Morgunblaðið - 07.12.1974, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 7. DESEMBER 1974
Heilsurækt &
morgunielKfimi
eftir VALDIMAR
ÖRNÓLFSSON
Gangan er
heilsugjafi
Frá því Gísli J. Ástþórsson
hringdi til mín og bað mig að
gefa lesendum blaðsins ráð við
„bílstjórabumbunni" hef ég
sannfærst um það, betur en
nokkru sinni fyrr, að gangan sé
albesti heilsugjafinn í okkar
daglega lífi.
Það vildi svo til, að ég seldi
jeppann minn um það leyti sem
ég var að byrja að skrifa þessar
greinar. Ég sá að sjálfsögðu
heilmikið eftir bilnum, því að
ég hafði varla skilið hann við
mig nokkra stund undanfarin
ár. Ég komst varla út i búð án
þess að fara á bílnum. Mér
fannst ég satt að segja aldrei
hafa tíma til þess að ganga
nokkurn spöl. Auk þess fannst
mér ég f á nógu mikia hreyfingu
við kennsluna. Ég hafði að vísu
aldrei náð af mér, nema þá um
stundarsakir, þessum 4—6
kílóum, sem ég hafði bætt við
mig, fyrsta árið sem ég átti bíl-
inn. Nú, fyrst ég var á annað
borð byrjaður að skrifa um
heilsurækt, þá fannst mér til-
valið að kynna mér, hvaða áhrif
gangan hefði á mig og ákvað að
ganga í vinnuna. Ég verð að
játa, að fyrsta morguninn fór
ég með strætisvagni, því mér
leist eiginlega ekkert á það,
þegar til kom að ganga alla
leiðina úr Safamýrinni og út I
Háskóla. En ég þurfti þó alla
vega að ganga út að biðskýli og
hinkra þar við eftir vagninum í
hressandi morgungolunni, og
svo bættist við nokkurra
mínútna göngutúr frá stoppi-
stöðinni við Hringbraut og út í
íþróttahús. Þetta var strax
mikill munur frá því að fara
beint í jeppann við húsdyrnar.
Næsta dag var veðrið svo
gott, að ég stóðst ekki mátið og
dreif mig af stað gangandi. Ég
gat þó að minnsta kosti gengið
niður að næstu stöð. Þar með
var björninn unnin. Mér leið
svo vel á göngunni, að það
hvarflaði ekki að mér að taka
strætisvagn, þótt ég ætti þess
kost á því oftar en einu sinni á
leiðinni.
Ég gætti þess að fara ekki of
geyst, gekk í rólegheitum mest
alla leiðina, en greikkaði þó
sporið, þegar ég var orðinn vel
heitur. Það sem mér kom mest
á óvart var það, að ég skyldi
ekki vera nema rétt hálftíma á
leiðinni, en daginn áður hafði
strætisvagnaferðin tekið mig
um 15 mín. með biðinni eftir
vagninum. Ég þurfti því ekki
að breyta morgunvenjum
mínum til þess að komast í
vinnuna jafn snemma og áður,
öðru vísi en gæta þess að koma
mér af stað 15 mín. fyrr en
venjulega. Ognúhefég gengið
þessa leið á hverjum morgni
síðustu 10 daga og leik mér að
því að fara hana á 25 mínútum.
Eg hefði satt að segja ekki
trúað því að óreyndu, að gang-
an hefði svo styrkjandi áhrif á
hjarta og lungu sem ég hef
sannreynt á þessum stutta
tíma. Ég finn það af því, að ég
er orðinn miklu úthaldsbetri en
fyrir 10 dögum og einnig að
fótvöðvarnir hafa styrkst til
muna og tel mig þó hafa verið i
talsvert góðri æfingu áður en
ég fór að iðka göngur. Það, sem
sannar mál mitt enn þá betur
er, að ég hef lést um tvö kiló á
þessum tima og hef þó jafnvel
verið lystugri en áður. „Bil-
stjórabumban" er því óðum að
minnka, svo að þessi tilraun
min að kynna mér áhrif göng-
unnar á líkamsfar manna hefur
svo sannarlega borið árangur.
Og annað, sem hefur gjör-
breyst. Nú hefur myrkrið á
morgnana ekki nokkur áhrif á
mig lengur. Það er eins og birti
upp um leið og maður leggur af
stað og maður lifnar allur við,
ekki síst í veðri eins og undan-
farið, í hressandi byl.
En menn verða að klæða sig
vel og gæta þess að vera í
hlýjum og góðum skófatnaði.
Til eru skóhlífar með stuttum
broddum, sem veita manni
öryggi i hálku. Þeir, sem ganga
í vinnuna, ættu að hafa þar
sérstaka innskó, svo að þeir
getið gengið i þeim skófatnaði
sem best hentar við veðráttuna.
Og hlífðarfötin verða einnig að
vera tiltæk fyrir hvaða veður
sem er. Ég er viss um, að menn
hættu að kvarta undan veðrátt-
unni hér á landi, ef þeir vendu
sig á að klæða sig eftir veðri, en
væru ekki alltaf til fara eins og
suðurlandabúar, i silkisokkum
og skjóllausum flikum.
Nú en við verðum líka að
halda líkamanum mjúkum og
liprum, og byrjum þess vegna
hvern morgun á þvi að gera
nokkrar léttar æfingar í stíl við
þær, sem við höfum birt i blað-
inu undanfarna laugardaga.
Við höfum nú þegar lært liðk-
andi æfingar fyrir ökkla, hné,
og mjaðmir, og vorum byrjuð á
bolæfingum. I framhaldi af bol-
vindunum, sem við vorum með
siðast gerum við nú:
ARMSVEIFLUR TIL HLIÐ-
ANNA MEÐ BOLVINDU OG
VIÐLITI
Fætur sundur, örmum lyft til
vinstri í axlarhæð og horft eftir
höndunum (mynd 1). Armar
látnir falla fram og niður og til
fægri með mjúkri hnébeygju og
bolvindu (mynd 2).
.ÆSfingin er ýmist gerð
þannig, að þunginn er fluttur á
vinstri og hægri fót með arm-
sveiflunni -eóa staðió jafnt í
báða fætur eina og sýnt er á
myndunum.
halsliðkun
Hendur á mjöðmum, höfuðið
látið falla fram (mynd 3) og
aftur (mynd 4) og til vinstri
(mynd 5) og hægri (mynd 6).
Tengið þessar höfuðveltur í
hringveltur ýmist til vinstri eða
hægri.
Gætið þess að hafa höfuð-
hreyfinguna hæga og mjúka og
lyftið ekki öxlum. I hringvelt-
unum er hins vegar ráðlegt að
hreyfa bolinn örlítið með
höfuðhreyfingunni til þess að
forðast eymsli, sem menn geta
hæglega fengið í hálsliðina af
þessari æfingu, ef mýkt skortir
í hreyfinguna. Ef varúðar er
gætt og æfingin gerð hægt og
rólega er þessi æfing mjög góð
fyrir þá, sem eru stífir í háls-
vöðvum. Menn hafa jafnvel tjáð
mér að þeir telji sig hafa
læknast af langvarandi höfuð-
þyngslum þegar þeir fóru að
gera þessar æfingar reglulega.
Æfingin mýkir að sjálfsögðu
hálsvöðvana og losar um þá, svo
að blóðstreymið verður greið-
ara til höfuðsins.
Getur
verið
lífshættu-
legt að
svelgjast
Læknirinn
hefur
orðið
a
MARGIR kafna, þegar þeim
svelgist á matarbitum, gómum
og öðrum aðskotahlutum.
Klukkan var tíu að kveldi og
læknir sá sem var á vakt sat og
drakk te ásamt með hjúkrunar-
konu. Skyndilega voru dyrnar
opnaðar og ölvaður lágvaxinn
maður kom inn.
Með einkennilegri hálfkæfðri
röddu sagði hann, að hann
hefði verið heima hjá sér að
snæða buff, og allt í einu hefði
hann ekkináð andanum.
eftir ERIK
MUNSTER
Læknir f jarlægir aðskotahlut með töng.
Hjúkrunarkonan visaði
manninum til sætis og læknir-
inn skoðaði upp í hann með
spegli til að kanna, hvort eitt-
hvað sæti í hálsinum.
Kjötbiti
Varla hafði hann sett spegil-
inn á tungu mannsins, þegar
hann fékk heiftarleg uppköst.
Út úr honum spýttist tanngóm-
ur hans og kjötsneið á stærð við
Iitió kort.
Maðurinn var þar með heil-
brigður, en þar sem hann var
undir áhrifum gerði hann sér
alls ekki grein fyrir að hann
hefði kastað einhverju upp.
Hann hvarf á braut, hinn
glaðasti og endurtók í sífellu:
— Mér fannst alveg áreiðan-
lega það stæði í mér.
Samlokur
Atvik af þessu tagi rifjuðust
upp fyrir mér, þegar ég las um
það fyrir skömmu að söng-
kpnan Mama Cass Elliotts hefði
látizt í London fyrir nokkru.
Konan, sem var 100 kg að
þyngd, kafnaði í rúmi sínu,
hvar hún lá fyrir og borðaði
samloku. Eftir þriggja daga
veizluhöld var hún augsýnilega
of þreytt til að geta tuggið
matinn sómasamlega og
brauðið fór því ranga leið niður
! hálsinn og loft komst ekki til
lungnanna.
Smábörn í
mestri hættu
Þetta sorglega dæmi sýnir, að
lágvaxni maðurinn sem kom á
slysavarðstofuna síðkvöldið
góða, hafði verið í lífshættu, án
þess að hann gerði sér það ljóst.
Dauðsföll af þessum sökum
eru alls ekki sjaldgæf.
Hjá litlum börnum fer oft
slím, uppköst, matur eða drykk-
ur ranga leið niður, þ.e. niður i
kverkarnar og barkann, en ekki
um vélindað.
Einkennin gera
vart vid sig
Jafnskjótt og aðskotahlutur
snertir raddböndin eða slím-
himnuna í kokinu, fær viðkom-
andi ofsalegt hóstakast. Oft
lítur þetta hálfnöturlega út,
þegar andlitið fer að blána, tár
koma fram í augun o.s.frv. En
venjulega ber hóstinn árangur
og barkinn hreinsast, svo að
andaidrátturinn verður á ný
eðlilegur.
Stundum kemur þó fyrir að
börn kafna í slíkum köstum.
Þar er mest hættan á ferðum
hjá kornabörnum eða börnum
sem eru máttfarin af sjúkleika,
svo að þau hafa ekki þrótt til aó
hósta aðskotahlutnum upp
aftur.
Ekkert á að aðhafast meðan
slikt hóstakast stendur yfir. En
fölni barnið upp og verði mátt-
vana er hætta á ferðum. Það
bendir til að ekki komist nægi-
legt loft niður.i lungun.
Ekki tjóir þó að byrja strax
með blástursaðferðina eða aðr-
Framhald á bls. 22
Röntgenmynd sýnir að kringl-
óttur málmhlutur hefur fest í
hálsi á 2ja ára barni. Það
reyndist vera peningur.
r