Morgunblaðið - 15.02.1974, Blaðsíða 18

Morgunblaðið - 15.02.1974, Blaðsíða 18
18 MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 15. FEBRUAR 1974 Útgefandi hf. Arvakur, Reykjavík. Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson. Ritstjórar Matthías Johannessen, Eyjólfur Konráð Jónsson, Styrmir Gunnarsson. Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson. Fréttastjóri Björn Jóhannsson. Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson. Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10 100. Auglýsingar Aðalstræti 6. simi 22 4 80. Áskriftargjald 360,00 kr. á mánuði innanlands. í lausasolu 22,00 kr. eintakið. að er alvarlegur rtiisskilningur, sem fram kemur í forystugrein kommúnistablaðsins á ís- landi í gær, að „sovézkt skrifstofubákn" eigi í við- þann dóm stjórnenda Sovétríkjanna, að sósíal- ismi og frelsi fari ekki saman. Þeir hafa yfir hálfr- ar aldar reynslu af þessu þjóðfélagskerfi og hljóta • • gat ekki þolað Solzhenitsyn búsettan í Moskvu. Ber- sýnilega hafa kommúnista- leiðtogarnir í Moskvu einnig komizt að þeirri niðurstöðu, að þeir væru ekkert betur settir með rit- höfundinn í fangelsi, þrælkunarbúðum eða á geðveikrahæli, hann væri ekki síður hættulegur fasistisku stjórnarfari þeirra á slíkum stöðum. Þess vegna hafa þeir valið þann kostinn að senda hann úr landi og reyna með þeim hætti að losna við áhrif hans úr sovézku þjóðfélagi. En áhrif rithöf- undar verða ekki að engu gerð með slíkum aðferðum. Bókmenntaverk Solzhenit- RITHOFUNDUR , GEGN EINRÆÐISST JORN ureign við Alexander Solzhenitsyn. Handtaka og nauðungarflutningur Nóbelsskáldsins var ekki þáttur i átökum milli hans og ,,skrifstofubákns“ heldur enn ein yfirlýsing sovézkra ráðamanna um það, að sósíalískt þjóðfé- lagskerfi geti með engu móti þolað frjálsa hugsun. Slík tilkynning kemur allt- af á nokkurra ára fresti frá ráðamönnum í Kreml. I ágúst 1968 var hún gefin út í formi innrásar Var- sjárbandalagsríkjanna í Tékkóslóvakíu, nú með að- gerðunum gegn Solzhenit- syn. í sjálfu sér er engin ástæða til að draga í efa því að vita hvað þeir eru að ta!a um. Fólk um víða veröld hefur fylgzt með herferðinni gegn hinum sovézka rithöfundi og dáðst að einstöku, andlegu þreki þess manns, sem boðið hefur stjórnendum annars voldugasta ríkis veraldar byrginn. Ekkert er gleggra dæmi um það, að einræðis- stjórn sósíalismans ræður ekki við einstaklinginn, sem hefur þor til að tjá hugsanir sfnar, en sú stað- reynd, að Sovétstjórnin grípur til þess ráðs að svipta rithöfundinn ríkis- borgararétti og reka hann úr landi. Hið sovézka þjóðfélag syn munu leita til Sovét- ríkjanna og berast frá manni til manns. Þannig mun Solzhenitsyn með verkum sínum halda áfram að hafa áhrif innan Sovét- ríkjanna og líklega eiga áhrif hans eftir að vaxa þar, en ekki minnka. Það er af þessum sökum, sem einræðisstjórnum er jafn- an illa við rithöfunda. Þess vegna reyna þær jafnan, hvort sem það er fasista- stjórnin í Sovétríkjunum nú eða í Þýzkalandi á tímum Hitlers, að þagga niður í rithöfundunum, sem ekki eru reiðubúnir að ganga erinda þeirra. En sagan sýnir okkur, að ein- ræðisstjórnir fara jafnan einnig tapa viðureign sinni halloka í viðureign við rit- við Alexander Solzhenit- höfunda og aðra listamenn. syn um síðir. Þannig mun Scvétstjórnin Framkoma sov- ézka sendiráðsins að hefur nú ver- ið staðfest á Alþingi, af sjálfum utanríkisráðherra, að sovézkur sendiráðs- starfsmaður gekk fyrir nokkrum dögum á fund ráðuneytisstjórans í utan- ríkisráðuneytinu og kvart- aði yfir ummælum Magnúsar Torfa Ólafsson- ar, menntamálaráðherra, í sjónvarpsþætti fyrir skömmu um mál Solzhenit- syns. Taldi sendimaðurinn ummæli ráðherrans ekki viðeigandi og óskaði eftir því, að þau yrðu ekki endurtekin. Þeirri kröfu er svarað á verðugan hátt með endurflutningi sjón- varpsþáttarins í kvöld. Hér er um svo frekleg afskipti af íslenzkum innanríkismálum að ræða, að furðu gegnir. Sovét- menn geta þaggað niður í fólki í eigin ríki eða rekið úr landi, en þeir hafa ekki enn náð þeim áhrifum hér á Islandi, að þeir geti haft áhrif á það, hvaða skoðanir fslenzkur ráðherra hefur á máli sem þessu, a.m.k. ekki allra íslenzkra ráðherra. Utanríkisráðherra ber að sjálfsögðu að mótmæla harðlega framkomu af þessu tagi og tilkynna sovézka sendiráðinu, að hún verði ekki þoluð. En sú spurning vaknar óhjákvæmilega, hvernig á því stendur, að sovézka sendiráðið í Reykjavík tel- ur sig geta komizt upp með svona háttalag. Skýringin á því er nærtæk. Sovézka sendiráðið hér telur sig hafa fulla ástæðu til að ætla, að í ríkisstjórn ís- lands sitji tveir menn, sem eru reiðubúnir til þess að látaað viljaþess. Ogsovézka sendiráðið hefur áþreif- anlegt dæmi'um það. Fyrir nokkrum dögum kallaði Lúðvík'Jósepsson í skyndi saman blaðamannafund til þess að halda uppi vörnum fyrir Sovétríkin, vegna af- greiðslusvika á olíu og tregðu þeirra á að ganga til heiðarlegra viðskiptasamn- inga við íslendinga. Það er líka eftirtektarvert, að málgagn Alþýðubandalags- ins, Þjóðviljinn, hefur nán- ast ekki séð ástæðu til að skýra lesendum sínum frá framkomu sendiráðsins, aðeins smáklausa birtist um þennan alvarlega at- burð í gær. Þess vegna er enn ríkari ástæða til að ut- anríkisráðherra mótmæli þessum atburði harðlega, þar eð sovézka sendiráðið telur ríkisstjórnina veika fyrir „finnlandíseringu“ af þessu tagi. NEW YORK — Sam- kvæmt niðurstöðum sér- fræðinga, sem rannsakað hafa útbreiðslu kvefs og annarra smitnæmra önd- unarfærasjúkdóma í Michiganborg, er nú svo komið, að réttara væri að nefna fyrsta dag vikunn- ar inflúensudag en mánudag. Tveir sérfræðingar í farsótt- um við Michiganháskóla fram- kvæmdu slíka rannsókn í borg- inni Tecumesh, en hún er talin dæmigerð fyrir útbreiðslu þess- ara sjúkdóma. Niðurstöður rannsóknarinnar birtust í síð- asta tölublaði tímarits banda- rísku læknasamtakanna: ,J'leiri sýktust af smitnæm um öndunarfærasjúkdómum á mánudögum en á nokkrum öðrum degi vikunnar en sfðan fækkaði tilfellunum unz þau voru komin i lágmark á fimmtudögum. Á föstudögum, laugardögum og sunnudögum virtist tilfellunum svo aftur fara fjölgandi.“ Sérfræðingarnir tveir, dr. Arnold S. Monto og dr. Betty % * — — ■ r JíeUt DaTk etmcö ^ r.N Eftir Lawrence K. Altman Smitnæmi mest á mánudögum: ? W. Ullman byggðu niðurstöður sínar á rannsókn 14.600 tii- fella, sem komu upp á 4.905 manns og voru sjúklingarnir valdir af handahófi úr hópi tíu þúsund íbúa Tecumesh. Rann- sóknartimabilið náði yfir sex ár, frá 1965 til 1971. Langflestir sjúklinganna, sem voru á aldrinum 5 til 19 ára, sýktust á mánudegi og bendir það til þess, að skólarnir væru þeir staðir, þar sem smit- un ætti sér helzt stað. „Smitun átti sér helzt stað fyrstu daga vikunnar og síðan færðist sjúk- dómurinn í aukana unz hann náði hámarki á næsta mánu- degi,“ segir i skýrslunni. Sér- fræðingarnir bentu einnig á, að ýmsir líkamlegir þættir, til dæmis þreyta og taugaálag gerðu fólk næmari fyrir smit- un, en þessir þættir hafa ein- mitt mest áhrif í upphafi viku. Rannsóknin leiddi einnig til annarrar og harla óvæntrar nið- urstöðu: tíðni smitnæmra sjúk- dóma í fjölskyldu virðist standa í sambandi við menntun og tekjumöguleika hennar. Það sýndi sig að tiðnin fór vaxandi eftir því sem heimilisfaðirinn hafði meiri menntun hvernig svo sem á þvi stendur. Monto kveðst vinna að rannsókn á ástæðum þessa, sem enn eru óþekktar með öllu. Áður var vitað, að tíðni smitnæmra sjúk- dóma færi vaxandi eftir því sem tekjurnar minnkuðu og staðfesti rannsóknin þetta. Sér- fræðingar telja þetta helzt stafa af þvf, að fátækar fjöl- skyldur verði oft að þrengja að sér í litlu og ef til vill slæmu húsnæði. í skýrslunni sagði, án þess að nánari skýringar fylgdu: „Hið litla samband á milli tekna og menntunar, sem rannsóknin leiddi í ljós, kom mjög á óvart, þar sem tekju- möguleikarnir aukast venju- lega með aukinni menntun. Þetta virðist benda til þess, að vilji menn sleppa við smitnæma öndunarsjúkdóma, ættu þeir að reyna að hafa sem hæstar tekj- ur og sem minnsta menntun. Jafnframt virðist ljóst, aðmikil menntun og litlar tekjur fari afar illa saman.“ Sérfræðingarnir komust einnig að þeirri niðurstöðu, að börn yngri en eins árs eru mun næmari fyrir smitnæmum sjúk- dómum i öndunarfærum en aðrir. Reikna má með því, að ungabörn sýkist að meðaltali 6.1 sinni á ári. Fram til þriggja ára aldurs virðast drengir vera mun næmari en stúlkur, en eft- ir það snýst dæmið algjörlega við. Tilfellum virðist síðan fækka með aldrinum unz fólk kemst á þrítugsaldurinn. Um þetta sögðu sérfræðingarnir: „Aukning smitunartilfella á þessu aldursskeiði stendur vafalaust í sambandí við þá staðreynd, að þá stofna flestir fjölskyldur. Þá er fólk i nánara sambandi við aðra en fyrr og verður því næmara fyrir smit- un, einkum frá börnum sínum, sem taka slíka sjúkdóma mjög gjarnan. Þessi skýring stýðst meðal annars við þá staðreynd, að konur, sem yfirleitt giftast fyrr en karlar, hafa yfirleitt mesta tíðni slíkra sjúkdóma á aldrinum 20 til 24 ára, en karl- menn aftur á aldrinum 25til29 ára.“ Að áliti Monto kom það mjög skýrt fram af rannsóknunum í Tecumesh, að tilfelli smit- næmra sjúkdóma I öndunarfær- unum eru langflest fyrstu tvær vikurnar í september, skömmu eftir að skólarnir hefjast. Rannsókn var fyrst og fremst hafin til þess að komast að því, hvað fólk héldi yfirleitt um slika sjúkdóma, sem eru al- gengasta orsök skammvinnra veikindatilfella í Bandaríkjun- um. Rannsóknin byggðist mjög á tæknilegum aðstæðum, en án afnota af tölvu hefðu sérfræð- ingarnir aldrei getað rannsakað svo mörg tilfelli á svo skömm- um tíma.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.