Morgunblaðið - 29.12.1973, Qupperneq 16

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 29. DESEMBER 1973
16
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
RitstjórnarfuHtrúi
Fréttastjóri
Augiýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiSsla
Auolýsingar
hf. Árvakur, Reykjavlk.
Haraldur Sveinsson.
Matthlas Johannessen,
Eyjólfur KonráS Jónsson,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, simi 10-100
Aðalstræti 6, simi 22-4-80.
Áskriftargjald 360,00 krá mánuði innanlands.
í lausasölu 22, 00 kr. eintakið
Skömmu fyrir jól
kom það í ljós, sem
raunar flestir vissu, að
kommúnistar leggja meira
upp úr bitlingum en mál-
efnum. í nóvembermánuði
var Alþýðubandalagið
reiðubúið til þess að láta
auðmýkja sig opinberlega,
ef það mætti halda ráð-
herrastólunum, þrátt fyrir
heiftarlega andstöðu gegn
lausn landhelgisdeilunnar
og kom þá í ljós, að komm-
únistar eru jafnan reiðu-
búnir til þess að hverfa frá
stefnu sinni til þess að
halda völdunum.
En á laugardag fyrir jól
kom líka í ljós, að þeir Al-
þýðubandalagsmenn eru
reiðubúnir til þess að
hætta miklu til að krækja í
bitlingana fyrir sig og sína.
Þá var tilkynnt, að Lúðvík
Jósepsson bankamálaráð-
herra hefði skipað flokks-
bróður sinn, Guðmund
Hjartarson, bankastjóra
við Seðlabankann í beinni
andstöðu við álit banka-
ráðsins. Bankaráð Seðla-
bankans samþykkti með
fjórum atkvæðum gegn
einu að mæla með Jóhann-
esi Elíassyni bankastjóra
við Útvegsbankann í
bankastjórastarf það, er
losnar við Seðlabankann
um áramót. Sú ákvörðun
Lúðvíks Jósepssonar að
skipa Guðmund Hjartarson
í þetta embætti, þrátt fyrir
afstöðu bankaráðsins, er að
sjálfsögðu hrein valdníðsla
og stórfellt pólitískt
hneyksli, enda fer ekki á
milli mála, að Jóhannes
Elíasson er mun betur und-
ir þetta þýðingarmikla
starf búinn en flokksbróðir
Lúðvíks, sem hefur unnið
sér það helzt til frægðar að
annast fjármál kommún-
istaflokksins um áratuga
skeið.
En veiting bankastjóra-
embættis Seðlabankans
veitti mönnum líka nokkra
innsýn í þau heiftarlegu
átök, sem staðið hafa milli
framsóknarmanna og Al-
þýðubandalagsmanna um
langt skeið vegna banka-
stjóramála. I 2 ár hefur
Lúðvík Jósepsson gert
ítrekaðar tilraunir til þess
að koma Guðmundi Hjart-
arsyni að sem bankastjóra
við Búnaðarbankann. En
allar tilraunir hans til
þessa hafa reynzt árang-
urslausar, fyrst og fremst
vegna andstöðu framsókn-
armanna og Samtaka
frjálslyndra og vinstri
manna. Þegar sýnt var,
að bankastjóraembætti
mundi losna við Seðlabank-
ann, gerði Lúðvík 'Jóseps-
son framsóknarmönnum
ákveðið tilboð. Hann skyldi
skipa Jóhannes Elíasson í
það starf gegn því, að fram-
sóknarmenn tryggðu, að
Guðmundur Hjartarson
yrði ráðinn í hans stað í
Útvegsbankann. Svo mikla
áherzlu lögðu framsóknar-
rnenn á að fá Jóhannes El-
íasson skipaðan banka-
stjóra við Seðlabankann,
að Ólafur Jóhannesson tók
persónulega að sér að tala
við bankaráðsmenn stjórn-
arflokkanna í Útvegsbank-
anum í því skyni að tryggja
fylgi þeirra við ráðningu
Guðmundar Hjartarsonar.
En þótt forsætisráðherr-
ann sjálfur beitti sér svo
mjög í málinu kom í ljós, að
fulltrúi Samtaka frjáls-
lyndra og vinstri manna í
bankaráði Útvegsbankans
neitaði algjörlega að
standa að ráðningu Guð-
mundar Hjartarsonar og
varð þá ljóst, að framsókn-
armenn gátu með engu
móti fullnægt þvi skilyrði,
sem Lúðvík hafði sett fyrir
skipun Jóhannesar Elías-
sonar í Seðlabankanum.
Eftir að það lá þannig Ijóst
fyrir, að hvorki i bankaráði
Búnaðarbankans n; Kanka-
ráði Útvegsbankans var
meirihlutafylgi fyrir ráðn-
ingu Guðmundar Hjartar-
sonar í þessa banka, ákvað
Lúðvík Jósepsson að beita
embættisvaldi sínu til þess
að skipa þennan flokks-
bróður sinn í Seðlabank-
ann, enda þótt einnig þar
væri yfirgnæfandi meiri-
hluti bankaráðs annarrar
skoðunar.
Hér hefur það í fyrsta
lagi gerzt, að ráðherra hef-
ur beitt valdníðslu gegn
meðmælum bankaráðs
Seðlabankans. í öðru lagi
hefur tilraun til hrossa-
kaupa um tvö bankastjóra-
embætti farið fram fyrir
opnum tjöldum milli Fram-
sóknarflokksins og Alþýðu-
bandalagsins, en mistekizt
með öllu. Og í þriðja lagi
hefur Lúðvík Jósepsson
löðrungað Ólaf Jóhannes-
son forsætisráðherra per-
sónulega með skipan Guð-
mundar Hjartarsonar í
Seðlabankann. Hins vegar
er athyglisvert, að allar
hugsanir stjórnarflokk-
anna um bankamál snúast
um það eitt, hvernig þeir
geta troðið flokksmönnum
sínum í hin einstöku
bankastjóraembætti. Hins
vegar fer lítið fyrir þeim
umbótum á bankakerfi
landsmanna, sem lofað var
í málefnasamningi ríkis-
stjórnarinnar fyrir 2XA ári.
VALDANIÐSLA LUÐVIKS
Völd flokks-
ins í hernum
verða treyst

Eftir C.L.
! ' V''L }LSi
ííeúf Ilork Shnes Sulzberger
_V • ! \ ■i
/V'a’N1, *
París. —
ARIÐ 1950 gaf IHaó Tse-tung
út ritgerð, þar sem m.a. mátti
lesa: „Hver einasti Kínverji
verður að taka afstöðu til þess,
hvort hann vill styðja heims-
valdasinna eða sósfalisma. Það
er enginn þriðji kostur og ekki
er hægt að komast hjá því að
taka afstöðu."
Um árabil töldu menn sann-
an sósíalisma byggjast á fylgi-
spekt við stefnu Sovétríkjanna,
þótt alltaf væru að vísu þeir
menn til, sem leyfðu sér að ef-
ast og héldu uppi andmælum.
Jafnvel Stalín, sem lifir enn í
hugmyndafræði kínverskra
kommúnista, var stundum ó-
sammála Maó. Honum stóð auð-
sjáanlega ekki á sama um, að
annað kommúniskt stórveldi,
sem reynzt gæti óþægt í taumi,
væri í uppsiglingu.
Stalín greip sjálfur í taumana
og bannaði útgáfu sovézkrar
bókar, þar sem stefna Maós
fékk góða dóma. Hann var eini
pólitíski ráðamaðurinn í heim-
inum, sem sendi sendiherra
sinn til Kanton með liði Chiang
Kai-shek, og loks neyddi
hann kínversk stjórnvöld til
þess að samþykkja tímabundna
dvöl sovézks herliðs í Port
Arthur og Dairen.
Engu að síður halda Kínverj-
ar því fram enn þann dag í dag,
að deilur þeirra við Sovétmenn
hafi ekki hafizt fyrr en að
Stalín látnum. Krúsjeff gerði
grín að kínversku landbúnaðar-
kommúnunum og reyndi að
beita kínversku þjóðina efna-
hagslegum þvingunum. Arið
1957 sagði hann einhliða upp
samningum um samvinnu á
sviði hernaðartækni. Ari síðar
hætti Krúsjeff allri samvinnu á
sviði verzlunar- og tæknimála
og kallaði heim alla sovézka
sérfræðinga sem dvöldust í
Kína. Sama ár iét Krúsjeff sér
sæma að fordæma Kínverja
sem „hreina þjóðernissinna".
En hann lét ekki þar við sitja.
Arið 1962 sendi Krúsjeff Ind-
verjum MIG-þotur og hóf þar
með til vegs þá stefnu, sem
Brezhnev hefur fylgt dyggilega
síðan, að reyna að umkringja
Kína með því að styrkja ná-
granna þeirra.
Þessir atburðir urðu til þess,
að með kínverskum ráðamönn-
um vaknaði löngun til þess að
umbylta stöðu alþjóðamála.
Þessu voru bandarískir ráða-
menn sammála. Kínverjar gátu
ekki barizt gegn tveimur risa-
veldum í senn og þess vegna
gjörbreyttu þeir öllum áróðri
sínum og hófu nú að beina
skeytum sínum gegn Sovét-
mönnum með því að kalla þá
heimsvaldasinna. Með því
sneiddu Kínverjar fræðilega
hjá þriðju leiðinni, sem Maó
hafði útilokað.
Segja má, að Kínverjar séu að
snúa aftur til aldagamallar bar-
áttu sinnar gegn öllum barbör-
um, en samkvæmt gömlum, kín-
verskum kenningum eru allir
útlendingar barbarar. Þessi
barátta er þeim mun auðveldari
sem Kínverjar eru staðfastari í
þeirri trú, að deilur Banda-
ríkjamanna og Sovétmanna séu
óendanlegar. Á sama hátt eru
Kínverjar þess fullvissir, að
þíðan í samskiptum risaveld-
anna, sem kemur meðal annars
fram í heimsókn Brezhnevs til
Washington og í vopnahléinu í
Mið-Austurlöndum, sé aðeins
timabundin og óraunveruleg.
Bætt sambúð Kínverja við
Bandarikjamenn og Japani
endurspeglar hins vegar deilur
Kínverja og Sovétmanna.
Sinnaskiptin gera Kínverjar
auðveldari með því að lýsa því
yfir, að Sovétríkin séu ekki
sósialískt riki. Ung kennslu-
kona í Shensi hafði eftirfarandi
um þetta að segja: „Ég kenni,
að klíka sovézkra ráðamanna
samanstandi af endurskoðunar-
sinnum, sem ógna öryggi okkar.
Fyrr á árum vorum við vinir
Sovétmanna, en þeir snerust
gegn okkur þegar Krúsjeff
komst til valda.“
Sovétmenn óttast hins vegar
hugmyndaræðilega samkeppni
Kínverja og hafa áhyggjur af
þeim möguleika, að átta hundr-
uð milljónir Kínverja flæði inn
yfir óbyggð landsvæði Mið-Asiu
og Síberiu. Síðan 1947 hefur
íbúum Innri-Mongólíu fjölgað
um 200 þúsund, en á sama tíma
hefur Kínverjum, sem byggja
landamærahéruðin, fjölgað um
nær fimm milljónir.
Ástæður Sovétmanna eru
hins vegar eilítið yfirborðs-
kenndar. Enn eru um það bil
áttatíu af hundraði alls Kína
öræktað land og þvi ætti að
vera þar nokkurt rými fyrir
þjóð, sem reynir að halda fólks-
fjölguninni í skefjum.
Chou En-lai forsætisráð-
herra Kína og Kosygin forsætis-
ráðherra Sovétríkjanna hafa
gert með sér samkomulag um
landamærahéruðin, þar sem
ákveðið var að þau landamæri
sem voru í gildi árið 1969,
skyldu gilda áfram. Sovétmenn
hafa hins vegar aldrei farið eft-
ir þessu samkomulagi. Þess í
stað hafa þeir aukið herlið sitt
við landamærin. Kínverjar
brugðu hart við, stórjuku fram-
lög sín til varnarmála og lögðu
fast að ráðamönnum Atlants-
Framhald á bls. 18