Morgunblaðið - 05.04.1975, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 5. APRlL 1975
11
Það voru rúmlega 400 manns saman komin I Félagsheimilinu
Árnesi til að minnast 30 ára afmælis Hestamannafélagsins Smára.
sem unnið hefur verið af fórn-
fýsi og áhuga fyrir vexti og
viðgangi íslenska hestsins.
kappreióanna hjá Sandlækja-
ósi, áður en félagið var stofnað,
var af sérstakri dómnefnd val-
inn besti reiðhestur mótsins og
honum veitt heiðursverðlaun,
sem er silfurbúin svipa meó
gullletri á .stétt og ber hún
nafnið HREPPASVIPAN. Hún
er farandgripur en eigandi þess
hests, er sigrar hverju sinni,
fær til eignar heióursskjal, sem
Halldór Pétursson, listmálari,
hefur gert fyrir félagið. Ekki er
vitað til að slík gæðingakeppni
hafi farið fram áður hér á landi
á vegum félagssamtaka hesta-
manna.
Hugmyndin að þessari verð-
launasvipu er komin frá Eiríki
heitnum Einarssyni frá Hæli en
í lið með honum gengu 70 menn
búsettir í Reykjavík, sem allir
höfðu verið smalar og hesta-
strákar i Hreppum fyrr á árum
og gáfu þeir þennan merka
verðlaunagrip. Sá hestur, sem
fyrstur hlaut svipuna, var Gull-
toppur Jóns Ölafssonar i
Eystra-Geldingaholti, en alls
hlaut hann hana sex sinnum.
Nokkur siðari ár hafa verið
veitt sérstök verðlaun besta
klárhest meó tölti hvers hesta-
þings og er það SMÁRABIKAR-
INN. Þá hefur frá árinu 1963
verið keppt um SVEINS-
MERKI SMÁRA. Merki þetta
er gert til minningar um Svein
heitinn á Hrafnkelsstöðum og
skal það veitt þeim félagsmanni
Smára, er best og prúðmannleg-
ast umgengst og situr hest sinn
á hestamótum félagsins. Er
merkið véitt árlega og til fullr-
ar eignar.
Hestar félagsmanna Smára
hafa oft verið í fremstu röð á
landsmótum og fjórðungsmót-
um. Má þar nefna Golu og Blæ
Hermanns Sigurðssonar í Lang-
holtskoti, Neista, Hremsu,
Funa og Glaum Jóns Sigurðs-
sonar i Skollagróf, Sörla
Jóhanns Einarssonar i Efra-
Langholti og Reyni Þorteins
Vigfússonar í Húsatóftum.
i ársbyrjun 1949 ákveður
stjórn Smára að gera tilraun
með að koma á tamningum fyr-
ir félagsmenn og var tamninga-
stöð komið upp i Skáldabúðum
vorið 1949. Fyrstu tamninga-
mennirnir voru: Sigurgeir
Runólfsson í Skáldabúðum,
Þorgeir Sveinsson á Hrafnkels-
stöðum og Björgvin Högnason í
Laxárdal. Þessi tilraun, sem
gerð var án nokkurs fordæmis
annarra hestamannafélaga,
þótti takast það vel, að um ára-
bil voru tamningastöðvar rekn-
ar á vegum félagsins en nú síð-
ustu árin hafa einstaklingar á
félagssvæðinu rekið slíkar stöó-
var.
Af öðrum merkum þáttum i
starfsemi Smára verður helst
fyrir að nefna sameiginlega út-
reiðartúra félagsmanna. Er þá
riðió vítt og breitt um félags-
svæðið svo sem i Þjórsárdal,
Tungufellsdal, Hrunakrók og i
kring um Vörðufell og viðar.
Hér að framan hefur verið
minnst á nokkra þætti úr 30 ára
sögu Smára en margt fleira
mætti tína til en hafa verður í
huga að bak við þessa sögu ligg-
ur mikið félagslegt starf. Starf
Evrópumótið 1975
félaga og er öllum þeim, sem
áhuga hafa á að kynna sér
keppnisreglurnar nánar bent á
að hafa samband við formann
viðkomandi hestamannafélags.
Einnig má leita upplýsinga hjá
Gunnari Bjarnasyni, Ragnheiði
Sigurgrímsdóttir og Magnúsi
Vngvasyni en þátttökutil-
kynningar skulu hafa borist
honum ekki síðar en 2. maí n.k.
og þá merktar: Magnús Yngva-
son, c/o Samband íslenskra
samvinnufélaga, Sölvhólsgötu,
Reykjavik. Tilkynningunni
þurfa að fylgja upplýsingar um
í hvaða greinum knapinn ætlar
að keppa, nafn og heimilisfang
knapa, þá nafn, aldur, litur og
ætt hestsins.
ísland sendir 7 hesta á
Evrópumótið. Dagur frá Núp-
um, sem fluttur var utan fyrir
nokkrum árum og er f eigu
Sigurbjörns Eiríkssonar, hefur
verið sigursæll í keppnum
erlendis, þvf hefur verið ákveð-
ið að hann verði þjálfaður til
þátttöku f mótinu og keppi þar
fyrir hönd islands. Aðrir
hestar, sem sendir verða utan
eftir keppni á úrtökumótinu,
verða: 1. Besti töitarinn, 2.
Annar töltari, 3. Besti
gæðingurinn, 4. Annar
gæðingur, 5. Stigahæsti hestur-
inn í fjölkeppni og 6. Besti
skeiðhesturinn. Varðandi stiga-
hæsta hestinn í fjölkeppninni
er sett það silyrði, að hann nái
a.m.k. 3. sæti f töltkeppni að
öðrum kosti kemur 3. töltari f
hans stað. Það skal tekið fram,
að hver sá sem nær tilskyldum
árangri í úrtökukeppninni
skuldbindur sig þar með til að
keppa á Evrópumótinu 1975.
umsjón: TRYGGVI
GUNNARSSON
Venjubundna
aðferðin
eftir ÁSGEIR
JAKOBSSON
Hefðbundna aðferðin til að
gera sér grein fyrir hversu mik-
ið væri úti af vírum, hefur ver-
ið sú um langan aldur að
merkja togvirana með ákveðnu
millibili, (t.d. 25 faðma bili á
togurum) — með því að stinga
tógmerkjum (nú nælon) í vír-
ana. Þessi aðferð er bæði tíma-
og vinnufrek og með tilkomu
hinna stóru skuttogara er hún
orðin ófullnægjandi. Það er
erfiðara en var á síðutogurun-
um að fylgjast með merkjunum
þegar þau renna út ekki sízt f
myrkri og slæmu skyggni og
þaó er erfiðara að jafna vfrana
nákvæmlega eftir þeim. Nú er
einnig farió aó toga á meira
dýpi en áður gerðist og það
krefst aukinnar nákvæmni við
jöfnun víranna. Skipstjórar
telja að ekki megi muna, nenta
sem svarar faðmi á vírunum, ef
varpan á að sitja rétt. Algengt
er að togvírar mistogni eitthvað
og sú mistognun má ekki vera
mikil, ef hin hefóbundna
merkjaaðferð á að vera nægjan-
lega nákvæm, þegar togað er á
500 faðma dýpi eins og nú eru
dæmi um. Nú eru togarar
komnir með 1000—1500 faðma
af vírum á hvora spiltrommu og
það er ekkert smáræðis verk að
merkja slíka viralengd auk
þess, sem það náttúrlega veikir
virana aó opna þá víóa til að
stinga í þá merkjunum.
Ef menn svo óttast a.ð um
mistognun sé orðið að ræða, þá
er heldur ekkert áhlaupaverk
að mæla alla vírana upp og
breyta merkjunum. Hins vegar
rýrir það náttúrlega veiðimögu-
leika vörpunnar, ef hún dregst
á ská f sjónum, og þvf áríðandi
að hún sitji rétt. Það fer þvi
ekki á milli mála að það var
nauðsynlegt að smiðaður væri
mælir, sem sýndi nákvæmlega
þá vfralengd, sem úti væri og
þá um leið ef virarnir höfðu
mistognaö. Þegar verið var að
gera tilraunirnar með enska
mælinn kom í ljós, aó vírarnir
voru skveraðir miklu oftar mis-
langir með hefðbundnu aðferð-
inni, en mönnum hafði dottið í
hug aó væri.
Ýmsar aðferðir komu til
greina, þegar verið var að fást
vió smíði á þessum víramæli.
Til greina kom að tengja hann
blökk með víraátaksmæli, en
blakkir slitna og vírarnir liggja
misvel í þeim og hvorttveggja
hefur áhrif á talninguna og þvf
var loks horfió að því ráði aó
útbúa mælitækið sem teljara á
snúningafjölda spiltrommanna
sjálfra.
Æskilegt er að mælinum
fylgí svonefnt Lebusstýringar-
kerfi inná trommurnar, én það
stýrikerfi jafnar vfrana mjög
nákvæmt og vel á trommunum.
Mælingaraðferðin sjálf á
snúningafjölda trommanna var
tiltölulega einföld. Það var
komið fyrir við trommurnar
rafmagnsþreifara, sem gaf
merki ef málmhlutur hreyfðist
framhjá honum í 10 mm fjar-
lægð, og slíkur málmhlutur er
hnappur eða bóla á trommun-
um (eða trommukjálkunum?).
í hvert skipti, sem bólan fer
framhjá þreifaranum, en það
gerir hún við hvern snúning
trommanna, þá sýnir mælirinn
uppi í brúnni tilsvarandi lengd
virsins, sem hífst hefur inn eða
slakað hefur verið út. Talan
hækkar, þegar slakað er út en
lækkar þegar hift er inn. Mæl-
irinn sýnir lengdina i metrum
og skipstjórinn þarf því aó hafa
hjá sér breytingatöflu, ef hann
vill sjá lengdina í föðmum.
Ætlunin er þó að smíða mælinn
einnig þannig að hann sýni
lengdina í föómum, þar sem sú
mælieining er togveiðimönnum
enn þá eiginlegust við störf
þeirra.
Eftir þvi, sem segir í Fishing
News heftinu sem stuðst er við
hér, þá er þessi enski vira-
lengdarmælir eða víramælir
eins nægjanlegt virðist að
nefna hann, sbr. vegmælir —
svo þaulprófaður orðinn að þeg-
ar hefur verió samið við fyrir-
tæki um að hefja framleiðslu á
honuni. Þess er þó ekki getiö i
greininni, hvaða fyrirtæki það
sé, en vafalaust er auðvelt að
hafa uppá því.
Öll þau hjálpartæki, sem nú
er farið að nota um borð i skip-
um krefjast þess oft að stuðst sé
einnig vió eldri aðferðir, þó að
þær aöferðir séu ekki eins
nákvæmar né þægilegar og hin-
ar nýrri. Ljóst dænii um sann-
leiksgildi þessa eru hin tíðu
skipsströnd, sem verða árlega
vegna þess að ratar bilar og það
hefur verið vanrækt að sigla
einnig nteó hliösjón af hefð-
bundnum siglingar- og staðar-
ákvöróunartækjum.
Þó að tekinn verði i notkun
mælir, sem sýni nákvæmar og
með ódýrari og þægilegri hætti
hvað úti sé af vírum og jafn-
framt hvernig þeir verði
jaínaðir, þá er ekki þar með
sagt að menn eigi að kasta
merkingaraðíerðinni alveg
fyrir róða. Ilinsvegar hefur
virzt nægja til samanburöar við
mælinn að mála merki á virana,
og er vitaskuld að því ntikill
vinnusparnaður.
Þessi mælir getur náttúrlega
bilað eins og aðrir mælar og
óneitanlega hlýtur að vera
trygging í þvi aó fylgjast með
merkjum á virunum, en eins og
áóur segir mega þau vera miklu
viðaminni og ekki eins ramm-
lega frá þeim gengið, eins var
meðan ekki var við annað að
styðjast en þau og þaö er bæði
fljótlegra og veikir ekki vírana
að mála á þá rnerkin.
Skipstjóri á skutlogara hefur
orðið ærið af mælum og tækj-
um aó fylgjast með, enda menn
á einu máli um nauðsyn þess að
hafa tvo ntenn i brúnni, þegar
híft er upp eða kastað. Nú bæt-
ist einn mælirinn enn við og
hann verður áreiðanlega til
mikils hagræöis, eins og flestir
hinna. Hann býr þó ekki til fisk
fremur en hinir mælarnir.
DtCITAL COUNTER
Nú er orðið nothæft tæki eitt, sem lengi hefur verið beðið eftir við togveiðar, það er niælir í
brúnni, sem sýnir þá víralengd, sem úti er. Það kann að vera, þó að mér sé ekki kunnugt um það, að
víða séu slikir mælar að komast i gagnið, en sá mælir, sem hér verður lítillega lýst.er enskur og það
er The White Fish Authority, sem hefur látið smiða hann og gera tilraunir með hann. Þessi enski
mælir byggist á þvi, að hann telur snúninga víratrommanna.