Morgunblaðið - 01.08.1975, Blaðsíða 19

18
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 1. AGUST 1975
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 1. AGUST 1975
19

Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavik.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthias Johannessen.
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, simi 10 100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22 4 80.
Áskriftargjald 700,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 40,00 kr. eintakið
„Svona er að hafa tungur
tvær og tala sitt með hvorri”
umræðuþætti útvarpsins
um fiskveiðilandhelgi okk-
ar, 28. júlí sl., sagði Lúðvík
Jósepsson, fyrrverandi sjávar-
útvegsráðherra, orðrétt:
„Vinstri stjórnin lýsti því strax
yfir, um leið og hún tók ákvörð-
un um að færa út í 50 mílur,
það kom opinberlega fram og
var tilkynnt, að hún væri reiðu-
búin að taka upp samninga við
aðrar þjóðir, sem hér ættu
hagsmuna að gæta og veita
þeim umþóttunartíma. Þetta
var mótuð stefna frá upphafi að
við stæðum þannig að útfærslu
50 mílnanna að við vildum
veita þeim umþóttunartíma."
Þessi þáverandi sjávarút-
vegsráðherra samþykkti og
"stóð að samningum við Breta,
Belga, Norðmenn og Færey-
inga og samþykkti viðræður við
V-Þjóðverja, þó þær leiddu ekki
til samninga. Hann veitti og
viðtöku viðræðubeiðni frá A-
Þjóðverjum og Pólverjum, án
neitunar, þó þær viðræður
færu að vísu aldrei fram.
„Þetta var mótuð stefna frá
upphafi að við stæðum þannig
að útfærslu 50 mílnanna,"
sagði þessi fyrrverandi sjávar-
útvegsráðherra. Karvel Pálma-
son, sem í umræddum útvarps-
þætti var nokkurs konar berg-
mál Lúðvíksgreindi þóí þessu
efni á við hann. Karvel sagði
svo um samningana við Breta:
„Það var um það að velja að
gera sjálfan forsætisráðherrann
óábyrgan orða sinna í viðræð-
um við anpan forsætisráðherra
. . . Menn stóðu frammi fyrir
gerðum hlut og það var þess
vegna fyrst og fremst, sem ég
a.m.k. greiddi atkvæði með
þessum samningum . . ."
Já, „þetta var mótuð stefna
frá upphafi" sagði Lúðvík Jó-
sepsson. Hver var þá mótuð
stefna Alþýðubandalagsins frá
upphafi til útfærslu fiskveiði-
landhelgi okkar í 200 sjómílur?
Þjóðviljinn birtir viðtal við
þennan þáverandi sjávarút-
vegsráðherra Alþýðubanda-
lagsins 1. september 1973.
Þar segir hann svo, orðrétt, um
þetta lokatakmark þjóðarinnar
samkvæmt landgrunnslögun-
um frá 1 948:
„Hitt er allt annað mál, hvort
við íslendingar tökum okkur
200 mílna landhelgi einhvern
tíma í framtíðinni, þegarslíkt er
heimilt samkvæmt breyttum al-
þjóðalögum eða að aflokinni
hafréttarráðstefnu Sameinuðu
þjóðanna." — „Einhvern tíma í
framtíðinni eða að lokinni haf-
réttarráðstefnu Sameinuðu
þjóðanna" var hin mótaða
stefna Alþýðubandalagsins frá
upphafi, varðandi útfærslu
okkar í 200 sjómílur. Þessi orð
þáverandi sjávarútvegsráð-
herra eru hæpinn styrkur fyrir
málstað íslands í dag.
Um þetta leyti, eða 30.
ágúst 1973, réðst Þjóðviljinn
harkalega á þáverandi ritstjóra
Morgunblaðsins, Eyjólf Konráð
Jónsson, vegna ummæla hans
í sjónvarpsþætti, þess efnis, að
lokaáfangi landgrunnslaga
væri 200 mílna fiskveiðiland-
helgi. Þar segir m.a.: „Það hef-
ur áreiðanlega verið fróðlegt
fyrir þjóðina að fá að fylgjast
með málefnalegri einangrun
ritstjóra Morgunblaðsins á sjón-
varpsskerminum í fyrrakvöld,
þegar hann var að reyna að
útlista framtíðarkenningar
sínar. Morgunblaðið hefur und-
ir forystu þessa manns að und-
anförnu reynt að gera Sjálf-
stæðisflokkinn dýrlegan með
mikilli umræðu um 200
mílurnar. . Þannig var af-
staða Alþýðubandalagsins til
200 mílnanna neikvæð allar
götur þar til að almenningsálit-
ið í landinu neyddi það til
breyttrar afstöðu a.m.k. á yfir-
borðinu.
Alþýðubandalagið hélt því
lengi vel fram, að fiskveiði-
hagsmunir íslendinga væru
allir innan 50 mílna markanna,
hafsvæðið milli 50 og 200
mílna væri lítils virði. Nú, hins
vegar, má ekki einu sinni ræða
við aðrar þjóðir um tímabundn-
ar og takmarkaðar veiði-
heimildir á þessu svæði. Sjálft
lét það sér þó sæma að semja
við Breta og Belga um veiði-
heimildir innan 50 mílna fisk-
veiðilögsögunnar. Þannig
hefur stefna Alþýðubandalags-
ins frá upphafi verið reikul
sem „rótlaust þangið", í af-
stöðu sinni til þessa máls.
Nauðsynlegt er að þjóðin
geri sér glögga grein fyrir þeim
kennileitum, sem varðað hafa
veg Alþýðubandalagsins í fisk-
veiðilögsögumálum okkar:
0 1. „Þetta var mótuð stefna
frá upphafi að við stæðum
þannig að útfærslu 50 míln-
anna að við vildum veita þeim
(þ.e. öðrum þjóðum) umþótt-
unartíma," sagði Lúðvík Jó-
sepsson í útvarpsþætti 28. júlí
sl.
^ 2. Alþýðubandalagið stóð
aðsamningum við Breta, Belga
o.fl. þjóðir um takmarkaðar og
tímabundnar veiðiheimildir
innan 50 mílna markanna.
% 3. Afstöðu þess til 200
mllnanna orðaði þáverandi
sjávarútvegsráðherra þess svo í
viðtali við Þjóðviljann 1.
september 1973: „Hitt er allt
annað mál, hvort við íslending-
ar tökum okkur 200 mílna
landhelgi einhvern tíma í fram-
tíðinni, þegar slíkt er heimilt
— samkvæmt breyttum
alþjóðalögum eða að aflokinni
hafréttarráðstefnu Sameinuðu
þjóðanna."
Þannig er sú reynsla, sem
við augum þjóðarinnar blasir,
gegn um gegnsætt orðflúr
Þjóðviljans í dag, sem gjarnan
hefur tungur tvær og talar sitt
með hvorri.
Siqfús Jónsson,furrum framkvœmda
stióri Moraunblaðsins —Minnina
Sigfús Jónsson, fyrrum fram-
kvæmdastjóri Morgunblaðsins,
lézt I Landakotsspftala s.l. laug-
ardagskvöld. Hann lét fyrir
nokkrum árum af störfum við
Morgunblaðið sökum heilsu-
brests, en var andlega hress til
hinztu stundar og fylgdist með
öllu því, sem fram fór f þjóðfélag-
inu, enda var árvekni hans ann-
áluð og gæfa Morgunblaðsins að
eldlegur áhugi hans beindist að
vexti þess og viðgangi. Hann var
einn af merkustu brautryðjend-
um í sögu þess og átti hvað mest-
an þátt í því að treysta svo fjár-
hagslegan grundvöll blaðsins, að
það er stórblað á fslenzkan mæli-
kvarða, hvernig svo sem menn að
öðru leyti líta á skoðanir þess og
efni. I því sýnist að sjálfsögðu sitt
hverjum, eins og verða vill í
frjálsu þjóðfélagi, sem auk þess
er saman sett af allfyrirferðar-
miklum einstaklingum, svo sem
alkunnaer.
Sigfús Jónsson var með starfi
sfnu við Morgunblaðið einn
þeirra einstaklinga, sem hvað
dýpst spor mörkuðu f samtímalíf
þjóðar sinnar, enda þótt hann
kynni því fremur illa að láta mik-
ið á sér bera og gengi hljóðlega að
störfum sínum, enda sá einna
helztur munur á viðfangsefnum
framkvæmdastjóra dagblaðs og
ritstjóra, að hinn fyrrnefndi er í
þó nokkru skjóli fyrir orrahrfð
samtíma dægurbaráttu, en um
hinn síðarnefnda bfæs oft köldu
— stundum jafnvel af öllum átt-
um í senn. En þá er góður styrkur
að stefnufestu, drengskap og
skilningi manna eins og Sigfúsar
Jónssonar. Aftur á móti gat hann
verið gagnrýninn og aðhaldssam-
ur og sagði til vamms, eins og
vinir gera.
Það var því mikill styrkur að
starfa með Sigfúsi Jónssyni, eiga
hann að vini og félaga. Hann var
einn mestur aðdáandi Einars
Benediktssonar, sem ég hef
kynnzt, unni ljóðlist hans, vitnaði
oftlega f spekimál skáldsins og
hafði ekki sízt tileinkað sér f lffi
og afstöðu til annars fólks það
sem segir í Einræðum Starkaðar
um samskipti manna og samstarf.
Sigfús Jónsson var fæddur á
Hofsstöðum í Miklaholtshreppi f
Hnappadalssýslu 29. júní 1898 og
var þvf 77 ára þegar hann lézt.
Hann var sonur Jóns Þórðarson-
ar, vinnumanns og bónda þar, og
konu hans Kristínar Hannesdótt-
ur. Hann lauk prófi frá verzlunar-
skóla f Kaupmannahöfn 1921,
starfaði við verzlun f Stykkis-
hólmi á árunum 1917—’21, vann
hjá Centralanstalten, dönsku end-
urskoðunarfyrirtæki í Reykjavík
1921—’23, en gerðist gjaldkeri
Morgunblaðsins hinn 1. marz það
ár og starfaði óslitið hjá blaðinu,
þar til hann hætti á sjötugsafmæli
sínu, 29. júní 1968. Hann var þvf
starfsmaður Morgunblaðsins í 45
ár og framkvæmdastjóri þess frá
I. janúar 1942, eða í rúman aldar-
fjórðung. Morgunblaðið og út-
gáfufyrirtæki þess, Árvakur h/f ,
eiga honum því mikið upp að
unna. En það sem meira er vert:
bjart er yfir samstarfi Sigfúsar
Jónssonar og vina hans í stjórn
Árvakurs og ritstjórn blaðsins.
Þeir, ásamt öðrum starfsmönnum
blaðsins, sakna þvf vinar f stað.
Saga Morgunblaðsins verður
ekki skráð án þess að minnzt sé
rækilega á starf Sigfúsar Jónsson-
ar og hlut hans að farsæld þess
fyrr og síðar. Vinátta hans og
stjórnarmanna Arvakurs ein-
kenndist af heilindum, hollustu
og djúpri vináttu. Og vináttu
þeirra Valtýs Stefánssonar og Sig-
fúsar Jónssonar var við brugðið
og samstarf þeirra með þeim
hætti, að ungum mönnum var
hollt að kynnast eindrægni
þeirra og áhuga, þegar
blaðið átti f hlut. Þar bar aldrei
skugga á, svo að ég vissi til. Og
ógleymanlegt þótti okkur, ungum
ritstjórum, sem síðar tókum við af
þessum merku brautryðjendum,
að vera í félagsskap þeirra,
og þá ekki sfður þegar Jón
Kjartansson bættist f hóp-
inn, en hann var hættur
ritstjórn blaðsins, þegar ég
réðst þangað. Aftur á móti
kynntist ég vináttu þeirra allra
þriggja og Bjarna Benediktssonar
og er hún mér eitt hið minnis-
stæðasta úr löngu starfi við Morg-
unblaðið og jafnframt það, sem
hvað mest hefur glatt okkur, sem
þeir, ásamt stjórnendum útgáfu-
fyrirtækisins Árvakurs, treystu
fyrir blaðinu á þeim óvissu óróa-
tfmum, sem yfir hafa dunið.
Minningin um þessa menn alla er
okkur því f senn hvatning og við-
miðun. Allir áttu þeir eina ósk
annarri fremur, þ.e. að vöxtur
blaðsins héldi áfram og það mætti
verða landi og þjóð til gagns og
væntanlega einnig farsældar, en
að því hafa arftakar þeirra stefnt
af fremsta megni og hlotið þá
uppskeru helzta og markverðasta,
að blaðið hefur haldið áfram að
stækka og eflast að sjálfstæði og
innra þreki. Það var og keppikefli
þeirra.
I fyrstu forystugrein Valtýs
Stefánssonar og Jóns Kjartans-
sonar' er lögð á það áherzla að
Morgunblaðið sé gott og áreiðan-
legt fréttablað, og láti sig jafn-
framt þjóðmál miklu varða. Þó að
andstæðingar blaðsins hafi ávallt
reynt að sverta það og vekja grun-
semdir um annarlegan tilgang
þess, hefur fólkið f Iandinu svarað
þeirri gagnrýni með þeim eina
hætti, sem úrslitum ræður: að
fylkja sér um blaðið, útbreiða það
og slá skjaldborg um sjálfstæði
þess og það tjáningarfrelsi, sem
er aðal þess og inntak. Þessi þró-
un gladdi Sigfús Jónsson meir en
annað. Hann vissi að ekkert gott
dagblað er einungis vasaútgáfa af
skoðunum flokks eða einstakra
manna, heldur eiga að leika um
það veður samtfmalífs og hrær-
inga, án þess þó það hrekist eins
og stjórnlaust rekald fyrir veðri
og vindum. Og hann lagði áherzlu
á að stefna Morgunblaðsins væri
farsælust fyrir land og lýð, ekki
sízt sú stefna sem kennd er við
landnytjar og lýðfrelsi. Uppruna
sínum trútt, fyrirheitum og tak-
marki hefur Morgunblaðið skipað
sér f flokk með þeim öflum Is
lenzks þjóðfélags, sem að þessu
vilja vinna.
Sigfús Jónsson lét mjög til sfn
taka hagsmuni blaðaútgáfu f land-
inu, og þá ekki sfzt prentiðnaðar
almennt. Hann varð prentsmiðju-
stjóri prentsmiðju Morgunblaðs-
ins 1. júlf 1948 og gegndi þvf
starfi, þar til hann hætti fram-
kvæmdastjórastörfum við blaðið.
Hann var f stjórn Félags fslenzkra
prentsmiðjueigenda um margra
ára skeið, f stjórn Sambands bók-
iðnaðarins frá stofnun þess 1965, i
stjórn Lifeyrissjóðs blaðamanna
frá stofnun hans 1958—1970 og
ennfremur endurskoðandi Lffeyr-
issjóðs prentara.
Morgunblaðið er 62 ára. Sá tfmi
sem Sigfús Jónsson starfaði við
blaðið, eða 45 ár, er langur og
merkur í lffi þess. Það er auðvelt
að hylla menn f hinztu kveðju,
votta þeim þakklæti og vináttu,
en Sigfús Jónsson varð þess oft
var hve mjög samstarfsmenn
hans við blaðið mátu frábært
starf hans, umhyggju og árvekni.
Þegar hann lét af störfum, sjötug-
ur að aldri var sérstaklega á þetta
minnzt. Krans virðingar og þakk-
lætis er þvf ekki einungis lagður
við kistu hans látins, heldur bar
Morgunblað’ð gæfu til þess að
koma þakklæti sínu á framfæri
við hann við þau tækifæri f lffi
hans, þegar efni stóðu til. I
forystugrein segir t.a.m. svo
þegar hann lét af störfum: „Þegar
Sigfús Jónsson lætur af fram-
kvæmdastjórn Morgunblaðsins er
margs að minnast. Hann er einn
af hinum merku brautryðjendum
f sögu þess.“ Og f afmælisgrein
um hann hálfáttræðan segir m.a.
svo: „Það kom í hlut Sigfúsar
Jónssonar að treysta fjárhagsleg-
an grundvöll Morgunblaðsins á
erfiðum árum. Engum var betur
ljóst en honum að ekki er unnt að
gera umbætur og breytingar til
batnaðar á rekstri dagblaðs án
þess að fjárhagsgrundvöllur þess
sé sterkur. I baráttunni fyrir
bættu Morgunblaði á erfiðum tfm-
um sneru þeir saman bökum Val-
týr Stefánsson, Jón Kjartansson
og Sigfús Jónsson og nutu áhuga
og stefnufestu útgefenda blaðs-
ins. Arftakar þeirra minnast
þeirra með virðingu og þakklæti."
Og eftirmaður Sigfúsar Jónssonar
f framkvæmdastjórastarfi Morg-
unblaðsins, Haraldur Sveinsson,
þáverandi stjórnarformaður Ár-
vakurs, segir f grein um hann á
fimmtugsafmæli blaðsins, 2. nóv.
1963 m.a.: „Höfuðeinkenni Sig-
fúsar Jónssonar i daglegu starfi
er hógværð og ýfirlætisleysi. En
bak við það liggur sterkur vilji og
heilsteypt skapgerð.” Undir þessi
orð vilja stjórnendur Morgun-
blaðsins taka. Og vænt þykir mér
um að geta vitnað f eftirfarandi
kveðjuorð okkar ritstjóra Morg-
unblaðsins, þegar hann lét af
störfum við blaðið: „Hann hefur f
senn verið frábær starfsmaður,
hygginn fjármálamaður og
drengilegur og vinfastur félagi
samverkamanna sinna. Þessi hóg-
væri og yfirlætislausi maður hef-
ur haft ótrúlega yfirsýn, ekki
aðeins um hagsmuni fyrirtækis-
ins, heldur einnig um aðstöðu
þeirra manna, sem með honum
hafa starfað. Góðvild hans og
trygglyndi mun aldrei hverfa
samstarfsmönnum hans á Morg-
unblaðinu úr huga.“
Árvekni Sigfúsar Jónssonar og
dugnaður hafa verið einn af horn-
steinum Morgunblaðsins. Við
Morgunblaðsmenn bárum ávallt
til hans óskorað traust. Hann átti
til að bera gætni með góðvild.
Þeir eðliskostir voru höfuðein-
kenni hans.
Faðir Sigfúsar Jónssonar lézt,
þegar hann var í æsku, og þá kom
móðir hans honum í fóstur að
Staðastað, en 11 ára fluttist hann
til hennar í Stykkishólm. Rætur
hans standa djúpt f jarðvegi fs-
lenzkrar menningar. Á yfirborð-
inu var Sigfús Jónsson virðingar-
maður, fremur hlédrægur, svo að
ókunnugum gat jafnvel fundizt
hann afskiptalftill eða drumbs-
legur, en svo var ekki. Hann var
að vfsu virðulegur I fasi, orðvar
við ókunnuga, þéraði menn, þar
til þeir höfðu unnið traust hans
og áttu skilið nánari kynni af
þeirri kviku manneskjulegs við-
móts og húmanistfskrar hlýju,
sem var allvel varin bak við
virðinguna og skelina. En f þess-
ari kviku lágu viðkvæmnir
strengir listrænnar gleði og
fágaðrar menningar. Þeir sem
kynntust þessum strengjum juku
alin við anda sinn. Að sjálfsögðu
hafði Sigfús Jónsson hlotið þetta
viðkvæma veganesti f heima-
húsum. Að mfnu viti var þessi
arfur silfurþráðurinn í lffsstreng
hans.
Ég sé mér til mikillar gleði, að í
afmælisgrein um Sigfús Jónsson
hálfáttræðan minnist ég þess, að
útgefendur Morgunblaðsins og
starfsfólk þess hugsi með hlýju og
þakklæti til hans og fullyrði, að sá
andi sem hann skildi eftir sig f
húsakynnum Morgunblaðsins lifi
þar góðu lífi og minni á tryggð
Sigfúsar, ísmeygilegan húmor og
ekki sfzt ást hans á fögrum bók-
menntum, einkum ljóðlist sem
hann ann mjög, eins og komizt er
að orði.
Allt er þetta satt og rétt og ekki
ofmælt þykir mér nú þegar ég sé
hann fyrir mér, allan.
Góður vinur okkar Morgun-
blaðsmanna, nú genginn á fund
feðra sinna fyrir nokkrum árum,
hafði ekki kynnzt nema yfirborði
Sigfúsar Jónssonar og látið þar
við sitja. Hann hafði þvf ranga
mynd af manninum. En sfðar
kynntist hann honum á góðri
stund og þeir töluðu um allt milli
himins og jarðar — nema fjármál,
og þó einkum bókmenntir og fagr-
ar listir. Þessi maður var Sig-
urður Benediktsson. Hann sagðist
loksins hafa séð Sigfús Jónsson í
réttu ljósi á þessari stundu. Og
Sigurður Benediktsson kvaðst
hafa orðið annar og nýr maður af
kynnum sfnum við svo gjöfulan
og ógleymanlegan merkisbera
andlegrar nautnar og sannrar list-
rænnar gleði.
Mest þótti Sigfúsi Jónssyni til
Hamsun koma og vitnaði oft til
verka hans.
Ég get ekki látið hjá lfða að
minnast þess að lokum, að hann
kenndi mér að meta Ijóðlist Knut
Hamsuns og krafðist þess beinlín-
is að ég, ungur og óráðinn blaða-
maður, læsi ljóð Hamsuns, Dikte,
frá 1921. Skáldið minnist i einu
ljóðanna á „Havet som gaar i din
egen Sjæl“.
Þau orð minna mig nú á Sigfús
Jónsson.
Sigfús Jónsson kvæntist
Kristfnu Guðjónsdóttur 17. sept.
1925, en hún lézt 1. des. 1957.
Þeim varð ekki barna auðið. En
systir Sigfúsar, Elfn Jónsdóttir,
lifir bróður sinn, ein systkinanna.
Við samstarfsmenn og vinir Sig-
fúsar Jónssonar á Morgunblaðinu
sendum fjölskyldu hans innilegar
samúðarkveðjur og þökkum öll-
um þeim, sem hlynntu að }ionum
sfðustu árin, glöddu hann með
hlýhug, umhyggju og vináttu. En
af fyrrnefndum ástæðum þykir
mér ekki úr vegi að kveðja hann
nú með orðum sjálfs Hamsuns og
þykir viðeigandi að vitna f ljóð
skáldsins um engan minni mann
en Björnson látinn. Ohikað læt ég
Hamsun leggja okkur orð f munn,
óbreytt að sjálfsögðu, þvf að það
hefði verið Sigfúsi Jónssyni að
skapi, þó að íslenzk tunga og fs-
lenzk menning stæðu hjarta hans
að sjálfsögðu næst:
Saa roes han nu
paa Dödens Elv
og ind i den store Ro.
Matthías Johannessen.
Sigfús Jónsson á Morgun-
blaðinu er látinn. Hann verður til
moldar borinn f dag, þessi
hávaxni og höfðinglegi maður,
sem um árabil setti svip sinn á
miðbæinn. Þegar hann gekk um
Austurstræti eða Aðalstræti sóp-
aði af honum.
Ekki lækkaði eða minnkaði Sig-
fús Jónsson við nánari kynni.
Fjölmargir voru þeir er áttu
erindi við framkvæmdastjóra
Morgunblaðsins á þeim árum og
fundu flestir að þar var við traust-
an og velviljaðan mann að eiga.
Hann naut álits og virðingar við-
skiptamanna Morgunblaðsins,
starfsfólks þess jafnt og sam-
starfsmannanna við stjórn blaðs-
ins.
Það var gæfuspor, sem stigið
var árið 1923 er stjórn Árvakurs
h.f. réð Sigfús Jónsson til starfa á
skrifstofu Morgunblaðsins. Hann
starfaði I fyrstu sem gjaldkeri
blaðsins, en varð br.átt i raun, auk
fyrrgreinds starfs, bæði skrif-
stofustjóri þess og framkvæmda-
stjóri, enda þótt hann bæri ’ekki
þann titil f símaskrá fyrr en árið
1942.
Morgunblaðið var á tímamótum
er Sigfús Jónsson réðst f þjónustu
þess. Að baki voru mikil erfið-
leika ár. En við komu Sigfúsar,
jafnframt því að ári seinna réðust
ritstjórar að blaðinu þeir Valtýr
Stefánsson og Jón Kjartansson,
breyttist margt til batnaðar og
mikið framfaratfmabil hófst I
sögu blaðsins.
Valtýr Stefánsson varð brátt
einn af aðalhluthöfum Árvakurs
og meðlimur stjórnar félagsins.
Með þeim Sigfúsi tókst mikið og
gott samstarf, sem hélzt meðan
báðir lifðu. Er þeir höfðu snúið
bökum saman, var framtíð
Morgunblaðsins tryggð.
Margs er að minnast úr sögu
Morgunblaðsins og Sigfúsar Jóns-
sonar, en lengst af varð þar eigi f
sundur greint, hvað varðaði fram-
kvæmdir og framfarir, enda var
Sigfús í fullu starfi við blaðið í 45
ár af 62 ára sögu þess.
Saga sú verður eigi rakin nú í
þessari stuttu grein. Sigfús kom
að blaðinu smáu og vanmegnugu,
en hvarf frá þvf sem óumdeilan-
lega stærsta og víðlesnasta dag-
blaði á íslandi. Miklir voru þeir
erfiðleikar sem ráða þurfti fram-
úr, til þess að ná því marki. Sig-
fúsi tókst farsællega að ráða fram
úr vandamálunum. Hann hafði til
að bera bæði áræðni og framsýni,
sem þó var blönduð þeirri var-
færni sem stýrði hverri lausn
vandamálanna farsællega í höfn.
Sigfúsi Jónssyni varð ekki
barna auðið. En Morgunblaðið
átti starf hans allt. Sigfús bar hag
blaðsins fyrir brjósti sem sinn
eiginn. Hann fórnaði Morgun-
blaðinu allri starfsævi sinni og
starfskröftum.
Framkvæmdastjóri og stjórnar-
menn Árvakurs h.f. minnast hins
látna samstarfsmanns með þakk-
læti og söknuði, um leið og þeir
senda frændfólki hans og vinum
dýpstu samúðarkveðjur.
Haraldur Sveinssoa
Fimmtudagurinn 24. júlf s.l. var
einn sólbjartasti dagur þessa
þungbúna sumars hér á suður-
landi. Þennan dag heimsótti ég
vin minn og samstarfsmann Sig-
fús JónssoaOft hafði leiðin legið
til hans og frú Kristínar Guðjóns-
dóttur á heimili þeirra að Vfðimel
68. Mikill harmur var keðinn að
manni hennar og hinu fagra og
hlýlega heimili þeirra er hún lést
fyrir aldur fram 1. desember árið
1957.
Sigfús var rúmliggjandi þegar
ég heimsótti hann f sfðasta sinn.
En hann tók mér með sömu hlýju
og vinsemd og jafnan áður. Hann
var að lesa Morgunblaðið og lagði
það frá sér þegar mig bar að
garði. Talið barst fyrst að heilsu
hans en sfðan að liðnum sam-
starfsárum og samverkamönnum
á Morgunblaðinu. Þá glaðnaði yf-
ir honum. Hann minnist
manndómsáranna og baráttunnar
þar af innilegri hlýju og gleði.
Morgunblaðið var hið mikia lffs-
starf þessa hógværa og árvakra
drengskaparmanns.
Þegar við höfðum skilist og ég
virti fyrir mér blómin og trén
niðri f garðinum hvarflaði að mér
sama hugsunin og stundum áður:
Skyldi ég hitta þennan gamla
félaga í næstu sumarheimsókn til
tslands? — Á sunnudaginn
hringdi Haraldur Sveinsson til
mín og sagði mér að Sigfús væri
látinn.
— Nær 40 ár eru liðin síðan við
Sigfús Jónsson hittumst á
Morgunblaðinu. Það var haustið
1936 á fyrsta námsári mfnu f
háskólanum. Valtýr frændi minn
föFþástrax að láta mig gera ýmis-
legt við blaðið. Oft var þá erfitt
um atvinnu fyrir skólafólk og þvf
mikils virði að fá einhverja auka-
vinnu, einnig á vetrum. Veturinn
1941 var ég fastráðinn blaða-
maður. Er mér enn f minni er
Sigfús greiddi mér fyrsta
mánaðarkaupið, sléttar 300
krónur. Fór ungur og nýútskrif-
aður lögfræðingur þá glaður og
ánægður af fundi hans. Ég man
aldrei eftir þvf að ég .færi ekki
ánægður af fundi framkvæmda-
stjóra blaðsins, bæði sem blaða-
maður og sfðar ritstjóri þess,
hvort heldur var i gömlu ísa-
foldarprentsmiðju eða nýja
húsinu við Aðalstræti.
Þróunin gekk sinn gang. Þótt
oft væri við erfiðleika að etja
þokaði þó stöðugt f rétta átt. Sig-
fús Jónsson vann á þessum árum
frábært starf f þágu blaðsins.
Hyggni hans og gætni hélst f
hendur við áhuga ritstjóranna,
sem sífellt vildu bæta blaðið og
sóttu þvf oft á um aukin útgjöld.
Stundum fannst Valtý þó fram-
kvæmdastjórinn vera of varfær-
inn. En hann mat mikils dugnað
og árvekni Sigfúsar. Þannig
byggðu þessir samheldnu menn
upp blaðið i góðri samvinnu við
eigendur þess og stjórn.
Ekkert gladdi Sigfús Jónsson
meira á sfðari árum, eftir að nýr
framkvæmdastjóri og nýir rit-
stjórar voru teknir við störfum en
framgangur blaðsins. I langvar-
andi veikindum hans var hugur
hans sífellt hjá starfinu þar og
fólkinu, sem vann þar. Þessi fá-
skipti og duli maður, sem gat
verið allra manna glaðastur í
vinahópi var afreksmaður á því
sviði, sem örlögin höfðu haslað
honum völl á. Hann var sam-
starfsfólki sinu á ritstjórn og f
prentsmiðju hollur ráðgjafi og
vinur.
Nú eru þeir Valtýr Stefánsson,
Jón Kjartansson og Sigfús Jóns-
son allir horfnir. Við sem
kynntumst þeim á manndómsár-
um þeirra, og unnum með þeim
um lengri eða skemmri tíma, eig-
um þeim margt að þakka. Þeir
byggðu ekki aðeins upp myndar-
legt og lifandi dagblað, sem mætti
nýjum tíma af skilningi og víð-
sýni. Þeir áttu einnig sinn rfka
þátt i að byggja upp nýja kynslóð
blaðamanna og blaðstjórnenda,
sem nú halda merki þeirra uppi.
Þetta er mér efst í huga er ég
kveð minn gamla vin Sigfús Jóns-
son og bið honum góðrar ferðar
og heimkomu á land lifenda.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Kveðja
til Sigfúsar
Fatast manni tungutak
á tæpigötu skapa,
þá sínum vini sér á bak,
sér hann fram af hrapa.
Þá er jafnan hjálp og hlíf
f hugann láta detta:
Dauðinn er okkar annað lff
að öllu fegra en þetta.
Þakkir fyrir fylgd á jörð,
fyrir góðar stundir.
Hittumst bráðum, haltu vörð
nær hillir manninn undir.
Árni Öla.
(Enda þótt Morgunblaðið birti
ekki ný afmælis- eða minningar-
Ijóð, gerir það nú þessa einu
undantekningu vegna hins langa
samstarfs Sigfúsar Jónssonar og
ÁrnaÓia hér við blaðið).
Vinur minn Sigfús Jónsson er
látinn, 77 ára að aldri. Leiðir
okkar lágu fyrst saman er ég var
innanbúðar f tóbaksverzlun í mið-
bænum, þá nýskriðinn úr
verzlunarskólanum. Þangað kom
Sigfús stundum til að kaupa svo-
kallaða „kúnnavindla" en þá
hafði hann alltaf handbæra á
skrifstofu sinni. Mér fannst hann
afar virðulegur, fasmikill og
snyrtilegur f klæðaburði. Ég bar
óttablandna virðingu fyrir þess-
um manni, og fannst ráðlegra að
nálgast hann ekki um of, a.m.k.
ekki að fyrra bragði. En það fór
af, Sigfús tók mig oft tali, brá þá
gjarnan á glens við mig, og þar
með var ísinn brotinn. Samt
þéraði ég Sigfús þá. Síðan eru
liðin rösk 40 ár.
En heimurinn er stundum ekki
stór. Árið 1938 réðist ég til gjald-
kerastarfa hjá Isafoldarprent-
smiðju, og þar lágu leiðir okkar
saman aftur og þá skildi okkur að
aðeins þunnur viðarveggur. Við
snerum bökum saman, sinn
hvorum megin við þilið. A þessum
árum prentaði Isafoldarprent-
smiðja Morgunblaðið og það kom
þvf í minn hlut að fara inn fyrir
þilið og sækja gjaldið, og í hið
fyrsta sinni sagði hann við mig:
„Við þekkjumst nú og þar sem við
eigum sjálfsagt eftir að vinna
mikið saman skulum við ekki
vera að þérast." Þannig rauf hann
aftur ísinn og mér fannst miklu
auðveldara að umgangast hann,
þótt ég liti alltaf upp til hans. Allt
fór þetta eftir, fljótlega fundum
við að við áttum ýmislegt sam-
eiginlegt. Fyrst uppgvötvaði
Sigfús að ég vissi talsvert um bfla
og að ég gat jafnframt kippt ýmsu
smávægilegu flagibílnum hans.
Ég, aftur á móti, uppgvötvaði að
Sigfús var haldinn veiðibakterí
unni, en einmitt hún blundaði
með mér f þá daga. Ég hafði frá
því ég var smádrengur í sveit
verið að dunda við að veiða silung
með ófullkomnum veiðitækjum.
Það var ekki að sökum að spyrja,
við ræddum sameiginleg áhuga-
mál, allt um veiðistengur, hjól,
Ifnur og flugur, og aldursmunur-
inn sem á okkur var varð nánast
að engu. Ég hlustaði á hann segja
mér veiðisögur frá sfnum fyrri
veiðiferðum. Hann sagði frá af
lifandi andrfki og ég hlustaði á
þær með opnum huga. Ekki leið á
löngu þangað til Sigfús bauð mér
með í fyrstu veiðiferðina mína f
Korpu, áður hafði ég aðeins veitt
hér og þar og þá eingöngu á maðk.
Þar kenndi Sigfús mér að fara
með flugustöng og kúnstina að
kasta flugu. Er ég hafði náð leikni
I meðferð flugukasta, átti ég ekki
afturkvæmt frá veiðigyðjunni,
hún átti mig með húð og hári.
Veiðiferðir okkar urðu bæði
margar og skemmtilegar eftir
þetta í Korpu næstu 11 árin. Fljót-
lega fórum við að ráðgera veiði-
ferðir í stærri ár, fyrst i Laxá í
Kjós en sfðan f enn stærri ár þar
sem við dvöldum í nokkra daga og
þar sem veiðihús voru fyrir
hendi. Þá komu konur okkar með,
og við ána og á góðum stundum í
veiðihúsunum knýttumst við öll
fastari böndum. Eftir slíkar veiði-
ferðir urðu heimili okkar vett-
vangur umræðna um veiðarnar og
allt annað sem fyrir kom i þeim
ferðum. Við margra daga veiðar
varð mér ljóst að fjöldi veiddra
laxa var ekkert aðalatriði, heldur
að það var félagsskapurinn, úti-
veran og náttúran með öllu sfnu
skrúði sem máli skipti. Jafnvel
þögnin hafði sitt gildi, og manni
leið vel f henni. Á vetrum fór ég
oft heim til hans, upp f bókaher
bergið hans, og þar skoðuðum við
flugur og ræddum um veiðiskap-
inn, um hvaða lax tók hverja og
hvar. Allt mundum við f þessu
sambandi og þannig styttum
við skammdegistfmann og
svo fór aftur að vora f lofti.
Þá var byrjað að skipuleggja
næstu vertíð, og þannig
leið tfminn milli veiða fljót-
ar. Ég man alltaf hvað mér
fannst Sigfús ganga vel um veiði-
tæki sín. Þar var alltaf hver hlut-
ur á sfnum stað og allt tilbúið
fyrir næstu veiðiferð. Er ég tók að
heimsækja Sigfús kynntist ég
konu hans, Kristfnu Guðjónsdótt-
ur, og hún tók mér strax sem vini.
Er ég leit heimili þeirra skildi ég
betur alla umgengnina við veiði-
tækin. Kristín var afar myndarleg
húsmóðir. Heimilið var hreint og
smekklegt og þar undi Sigfús sér
vel á vetrum, en á vorin ókyrrðist
hann og veiðigyðjan seiddi hann
til sín. Umhyggja Kristfnar náði
langt út fyrir heimilið, þvf í eins
dags veiðiferðum bjó hún Sigfús
út með nesti, sem er það snyrti-
legasta sem ég hefi séð, hver mat-
arbiti sérstaklega innpakkaður
sem og skeiðar. Jafnvel salt- og
piparstaukar og eggjabikar voru
með i pokanum. Nú, þegar leiðir
skilja um sinn, hrannast að manni
minningarnar, hugljúfar og bjart-
ar, um samverustundir okkar við
árnar sem við veiddum saman
f, Korpu, Elliðaárnar, Laxá
f Kjós, Laxá í Eeirársveit,
Norðurá, Miðfjarðará og Laxá
f Þingeyjarsýslu. Um hverja
á áttum við saman unaðs-
legar minningar þar sem mörg
Framhald á bls. 22