Morgunblaðið - 23.08.1975, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. AGUST 1975
21
VELVAKANDI
Velvakandi svarar 1 síma 10-100 I kl. 14—15, frá mánudegi til föstu- j dags. |
0 Umgengni
slökkviliðsins á
Reykjavíkur-
flugvelli
Hlfðabúi skrifar:
„Á sama tíma og blöðin
birta myndir af verðlaunagötum
og byggingum, láta borgaryfir-
völdin og fegrunarnefndir það
viðgangast, að slökkviliðið á
Reykjavíkurflugvelli hafi í
frammi slíkan sóðaskap á
„æfingasvæði" sínu, um 300
metra frá stórhóteli Loftleiða, að
hreinlega má teljast á heimsmæli-
kvarða. Ég vil leyfa mér að skora
á sjálfan flugmálastjóra, Agnar
Kofoed-Hansen, að hann gefi
starfsmönnum sinum þau fyrir-
mæli, að þeir hreinsi æfinga-
svæðið og umgangist það fram-
vegis þannig, að ekki sé til
hreinnar hneisu yfir þá, sem eru i
fyrirsvari fyrir Reykjavíkurflug-
völl — flugvöll höfuðborgarinnar.
Hlfðabúi."
0 Umgengni
annars staðar
Svo firðist sem borgarbúar
séu almennt mjög áhugasamir um
umgengni, snyrtimennsku og um-
hverfi sitt almennt. I fyrradag
vatt sér inn á ritstjórn Mbl.
snaggaralegur maður í vinnuföt-
um. Kvaðst hann hafa ákveðið að
ræða við Velvakanda i kaffitima
sinum um sérstakt hugðarefni
sitt, sumsé umhverfismál.
Hann sagði m.a.:
„Það er gott og blessað fyrir
borgarstjórnina að verðlauna hús,
garða eða annað fyrir snyrtilegan
frágang, smekklegt útlit og þess
háttar, en mér finnst þetta meira
og minna marklaust þegar þess er
gætt að ekkert skipulag virðist
vera á þessum hlutum. Hvers
vegna í ósköpunum er ekki sett
einhver allsherjarreglugerð um
þetta? Hvers vegna er ekki ein-
faldlega bannað að láta lóðir
standa ófrágengnar árum saman
og hafa hús ómáluð? Það eru þó
fjandakornið fleiri en eigendurn-
ir, sem þurfa að hafa ósómann
fyrir augunum.
Þá er nú annað, sem kemur
þessu máli beint við, en það er sú
undarlega árátta ýmissa manna
að nota lóðina sína fyrir pakkhús.
Svo ég skýri nánar hvað ég á við,
þá get ég nefnt sem dæmi, að
fyrir nokkrum árum var af ein-
hverri óútskýrðri ástæðu fjarlægt
baðkar af lóð í nágrenni við mig,
en þá hafði það trónað þar i rúm
fjögur ár. I því húsi búa einar
fjórar fjölskyldur og frétti ég af
tilviljun, að einn eigandinn hafði
farið þess góðfúslega á Ieit við
baðkarseigandann, að hann fjar-
lægði það við hentugt tækifæri.
Þegar þvl var ekki sinnt, kunni
sá snyrtilegi ekki við að ámálga
þetta frekar, — vildi ekki koma
illu af stað I húsinu.
Það mætti segja mér, að þessi
saga væri einmitt dæmigerð fyrir
sóðaskapinn, sem víða veður uppi
hér í Reykjavík, allir sjá
ósómann, láta hann fara gegndar-
laust í taugarnar á sér, ergja sig í
hljóði, en vilja fyrir alla muni
ekki styggja náungann með því að
ganga lengra.
En það er bara engum greiði
gerður með svona sofandahætti.
Ef borgarstjórnin meinti raun-
verulega eitthvað með öllu
fegrunar- og snyrtimennsku-
talinu þá ætti hún að vera löngu
búin að setja reglur um þessi um-
hverfismál. Mér fyndist til dæmis
liggja beint við, að hjá borginni
væri einhver starfsmaður, sem
tæki við kvörtunum frá þeim, sem
sætta sig ekki við að'horfa upp á
ýmislegt af þessu tagi. Siðan ætti
það að vera hlutverk þessa starfs-
manns eða einhvers, seþi borgar-
stjórnin setti i það verk, að sjá til
þess að viðkomandi sóði færi eftir
settum reglum, með góðu eða illu.
Það er nú einu sinni svo, að fólk á
erfitt með að standa i þessu og
efna jafnvel til rifrildis við ná-
granna sína, sem að öðru leyti er
oftast ágætis fólk.
Það þarf að athuga það, að
fleira telst til umhverfismála en
mengun af völdum iðnaðar og
olíuiega. Hins vegar vil ég alls
ekki láta iðnaðarmenn og aðra
atvinnurekendur komast upp með
sóðaskap og trassahátt frekar en
eigendur Ibúðarhúsa. Það er
aftur á móti kapítuli út af fyrir
sig og það engu ómerkilegri en
það, sem ég var að tala um, en það
getur vel verið að ég fái að halda
yfir ykkur sérstakan reiðilestur
um það bráðlega," sagði þessi
einarði maður að lokum.
# Búið að kveikja
á ljóskösturunum
Sveinbjörn Finnsson
staðarráðsmaður í Skálholti hafði
samband við Velvakanda vegna
bréfs Ástu Sigurðardóttur hér í
dálkunum í fyrradag. Hann sagði:
„Ég var á ferð í Reykjavik og sá
þá skrif Astu Sigurðardóttur um
lýsingu í Skálholtskirkju. Tel ég
mig knúinn til að koma á fram-
færi nokkrum leiðréttingum í
Velvakanda.
í fyrsta lagi sagði Ásta, að einn
kastari lýsti upp altaristöfluna.
Þetta er ekki rétt, hún er lýst upp
með mörgum kösturum. I öðru
lagi er það rangt hjá Ástu, að hætt
sé að lýsa upp altaristöfluna. Því
var aðeins hætt um stuttan tima,
því að vinir og ættingjar hinnar
látnu listakonu, Nínu Tryggva-
dóttur, sem gerði þetta verk,
vildu sjá hvernig það tæki sig út
án lýsingar. Nú er aftur byrjað að
lýsa verkið upp og var sú ákvörð-
un tekin af mér persónulega í
samráði við Birnu Bjarnleifs-
dóttur, formann Félags leiðsögu-
manna.
Er kveikt á kösturunum þegar
bifreiðar koma með hópferða-
menn. í þriðja lagi eru aðdróttan-
ir á hendur sr. Guðmundi Öla
Ölafssyni algjörlega óréttmætar.
Hann hefur engar fyrirskipanir
gefið einum eða neinum um
lýsingu í kirkjunni. Það er í
mínum verkahring sem staðar-
ráðsmanns, en hvorki prests né
krikjuvarðar.
Að lokum þetta. Ég hef neyðzt
til að loka skrúðhúsi Skálholts-
kirkju í sumar vegna grófrar
framkomu vissra leiðsögumanna,
en það mál kýs ég ekki að ræða á
öðrum vettvangi. Það er eindreg-
in ósk mín, að leiðsögumenn ræði
við mig um mál, sem eru í minum
verkahring, áður en þeir tala við
blöðin.
Með þökk fyrir birtinguna.
Sveinbjörn Finnsson."
var kannski ekkert athugavert við
það í sjálfu sér. Ég gat ekki ieyft
mér að vera með stolt eða hroka
og þetta var mitt gullna tækifæri,
ég viðurkenni það hreinskilnis-
lega.
Dorf tók stóran gúlsopa af
bjórnum.
— Annars vita allir þetta. Það
byrjaði einhvern tíma þegar ver-
ið var að taka upp atriði f kvik-
mynd þegar hún var enn fræg og
hátt yfir allar aðrar verur hafin.
Ég var statisti en samt tókst mér
að eyðileggja eitt atriðið gersam-
lega. Auðvifað vakti það eitt fyrir
mér að láta leikstjórann taka eft-
ir mér, svo að ég fengi kannski að
segja þó ekki væri nema eitt orð.
Og mér er óhætt að segja að hann
tók eftir mér — og mér var spark-
að á svipstundu. Hún hafði einnig
veitt mér athygli, þvf að hún
sendi mér boð um að koma í bún-
ingsherbergi hennar. Hún spurði
mig hvort þessi vinna skipti mig
óskaplega miklu máli og hvort
mig vantaði peninga. Ég játaði
því vegna þess að það var sann-
leikanum samkvæmt og hún lof-
aði að sjá svo til að ég yrði endur-
ráðinn með því skilyrði að ég
segði ekki frá samtali okkar.
HÖGNIIIREKKVISI
ÍC l*7*
McNauqht Synd.. I"C.
Biðm
vlkunnar
Alpafífill — Edelweiss
(Leontopodium alpinum)
Meðal jurta sem sveipaðar
eru hvað mestum ævintýra-
ljóma má án efa telja edelweiss
— alpafífilinn fræga. Aðal-
heimkynni hans eru Alpafjöllin
eins og íslénzka nafnið bendir
til og svo ákaflega var sótzt
eftir að ná þessari jurt úr snar-
bröttum skriðum og nær ókleif-
um klettum að Iá við út-
rýmingu. Hefur jurtin því verið
friðuð í heimahögum um
margra ára skeið. Það var sem
sé siður fjallagarpsins að hika
ekki við að leggja líf sitt í hættu
við að ná i edelweiss til þess að
færa elskunni sinni svo hún
gæti sannfærzt um karl-
mennsku hans og þor. Um þetta
voru svo skráðar sögur, ljóð ort
og jafnvel samin tónverk. Til er
munnmælasaga um uppruna
alpafífilsins, að vísu of löng til
þess að segja hana í þessum
stutta pistli, en efnislega á þá
leið að hjarta himneskrar veru
sem um skeið tók sér bústað
hátt í hlíðum Alpafjalla til þess
að komast hjá því að horfa upp
á sorgir og syndir mannanna
barna, hafi ummyndazt í þetta
eftirsótta blóm.
Alpafífillinn er af körfu-
blómaætt. Við góð skilyrði get-
ur hann orðið allt að 20 sm hár,
blöðin eru með grágrænni
slikju, blómin litlitlar körfur
sem utanum er krans af hvít-
um, loðnum blöðum og eru það
þau sem mestan svip setja á
plöntuna.
Alpafífill þrífst með ágætum
hér á landi, enda gerir hann
ekki ýkja miklar kröfur til
lifsins aðrar en þær að fá að
standa sem þurrustum fótum
yfir vetrartímann. Er þvi
heppilegast að koma honum
fyrir i steinhæð eða hleðslu
enda líkjast slíkir staðir hvað
mest hans eðlilega umhverfi.
Þó alpafífillinn þrifist vel í
venjulegri garðmold er hann
þakklátur frjóum, kalkbornum
jarðvegi.
Það skaf tekið fram að alpa-
fífill á ekkert skylt við alparós
(rhododendron), en af gefnu
tilefni verður að játa að rós fer
að jafnaði snöggtum betur í
ljóði og söng heldur en fffill.
Að lokum þetta: Fjandafælan
íslenzka er nákominn ættingi
alpafífilsins. ÁB
Ný vorfluga fund-
in á íslandi
I GREIN eftir Gísla Má Gfslason f
Náttúrufræðingnum segir frá
fundi nýrrar vorflugu á fsiandi,
en Gísli hefur síðan vorið 1974
safnað vorflugum. Þessi fluga er
af ættkvfslinni Potamophylax
cingulatus og hefur nú fundizt
vfða norðan og austan lands. Utan
Islands fiunst þessi vorfluga f
Færeyjum, Bretlandseyjum,
Skandinavfu og Mið-Evrópu
austur f Rússland.
P. cingulatus er ein af stærstu
vorflugum á íslandi segir Gísli
Már. Mál þeirra flugna sem fund-
izt hafa hér eru sem hér segir;
Flugan er 15 til 19 mm frá haus að
vængbroddum, þegar vængir
liggja saman, púpan 13 — 17 mm
á lengd og fullvaxin lirfa 16—20
mm. Húsið er sívalt, eilítið boga-
dregið, 17 til 24 mm, þegar lirfan
er fullvaxin, breidd framendans
4,5 til 6,5 mm og afturendans 3,5
til 5,5 mm. Flugurnar sem fundist
hafa hér eru af svipaðri stærð og
erlendar, fullvaxin lirfa af þessari
tegund er auðþekkt frá lirfum
annarra islenzkra vorflugna af
stærð og gerð hússins, sem er gert
úr stórum sandkornum og stein-
völum, sem eru oft yfir 2 mm á
þvermál. Meðan lirfurnar eru
litlar byggja þær húsin úr plöntu-
leifum.
I greininni segir, að vitað sé að
þessi fluga hafi verið hérlendis i
nokkra áratugi, því að margt gam-
alt fólk í Borgarfirði eystra muni
eftir lirfum þessum frá æsku, og
nefndi það lirfurnar hýðorma. Þá
segir enn fremur, að ein af
ástæðunum fyrir því að þessi
fluga hefur ekki áður fundizt hér-
lendis, sé sú að Austfirðir hafi
mjög litið verið kannaðir af dýra-
fræðingum og skordýrafræð-
ingum. En líklegt er talið að flug-
an hafi annaðhvort borizt að
Austurlandi frá Færeyjum,
Skandinaviu eða Bretlandseyjum
fyrir nokkrum áratugum og sé nú
stöðugt að sækja vestur á bóginn,
— eða að lengra sé siðan hún
barst til landsins og hafi þá haft
staðbundna útbreiðslu, þar til
fyrir stuttu, að hún fór að dreifast
um Austur- og Norðurland.
1,25 milljónir atvihnu-
lausir á Brrtlandseyjum
London, 21. ágúst. AP.
TALA atvinnulausra á Bretlandi
hefur enn hækkað í ágúst og hafa
aldrei áður frá stríðslokum verið
jafnmargir atvinnuleysingjar í
landinu. Alls eru rúmlega ein
milljón tvö hundruð og fimmtiu
þúsund manns á atvinnuleysis-
skrá eða 5,4% vinnufærra manna
í landinu.
I