Morgunblaðið - 07.12.1974, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 7. DESEMBER 1974
— Rækjustríðið
Framhald af bls. 40
flóa. Var þar m.a. tekið fram, aó
umsóknir um veiðileyfi yrðu að
berast ráðuneytinu fyrir 21. sept
ember og umsóknir, sem bærust
eftir þann tíma yrðu ekki teknar
til greina. Verður nú gerð grein
fyrir því með hvaða skilyrðum
menn, þ. á m. skipstjórarnir á
m.b. Nökkva HU 15 og Aðal-
björgu HU 25, fengu sín leyfi.
5. gr. leyfisbréfsins hljóðar svo:
„Leyfið miðast við að rækjuafli
bátsins verði unninn til manneld-
is I viðurkenndri rækjuvinnslu-
stöð á leyfissvæðinu.“ Ákvæði
þetta er að finna í öllum rækju-
veiðileyfum, sem gefin hafa verið
út af ráðuneytinu á undanförnum
árum. Þegar leyfum var úthlutað
tii Húnaflóabáta í haust voru við-
urkenndar rækjuvinnslustöðvar á
Drangsnesi, Hólmavík, Hvamms-
tanga og Skagaströnd. Leyfi til
Húnaflóabáta eru því bundin því
skilyrði, að þeir selji afla sinn til
einhvers ofangreindra staða og
aflinnséþar unninn.Afskipulags
legum og stjórnunarlegum ástæð-
um krafðist ráðuneytið þess að
umsækjendur um rækjuveiðileyfi
í Húnaflóa tilgreindu nákvæm-
lega hvar þeir hyggðust landa afla
sínum. Var þess vegna ekki um að
ræða, að veitt yrðu leyfi út á
löndun á Blönduósi, enda þá ekki
vitað hvort eða hvenær komið
yrói þar á fót viðurkenndri rækju-
vinnslu. Lýsti ráðuneytið sig
raunar mótfallið því að ráðizt yrði
í slíka framkvæmd þar sem
vinnslugeta við Húnaflóa væri
meir en næg til þess að vinna það
magn, er þar mætti veiða. For-
ráðamenn rækjuverksmiðju
Særúnar á Blönduósi létu varnað-
arorð ráóuneytisins raunar sér
sem vind f eyrun þjóta og hófust
handa við uppbyggingu verk-
smiðjunnar þrátt fyrir að úthlut-
að hefði verið veiðileyfum m.a.
með þeim skilyrðum um löndun,
er að ofan greinir.
Ein ástæða þess, að þegar í upp-
hafi vertíðar þótti nauðsynlegt að
fastákveða löndunarstað báta var
sú, að ráðuneytið hafði ákveðið að
skipta heildarmagninu, sem leyft
yrði að veiða á milli bátanna eða
jafnvel vinnslustöðvanna. Þótti
þetta æskilegt til þess að hafa
hömlur á sókninni, sem er nauð-
synlegt bæði vegna rækjustofns-
ins og þeirra byggðarlaga við
Flóann, sem byggja lífsafkomu
sína á rækjuveiðum. I beinu
framhaldi af þessu samþykktu
forráðamenn rækjuvinnslu-
stöðva, sveitarfélaga og bátseig-
enda á Hvammstanga, Skaga-
strönd, Hólmavík og Drangsnesi
fyrir upphaf vertíðar nú í haust
að skipta rækjuaflanum þannig
að 50% færi á Hólmavík og
Drangsnes, 25% á Hvammstanga
og 25% á Skagaströnd. Var þeim
tilmælum beint til ráðuneytisins
að það staðfesti þetta samkomu-
lag og hefur það nú verið gert.
Eru leyfishafar bundnir af þessu
samkomulagi samanber eftirfar-
andi ákvæði, sem verið hefur í
rækjuveiðileyfum um árabil:
„Leyfishafi skal hlíta reglum,
sem forráðamenn rækjuvinnslu-
stöðva og rækjuveiðimenn koma
sér saman um, svo og lögum og
reglum er settar kunna að verða
um meðferð og vinnslu rækju og
lágmarksstærð hennar."
Skipstjórarnir á Nökkva og
Aðalbjörgu vissu mætavel að leyfi
þeirra voru bundin þvi skilyrði að
þeir leggðu upp á Hvammstanga
og Skagaströnd og með því að
selja afla sinn til Blönduóss hafa
þeir brotið gegn þessu skilyrði
með þeim afleiðingum að fyrir-
komulag veiðanna, sem ákveðið
hefur verið, þar með taiin hæfileg
stjórnun á sóknarþunganum, er
nú i stórkostlegri hættu á því að
riðlast. Er því ekki um annað að
gera en svipta þá leyfum sínum,
enda er slikt viðtekin viðurlög við
brotum."
Þá ber í lokin að geta þess, að
misheyrn hefur átt sér stað í sam-
tali blaðamanns Mbl. við Þórð
Ásgeirsson, sem birtist í Mbl. í
gær. Þar sagði Þórður eitthvað á
þá leið, að bátarnir gætu öllum að
meinalausu veitt rækju á djúp-
miðum. 1 blaðinu stóð í Djúpinu
og .er það rangt. Þá hefur Karl
Sigurgeirsson leiðrétt að skip-
stjóri annars bátsins, sem um er
rætt, sé 17 ára en ekki 19 ára eins
og sagði í áðurnefndri frétt.
Fréttatilkynning frá Særúnu
h.f.
Þá barst Morgunblaðinu i gær-
kvöldi eftirfarandi fréttatilkynn-
ing frá rækjuverksmiðjunni
Særúnu h.f.:
„1 tilefni af fréttatilkynningu
sjávarútvegsráðuneytisins dag-
settri 1 dag, vill stjórn Særúnar
h.f„ Blönduósi, taka eftirfarandi
fram:
1. Við lýsum því yfir, að öllum
skilyrðum rækjuveiðileyfa
Blönduósbátanna tveggja, Aðal-
bjargar HU 25 og Nökkva HU 15,
verður fullnægt, enda þótt þeir
landi afla sínum til vinnslu á
Blönduósi. Þar á meðal verður
fullnægt því skilyrði, að rækjuafl-
inn sé unninn í viðurkenndri
vinnslustöð á leyfissvæðinu, enda
hefur Fiskmat ríkisins heimilað
rækjuvinnslu Særúnar h.f.
2. Það er ranghermt í fréttatil-
kynningu ráðuneytisins, að
rækjuveiðileyfi Húnaflóabáta séu
bundin því skilyrði, að þeir landi
afla sínum hjá tilteknum fyrir-
tækjum, enda á slíkt skilyrði sér
enga lagastoð.
3. Sjávarútvegsráðuneytinu
hefur verið kunnugt um það í
næstum heilt ár, að unnið væri að
uppsetningu rækjuvinnslu-
stöðvar á Blönduósi, og sóttu
nokkrir Blönduósbátar um rækju-
veiðileyfi í september sl. til
vinnslu aflans í heimabyggð.
4. Megingrundvöllur rækju-
vinnslu Særúnar h.f. á Blönduósi
er sá, að nú skortir vinnslugetu á
Húnaflóasvæðinu, enda eru
flestar verksmiðjur þar að tvö-
falda afköst sín, og mun það þó
ekki duga til að anna á skaplegum
vinnutíma því aflamagni, sem á
land berst. Afli Húnaflóabáta tak-
markast af vinnslugetu verk-
smiðjanna í landi, enda þótt alls
staðar sé unnið dag og nótt.
5. Við mótmælum því, að sjávar-
útvegsráðuneytið hafi nokkra
heimild til að skipta rækjuafla í
Húnaflóa á milli tiltekinna fyrir-
tækja, og lýsum hvers konar stað-
festingar eða samkomulag um
slíkt markleysu. Þá hafa forráða-
menn Særúnar h.f. á Blönduósi og
skipstjórar Aðalbjargar og
Nökkva aldrei verið boðaðir til
fundar í þvi skyni, að gert yrði
slíkt samkomulag.
Hefði sjávarútvegsráðuneytið
þá heimild til aflaskiptingar á
milli tiltekinna fyrirtækja, sem
það telur sig hafa í fréttatilkynn-
ingu sinni, væri stjórnarfrum-
varp það, um samræmda vinnslu
sjávarafla, sem lagt var nýlega
fyrir Alþingi, óþarft með öllu.
6. Eins og hin skriflegu rækju-
veiðileyfi skipstjóranna á Aðal-
björgu og Nökkva bera sjálf með
sér, banna þau ekki sölu á afla til
rækjuvinnslunnar á Blönduósi og
er afturköllun veiðileyfanna af
þessum sökum ólögmæt.
7. Við lýsum því yfir, að aflasala
Aðalbjargar og Nökkva í heima-
höfn á Blönduósi, hafi enga þýð-
ingu fyrir stjórnun á sóknar-
þunga í rækjuveiðum á Húnaflóa.
Sú stjórnun er eftir sem áður í
höndum sjávarútvegsráðuneytis-
ins með ákvörðun heildarafla-
magns eftir tillögu Hafrann-
sóknastofnunarinnar.
6. desember 1974,
Stjórn Særúnar h.f.“
— Tollsvik
Framhald af bls. 40
var allt með felldu. Var þá farið
að kanna málið, og bárust böndin
að fyrrnefndum afgreiðslumanni.
Mun hann i fyrstu hafa viður-
kennt að 4 sendingar vantaði, en
ástæða þykir til að ætla að enn
séu ekki öll kurl komin til grafar í
þessu máli. Slíkur samanburður
sem að framan greinir er gerður á
6 mánaða fresti, og þykir það
benda til þess að svikin hafi átt
sér stað á allra síðustu mánuðum,
en mál þetta verður rækilega
kannað af Sakadómi á næstunni.
Samkvæmt tollalögum má ekki
afhenda vöru fyrr en tollur og
önnur gjöld hafa verið greidd af
henni, og ber farmfiytjandi
ábyrgð, ef svo er ekki gert.
— Staðan Framhald af bls. 39 Björn Jóhannesson, Ármanni 12
Jens Jensson, Ármanni 12
Stefán Halldórsson, Vfkingi 12
Björgvin Björgvinsson, Fram 12
Jón Karlsson, Val 11
ólafur H. Jónsson, Val 11
Magnús Sigurósson, Gróttu 11
Árni Indriðason, Gróttu 10
Páll Björgvinsson, Vfkingi 10
Borttvfsanir af velli:
FH 35 mfn.
Valur 30 mfn.
Ármann 19 mfn.
Fram 16 mfn.
Grótta 12 mfn.
Haukar 12 mfn.
Vfkingur 10 mfn.
IR 2 mfn.
Einstaklingar: Gils Stefánsson, FH 17 mfn.
Stefán Hafstein, Arm. 11 mfn.
Jón P. Jónsson, Val 9 mfn.
Misheppnuð vftaköst:
IR 8
Ármann 4
Valur 4
Vfkingur 4
Fram 3
FH 2
Grótta 2
Haukar 0
— Biskupstungur
Framhald af bls. 2
Haukur fer fingrum um nótna-
borðið lyftir hann hugum áheyr-
enda í æðra veldi. I lok hverrar
samkomu var helgistund, sem
sóknarpresturinn, séra
Guðmundur Óli Ólafsson, annað-
ist, en fyrir tilstuðlan hans urðu
þessi hátíðarhöld, sem voru í senn
uppbyggjandi og ánægjuleg.
Allar samkomurnar voru mjög
fjölsóttar.
— Björn.
— Verzlanir
Framhald af bls. 40
Þorláksmessu, til klukkan 23.
Á aðfangadag og gamlársdag
má hafa opið til hádegis. Þá er
heimilt að hafa opið til kl. 22
alla föstudaga.
Athygli skal vakin á því, að
sumar verzlanir, sérstaklega
matvöruverzlanir í úthverfum,
hafa í mörgum tilfellum ekki
nýtt sér nema að hluta þær
heimildir, sem að framan
greinir, og verður svo væntan-
lega nú. Þá skal einnig vakin á
því athygli, að verzlunarfólk
þarf ekki að mæta til vinnu
fyrr en kl. 10 föstudaginn 27.
desember n.k.
— Fyrirmæli
Framhald af bls. 1
því hafi hún ákveðið að reyna enn
á ný og betur innanfrá.
Svo sem kunnugt er hafa«staðið
deilur sl. tvö ár á bandaríska
þinginu um það hvort hagstæð
viðskiptakjör til handa Sovét-
ríkjunum skuli bundin því skil-
yrði, að stjórnin þar losi um átt-
hagafjötrana á sovézkum Gyðing-
um. Öldungardeildarþingmaður-
inn Henry Jackson hefur staðið
einna fremst í flokki þeirra sem
krefjast tilslakana af hálfu Sovét-
manna. 18. október s.l. tilkynnti
hann, að samkomulag hefði orðið
um það milli Henrys Kissingers
og Leonids Brezhnevs um að fleiri
Gyðingar skyldu fá að flytjast úr
landi og voru ákveðnar tölur
nefndar í þvi sambandi. Á þessu
svokallaða samkomulagi fékkst
hins vegar aldrei full skýring og
frumvarpið um viðskiptakjör
Sovétmanna liggur enn i salti.
— Læknirinn
Framhald af bls. 38
ar björgunaraðgerðir. Það er
augljóst að ekki þýðir að reyna
að blása lofti inn, ef leiðin til
lungnanna hefur lokast.
Fyrst og fremst verður að
huga að því að hreinsa barkann
með þvi að ná aðskotahlutnum
upp. Hjá litlum börnum er bezt
að gripa til þess ráðs að grípa
um fæturna og lyfta þeim upp
með höfuðið niður og hrista
þau gætilega. Gætið ykkur að
berja ekki fast í bakið.
Ekki er hægt að beita þessum
aðferóum við stærri börn né við
fullorðna, en er þá bezt að láta
þau beygja sig áfram og siðan á
að slá gætilega í bakið með flöt-
um lófanum. Ekki má berja á
bakið, fyrr en viðkomandi
hefur hallað sér fram, ella er
hætta á að aðskotahluturinn
festist enn meira í barkanum.
Blástursaðferð
Þegar barkinn hefur hreins-
ast munu flestir sem fyrir
þessu verða geta farið að anda
eðlilega aftur. Ef það skeður
ekki þá verður að reyna
blástursaðferðir — hjá litlum
börnum verður björgunar-
maður að þrýsta vörunum bæði
yfir nef og munn.
Blástrinum verður að halda
áfram, þar til sjúklingurinn
raknar við eða læknir eða aðrir
sérfræðingar koma á vettvang.
Aðskotahlutir geta einnig
valdið köfnunarköstum, enda
þótt þeir fari ekki niður í
kverkarnar, þ.e. ef þeir festast í
vélindanu eða í kokinu.
Það getur komið fyrir að
aðskotahluturinn sé svo stór að
hann loki algerlega hálsinum
eða að hann erti slímhimnuna
svo að hún bólgni upp og lokast
þar með algerlega leiðin til
lungnanna.
Tölur og myntir
algengir
aðskotahlutir
Hjá börnum er oftast um
smáleikföng, hnappa og smá-
peninga að ræða. Hjá fullorðn-
um tanngarðar eða of stórir
matarbitar. Aðskotahlutur sem
festist í kverkunum eða í vél-
indanu geta einnig valdið sár-
sauka við að kyngja og getur
komið upp bólga ef aðskota-
hluturinn er ekki fjarlægður
hjá lækni hið snarasta.
— íþróttir
jamhald af bls. 39
að Vikingur vann annan leikinn
gegn Haukum 28:22, en Haukar
sigruðu í hinum 24:20. Annar
leikur iR og Fram varð jafntefli
15:15, en Framarar sigruðu i hin-
um 28:19.
Leikurinn í 2. deild karla verð-
ur milli KR og Þróttar og má þar
einnig gera ráð fyrir fjörugum
leik. Bæði þessi lið ætla sér örugg-
lega að verða með I toppbarátt-
unni í deildinni í vetur. KR hefur
leikið tvo leiki og unnið báða, en
Þróttur hefur unnið einn leik og
tapað einum.
Þessir þrír stórleikir fara fram í
Laugardalshöllinni. Leikur KR og
Þróttar hefst kl. 19.15, leikur
Víkings og Hauka hefst kl. 20.30
og leikir IR og Fram hefst kl.
21.40. Dómarar á 1. deildar
leikjunum verða þeir Valur Bene-
diktsson og Magnús V. Pétursson,
sem dæma leik Víkings og Hauka,
og Gunnar Gunnarsson og Sigurð-
ur Hannesson, sem dæma leik IR
og Fram.
— Ast og
öngþveiti
Framhald af bls. 3.
niðurstöður, sem ýmist frá list-
rænu eða sagnfræðilegu sjónar-
miði varpa á þær nýju ljósi eða
gefa átyllu til nýrra skoðana-
skipta. Til slíkra rita telst tví-
mælalaust bókin Ast og öngþveiti
í lslendingasögum, sem Almenna
bókafélagið hefur nú gefið út í
þýðingu Bjarna Sigurðssonar.
Höfundur þessarar bókar er
danskur rithöfundur og fræði-
maður, Thomas Bredsdorff, fædd-
ur 1937. Hann varð cand.mag. í
dönsku og ensku 1965 og sama ár
ráðinn að Politiken til að skrifa
um bókmenntir og önnur
menningarmál. Arió eftir hlaut
hann styrk til tveggja ára fram-
haldsnáms og gerðist að þvi loknu
kennari í norrænum bókmennt-
um við Hafnarháskóla. Hann
hefur ritað nokkrar bækur, sem
hafa aflað honum virðingar og
álits. Árið 1969 gaf hann út Tvær
Islendingasögur, og hin síðari ár
hafa íslenzkar fornbókmenntir
orðið honum æ áleitnara viðfangs-
efni. Er það til merkis um traust
það, er hann nýtur meðal fræði-
manna i þessum visindum, að Há-
skólinn í Kaupmannahöfn veitti
honum misseris leyfi frá kennslu-
skyldu til að ganga frá bók sinni
Ast og öngþveiti í Islendingasög-
um.
Ast og öngþveiti hefur að
geyma rannsóknir á lífsmynd Is-
lendingasagna, en er þó umfram
annað skilgreining á nokkrum
frægustu fornsögum vorum, svo
sem Egils sögu, Gísla sögu Súrs-
sonar, Njáls sögu, Grettis sögu og
Laxdæla sögu. Þekking höfundar
og hugkvæmni verðu ekki dregin
í efa, enda kemst hann I bók sinni
að ýmsum markverðum og nýstár-
legum niðurstöðum. M.a. sýnir
hann fram á, að bak við hinar
auðsæju uppistöðumyndir verk-
anna, sem speglast í blóðugum
átökum um völd og heiður, má
auðveldlega greina annað sagna-
mynztur, hinar ástríóufullu ástir
og hætturnar, sem þjóðfélaginu
eru búnar, þegar þeim er fylgt
eftir án þess að hirt sé um lög og
réttarreglur. Þannig verða Islend-
ingasögurnar að mati höfundar-
ins tilraun til að skýra ástæðuna
fyrir öngþveiti og upplausn hins
íslenzka þjóðveldis, en í lokakafla
er greint frá því, að hvaða leyti
þessar athuganir koma heim við
fyrri rannsóknir á sögunum.
Ást og öngþveiti er bók, sem
enginn áhugamaður um íslenzkar
fornsögur má láta ólesna. Hún er
164 bls. að stærð, prentuð í Odda
og bundin i Sveinabókbandinu,
en kápuna gerði Otti Ölafsson.
— ÍSAL
Framhald af bls. 40
var um sérstaka launauppbót
fyrir árið 1974. Fær hver starfs-
maður, sem unnið hefur allt árið
sem svarar launum einnar viku,
og þeir sem skemur hafa unnið fá
greitt hlutfallslega. Auk þess bæt-
ast við hjá þeim sem lengur
hafa unnið hjá fyrirtækinu dag-
laun fyrir hvert unnið ár. Enn-
fremur var um það samið, að 4%
kauphækkun, sem koma átti til
framkvæmda 1. apríl n.k. taki
gildi frá og með siðustu mánaða-
mótum. Er kauphækkunin hæst
um 13%. Loks var samið í mörg-
um atriðum um bættan aðbúnað
starfsmanna. Frekari kröfum um
kaup var frestað, en ákveðið að
halda áfram öðrum viðræðum.
Sem fyrr segir voru samn-
ingarnir samþykktir í öllum
verkalýðsfélögum sem aðild eiga
að samningunum. Á fundi Hlífar,
en í því félagi eru rúmlega 50%
þeirra manna sem vinna i
Straumsvík, voru samningarnir
samþykktir með 139 atkvæðum
gegn 19.
— Stjórn Burma
Framhald af bls. 1 .
þeirra verið birt, er siðast fréttist.
U Thant lézt i New York 26.
nóvember sl. af völdum krabba-
meins, 65 ára að aldri. Lik hans
var flutt til Burma um síðustu
helgi og hefur legið þar á við-
hafnarbörum síðan.
— Rockefeller
Framhald af bls. 1
á þriðjudag og í fulltrúadeildinni
í heild í vikunni næstu á eftir.
Líklegt er þó talið, að eitt og
annað, sem fram hefur komið i
yfirheyrslunum, eigi eftir að
svipta Rockefeller fylgi einhverra
þingmanna og jafnvel kjósenda,
ef hann býður sig fram i forseta-
kosningunum 1976.
— Makarios
Framhald af bls. 1
stafanir verió gerðar í sambandi
við brottför Makariosar frá
Aþenu. 1 dag lauk viðræðum
Makariosar við Konstantin Kara-
manlis, forsætisráðherra Grikk-
lands, og er talið að sætzt hafi
verið á að leggja hugmyndina um
sambandsríki Grikkja og Tyrkja á
Kýpur til grundvallar frekari
samingaviðræðum við Tyrki um
framtíð landsins.