Morgunblaðið - 09.03.1975, Síða 22

22
MORGTJNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 9. MARZ 1975
Á miðsvetrarfundi Sambands íslenzkra rafveitna sl. þriðjudag flutti dr.
Jóhannes Nordal seðlabankastjóri, sem eins og kunnugt er gegnir
jafnframt starfi stjórnarformanns Landsvirkjunar, itarlegt yfirlitserindi
um framtiðarþróun raforkumdla á Islandi. Morgunblaðið sér ástæðu til
að birta þetta erindi i heild ög fer það hér á eftir:
Dr.
Jóhannes
Nordal
seðlabanka
stjóri:
Inngangur
Orkumálin eru um þessar mundir
ofarlega á baugi hvarvetna i heimin-
um. Með u.þ.b. fjórföldun á verði oliu
í'yrir rúmlega ári var verðhlutföllum i
orkubúskap heimsins raskað stórlega
og um leið efnahagsstöðu allra þeirra
rikja, sem háð eru inníluttri orku. í
kjölfar þessara breytinga hafa ríkis-
stjórnir um allan heim tekið stefnu sína
í orkumálum til rækilegrar endurskoð-
unar með það fyrir augum að draga úr
notkun inníluttra orkugjafa, auka
framleiðslu innlendrar orku og bæta
með þessu hvort tveggja jafnvægið í
orkubúskapi sinum. Hafa margar þjóð-
ir nú þegar eða eru i þann veginn að
setja sér ákveðin timamörk i þessu
efni.
íslendingar eru i hópi þeirra þjóða,
sem eiga yfir að ráða orkulindum langt
umfram þarfir sinar nú og um alllanga
framtíð. Með nýtingu þessara auðlinda
ættu þeir þvi að geta búið við hag-
kvæmari orkubúskap en flestar þjóðir
aðrar, þegar til lengdar lætur. Hér er
hins vegar sá hængur á, að orkulindir
okkar eru fábreyttar, og þær geta ekki
á núverandi tæknistigi komið, nema að
litlu leyti, i stað þeirrar innfiuttu orku,
einkum olíu, sem við nú þurfum að
kaupa svo háu verði. Eigi orkubúskap-
ur okkar að komast i betra jafnvægi i
framtíðinni, verðum við að gera hvort
tveggja í senn, stuðla að notkun inn-
lendrar orku i stað innfluttrar, þar sem
það er hagkvæmt, en nýta jafnframt
orkulindir okkar til iðnaðaruppbygg-
ingar og gjaldeyrisöfiunar i sem ríkust-
um mæli.
í þessu erindi hef ég reynt að draga
upp nokkra mynd af hugsanlegri þró-
un raforkumála hér á landi næstu 10
árin i ljósi þeirra viðhorfa, sem blasa
við í orkumálum. Fyrir mér vakir ekki
að leggja fram neitt, sem kalla mætti
áætlun um þróunina í þessum efnum,
heldur eru hér settar fram hugmyndir í
þvi skyni, að menn geti betur áttað sig
á þeim kostum, sem um er að velja og
eðli þeirra ákvarðana og stefnumörk-
unar, sem vinna verður að á næstunni.
Ég held, að enginn vafi sé á því, að
ra mtíö
þróun
raforku
kerfisins
hvergi sé meiri þörf á langtimaspám og
áætlanagerð en i orkumálum. Astæð-
urnar liggja fyrst og fremst i því, að
undirbúningur og bygging orkuvera
tekur lengri tima en flestra mannvirkja
annarra. Reynslan af undirbúningi
stórvirkjana hér á landi sýnir, að það
iíða ekki minna en 8—10 ár, frá því að
hafnar eru fyrstu athuganir á virkjun-
arstað og þangað til orkuframleiðsla
getur hafizt. Það verður þvi að taka
ákvarðanir um undirbúning virkjana
með hliðsjón af orkuþörfum allt að 10
ár fram i timann. En séu slikar ákvarð-
anir ekki teknar nægilega snemma má
búast við því, að alvarlegur orkuskort-
ur geti orðið eða velja verði ákveðna
virkjunarleið, án tillits til hagkvæmni,
eingöngu vegna þess, að engin önnur
leið er fyrir hendi til að bæta úr
orkuskortinum. Hefur ástandið að
undanförnu minnt okkur óþyrmilega á,
hvað hér er í húfi.
Landsvirkjun hefur á undanförnum
árum stefnt að því að hafa ætíð tilbúna
nokkra kosti um virkjanir til að full-
nægja vaxandi orkuþörf á núverandi
orkuveitusvæði fyrirtækisins. Er nú tal-
ið, að æskilegt sé, að nývirkjun geti
verið tilbúin á árunum 1979 eða 1980,
eftir því hve mikil orka verður seld til
annarra landshluta. Til þess að mæta
þessari þörf hefur verið undirbúin
virkjun við Hrauneyjarfoss, og verða
útboðsgögn tilbúin og öllum verkfræði-
legum undirbúningi lokið innan nokk-
urra vikna. Verður því hægt að aíla
tilboða í vélar og framkvæmdir þegar á
þessu ári, ef æskilegt þykir.
Einnig er að því stefnt, að endanleg
virkjunaráætlun um virkjun við Sultar-
tanga og gufuvirkjun á Hengilssvæð-
inu verði fullgerðar á þessu ári og gerð
útboðsgagna hafin til þess að hafa um
fieiri kosti að velja, ef aðstæður breyt-
ast og æskilegt verður talið annað
hvort að hraða eða hægja á aukningu
orkuvinnslugetunnar á svæðinu. Varð-
andi fjarlægari framtíð er unnið að
rannsóknum á öðrum virkjunarmögu-
leikum, svo sem i Efri-Þjórsá og á
Torfajökulsvæðinu, en þær eiga lengra
í land og koma vart til greina á því
tímabili, sem ég mun halda mér við í
þessu erindi.
Hingað til hefur Landsvirkjun af
eðiilegum ástæðum miðað áætlana-
gerð sina eingöngu við orkuveitusvæði
það, sem skilgreint er i lögum virkjun-
arinnar. Nú stendur hins vegar fyrir
dyrum samtenging meginorkuveitu-
svæða landsins, og er hin svokallaða
byggðalina mikilvægasti áfanginn í