Morgunblaðið - 11.10.1975, Blaðsíða 17

Morgunblaðið - 11.10.1975, Blaðsíða 17
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 11. OKTÖBER 1975 17 LENGRA (JT ÁHAF Leitin beinist þannig lengra og lengra á haf út, út á æ dýpri og hættulegri hafsvæði. Jafnframt hefur stöðugt meira kapp verið lagt á tæknilega fullkomnun mannvirkja og búnaðar, sem nota þarf til að hagnýta olíuna og gasið. A þessu ári hafa í fyrsta sinn verið teknir í notkun pallar úr steinsteypu, tveir fyrir olfu á svæðunum Beryl og Bent og einn fyrir gas á Frigg-svæðinu. Þegar er hafin framleiðsla neðansjávarbúnaðar og tækja, sem verða tengd fljótandi pöllum. Mobil hefur komið fyrir fyrstu neðansjávarsamsteypunni á Beryl-svæðinu. Á Magnus- svæðinu lengra í norðri ráðgera BP ásamt CJB og SEAL fyrstu framkvæmdir, sem um getur á miklu dýpi. Þessar umfangsmiklu fram- kvæmdir hafa veitt evrópskum verktökum, verkfræðifyrirtækj- um og fleiri aðilum einstætt tæki- færi til að komast inn á markað, sem Bandaríkjamenn hafa verið að heita má allsráðandi á til þessa. Nokkrir þessir aðilar, þar á meðal hollenzkir verktakar og birgðaskipaeigendur, hafa tekið þátt í framkvæmdunum frá upp- hafi. Aðrir hafa smám saman orð- ið þátttakendur eftir því sem olíu- framkvæmdirnar hafa færzt lengra norður á bóginn. Við reynsluna af þessum framkvæmd- um hefur fengizt sérfræðileg þekking, bæði verkleg kunnátta og þekking á sviði hönnunar; eink- um í Frakklandi og Noregi, sem hefur gert Evrópumenji að braut- ryðjendum í steypusmíði. Banda- ríkjamenn hafa fengið harða sam- keppni frá Norðmönnum, en einnig Frökkum, Itölum og Bretum í gerð borpalla. 1 raf- eindatækni og í smíði neðan- sjávarbúnaðar hafa brezk fyrir- tæki að sumu leyti haft forystuna og evrópsk fyrirtæki hafa skipað sér í fremstu röð í lagningu oliu- leiðslna og í hönnun neðansjávar- tækjakosts. AUKINN KOSTNAÐUR Ehginn vafi leikur á því, að framkvæmdahraöinn hefur minnkað vegna stöðugt hækkandi tilkostnaðar, pólitískra afskipta stjórnvalda og tjárhagserfiðleika. Fyrirtæki og verktakar færðust of mikið í fang þegar allir kepptust um að verða fyrstir til að koma olíunni i land eftir að olían fannst i verulegum mæli fyrir fjórum til fimm árum með því að reyna að laga þá tækniþekkingu og þá reynslu, sem hafði fengizt á Mexíkóflóa og annars staðar að aðstæðunum á Norðursjó, þar sem dýpi var miklu meira og verður miklu verra. Stöðugar breytingar varð að gera á bor- pöllum og öðrum mannvirkjum í ljósi nýrrar athugunar og reynslu. Mannafli og tæki voru nýtt til fullnustu og hörgull varð á hvoru tveggja. Of lítið var gert úr erfiðleikum af völdum veðurs við mannvirkjagerð og vandkvæðum á því að tengja framkvæmdirnar nauðsynlegu skipulagskerfi í landi. Allt varð þetta til að auka vandamál, sem aukinn tilkostn- aður olli öllum greinum iðnaðar og framleiðslu í fyrra. Kostnaður á hverja tunnu, sem hægt er að fá úr Norðursjó, hækkaði svo mikið, að það átti sér varla nokkra hlið- stæðu. Stál hækkaði um 50%, dagleg gjöld fyrir leigu á tækjum tvöfaldaðist og kostnaður við smiði borpalla hækkaði um allt að 150 til 200%. Heildarkostnaður á Ieitarsvæði BP, Forties Field, var upphaflega áætlaður 300 milljónir punda, i fyrra var hann áætlaður 500 milljónir punda og samkvæmt síðustu áætlunum um kostnað framkvæmdanna, sem mun ekki ljúka fyrr en 1977, verður hann líklega nálægt 700 milljónum punda. Áætlaður kostnaður Shell / Esso af hagnýtingu oliu og gass á Brent-svæðinu hefur hækkað í 10,5 milljarða punda, kostnaður við framkvæmdir á Ninian-svæðinu mun liklega nema rúmum einum milljarði punda og svo framvegis. Slikur kostnaður við einstakar fram- kvæmdir er geigvænlegur jafnvel fyrir stórfyrirtæki, sérstaklega þegar haft er í huga hve langur tími liður frá því olían finnst og þangað til hún byrjar að streyma. Frá sjónarmiði smáfyrirtækja og banka er þessi kostnaður bein- linis ógnvekjandi þrátt fyrir allar verðhækkanir á oliu. færast stöðugt lengra á haf út, bæði norður og vestur á bóginn og suður með vesturströndum Bretlandseyja. Hluti danska svæðisins sést á kortinu en þar fyrir sunnan eru þýzka svæðið og það hollenzka. Undan strönd Austur-Englands eru mörg gassvæði, en fá þeirra eru mjög þekkt nema Rough og Indefatigable. Auk þess eru hafnar framkvæmd- ir suður af trlandi og olfu er leitað undan strönd Bretagne-skaga f Frakklandi og vestur af trlandi: Olían úr Noröursjó 1. grein Olíuleitin fœrist lengra á haf út ÁRATUGUR er liðinn sfðan oifuleit hófst í Norðursjó. Árangurinn er að koma f ljós. Fyrstu olfunni frá brezka leitarsvæðinu ,var landað f sumar. Fyrsta olíuleiðslan, Ekofisk-Teesside-lfnan, verður tekin f notkun á næstu mánuðum. Skömmu sfðar verður byrjað að dæla olfu frá geysistóru leitarsvæði skammt frá Aberdeen, Forties Field, til Cruden-flóa skammt frá Peterhead. Þetta ævintýri hófst þegar jarðgas fannst f miklum mæli undan austurströnd Englands. Nú hefur nýtt Iff færzt f jarðgasframkvæmdirnar með framleiðsluáætlun, sem vinna er hafin við á Frigg-svæðinu undan Orkneyjum, framkvæmdum á nokkrum svæðum þar sem gas hefur fundizt á suðurhluta Norðursjávar, gerð áætlana, sem hafa verið kunngerðar, um vinnslu á gasi er hefur fundizt skammt frá Cork f Irska lýðveldinu og vinnslu á miklum gasbirgðum, sem hafa fundizt á Ekofisk-svæðinu undan Noregi og á Brent-svæðinu skammt frá Hjaltlandi. Leitin er kannski ekki stunduð af eins miklu kappi og f upphafi, en henni er hvergi nærri lokið. Það sést á þvf, að Conoco, Texaco og fleiri aðilar hafa nýlega fundið olfu og gas. Leitin einskorðast heldur ekki lengur við Norðursjó. Norðmenn eru farnir að undirbúa boranir norðan við 62. breiddarbaug. Margir telja, að þar sé að finna mestu birgðir heimsins af olfu og gasi, sem enn hafa ekki verið nýttar. Ákvörðun hefur verið tekin um nokkrar nýjar leyfisveitingar f Irska lýðveldinu, meðal annars á talsvert stóru svæði djúpt út af Vestur-Irlandi, á Porcupinegrunni. Fyrstu boranir eru hafnar á hafinu suður af Irlandi og undan strönd Bretagne-skaga. Á næsta ári ættu fyrstu boranir að geta hafizt á hættulegum og Iftt þekktum hafsvæðum undan vesturströnd Grænlands. Fyrstu olfu Breta úr Norðursjó var landað 18. júnf sl. úr olfuskipinu Theogennitor, sem siglir undir Liberfufána f Isle of Grain. Skipið kom með 13.000 lestir frá Argyll-svæðinu undan skozku ströndinni. PÓLITÍSK ÁHRIF Pólitiskra áhrifa olíuleitarinnar er einnig farið að gæta þó að olíufyrirtækin virðist varla hafa átt von á þeim, þar sem þau hafa talið andrúmsloft stjórnmála í Evrópu „öruggt“ öfugt við það sem hefur orðið uppi á teningn- um annars staðar. Fjórföld hækkun oliuverðs 1973—74 ýtti undir þá skoðun rikisstjórna í Evrópu, að þær hefðu verið alltof raunsnarlegar í leyfisveitinum og farið of fljótt af stað. Breyttar reglur um rikistekjur af oliu- vinnslunni hafa verið settar í Noregi og Bretlandi og þóttt fyrir- tæki hafi enn talsvert svigrúm þrátt fyrir þessar breytingar hefur ágóðavon þeirra dvínað verulega. Einkum búast þau við minni hagnaði en áður af fram- kvæmdum á nýjum svæðum, þar sem þær hljóta að verða meiri erfiðleikum bundnar. Norska stjórnin sá fram á að stórfelldar framkvæmdir gætu valdið ofþenslu og töluverðri verðbólgu vegna óhóflegra tekna í erlendum gjaldeyri og óeðlilegr- ar samkeppni á launamarkaði. Hún hefur þvi þegar hafizt handa um að draga úr hraða fram- kvæmdanna með þvi að takmarka leyfisveitingar og tryggja ríkinu aukinn skerf af hagnaðinum með aukinni þátttöku þess. Brezka stjórnin hefur farið að dæmi hinnar norsku með áformum sínum um stofnun ríkisolíufyrir- tækis (British National Oil Corporation) og þátttöku ríkisins i framkvæmdum. Þetta bætist ofan á Iög, sem þegar hafa verið sett um eftirlit með nýtingu auð- æfanna og fjárfestingum. Yfir- völd á Grænlandi og Irlandi hafa tekið sér þetta til eftirbreytni og hafa einsett sér að afstýra braski i sambandi við framkvæmdirnar með ákvæðum um þátttöku yfir- valda og eftirlit þeirra með þeim. MINNI FRAMKVÆMDIR Afleiðingin hefur orðið sú að dregið hefur úr framkvæmda- hraða. Olíuverkin sem eru starf- rækt á Norðusjó eru innan við fimmtiu og fjöldi þeirra hefur náð hámarki. Líklegt er að þeim fækki stórum á næsta ári ef nýju lífi verður ekki hleypt í fram- kvæmdirnar. Kostnaðurinn við framkvæmdirnar á öllu Norður- sjávarsvæðinu nemur nú rúmlega tveimur milljörðum punda á árs- grundvelli sem er met. Pantanir á nýjum borpöllum, sem hefja á starfrækslu á 1977 og síðar hafa stórum dregizt saman. Á sama tima hafa evrópsk fyrirtæki búið sig undir að taka þátt í þeim mikla uppgangi, sem færði mörg- um verktökum drjúgan hagnað á síðasta ári. Norskir verktakar hafa engar pantanir fengið um smíði olfureka sem á að ljúka við eftir 1976. Brezka stjórnin hefur hvatt brezka verk- taka til að láta til sin taka á þessu sviði, en nú sjá þeir fram á verkefnaskort þar sem pöntunum hefur fækkað og þeir geta því ekki nýtt nema hluta þess sem þeir hafa komið sér upp til að smíða borpallana. Of mörg olíurek eru f notkun nú þegar og enn mun fjölga olíurekum sem ekki þarf að nota. Á sama tíma hafa norskir skipaeigendur ein- beitt sér að þessu sviði Verktaka- fyrirtæki, sem hafa tekið þátt í framkvæmdunum á öðrum sviðum, hafa áhyggjur af því að færri pantanir berast. ÓLJÓST (JTLIT Allir þeir aðilar, sem taka þátt i þessum framkvæmdum undan ströndum Norðvestur-Evrópu, spyrja þeirrar spurningar og velta henni fyrir sér, hvort mestu erfiðleikarnir séu um garð gengnir og hvort þess verði skammt að biða að trú manna á framkvæmdirnar aukist á ný, svo að ráðizt verði i nýjar fjárfest- ingar. Utlitið er óljóst. Að ýmsu leyti er ósennilegt að sá ákafi og dugnaður, sem einkenndi fram- kvæmdirnar fyrir tveimur til þremur árum, geri nokkurn tíma aftur vart við sig. Þessi dugnaður var sennilega meiri en geta iðnaðarins og landanna vi£ Norðursjó sagði til um. Fram- vegis, þegar oliufélögin færa leitarsvæði sín lengra og lengra á haf út, til svæða, þar sem þau eiga æ erfiðara með að athafna sig, verður sennilega að takmarka framkvæmdahraðann meir og miða hann við getu fjármálastofn- ana iðnaðarins og þjóðfélagsins til að ráða við hann. Og ekkert bendir heldur til þess, að rikis- stjórnir vilji slíkan framkvæmda- hraða vegna þeirra vandamála, sem hann hefur i för með sér. Verið getur, að olíufélögin, einkum minni félögin, eigi erfitt með að sætta sig við þessa stað- Framhald á bls. 23

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.