Morgunblaðið - 15.03.1975, Blaðsíða 11

11
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 15. MARZ 1975
segði til um eða kr. 41.014,86
umfram, þegar tryggingagjöld
og skólakostnaður hefðu verið
reiknuð með. Hafi vélsmiðjan
því uppfyllt fjárhagslegar
skyldur sínar við nemandann
og hann borið meira úr býtum
en námssamningurinn segði til
um. Þar sem vélsmiðjan hefði
innt umframgreiðsluna af
hendi til nemandans af frjáls-
um vilja og óumbeðið, þá taldi
hann hana heldur ekki eiga
endurkröfurétt til þeirrar fjár-
hæðar.
Dómur bæjarþings Reykjavík-
ur
Hvorugur málsaðili sætti sig
við niðurstöðu gerðardómsins.
Skutu þeir því málinu til bæjar-
þings Reykjavíkur. Þar var
kveðinn upp dómur í málinu
haustið 1972 og gekk hann að
öllu leyti iðnnemanum í vil. All-
ar kröfur hans voru teknar til
greina og endurkröfu vélsmiðj-
unar um það, sem hún taldi sig
hafa ofgreitt, synjað.
I forsendum dóms bæjar-
þings Reykjavíkur segir meðal
annars:
„Samkvæmt námssamningi,
staðfestum af Iðnfræðsluráði,
sem liggur frammi i málinu, 3.
grein, er ákveðið visst lág-
markskaup nemanda. Hins veg-
ar eru engin ákvæði um það í
námssamningum, hversu hátt
kaup má vera, og verður því að
líta svo á, að aðilum sé heimilt
að semja um það að vild. Þá eru
og í 3. grein námSsamningsins
skýiaus ákvæði um það, að
meistari greiði allan kostnað
við iðnskólanám nemanda, svo
og sjúkrasamlags- og trygginga-
gjöld, og 23. grein laga nr.
46/1949 um iðnfræðslu, að
nemanda beri kaup á meðan á
skólavist í dagskóla stendur.
Það er viðurkennt af báðum
aðilum máls þessa, að aðalstefn-
anda (iðnnemanum) var á
áðurgreindum námstíma sínum
greitt verkamannakaup, sem
var all miklu hærra en lág-
markskaup það, sem ákveðió
var í námssamningnum. Hins
vegar hefur gagnstefnandi
(véismiðjan) ekki, gegn mót-
mælum aðalstefnanda, sannað,
að svo hafi verið um samið, að
innifalið í þessu kaupi væri
nemakaup aðalstefnanda á
meðan á bóklegu námi stóó,
skólagjöld, sjúkrasamlags- og
tryggingagjöld. Af þeirri
ástæðu þykja og eigi efni til að
taka til greina endurheimtu-
kröfur gagnstefnanda, og ber
því að sýkna aðalstefnanda af
þeim.
Verður því niðurstaða máls-
ins í aðalsök og gagnsök sú, að
taka ber til greina allar kröfur
aðalstefnanda (iðnnemans) í
máli þessu.“
Dómur Hæstaréttar
Vélsmiðjan undi ekki dómi
undirréttar og áfrýjaði honum
því til Hæstaréttar. í forsend-
um dóms Hæstaréttar segir
meðal annars svo:
1. Vangoidið iðnnemakaup
kr. 48.901,14.
„Gagnáfrýjandi (iðnneminn)
reisir kröfur sínar í þessum
þætti á ákvæði 23. greinar laga
nr. 46/1949, en samkvæmt því
telur hann, að sér beri full laun
meðan á vist í iónskóla stendur.
Er launakrafa hans af þessu
efni miðuó við 9 vikur á ári
hveTju þau 4 ár sem hann var i
iðnnámi."
„Leitt er í ljós, að gagnáfrýj-
andi naut verkamannalauna
allan iðnnámstimann, að und-
anskildum 9 vikum, á ári
hverju, er hann stundaði nám i
iðnskóla. Er óvefengt, að laun
gagnáfrýjanda hjá aðaláfrýj-
anda (vélsmiðjunni) námu i
heild sinni ár hvert hærri fjár-
hæð en laun þau, sem greinir í
3. grein iðnnámssamnings, mið-
að við aó gagnáfrýjandi nyti
launa samkvæmt þeim samn-
ingi, án skerðingar vegna skóía-
vistar. Hefur aðaláfrýjandi því
fullnægt ákvæði 23. greinar
laga nr. 46/1949. Ber sam-
kvæmt því að sýkna aðaláfrýj-
anda af þessum lið.“
2. - Vangoldin iðgjöld al-
mannatrygginga, sjúkrasam-
lagsgjöld, skólagjöld og gjöld
vegna námsbóka samtals kr.
27.150,00.
„Skýr ákvæði 17. og 23.
greina laga nr. 46/1949 standa
til þess, aö gagnáfrýjandi (iðn-
neminn) eigi rétt á hinum sér-
greindu greiðslum úr hendi
aðaláfrýjanda (vélsmiðjunnar)
vegna- tryggingaiðgjalda hans,
sjúkrasamíagsgjalda og skóla-
gjalda, þar með talin útgjöld
vegna skólabóka, á námstíma
hans hjá aðaláfrýjanda. Eigi er
tölulegur ágreiningur um þessa
liði stefnufjárhæðarinnar sam-
tals kr. 27.150,00. Ber að dæma
aðaláfrýjanda til að greiða
gagnáfrýjanda þá fjárhæð."
3. Eudurkrafa vélsmiðjunnar
kr. 41.014,86.
„Fé þetta greiddi aðaláfrýj-
andi gagnáfrýjanda fyrirvara-
laust. Ber því að sýkna gagn-
áfrýjanda af kröfum aðaláfrýj-
anda.“
Niðurstaða Hæstaréttar var
því á sömu lund og hjá gerðar-
dómnum.
Vélsmiðjunni var gert að
greiða iðnnemartum hin ýmsu
gjöld, sem talin hafa verið upp
hér aó framan, en hins vegar
ekki kaup fyrir þann tíma, sem
hann var i skólanum. Þá var
endurgreiðslukröfu smiðjunn-
ar fyrir það, sem hún taldi sig
hafa ofgreitt, ennfremur
synjað.
Fyrir Hæstarétti fluttu málið
af hálfu vélsmiðjunnar Haukur
Jónsson, hæstaréttarlögmaóur,
og fyrir iðnnemann Þorvaldur
Þórarinsson, hæstaréttarlög-
maður.
Arni
Grétar Finnsson
hœstaréttarlögmaður:
Frá
r a a •
HBHW
Fasteignagjöld af
hesthúsum lækkuð?
EKKI ósjaldan hefur hér i
þættinum verið bent á hinn
mikla vöxt, sem er í hesta-
mennskunni um land allt. í
tengslum við fjölmarga þétt-
býlisstaði hafa risið þyrpingar
hesthúsa og hin seinni ár hafa
hús þessi verið byggð eft(r
skipulagi viðkomandi sveitar-
félags. I nágrenni þessara staða
má. svo á góðviðrisdögum sjá
fjölda fólks viðra sig og sína
hesta. Ungt fólk er þar áber-
andi stór hópur. „Unglinga-
vandamálin" eru þar viðs
fjarri. Hestamennskan skapar
þá spennu í sálinni, sem sviptir
bui;t drunga og leiðindum.
Eini gallinn við hesta-
mennskuna er að hún ér kostn-
aðar-söm. Fjölskylda sem hefur
komið sér upp húsi fyrir 4 hesta
í Reykjavík, þarf í dag að
greiöa um 1000 kr. á mánuði í
vog, Keflavík og Selfoss.
Ein þeirra ályktana, sem sam-
þykktar voru á siðasta ársþingi
Landssambands hestamanna-
félaga, var ásKorun til Alþingis
um að fasteignagjöld af húsa-
kosti til reiðhestahalds verði
felldur niður eóa hió hæsta
reiknaður hinn sami og á úti-
húsum bænda.
Nú hefur Ellert B. Schram
flutt á Alþingi frumvarp til
laga um breytingu á lögum nr.
8/1972 um tekjustofna sveitar-
félagá. Tillögugreinin er svo
hljóðandi: „Við a-lið 3 gr. lag-
anna bætist nýr málsliður, svo
hljóðandi: Enn fremnr tras,
sem reist og notuð eru einvörð-
ungu fyrir viðurkennda tóm-
stundaiðju, sem fram fer á veg-
um félags- og æskulýðssamtaka
eða í tengslum við þau." Þáttur-
inn náði tali af Ellert og bað
Af hverju eru fasteignagjöld-
in ekki feld allveg niður á þess-
um húsum eins og á öórum
fasteignum, sem notaóar eru til
íþróttastarf semi ?
„Þegar um er að ræða að
koma fram áhugamálum sinum
verða menn að vega og meta á
hvern hátt þeir nái settu marki
og hér á Alþingi á þetta sérstak-
lega við, þegar menn eru ekki
að flytja mál í áróðursskyni,
heldur til þess að málið nái
fram. Það var mitt mat eftir
/iðræður við ýmsa þingmenn,
að það væri ekki nægjanlega
vænlegt til árangurs, ef ég
fíytti þessa tillögu á þann veg
að fasteignagjöld væru alfarið
lögð niður af þessum húsum.
Ýmsir eru mjög andvígir slík-
im undanþágum og þá einkum
þeir, sem hafa haft afskipti af
Sfðustu ár hefur þyrping hesthúsa risið við ofanverðar Elliðaár hjá Reykjavfk. Þarna er hesthús Hestamannafélagsins Fáks, auk þess
sem þarna eru sjálfshirðingarhús, sem hestamenn eiga sjálfir og gegna þar hestum sfnum.
fasteignagjöld vegna hesthúss-
ins. Þetta finnst mörgum órétt-
látur tollur, sem tekin er af
þessari þjóðlegustu tómstundá-
iðju, sem! til er á íslandi. ís-
lenski hesturinn var okkur allt
í upphafi^íslandsbyggðar. Án
hans var búseta í landinu óhugs
andi. islaridssagan er tíðum
skráð með sporum. Enn í dag
nýtur íslenski hesturinn hylli
og aðdáunar þeirra, sem honum
kynnast.
Það veit hver og einn aó
hækkað verð dregur úr eftir-
spurn eftir vöru og þjónustu.
Mörgum er þvi aðeins kleift að
stunda hestamennsku kostnað-
arins vegna, að þeir ali hesta
sína sjálfir í eigin hesthúsi.
Þegar menn þurfa svo að greiða
10—12 þús. krónur aukalega á
ári i fasteignagjöld fyrir þessi
hús, þá er beinlinis verið aó
takmarka sókn manna í hesta-
mennsku, og. það er hvorki
skynsamlegt né réttlátt, þegar
borin er saman aðstaóa ann-
arrar tómsl.undaiðju, sem ekki
þarf að bera fasteignagjöld,
Um hollustu þess að stunda
hestamennsktr deila menn ekki,
og menn verða að forðast að líta
á hestamennsku sém eitthvað
„forréttinda sport".
Á undanförnum árum hafa
forustumenn _ hestamanna-
félaga, einkum í Reykjavík,
óskað eftir því aó fasteigna-
gjöld af hesthúsum og félags-
heimili þeirra væru feld niður.
En þrátt fyrir skilning viðkom-
andi yfirvalda á þessum óskum
hafa þau ekki treyst sér til að
verða við beiðninni vegna
skýrra lagaákvæða um álagn-
ingu fasteignagjalda. Þó nefnt
sé að einkum hafi forustumenn
hestamanna í Reykjavik sótt
mál þetta, verður að hafa í huga
að víða um land er búið eða
verið að byggja hesthús i
tengslum'' við þéttbýlisstaði og
má þar nefna Akureyri, Kópa-
hann að svara nokkrum spurn-
ingum um frumvarp sitt og fara
svör hans hér á eftir.
Hvaða breytingu gerir frum-
varpið ráð fyrir?
„Frumvarpið gerir ráð fyrir
að fasteignagjöld af húsum,
sem nýtt er einvörðungu fyrir
viðurkennda tómstundaiðju s.s.
hestamennsku, verði lækkaður
úr Vá% í H%. I lögum um
tekjustofna sveitarfélaga eru
veittar undanþágur frá greiðslu
fasteignagjalda af mannvirkj-
um, sem reist eru af líknar- og
mannúðarfélögum, húsnæði til
fræðslu- og heilsugæslustarfs
og æskulýðsstarfsemi. Og í sam-
ræmi við þetta er húsnæði, sem
nýtt er til íþróttastarfsemi með
öllu undanþegið fasteignagjöld-
um. Með hliðsjón af þessu og
því hversu hestamennska er
vinsæl og vaxandi tómstunda-
iðja er alls ekki óeðlilegt að
hesthús og félagsheimili hesta-
manna njóti að einhverju sömu
fyrirgreiðslu og önnur mann-
virki, sem hér hafa verið nefnd
að framan."
Smári
30 ára
HINN 1. mars s.l. voru 30 ár
liðin frá stofnun Hestamanna-
félagsins Smára i Árnessysiu.
Félagssvæði Smára nær yfir
þrjá hreppa, Hrunamanna-
hrepp, Gnúpverjahrepp og
Skeið. Þessara tímamóta í sögu
félagsins verður minnst með
skemmtun i Félagsheimilinu
Árnesi í kvöld, 15 mars. Á
skemmtuninni verður saga
félagsins rakin, flutt verða
skemmtiatriói og ávörp flutt.
Þátturinn færir félaginu hlýjar
óskir á þessum timamótum og
biður því velfarnaðar í starfi í
framtíðinni.
umsjón: TRYGGVI
GUNNARSSON
sveitarstjórnarmálum, en eins
og kunnugt er hafa sveitar-
félögin fasteignagjöldin sem
tekjustofn. En ég hef orðið var
við að stjórnvöld hafa haft vilja
til að greiða fyrir því að
fasteignir, sem þessari útilífs
iðju tilheyra, falli undir undan-
þáguákvæði, en hingað til hafa
skýr lagaákvæði hindrað að svo
mætti fara.
Vitandi um áhuga hestamanna
og viðkomandi stjórnvalda á
þvi að þessu yrði breytt og hins
vegar vitandi um skoðanir al-
þingismanna, var niðurstaða
min sú að ég flytti frumvarpið í
þeirri mynd, sem það er nú. Og
er þar gert ráð fyrir lækkun úr
l'A% i 'á% eins og gildir um
útihús bænda."
Táknar samþykkt þessa
frumvarps mikla skerðingu á
tekjum sveitarfélaga?
„Nei, þetta eru litlar upphæð-
ir fyrir sveitarfélögin, en þó
þetta séu ekki háar upphæðir,
verður að líta til þess að hesta-
mennsku stundar fólk, bæði
ungt og gamalt, misjafnlega
efnum búið og margir reisa hús
sín sjálfir og afla síns fóóurs
og allt er þetta kostnaðarsamt.
Hestamennska á ekki að vera
íþrótt fyrir hina efnuðu heldur
á að stuðla að því að sem ailra
flestir hafi tækifæri til að
stunda þessa tómstundaiðju.
Þessi tillaga er þvi einn báttur í
að lækka kostnaðinn. Það er
ekki ósanngjarnt að sveitar-
stjórnir komi þarna til móts við
hestamenn, þar sem löggjafinn
hefur þegar undanþegið önnur
íþróttamannvirki þessum gjöld-
um. Unglingar stunda hesta-
mennsku í vaxandi mæli. Og
ekki er mikió tap fyrir sveitar-
félögin að gefa þessi gjöld eftir
þegar haft er í huga hvað mikið
sveitarfélögin verða að leggja
fram vegna ýmissa þjóðfélags-
legra vandamála, sem stafa af
ónógum tómstundaviðfangsefn-
um borgaranna."
Hestamenn fagna framkomu
þessa frumvarps og vona að
með því sé bundinn endi á
langa baráttu hestamanna fyrir
breytingu á fasteignagjöldun-
um. En þessu máli verða hesta
menn að veita stuðning og sá
stuðningur þarf að ná inn í sali
Alþingis.