er. að
þvf er lýtur að veiðarfærinu,
sem þvl er stefnt gegn, b.vggt
upp með sömu rökum og á
sömu forsendum og frumvarpið
1889 — fyrsta frumvarpið um
botnvörpuveiðar, og þetta
frumvarp nti að því leyti merki-
legt plagg. að það sýnir betur
en flest annað. að við erum enn
árabátamenn að basla við ný-
tízku fiskveiðar. Grásleppu-
frumvarpið er í rauninni bvggt
upp á þeim skilningi. að botn-
varpan sé hættulegt veiðar-
færi fiskstofnunum. og þetta
hagkvæma og stórvirka veiðar-
færi eigi að banna eða þrengja
sem mest veiðisvæðí þess. Þetta
heyrist hvergi með þróuðum
fiskveiðiþjtiðum. Það dettur
engum í hug. nenia okkur. að
banna notkun hagnýtustu
veiðarfæranna. sem við að auki
erum biinir að byggja stóran
flota fvrir. Ef menn vilja tak-
marka sókn með botnvörpu. eða
einhverju öðru veiðarfæri. þá á
að fækka skipunum. stytta út-
haldstímana. eða takmarka há-
marksaílann, o.s.frv.
Eg hélt. að það hefði veríð
einróma álit sérfræðinga á Van-
couverráðstefnunni i hitteð-
fyrra. þar sem rætt var af viti
um takmarkanir á sökn. að það
kæmi ekkt til mála að banna
þróuðustu o,” hagkvænnistti
veiðarfærin til að auka á ný
notkun úreltra veiðarfæra. Það
má nefna það sem dæmi um þá
þekkingu. sem liggur að baki
frumvarpsgerðinni. að það upp-
lýsist fyrir nokkru síðan á fjöl-
mennum fundi. að formaður
nefndarinnar hafði ekki lesið
staf í þeim merku erindum.
sem flutt voru á þessari ráð
stefnu. sem haldin var einmitt í
sama muiul ng honum er falið
að semja l'rumvarp um tak-
mörkun á sókn. Maður hefðí
haldið. að hann hefði fengið
þau upp með hraði. Nei. for-
stjóri Menningarsjóðs vissi
meira um þessi mál en svo. að
hann þyrfti á körlum eins Gulli-
and að halda. Ilann hafði einu
sinni lesið þýðinguna á grein-
um Guillands. sem birtust
i Ægi. hálfti iiðru ári eftir að
ráðstefnan var haldin. Þetla
eru nú karlar. sem óliætt er
trtia fyrir hagsmunamálum
sjávarútvegsins.
3) Frumvarpið hefði. ef að
liigum yrði. í l'ör með sér van-
nýtingu sumra okkar beztu
miða. en ofsókn á önnur. Um
þetta nefndi ég dænti í fyrri
greininni.
4) ..Symmetrisk " veíðihólf á
sundur slorinn fiskislóð af ál
iun o” misdýpi og margs konar
botnlagi víða dregnar beinar
línur yfir góðar tog'slóðir og
skilinn el'tir hluti þeirra. engu
K-iðarfæTÍ til nota l.ína og net
koma ai(' á suiiiar þeirra
slóða. sem p.lnnig erti bútaðar
siindur (Reynisdýpi. Kolluáll
o.fl »
5) Við stærðarflokkun skip-
anna er fylgt alröngum
mælingareglum. Að úthluta
skipum fiskislóðum eftir því.
hver.su breið miðböndin eru í
lestinni. er að vísu í samræmi
við flest annað í frumvarpinu,
en með því vitlausasta þó. Það
getur ekki verið, að Alþingi
fáist til að samþykkja. að lög-
gjöf sé byggð á hreinu
mælingasvindlí. og vfsast um
þetta atriði til fvrstu greinar
minnar (í sumar) . Sjá einnig
samþ. Fiskiþings um þetta.
6) Frumvarpið ber óhæfi-
legan og vítaverðan vott um
s t að bu nd i n sé rsjó na rm i ð
nefndarmanna sumra, bæði að
því er lýtur að afmörkun
heimaslóða einstakra b.vggðar-
laga og stærðarflokkun skip-
anna. Af þessu leiðir. að fiski-
mönnum er mikið mismunað. I
einstökum byggðarlögum. svo
sem Reykjavík og Keflavík, eru
togbátamenn flæmdir af heiina-
slóð sinni og gert að sækja suð
ur fyrir Reykjanes á smábátum
sínuin. eða úti hólf ætlað .,350*
tonna togurunum. í samræmi
við anda frumvarpsins er svo
náttúrlega fiskimönnum mis-
munað innan sjávarplássanna.
eftir því hvaða veiðarfæri þeir
nota.
7) enn er að nefna einn
ríkjandi misskilning í frum-
varpinu. en það er, að stór tog-
skip séu hættulegri smáfiski og
seiðum en lítil togskip. I sam-
ræmi við þennan misskilning er
stórum flota lítilla togbáta (105
tn.) hleypt á viðkvæm mið. en
stærri skipum meinað að nýta
þær slóðir. Þetta er undarleg
mótsögn hjá þeim. sem halda að
botnvarpan sé hættulegt
veiðarfæri, vegna þess að hún
skafi botninn og taki ntikið af
smáfiski. SmábátatroIIin taka
nær botni en úlhafstrollinn,
vegna þess að bobbingar þeirra
eru miklu minni en stundum
nota bátar hrein fiitreipistroll.
það er bobbingalaus. á kola-
veiðum. Þar sem veiðfang (bil-
ið milli vængja og rnilii fót-
reipis og höfuðlínu) er minna á
bátavörpum en lithafsvörpum,
taka þær því fremur smáfisk en
úthafsvörpurnar. Eins og oft nú
orðið stærri riðill í skver og
vængjum í úthafsvörpum en
bátavörpum. Ilrygningar- og
klakshiðir ýsu og síldar fyrir
Suðausturlandinu þarf að friða
tímabundið. Það eru allir sam-
mála um, en hins vegar ekki,
að það eigi að gerasl með lögum
frá Alþingi. Þetta á að gerast
eins og við Eldey. Fylgjast með
aðstæðum á slóðinni og stiiðva
veiðar á henni. strax og ástteða
er til. og leyfa þær einnig aftur
strax og fært þykir.
Þetta er mikilsverð slóð báta-
flotans og öllum okkar togflota.
og hún má ekki liggja ónýtt
degi lengur en þörf er á Það er
svo afturámóti töm della að
halda. að það sé eitthvað
skárra. að á slóðina s;eki logbát-
ar heldur en togarar. Það er
þveröfugt.
8) I l'rumvapi þessu um bann
við logveiðum er víða ekki tek-
ið tillit til þess, að í suinum
sjávarplássum er alls ekki
möguleiki að gera út á línu.
Togveiðibannið jafngildir í
þetm tilvikum banni við útgerð
frá plássunum
Það er erfitt að manna línu-
báta, og útgerð þeirra er dýr og
óhagkvæm. það er erfitt að afla
góðrar beitu, og línu slóðir eru
alltaf of langt undan í sumum
plássunum og beinlinis verið að
stofna lifi sjómanna í hættu
með því að neyða þá til að róa
með línu. Það er rétt fvrir þing-
menn að huga svolítið að sjó-
slysaskýrslum, þegar þeir hafa
i' huga að reka alla smábáta á
línu. Þeir sækja yfirleitt miklu
lengra en togbátarnir og eru
lengur að 1 vondum veðrunt:
þeir hanga í lfnunni, þar til i
óefni er komið, sem von er, hún
er þeim oftast annars töpuð, en
togbátar geta ekkert verið að,
ef hann brælir, og hífa því upp
i tæka tíð og halda til lands.
Þessu atriði er alltof litill
gaumur gefinn, þegar verið er
að hvetja menn til línuútgerðar
á smábátum.
Sú röksemd kemur fram hjá
nefndarmönnum. að það sé allt
í lagi með að minnka veiðisvæði
stærri togaranna okkar, með
þeim hætti, sem ráð er fvrir
gert I frumvarpinu. vegna þess
að þeir fái aukið athafnarsvæði.
þegar Bretar hverfi af miðun-
um og þeir geti þá sótt þann
afla. Bretarnir eru nú ekki
farnir og ekki séð fyrir endann
á þeirra veiðum á Islandsmið-
um. en það er auk þess annar
hængur á þessari röksemd og
hann furðulegur.
Við vitum. að allt uppí 80"{)
af afla Breta er smáfiskur. sem
sannar náttúrulega það, sem
sýnt var framá i fyrri grein
minni, að smáfisksslóðirnar eru
ekki síður langt undan en
grunnt, og samkvæmt röksemd
nefnarmanna á að senda stóru
togarana okkar í þennan fisk.
Það er ekki ódenskileg rök-
semd í „friðunarfrumvarpi '.
Annað eins og búið er að
tönnlast á smáfiskveiðum Bret-
anna. Auk þess hélt ég. að
ætlunin væri að minnka
sóknina á miðin, sem svaraði
sökn Breta, það er svona um
100 þús. tonn. og það væri sú
friðun. sem allir mændu til.
V ei ði sv æði nýsk öpu n artoga r-
anna var minnkað um 3'4 í
útfærslunum 1952 og 1958. Nú
tökum við þessari nýsköpun
með sama hætti. Þessi nýi
togarafloli okkar á ekki ann-
arra kosta völ en nýta land-
grunnið hér víð land, nema
rétt togarar, og þeir þá
sjálfsagt reknir umsvifalítið
heim aftur, ef þeir leita eitt-
hvað fyrir sér á mið annarra
landa. Manni er þetta þvf alltaf
jafnóskiljanlegt að byggja
landgrunnsflota svo til einvörð-
ungu og taka svo af honum
mörg beztu veiðisvæðin,
friða svo fyrir honum stórfísk,
sem gengur uppá grunnslöð en
'senda hann í smáfisk á grunn-
untim dýpra á landgrunninu.
Og verða svo að taka til að friða
fyrir honum þar líka með
svæðalokunum.'
Alþingismenn ættu að gera
sér það ljóst. að Alþingi er að
setja ofan í augum þjóðarinhar
með frumvarpi eins og fiskveið-
lagafrumvarpsins. Það blasir
\ið öllum, að þmgið er ekki
f;ert um að setja löggjöf um
þenitan aðalatvinnuveg þjöðar-
innar. fiskveíðar.
Til hvers eru 19. aldar menn
að kaupa 20. aldar skip?
9) Frumvarpið gerir greini-
lega ráð fyrir eignatjóni og at-
vinnumissi fjölda fiskimanna,
án þess að ætla þeim nokkrar
bætur. Re.vkvíkingar verða
þarna verst úti að venju og
verður vikið betur að þeirra
hlut síðar.
Þegar fiskimönnum á einum
stað er meinað að nýta heima-
slóðir sínar og hagkvæmustu
veiðarfærin og gert að róa á
fjarlæg mið með úrelt veiðar-
færi, sem þeirfáekki mannskap
til, þá er það hliðstætt þvt. að
bændum í einni sveit væri gert
að heyja í fjarlægari sveit í
óþökk bændanna þar, ellegar
að öðrum kosti slá tún sín með
orfi og Ijá, sem þeir fengju svo
ekki menn til. Það er hætt við,
að það kæmi hljóð úr horni á
þingi, meðan þeir væru að
ganga frá frumvarpi af þessari
gerð. Það er rétt að taka hlut-
lægt dæmi, eitt af mörgum.
Samkvæmt auglýsingu frá sjáv-
arútvegsráðuneytinu 6. júní s.l.
sumar voru dragnótaveiðar
leyfðar fyrir Norðurlandi nægj-
attlega frjálslega til þess, að
menn töldu gerlegt að stunda
þær. Eg vissi um nýjan bát, sem
ke.vpti nýjan dragtiótaútbúnað
á þessum forsendunt, en slíkur
útbúnaður nýr kostar um millj-
ón króna. 16. júní eða 10 dögunt
eftir fyrri auglýsinguna, kemur
önnur, sem bannar veiðar á
beztu dragnótasvæðunum fyrir
Norðurlandi. Þar með var
gruhdvöllurinn fyrir útgerð
bátanna á þessar veiðar brost-
inn. Þar sent bátarnir voru full-
búnir til veiðanna og gátu ekki
mannað þá til línuveiða. þó að
þeir hefðu viljað það, fðru þeir
af stað, en sumarvertíðin hlaut
náttúrlega að misheppnast. Það
nefndi enginn maður bætur.
Hefði verið farið svona með
bónda. sent hefði verið tilbúinn
með allan sinn vélakost undir
heyskapinn og svo hefði skyndi-
lega komið tilkynning um, að
hann • mætti ekki nýta nema
hluta af túninu? Eg hefði ekki
viljað mæta þeim hópi bænda á
þjóðvegunum. sem hefðu undir
slíkum kringumstæðum slegið
undir nára á jeppum sínum og
þeyst til Reykjavfkur að hitta
ráðherraog þingmenn.
Það held ég að sé alls stað;u'
viðurtekin regla hjá fiskveiði-
þjóðum, hinum þróaðri a.m.k.,
að fiskimönnum, sem verða
fyrir barðinu á nýrri löggjöf,
sem stjörnvöld telja nauðsyn-
legt að setja. sé bætt tjón sitt og
atvinnumissir.
10) Eg hef ekki lesið síðari
útgáfuna al' frumvarpinu ýtar-
lega. ég nenni ekki að lesa
þessa endemisþvælu upp aftur
og aftur. Þaðbreytir hvorteðer
engu um það, að frumvarpiðer
í öllum grundvallaratriðum
skakkt hugsað, þó að gerð sé
einhvers staðar smáleiðrétting
á hólfi eða tfma. I öllnm megin
atriðum, sem hér hefur verið
fjallað um. er frumvarpið
óbreytt.
í frumvarpsgerðinni f fyrra
hal'ði gleymzt að fjalla um
spærlingsveiðai' með vörpu. en
þær geta verið varhugaverðar.
því að varpan er smáriðin, á
klakslóðum.
Samkvæmt samþykkt norð-
austuratlantshafsnefndarinnar,
sem ég held, aðgildi hér, mega
allt að 10% af afla spærlings-
báts vera ruslfiskur. Spærlings-
veiðar okkar færu fram, ef þær
verða einhverjar að ráði, á
klakslóðum ýsunnar fvrir Suð-
austurlandinu. Það mætti því
hugsa sér heldur óhugnanlegt
dæmi, sem nefndin hefði átt að
setja upp, en það er, að bátur,
sem veiðir 100 tonn af spær-
lingi má vera með 10 tonn af
ýsuseiðum og ýsukóðum.
11) Við eigum ekki nákvæmt
staðarákvörðunarkerfi, sem
kunnugt er. Þetta eykur
bæði fiskimönnunum og
Gæzlunni erfiðið. Það er ögam-
an að veiða á sundurtættri
fiskislóð af boðum og bönnum,
ef ekki er hægt að gera ná-
kvæmar staðarákvaðanir.
Nefndin virðist ekki hafa ætlað
að gera mönnuin lífið léttara á
þessu sviði fremur en öðrum.
Eg hef ekki rannsakað það mál
nákvæmlega, en mér sýnist. að
fvrir Suðurlandinu (D.3) sé
mönnum ætlað að miða við
fjöruborð lágrar strandar, sem
ekki sést nema endrum óg eins
og er þar að auki breytileg.
12) Svo er ráð fyrir gert í
f rumvarpinu. að hafrannsókna-
stofnunin fái mikið vald til af-
skipta af fiskveiðum okkar,
óskylt verkefni hennar sem vís-
indastofnunar. Fiskifræði er
aðeins ein hlið fiskveiðimála og
það er algerlega óraunhæft að
ætla fiskifræðingum að stjórna
fiskveiðum. sem saman standa
af hagrænum, tæknilegum og
félagslegum þáttum ekki síður
en fiskifræðilegum. Fiskifræð-
ingar eru vísindamenn og stofn
un þeirra, Hafrannsóknastofn-
unin, vísindastofnun. Þeir
eiga mörgum spurningum sem
snerta fræði þeirra. ösvarað á
þeirri stofnun, og ástæðulaust á
meðan að hrúga óskyldum
verkefnum á stofnunina. Það
getur ekki verið, að vfsinda-
mennirnir kæri sig um ýmis
konar löggæzlustörf eða úrslita-
vald f flóknum hagrænum og
félgslegum efnum.
Það virðist eðlilegra að ætla
hagsmuna- og félagssamtökum.
að verulegu leyti þann hlut,
sem ætlaður er Hafrannsókna-
stofnuninni í frumvarpinu, og
vísast um þetta atriði til sam-
þýkkta Fiskiþings, sem allir
aðilar sjávarútvegs samþykktu
einróma. Reyndar er ég einnig
á móti því valdi, sém sjávarút-
vegsráðuneytinu er ætlað að
hafa til útgáfu reglugerða um
nýtingu fiskveiðilandhelginn-
ar. Það hefur sýnt sig þráfald-
lega í sambandi við reglugerðir
og leyfi til rækju-, humar- og
skelfiskveiða með dragnöt. að
ráðherrum gera verið mislagð-
ar hendur og er þessu skeyti
ekki stefnt gegn neinum sér-
stökum sjávarútvegsráðherra.
Flokkspólitfskir ráðherrar
eru í slæmri aðstöðu til að taka
ákvarðanir í þessum efnum.
Þetta vald til ákvarðana og út-
gáfu reglugerða er sennilega
bezt komið í höndum samtaka
sjávarútvegsins. Ilugsanlegt
væri, að ráðherra gæti synjað
staðfestingar. án þess að geta
gefið út aðra reglugerð á eigin
spýtur. Þaðer yfirleitt betra. að
það vanti reglugerð. heldur en
búa við rangláta eða skaðlega
reglugerð.
13) Nú höfum við samið við
Breta og úthlutað þeim hölfum.
og sýnist ini orðið allvel séð
fyrir hólfum á íslenzku fiski-
slóðinni. Getur það verið. ao
alþingismenn, sjái ekki. þegar
þeir nú líta á kortið. eftir að
búið er að bæta inná brezku
hólfunum. hvers konar
endemis grautargerð þetta er
ot'ðin? Manni hefði nú sýnzt, að
það þyrfti að koma einhver
re.vnsla á það, hvernig veiðar
Breta í þeirra hólfum verkuðu
á islenzku hólfaskiptinguna, áð-
ttr en gengið væri endanlega
frá henni með löggjöf. Það er
nú von manna, að Alþingi noti
þetta tækifæri til að ýta frá sér
frumvarpinu á ný Alþingis-
menn standa frammi fyrir al-
þjóð með þetta frumvarp í
höndunum, sem hálfgerðir
glópar, og í viðtölum vill eng-
Framhald á bls. 43
Samandregnar
meinlokur
grásleppufrumvarpsins