Morgunblaðið - 15.02.1974, Blaðsíða 14

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 15. FEBRUAR 1974
Davíð Oddsson:
Heimsmet
í lágkúru
VIÐ íslendingar erum einatt dá-
litið smáþjóðlegir og okkur þykir
vænt, þegar hendir, að okkar
menn eru ekki aftar á merum en
útlendir menn. Ekki finnst okkur
verra, ef okkar er að góðu getið
erlendis, enda komum við hrósinu
þá gjarnan yfir á íslenzku og birt-
um það aftur hér heima. Því
mætti ætla, að tækist svo til, að
einhverjum okkar auðnaðist að
efna til heimsmets, þá yrði hinum
sama fagnað sem þjóðhetju og
þjóðin sjálf myndi ekki vita,
hvemig hún ætti að láta. — í
fyrradag urðu þau tímamót, að
heimsmet var sett á Islandi, en
óvíst er, að slíkt sé fagnaðarund-
ur.
Fyrir tveimur dögum tókst
sovézkum yfirvöldum loks að
vinna á Alexander Solsénitsin. I
fljótu bragði sýnist, að slíkt hljóti
að hafa verið létt verk fyrir kóng-
ana í Kreml, sem hafa til að bera
fjölþætta reynslu og þekkingu í
umgengni við föðurlandsvini og
frelsisunnandi menn, sem á þar-
lenda vísu eru ótíndir þrjótar og
óbótamenn. En Solsénitsin bjó yf-
ir óbilandi festu og baráttuvilja,
sem hertur er í þeim eldi, sem
Sovétstjórinin hefur undir hon-
um kynnt. Og það, sem meira var,
hann stóð ekki einn. Hugur allra
góðra manna á Vesturlöndum hef-
ur staðið með honum eins og
miiljónogeinn Björn að baki
Kára. Að visu eru þeir í Kreml
þekktari fyrir annað en að sinna
áliti almennings hér eðaþar. En í
þetta sinn forðuðust þeir í lengstu
lög að styggja hann, af ótta við að
verða af korni., sem þeir þarfnast
og eins eru uppi fyrirboðar um,
að þeir verði að halda í stríð við
Kína áður en varir, og þá er hag-
kvæmara að hafa ekki ónot f Vest-
urlandabiium ámeðan.
Rödd Solsénitsins f ófrelsinu
varð svo sterk og bergmál hennar
um víðan veg svo hátt, að yfir-
gnæfði rússneska ritskoðun og
aðra truflun við óbrjálaða hugs-
un. Slikt gat ekki öllu lengur
gengið i Sovétríkjunum og
Solsénitsin var hent út úr heima-
landi sinu, svo helzt minnti á, er
helsjúkur líkami hafnar heil-
brigðu hjarta.
Hvar sem menn áttu sér stað í
heiminum og gátu um frjálst höf-
uð strokið, var risið upp og allir
sem einn fordæmdu hryðjuverk-
in, þá kúgun, sem einum manni
var sýnd í nafni heillrar þjóðar,
sem sjálf mátti ekki mæla.
Á Alþingi Islendinga, elzta
samastað þingræðis, var að von-
um einnig risið upp og mótmælt.
En einmitt þar og þá gerðist
heimsmetið. Meðal samhljóma
raddanna heyrðist ein og ein hjá-
róma. íslenzkur þingmaður stóð
upp og brýndi fyrir mönnum, að
einmitt á þessari stundu mættu
menn ekki gleyma, að einnig á
Vesturlöndum viðgengist órétt-
læti. Menn yrðu að minnast þess,
að rithöfundurinn Arthur Miller
hefði sætt ofsóknum óamerísku
riefndarinnar í Bandaríkjunum
fyrir tuttugu árum! Þannig lét
þessi þingmaður móðan mása. I
öðru orðinu þóttist hann harma
örlög hins rússneska rithöfundar,
en í hinu gerði hann allt, sem
hann mátti, til að drepa á dreif
samstæðum mótmælum Islend-
inga og draga þannig úr þeim
kraftinn. Eftir allmargar atrenn-
ur gerðist svo sá atburður, sem er
upphaf að þessum skrifum; Þing-
maðurinn setti heimsmet f lág-
kúru.
Eftir að Jónas Arnason hafði
um stund bent á dæmi þess úr
okkar heimshluta, að sitthvað
færi miður, til að sanna að „hinir
geri það líka“ — sem er alþekkt
regla, sem óknyttastrákar nota til
að réttlæta strákapör sin og
Sovétstjórnin mun eflaust brúka
til að afsaka sinn nýjasta glæp —
þá kom heimsmetið. Þingmaður-
inn sagðist í þessu sambandi vilja
vekja athygli á, að Ingólfur Jóns-
son „hefði rekið Guðmund
Daníelsson" frá einhverju blaði á
Selfossi!!!
Jónas Árnason alþingismaður
kallar sig rithöfund og með þessu
heimsmeti hans er sennilegt, að
vegur hans vaxi svo, að hann sé
orðinn gjaldgengur sem fastur
dálkahöfundur við literaturnaja
Gazeta. En það liggur við, að rétt
sé að ráðleggja þessum íslenzka
rithöfundi að nota heimild sinatil
smávægilegrar sögufölsunar og
strika þessi ummæli sín út úr
þingtiðindum, þvf að met Jónasar
Árnasonar í lágkúru er eitt af
þeim fáu heimsmetum, sem jafn-
vel smáþjóðlegir íslendingar vilja
ekki fá skrásett.
Svar til
Þjóðleik-
hússtjóra
ÞAÐ er mér vissulega ánægju-
efni, að málsgrein ein í formála
að samtali við Sigurð Björnsson
óperusöngvara í sfðasta sunnu-
dagsblaði skyldi verða til þess, að
Þjóðleikhússtjóri, Sveinn Einars-
son, sæi ástæðu til að gera „smá-
úttekt“, sem hann svo kallar, á
óperumálum leikhússins. Þar
með hefur hann svarað spurning-
unni, sem þar var fram varpað og
með þeim hætti, að sýnt er, að
hann hefur fullan hug á að halda
áfram því starfi, sem hafið var á
þessu sviði um og upp úr 1950.
Mér er sízt í huga að fara út í
blaðadeilur við Svein Einarsson
en um þetta mál vil ég taka fram
eftirfarandi:
Málsgreinin, sem hann visar til,
var ekki sprottin af fordómum né
hugsuð sem illgirnislegt hnútu-
kast; hún var athugasemd, sem
rót átti að rekja til vonbrigða
vegna vals leikhússins á Leður-
blökunni til sýninga f vetur.
Svo sem Sveinn tekur fram,
höfðu fæstir söngvara okkar kom-
ið á svið árum saman og var held-
ur raunalegt að sjá þá, sem höfðu
áður fyrr sýnt ótvíræða hæfileika
til óperuleiks og söngs og lagt
fram mikið starf til óperuflutn-
ings leikhússins, hverfa gersam-
lega í skugga leikara, sem virtust
alveg vera að yfirtaka flutning
söngleikja i Þjóðleikhúsinu, njót-
andi stöðugrar þjálfunar í starfi
og þeirrar aðstöðu, að ekki er
þaggað niður í þeim þó að sýning-
ar þeirra séu ekki alltaf jafn góð-
ar eða vinsælar af almenningi.
Ég tek fram til að forðast mis-
skilning, að i þessu felst enginn
dómur um gæði þeirra söngleikja-
sýninga, sem leikarar hafa staðið
að.
Hlutverk Þjóðleikhússsins hef-
ur mikið verið rætt og reifað um
árin og menn ekki verið á eitt
sáttir um það hversu gengi að
rækja það. Fyrrverandi Þjóðleik-
hússtjóri sætti löngum gagnrýni
fyrir ýmsa hluti, m.a. fyrir vett-
lingatök á þeim þætti, er laut að
söngleikjum, og honum var gjarn-
an legið á hálsi fyrir að taka létt-
meti eða örugg „kassastykki"
fram yfir önnur verk, sem meira
listgildi hefðu.
Með tilkomu arftaka hans, ungs
og þaulmenntaðs leikhúsmanns,
vöknuðu því vonir um, að nú yrði
breyting á í þessum efnum. Því
kom mér það óþægilega á óvart,
að fyrsta verkefnið, sem söngvar-
ar okkar fengu til flutnings f
Þjóðleikhúsinu eftir allan þennan
tíma, skyldi verða Leðurblakan —
og breytti þar engu um, að hún
hafði verið sýnd hér áður fyrr.því
að enn eru óflutt svo mörg verk
önnur, eldri sem yngri.
Nú rökstyður Þjóðleikhússtjóri
val óperettunnar með því m.a„ að
hún hafi þótt svo líkleg til vin-
sælda, að veita muni söngvurum
okkar óþjálfuðum og sviðsstirðum
æfingu og tækifæri til að vinna
hug og hjörtu nógu margra áhorf-
enda. Hvað sem líður einstakl-
ingsbundnu mati mínu á Leður-
blökunni er mér ljúft að fallast á
þetta sjónarmið — sérstaklega þó
á grundvelli þeirra upplýsinga,
sem Þjóðleikhússtjóri gefur um,
að unnið sé að áætlun til næstu
fjögurra ára um söngleikjaflutn-
ing leikhússins. Má ætla, að
söngvarar okkar fái þá tækifæri
til að byggja ofan á þann grunn
endurþjálfunar, sem þeir eiga að
fá á öllum þessum Leðurblöku-
sýningum.
I von um, að í áætlun þessari
verði að finna forvitnileg og eftir-
sóknarverð viðfangsefni, þakka
ég Þjóðleikhússtjóra hans ágætu
athugasemd.
Margrét R. Bjarnason.
Reykjavíkurskákmótið
Flestum mun bera saman um,
að 8. umferð Reykjavfkurskák-
mótsins hafi verið sú daufasta til
þessa. Að vfsu var barizt hart á
öllum borðum, en einhvern veg-
inn fór það svo, að skákirnar
runnu í heldur leiðinlegan og
þunglamalegan farveg, áhorfend-
um til Iftillar ánægju. Við þessu
er ekkert að gera, menn geta ekki
endalaust teflt fyrir áhorfendur
þótt þeir fegnir vildu.
I skák þeirra Guðmundar og
Ciocaltea var tefldur spánski leik-
urinn og leit allt út fyrir harða
baráttu. Rúmeninn tefldi vörnina
mjög vel og hafði ajn.k. jafnað
taflið þegar jafntefli var samið.
Friðrik hafði hvítt gegn Veli-
mirovic, sem beitti kógsind-
verskri vörn. Júgóslavinn
fómaði snemma peði og á
tímabili virtist manni,
sem Friðrik myndi einfald-
lega halda peðinu yfir og
betri stöðu. En svo fór þó ekki,
biskupar Velimirovic urðu geysi-
sterkir og þegar Friðrik hafði
gefið peðið til baka leystist skákin
upp í jafntefli.
Um skák þeirra Jóns og Magnús
ar er fátt að segja, hún var í
jafnvægi allan tímann og jafntefli
rökrétt úrslit.
Freysteinn Þorbergsson hafði
svart og beitti franskri vörn gegn
Kristjáni Guðmundssyni. Kristj-
án tefldi heldur glannalega i byrj-
uninni og fékk ekki við neitt ráðið
eftir það.
Ingvar Asmundsson hafði svart
gegn Forintos. Ut úr byrjuninni
fékk Ungverjinn mjöggott tafl og
virtist eiga alls kostar við and-
stæðinginn. En Ingvar tefldi
vörnina af hörku og tókst að rétta
töluvert við. Þegar skákin fór í
bið var staða Forintos enn mun
betri, en Ingvar hefur þó nokkra
varnarmöguleika.
Búlgarski stórmeistarinn
Georgi Tringov hefur ekki verið
ýkja sigursæll á mótinu til þessa.
I 8. umferð vænkaðist hagur hans
þó nokkuð er hann lagði Ögaard í
eftirfarandi skák.
Hvftt: G. Tringov
Svart: L. Ögaard
Sikileyjarvörn
1. e4 — c5, 2. Rf3 — e6, 3. d4 —
cxd4, 4. Rxd4 — Rc6, 5. Rc3 — a6,
6. Be2 — Dc7, 7. 0-0 — Rf6, 8. Be3
— Bb4,
(Þetta afbrigði nýtur tölu-
verðra vinsælda um þessar mund-
ir, en hér er einnig leikið 8. — b5
óg svo 8. — d6, sem leiðir til
Schveningenafbrigðisins).
(Nú vinnur hvítur peð um
stundarsakir, en hér er ekki síðra
að leika 11. c4, t.d. 11. — Bd6, 12.
f4 — Rxe4, 13. Bd3 — Rf6, 14. c5
— Be7, 15. Bd4 og hvítur stendur
betur, Kusmin — Sveschnikov,
Skákþ. Sovétr. 1973).
12. — Hb8, 13. Rxc8 — Hfxc8, 14.
Bd3 — Bd6, 15. Khl — Be5!,
(Auðvitað ekki 15. — Bxh2, 16.
g3).
16. c3 — Hxb2, 17. Dcl — Rg4, 18.
f4
(Ekki 18. Dxb2?? vegna 18. —
Bxc3 og vinnur drottninguna).
18. — Rxe3, 19. Dxb2 — Bxf4, 20.
Df2 — Rxf 1, 21. Hxfl —g5!,
(Fram til þessa hefur skákin
teflzt eins og skák þeirra Smejkal
og Karpov á millisvæðamótinu í
Leningfad 1973. Karpov lék hér
21. — e5, sem lítur óneitanlega
betur út en leikur ögaards, þótt
hvítur héldi öllu betra tafli eftir
sem áður).
22. g3 — Dd6, 23. Bc2 — Be5, 24.
Dxf7+ — Kh8, 25. Kg2 — Bg7, 26.
Hdl
(Skemmtilegur möguleiki var
hér 26. e5 og eftir 26. — Dxe5, 27.
Dh5 — h6, 28. Dg6 verður svartur
mát. Hins vegar virðist svartur
eiga næga vörn með 26. — Dd5+).
26. — De5!
(Eftir 26. — Dc7 væri 27. e5
óþægilegt og ef 26. — Df8 þá 27.
Dh5. Ekki dugir heldur 26. —
Hf8, vegna 27. Dxg7).
27. Hxd7 — Hf8, 28. De7 — Dxc3,
29. Bdl — De5, 30. Kh3 —
Hg8, 31. Hd8 — c5?,
(Fram til þessa hefur ögaard
teflt vörnina mjög vel, en nú verð-
ur honum alvarlega á í messunni,
Hér var bezt að leika 31. — Df6 og
þá er ekki að sjá að hvítur eigi
neitt betra en að skipta á hrókum
og vegna hinnar sterku hótunar
Dfl+ ætti svartur að halda jöfnu í
öllum tilfellum).
32. Bg4!
(Nú vinnur hvítur eitt tempó og
það er nóg).
32. — Df6,
(Einum of seint).
33. Hxg8+ — Kxg8, 34. Bxe6+ —
Kh8, 35. Dxf6 — Bxf6, 36. Kg4 —
Kg7, 37. Kf5 — Bd8, 38. Bc4 — h6,
39. a4 — Ba5, 40. Ke6 — Bc3, 41.
e5 og svartur gafst upp.
Smyslov er enn við sama hey-
garðshomið. I & umferð tefldi
hann við Júlíus, sem hafði full-
komlega jafnt tafl lengi framan
af. I miðtaflinu urðu Júlíus svo á
smávægileg mistök og þá var ekki
að sökum að spyrja, allt hrundi í
einni svipan. Eftir 8 umferðir er
staðan þessi: 1. Smyslov 7 v. og
biðsk., 2- Forintos 6 v. og biðsk. 3.
Friðrik 6 v., 4. Bronstein 5 v., 6.
Guðmundur 5 v., 6. Ciocaltea 4!4
v., 7. Velimirovic 4 v.,8. Magnús 3
v., 9. Freysteinn 2'A, 10. — 11.
Tringov og ögaard 2 v. og biðsk.,
12. — 13. Kristján og Ingvar l‘A
og biðsk., 14. Jón lA og biðsk., 15.
Július !4 v.
9. umferð verður tefld á
morgun og hefst kl. 13.30. Þá tefla
saman: Magnús og Guðmundur,
Ögaard og Jón, Freysteinn og
Tringov, Ingvar og Kristján,
Velimirovic og Forintos, Júlíus og
Friðrik, Bronstein og Smyslov,
Ciocaltea situr hjá.
Jón Þ. Þór.