Morgunblaðið - 07.12.1974, Side 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 7. DESEMBER 1974
Hækkun rekstrar-
gjalda minni en með-
alhækkun verðlags
Eins og áður hefur verið greint
frá mælti Birgir lsleifur
Gunnarsson, borgarstjóri, fyrir
frumvarpi að fjárhagsáætlun
fyrir Reykjavfkurborg árið 1975 á
borgarstjórnarfundi sl. fimmtu-
dag. 1 ræðu sinni gat borgarstjóri
þess m.a. að þrátt fyrir magn
niðurskurð framkvæmda, væri
gert ráð fyrir þvf f fjárhags-
áætluninni að lögð yrði sérstök
áhersla á áframhald skólabygg-
inga, einkum f nýjum hverfum,
byggingu stofnana fyrir aldraða,
aukningu á framlögum til heil-
brigðisstofnana f borginni, svo og
hækkað framlag til umhverfis- og
útivistarmálefna. 1 ræðu borgar-
stjóra kom einnig fram, að
rekstrargjöld Reykjavfkurborgar
hækka samkvæmt fjárhagsáætlun
um 44,4%, sem er talsvert innan
við meðalhækkun verðlags.
Nánar verður greint frá ræðu
borgarstjóra síðar.
Sigurjón Pétursson sagði, að
laun hafnarverkamanna hefðu
hækkað um 41% frá því í desem-
FRA
BORGAR-
STJÓRN
ber 1973. Þetta sýndi þá tekju-
breytingu, sem orðið hefði hjá því
fólki, sem standa ætti undir aukn-
um útgjöldum borgarinnar. Síðan
minntist borgarfulltrúinn á
hækkun útsvara, sem nemur
67,8%. Sagði hann, að sú hækkun
stafaði fyrst og fremst af hærri
launatekjum og eins vegna 10%
álags á útsvör, sem nú væri
reiknað með að leggja á. Utsvör
væru nú 117 þúsund krónur á
hvert heimili í borginni i stað 71
þús. kr. í ár. Þessi hækkun kæmi
fyrst og fremst niður á þeim, sem
lægst hefðu launin. Aðstöðugjald-
ið hækkaði um 51,3% eða talsvert
minna en útsvörin. Þannig væri
greinilegt, að skattþunginn lenti á
almennum launamönnum.
Borgarfulltrúinn sagði, að fjár-
hagsáætlunin sýndi spennu og
ráðdeildarleysi. Reykjavíkurborg
væri á leið inn í vaxandi fjárhags-
erfiðleika. Allir tekjustofnar
væru nú fullnýttir, nema aðstöðu-
gjaldið.
Kristján Benediktsson gerði að
umtalsefni orð borgarstjóra, er
hann ræddi um of lítinn sveigjan-
leika f tekjuöfiun sveitarfélag-
anna. Borgarfulltrúinn sagði, að
með þessu væri borgarstjórinn að
kvarta yfir því að geta ekki
hækkað útsvör enn meir en orðið
hefði. Þá sagði hann, að til raun-
verulegra eignabreytinga eða
framkvæmda færu 700 milljónir
króna, en það væri mun lægri
upphæð en gert hefði verið ráð
fyrir við gerð fjárhagsáætlunar í
desember fyrir ári.
Þá sagði borgarfulltrúinn, að
tekjur borgarinnar hækkuðu um
2000 millj. kr. frá fjárhagsáætlun
þessa árs. Tekjurnar næmu nú
samtals 5900 milljónum króna. Af
2000 millj. kr. heildarhækkun
ætti útsvarið stærstan hlut eða
1300 millj. kr., sem væri 68%
hækkun, og þá væri borgarstjór-
inn búinn að bæta við neyðar-
prósentustiginu.
Guðmundur Magnússon ræddi
m.a. um fjárhag strætisvagnanna
og benti á, að farþegum færi
fækkandi á sama tíma og borgin
stækkaði. Ástæðan væri sú, að
stór hluti borgarbúa notaði einka-
bíla. Varaborgarfulltrúinn taldi,
að umferðarmálin og strætis-
vagnakerfið þyrfti að taka til
gagngerðrar endurskoðunar og
sagði ennfremur, að það væri rétt-
lætismál, að fargjöld yrðu ekki
hækkuð meir en orðið væri.
Birgir Isleifur Gunnarsson,
borgarstjóri, benti á, að ákveðið
hefði verið að lóðarhafar greiddu
því sem næst 50% af kostnaði við
gatnagerð og holræsi. Hins vegar
hefði verið talið rétt að þetta hlut-
fall væri haft lægra að því er
varðaði fjölbýlishús. Þá benti
borgarstjóri á, að kostnaður við
stjórn borgarinnar hefði farið
hlutfallslega lækkandi á undan-
förnum árum og væri nú aðeins
3% rekstrargjalda borgarinnar.
Albert Guðmundsson itrekaði
að stórar upphæðir færu til mál-
efna aldraðra. Borgin hefði
brugðið fljótt við og byrjað undir-
búning á framkvæmd þeirrar
samþykktar, sem borgarstjórn
gerði um þessi efni fyrr á þessu
ári. Bygging B-álmu Borgar-
sjúkrahússins hefði farið út um
þúfur vegna þess að vinstri
stjórnin neitaði að taka þátt i
kostnaði við framkvæmdirnar. Þá
sagði borgarfulltrúinn að
sveigjanleiki þyrfti að vera meiri
í tekjustofnalögum. Kjörnir
borgarfulltrúar ættu að hafa
úrslitavald um, hversu mikil
gjöld væru lögð á borgarana, en
nú væri borgarfulltrúum stjórnað
með tilskipunum og ekki væri
nema von að Reykjavikurborg
kæmist í greiðsluvandræði við
slíkar aðstæður.
Birgir Isleifur Gunnarsson, borgarstjóri, og Olafur B.
Thors, forseti borgarstjórnar.
Rekstur dagvistunarstofnana:
Ríkið greiðir 12% en
ber að greiða 30%
A FUNDI borgarstjórnar sl.
fimmtudag var tillögu Þorbjörns
Broddasonar um breytingu á
stjórn dagvistunarstofnana vísað
til félagsmálaráðs og annarrar
umræðu í borgarstjórn. Við um-
ræðuna upplýsti Markús Örn
Antonsson, formaður félagsmála-
ráðs, m.a. að ríkisvaldið ætti lög-
um samkvæmt að greiða 30% af
Ný hafnar-
reglugerð
A FUNDI borgarstjórnar sl.
fimmtudag var til annarrar um-
ræðu tillaga að nýrri reglugerð
fyrir Reykjavíkurhöfn og tillaga
að nýrri gjaldskrá fyrir höfnina.
Aður hefur verið greint frá efni
tillagnanna. Að lokinni annarri
umræðu var reglugerðin sam-
þykkt meó 12 atkvæðum gegn
tveimur. Áður hafði verið felld
tillaga borgarfulltrúa Fram-
sóknarflokksins um lækkun
hafnargjalda með 12 atkvæðum
gegn 2.
rekstri dagvistunarstofnana en í
raun hefði framlag þess aðeins
verið 12%. Þá sagði hann, að
Reykjavíkurborg hefði í raun
greitt 48% en ætti aðeins að
greiða 30% samkvæmt lögum.
Þorbjörn Broddason mælti
fyrir tillögu sinni, sem gerir ráð
fyrir, að þegar verði hafinn undir-
búningur þess að breyta stjórnun
dagvistunarstofnana borgarinnar
í það horf, að hún verði í beinni
umsjá kjörinna fulltrúa borgar-
innar. Tillagan gerir jafnframt
ráð fyrir, að félagsmálaráð semji
drög að nýjum reglum um rekstur
dagvistunarstofnana. Þorbjörn
taldi, að Sumargjöf hefði unnió
merkt brautryðjendastarf á sinni
tið, en nú væri rétt að borgin tæki
við stjórn dagvistunarstofn-
Markús Örn Antonsson sagðist
vera í meginatriðum fylgjandi
þeirri reglu, að stjórnunin væri á
hendi sömu aðila og legðu fram
fjármagnið. Fram til þessa hefði
Reykjavíkurborg kostað dag-
vistunarstofnanirnar en Sumar-
gjöf rekið þær. Sumargjöf hefði
rekið umfangsmikið og merkilegt
starf á þessu sviði.
Borgarfulltrúinn sagði, að nú
væri starfrækt 33 dagvistunar
heimili í Reykjavík og þar af
væru 28 í eigu Reykjavíkurborgar
og á þessum heimilum ynnu 200
borgarstarfsmenn. Samkvæmt
fjárhagsáætlun næsta árs væri
gert ráð fyrir aó varið yrði 155
millj. kr. úr borgarsjóði til
rekstrar heimilanna. Kostnaður á
hvert barn væri um 20 þús. kr. á
mánuði. Lögum samkvæmt ætti
ríkið að greiða 30%, sveitar-
félagið 30% og aðstandendur
barnanna 40%, en í reynd greiddi
rikió 12%, Reykjavikurborg 48%
og foreldrarnir 40%. Ríkisvaldið
hefði því ekki staðið við þá lög-
gjöf, sem sett hefði verið um
þetta efni. Þá sagði borgarfull-
trúinn, að ríkið mundi aðeins
greiða 8% af kostnaði við rekstur
leikskóla á næsta ári í stað 20%.
Borgarfulltrúinn lagði til, að til-
lögu Þorbjörns Broddasonar yrði
visað til athugunar félagsmála-
ráðs.
Skólanefnd Iðnskóla
BORGARSTJORN hefur tilnefnt
eftirtalda þrjá menn í skólanefnd
Iðnskólans: Óla Vestmann
Einarsson, Ólaf Jónsson og Sig-
urð Magnússon. Til vara voru
kjörnir: Hilmar Guðlaugsson,
Aðalsteinn Jóhannsson og Jón
Thor Haraldsson.
— Orkumál Austfjarða
Framhald af bls. 16
fyrir stórvirkjun á staðnum, heldur
muni hún að nokkru leyti geta orðið
hluti af stórvirkjuninni. Um þetta
atriði segir i þeirri álitsgerð frá verk-
fræðistofu Sigurðar Thoroddsen,
sem ég nefndi hér áðan, að lita megi
á þessa virkjun sem I. áfanga svo-
nefndrar Fljótsdalsvirkjunar, sem er
virkjun á sama falli með vatni úr
Jökulsá i Fljótsdal og Bessastaðaá
og upptökum kvíslar Kelduár. Siðar
segir í þessari sömu álitsgerð, að
endurskoðuð eða frumdrög hafi
verið gerð f júlimánuði s.l. að endur-
skoðaðri áætlun um þá virkjun.
þ.e.a.s. Fljótsdalsvirkjun, og ef
virkjun Bessastaðaár verði komin
áður, megi gera ráð fyrir, að kostn-
aður við stórvirkjunina lækki um
700—800 millj. kr. vegna mann-
virkja. sem nýtast báðum virkjun-
unum og vegna minnkunar á upp-
settu afli Fljótsdalsvirkjunar en sem
svarar Bessastaðaárvirkjun.
f þessu sambandi vil ég einnig
leyfa mér að vitna til orða Hauks
Tómassonar jarðfræðings. sem flutt
voru í rikisútvarpinu s.l. föstudag. en
hann segir þar: Ég vil leggja áherslu
á það, að virkjun Ðessastaðaár getur
flýtt mjög fyrir gerð stórvirkjunar-
kjarna. Siðan bætir hann við, að til
þess verði þá að nota tækifærið og
rannsaka bergið með þvi að hafa
stöðvarhús neðanjarðar og gera að-
keyrslugöng, en slik göng mundu
flýta gerð stærri virkjunar um 1—2
ár. Hér ber því flest að sama brunni,
að gerð Bessastaðaárvirkjunar er
ekki Ifkleg til þess að draga úr eða
seinka hugmyndum um stórvirkjun í
Fljótsdal, heldur gæti á marga lund
stutt hana og orðið þar að gagni.
í s.l. mánuði eða 22. okt. var
haldinn fundur á Skriðuklaustri um
þetta mál að tilhlutan Sambands
sveitarfélaga á Austurl. og var sá
fundur haldinn með hreppsnefnd
Fljótsdæla og fleiri aðilum, sem þar
eiga hlut að máli. Á fundinum kom
einnig Tómas jarðf ræðingur frá
Orkustofnun og Leifur Benediktsson
verkfræðingur frá Hönnun. f frásögn
um þennan fund segir svo:
„j viðræðum við hreppsnefndar-
menn og aðra kom fram, að þeir
höfðu ekkert að athuga við áformin
um virkjun Bessastaðaár. Á fundin-
um var rætt um það, að hve miklu
leyti beitarland á heiðinni færi undir
vatn og var ákveðið, að fram færi
rannsókn á þvf og taka það mál upp ]
til umr., þegar álitsgerð lægi fyrir f
sambandi við þetta vil ég taka það
einnig fram. að langmestur hluti
þess lands, sem þarna er um að
ræða, er i rikiseign.
Á s.l. vori voru samþykkt lög á
Alþ. um virkjun Kröflu, og er nú
unnið að þvf máli og reynt að hraða
þvi sem mest, að Kröfluvirkjun geti
tekið til starfa. í því frv. var ákveðin
heimild til þess að leggja háspennu-
línur til Austurlands og varðandi það
mál vil ég taka fram, að sérstök
nefnd, sem hefur með höndum
athuganir á háspennulinum og linu-
stæðum milli landsfjórðunga hefur
þetta mál, um háspennulínur frá
Kröflu til Austurlands, sérstaklega til
athugunar og er m.a. áformað. að nú
á þessum vetri verði reist nokkur
tilraunaklaustur á leiðinni til frekari
könnunar á staðháttum. j sambandi
við Kröfluvirkjun er rétt að geta
þess, að við erum mjög vanhaldnir
islendingar af nauðsynlegum tækj-
um eða gufuborum til þess að bora
eftir jarðgufu til raforkuframleiðslu
eða annarra nota. Þó að nokkrir
smærri borar séu hér til, jarðborar,
þá er aðeins til einn gufubor, sem
keyptur var til landsins á árunum
1957—1958 og er sameign Reykja-
vikurborgar og ríkisins. Þessi gufu-
bor er nú i notkun að Reykjum i
Mosfellssveit, einkum við það verk-
efni að undirbúa hitaveitu fyrir
Kópavog, Hafnarfjörð og Garða-
hrepp. Gert hafði verið ráð fyrir þvi,
að sá bor boraði áfram á Reykjum
næsta sumar. En vegna hinnar miklu
þarfar á því að flýta virkjun Kröflu.
hefur nú náðst samkomulag um það,
að ef ekki finnist önnur úrræði,
þ.e.a.s. með öflun gufubors, þá verði
þessi bor rikisins og Reykjavfkur-
borgar sendur norður að Kröflu
næsta vor og geti verið þar að verki
við að bora vinnsluholur a.m.k. 5
mánuði. Hins vegar er samhliða
þessu unnið að þvi að fá gufubor til
landsins. Nýjan bor er erfitt að fá
vegna hins langa afgreiðslufrests.
sem er væntanlega a.m.k. tvö ár eða
jafnvel meira, en kannaðir hafa verið
möguleikar og leitað tilboða i góða
bora, sem eru eitthvað notaðir og
verður nú væntanlega alveg á næst-
unni gengið frá kaupum á notuðum
gufubor, sem er þó að mati sérfræð-
inga i ágætu ástandi og er gert ráð
fyrir, að slfkur gufubor kosti hingað
kominn með aðflutningsgjöldum
rúmar 400 millj. kr.. en án aðflutn-
ingsgjalda um 280 millj. Ég get
þessa hér I sambandi við Kröflu,
vegna þess, að lögð hefur verið
áherzla á að fá annan gufubor til
viðbótar sérstaklega með þá virkjun
i huga, en virkjun Kröflu stendur
einnig i sambandi við raforkumál
Austurlands vegna fyrirætlana um
það að tengja Austurland við Kröflu-
virkjun, þegar þarað kemur.
Ég vil svo að lokum taka það fram,
að það er gert ráð fyrir þvi ( frv., að
Rafmagnsveitur rikisins reisi og reki
þessa virkjun við Bessastaðaá en I 4.
gr. frv. segir, að óski sveitarfélög á
Austurlandi að gerast eignaraðilar að
virkjun Bessastaðaár og öðrum orku-
verum á orkuveitusvæðinu, er ráðh.
heimilt að gera samninga þar um
fyrir hönd virkjunaraðilans. Þetta er I
samræmi við þá stefnu, að raforku-
málin verði að verulegu leyti i
höndum heimamanna, þar sem þess
er óskað. Um það mál verður rætt
hér sfðar i sambandi við skipulags-
mál málanna, en ég vil einnig taka
það fram, að ekki aðeins i sambandi
við eignaraðildina verður haft sam-
ráð við Austfirðinga eða fulltrúa
þeirra, heldur við allan undirbúning
þessa máls, eins og þegar hefur
verið nú að undanförnu. En þvi er
ekki að neita, að oft og tfðum hefur
við gerð mannvirkja á íslandi verið
vanrækt um of að ráðgast við og
hlusta á ábendingar og ráð heima-
manna. Það hefur viljað brenna við,
að sérfræðingar hafa kannski ráðið
fullmiklu og hlustað of lítið á álit
þeirra, sem heima voru fyrir og þjóð-
kunnugir ölium staðháttum. j sam-
bandi við virkjun Bessastaðaár
verður haft náið samráð við heima-
menn og hlustað að sjálfsögðu með
gaumgæfni á þær ábendingar, sem
þaðan koma samkv. reynslu góðra
manna.
Ég skal ekki hafa þessi orð fleiri,
en vil undirstrika það aftur, að þótt
ekki hafi i frv. verið sett ákveðið
ártal, vegna þess að mönnum finnst
það misjafnlega viðkunnanlegt að
lögfesta. hvenær virkjun skuli verða
tilbúin, þá vil ég taka það sérstak-
lega fram, að öllum undirbúningi og
framkvæmdum verður hraðað eins
og frekast er kostur.