Morgunblaðið - 11.10.1975, Blaðsíða 23

Morgunblaðið - 11.10.1975, Blaðsíða 23
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 11. OKTOBER 1975 23 Rausnarleg gjöf til Dómkirkjunnar í SUMAR barst Dómkirkjunni rausnarleg gjöf kr. 200.000.00 frá frú Astríði Einarsdóttur, Hring- braut 53, til minningar um for- eldra hennar frú Þóru Magnús- dóttur, sem fædd var í Hlíðarhús- um í Reykjavik 30. sept. 1874 og Einar Matthías Jónsson múrara, sem var fæddur að Efstabæ i Reykjavík 2. nóv. 1872. Þau voru kunnir Reykvíkingar á sinni tið og merkis hjón. Bæði áttu þau hjónin margar minningar sem bundnar voru við Dómkirkjuna. Einar var fermdur í Dóm- kirkjunni 1887, frá foreldrum Afmæli Sextug verður í dag, laugar- daginn 11. október, frú Þórunn Sigurðardóttir að Starhaga 10 hér f borg. sínum, sem þá bjuggu í Efsta- bæjarhúsi í Reykjavík, en frú Þóra var fermd 1888 (aldurs vegna með biskupsleyfi) frá for- eldrum sínum, sem þá bjuggu að Bergi við Reykjavík. Þau voru gefin saman í hjóna- band i Dómkirkjunni 2. des. 1898 og voru svaramenn þeirra: Jón J. Illugason, faðir brúðgumans, er var svaramaður hans, en svara- maður brúðar var Torfi Þórðar- son, þurrabúðarmaður i Reykja- vik, eins og þá var komist að orði. Dóttir þeirra hjóna er frú Ástríður, kona Jóns Axels Péturs- sonar, f. bankastjóra. Margir eldri Reykvikinga minnast þeirra hjónanna frú Þóru og Einars með virðingu og hlýjum huga. Þessi rausnarlega gjöf frú Ástríðar ber vott um ræktarsemi hennar við minningu foreldra sinna, og hlýhug í garð Dómkirkjunnar, sem á svo sterk ítök í hugum margra eldri og yngri Reykvikinga. Gjöfinni verður varið til hags- bóta fyrir kirkjuna, eftir því sem hentast þykir að athuguðu máli. Fyrir hönd Dómkirkjusafnaðar- ins og sóknarnefndar leyfi ég mér að þakka þessa rausnarlegu gjöf, bið Guð að blessa góða gefendur og minningu þeirra mætu hjóna, sem minningargjöfin er helguð. Óskar J. Þorláksson dómprófastur. „Því gleymi ég aldrei” — í endurútgáfu Hörpuútgáfunn ar HÖRPUUTGÁFAN á Akranesi hefur sent frá sér ritsafnið „Þvl gleymi ég aldrei“ L-IV, sem hefur verið ófáanlegt. Kvöldvökuútgáf- an gaf áður út þessar bækur. I þessu ritsafni, sem er 850 blaðsíður, eru 75 frásöguþættir af eftirminnilegum atburðum úr lífi þjóðkunnra íslendinga. Af höf- undum má nefna: Árna Óla, Berg- svein Skúlason, Davið Stefánsson, frá Fagraskógi, Egil Jónasson á Húsavík, Guðmund Böðvarsson frá Kirkjubóli, Guðmund Daníels- son, Guðrúnu í5. Helgadóttur, Guðrúnu frá Lundi, Jón Björns- son, Kristján frá Djúpalæk, Ólaf Tryggvason, sr. Sigurð Einarsson í Holti, Sigurð Nordal, Stefán Jónsson, Steinþór Þórðarson frá Hala, sr. Svein Viking, Þórstein Jósepsson. Nokkrir þessara þátta eru úr verðlaunasámkeppni Ríkisút- varpsins, en aðrir skrifaðir sér- staklega fyrir þessa útgáfu. — íþróttir Framhald af bls. 30 Fram — Þróttur Valur — HauHar Miðvikudagur 29. október, Laugardais- höll kl. 20.15 Þróttur — Ármann Vfkingur — FII Laugardagur 1. nóvember, Laugardalur kl. 15.30 Þróttur — Vfkingur Valur — FII Sunnudagur 2. nóvember, Hafnarfjöró- ur kl. 20.00 Grótta — Ármann Haukar — Fram Miðvikudagur 5. nóvember, Laugardal- ur kl. 20.15 Ármann — Valur Fram — Vfkingur Sunnudagur 9. nóvember, Hafnarfjörð- urkl. 20.05 Haukar —Grótta FH ■— Fram Miðvikudagur 12. nóvember, Laugardal- urkl. 20.15. Þróttur — FH Vfkingur — Valur Sunnudagur 16. nóvember, Hafnar- f jörður kl. 20.05 Grótta — Þróttur Haukar — Ármann Miðvikudagur 26. nóvember, Laugardal- ur kl. 20.15 Þróttur — Haukar Ármann — FH Sunnudagur 30. nóvember, Laugardalur kl. 20.15 Vfkingur —Grótta Fram — Valur — Að meta . . . Framhald af bls. 18 Islandsverzlunar fram til 1771). Þegar Jón lýkur frásögn sinni af gróða og tapi Hörmangara voru skip þeírra að koma frá íslandi fermd islenzkum vörum. Einnig áttu Hörmangarar eftir mikið af vörum á Islandi; einnig hús og ýmiss konar búnað og talsverðar útistandandi skuldir. — Reikningshald Hörmangara heldur þvi áfram allt til 1766, þegar bókhaldi er endanlega hætt (og, skv. nútímamáli, gera má ráð fyrir félagsslitum). Segja má að frá og með 1. sept. 1758 hefjist „fyrningsbókhald" Hörmangara fyrir árin 1743—58. „Tapið“ frá og með 1.9. 1758 var alls 68.169 rd. Það skal því dregið frá gróða eða bætt við tapárin 1743—58. Ef vilji er fyrir hendi að sýna árlegan gróða eða tap eftir bókhaldsniður- stöðu Hörmangara sjálfra, virðist helzti kostur að deila í töluna 68.169 rd. með 15 óg dreifa niður- stöðunni jafnt yfir árin 1743—58 Við það mun „gróða- og tap- taflan" breytast all mikið frá því sem hún er hjá Jóni Kristvin Mar- geirssyni. V Rsk 140—16. — í bókhaldi Hör- mangara, meðan félag þeirra starfaði virkt við verzlun, þjónaði bók þessi engum tilgangi. Hún er eins konar „reikningsúttekt" eft- ir að verzluninni likur og er að öllum líkindum samin einhvern tíma 1760—70. Hörmangarar fengu íslands- verzlunina á Ieigu frá og með árs- byrjun 1743 til 10 ára. Voru þá margir um að bjóða I Islands- verzlunina. Hörmangarar tóku einnig að sér Finnmerkur- verzlunina frá og með vorinu 1746, en sú verzlun hafði frá 1741 verið rekin fyrir konungs- reikning. Enginn hafði boðið sig fram til að taka að sér þá verzlun. Þvi fengu Hörmangarar hana án endurgjalds og sem laun fyrir við- vikið var samningur þeirra um íslandsverzlun framlengdur til 1771 (sjá Lovsamling for Island, 2,559—61). Afurðir íslands og Finnmerkur voru ekki mjög ólíkar og sama verzlunakerfi var notað við báða aðila. — sömu erindrekar og að miklu leyti sömu reikningar. I „Hovedbogen" (Rsk 140—12) voru engar kerfisbundnar til- raunir gerðar til að sundurskilja gróða og tap af Finnmerkur- og Islandsverzlun. En í Rsk 140—16 (Saldeer- og Balanceerbog) var slík tilraun gerð. Og útkoman var sú, að ekki var fyrr búið að sameina Finnmerkur- og Islands- verzlun, að gróði af Islands- verzluninni, skv. bókinni, fór hraðminnkandi. En Finnmerkur- verzlunin, sem fyrir 1746 þótti hinn mesti baggi, fór. að skila gróða. (Tekið skal fram að eftir að verzlun Hörmangara hætti var Finnmerkurverzlun langt frá þvi að vera keppikefli kaupmanna). Auðvelt er að gizka á hvers vegna Hörmöngurum var hagur í því að sýna fram á minnkandi gróða vegna íslandsverzlunar þótt það þýddi bókhaldslega meiri gróða Finnmerkurverzlunar. Þeir greiddu há gjöld fyrir íslands- verzlun en engin gjöld fyrir Finn- merkurverzlun. Eftir að þeir hættu verzlun sinni 1758 stóðu þeir f stöðugu stappi við em- bættismenn konungs vegna ógreiddra gjalda af íslands- verzluninni, sbr. bréf til Rentu- kammersins, Isl. J.B. nr. 507, 10. marz 1760. Þar er „tap áranna 1756—58“ af Islandsverzluninni talið fram en upphæðin er önnur en sú, sem getið er í Saldeer- og Balanceer-bog (Rsk 140—16). Annað sem grunsamlegt er við bók þessa er, að hvergi er reynt að rökstyðja sundurgreininguna á reikningsniðurstöðum Finn- merkur- og Islandsverzlunar nema frá og með 1. sept. 1755. En árin 1755—59 voru ár mikilla harðinda á tslandi. Sundur- greiningin 1748—55 er hvergi rökstudd. (En á þeim árum voru viðskiptakjörin, eins og þau koma fram i hlutfallslegu verði rúgs og skreiðar, hagstæðari en nokkru sinni fyrr og síðar fyrir Hör- mangara og því hefði gróði Is- landsverzlunar átt að vera í há- marki andstætt þvi sem gefið er til kynna í Rsk 140—16). 1 stuttu máli: Ég tel Rsk 140—16, — „Saldeer og Balanceer-Bog“, hafa lítið heimildargildi um gróða og tap Hörmangara. Lundi 28. sept. 1975. Gísli Gunnarsson — Olíuleitin Framhald af bls. 17 reynd, en engu að siður er þetta sennilega satt. Sú bölsýni, sem nú rfkir á sumum stöðum, er þó áreiðanlega óhóflega mikil. Ekki verður horft fram hjá þeim staðreyndum, að þörf Evrópulandanna fyrir olíu er brýn, að núverandi efnahags- ástand gerir að verkum að enn brýnna er en ella fyrir þessi lönd og meira að segja Noreg Ifka að tryggt verði að stöðugur stígandi verði í framkvæmdunum, að lík- legt er að heimsmarkaðsverð á olíu haldist svo hátt að olfufram- kvæmdir undan ströndum verði nauðsynlegar og að auðlegðirnar eru til staðar. Nokkur þau vanda- mál, sem við hefur verið að stríða undanfarið ár, má skrifa á reikn- ing tekjuskorts og þekkingar- Ieitar olíufélaga og verktaka, og líklegt er að þessi vandamál verði í það minnsta minni en ekki meiri með tímanum. Olíuframleiðsla og peningaflóðið, sem fylgir i kjölfar hennar, ættu að stuðla að lausn annarra vandamála, sem stafa af fjárhagserfiðleikum og hömlum, sem hafa verið settar á olíufyrir- tæki. Olían þarf að fara að streyma svo að efasemdir og erfiðleikar undanfarins árs hverfi og þess verður heldur ekki langt að bíða. Kannski er eitthvað af ævintýra- ljómanum horfið, en það þarf ekki að vekja of mikla bölsýni. Þegar öllu er á botninn hvolft eru olíu- og gasframkvæmdirnar undan ströndum- Norðvestur- Evrópu einhver ævintýralegasta og mikilvægasta þróun, sem átt hcfur sér stað i Evrópu á undan- förnum 20 árum. Og líklegt er að það ævintýri haldi áfram í að minnsta kosti einn mannsaldur. (f sfðari grcinum vcrður fjallað uin stöðuna i olíuframkva'mdununi á Nordursjó hjá Nord- mönnum. Dönum. Þjóðverjuni. Brulum. Irum o^ Hollcndin^um). Vinsamlega birtiS eftirfarandi smáauglýsingu í Morgunblaðinu þann: ............... 1 111 i i i i i i i 150 1 1 1 1 j i i i i i i J 1 1 1 1 1 1 L l J 1 1 1 L. _l 1 300 : 1 L L J 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 450 h i i i i i i i i i i 1 1 1 1 1 1 ! 1 1 1 1 1 1 1 1 1 600 iiii i i i i i i i 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 750 iiii i i i i i i i 1 1 1 1 1 I 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 900 i i i i j i i i i i í J 1 1 1 1 1 1 1 J 1 1 1 1 l __l 11050 Hver lína kostar kr. 1 50 Meðfylgjandí er greiðsla kr. NAFN: ........................................ HEIMILI: .....................................SÍMI: .......... "i Athugio Skrifið me8 prentstöfum og < setjið aðeins 1 staf í hvern reit Áríðandi er að nafn, heimili og sími fylgi - JV K. rw r./'x Ae/s.u Á7A M£J!A /s.úe ,/ 6*/tiA /y/tf -~ ,/. .S./nA IÁo.o.6. - ‘ i -/I A A- Auglýsingunni er veitt móttaka á eftirtöidum stöðum: REYKJAVÍK: KJÖTMIÐSTÖÐIN, Laugalæk 2, SLÁTURFÉLAG SUÐURLANDS Háaleitisbraut 68, KJÖTSÚÐ SUOURVERS, Stigahlíð 45—47, HÓLAGAROUR, Lóuhólum 2—6 SLÁTURFÉLAG SUOURLANDS Álfheimum 74, ÁRBÆJARKJÖR, Rofabæ 9, HAFNARFJÖRÐUR: LJÓSMYNDA- OG GJAFAVÖRUR Reykjavíkurvegi 64, ■ VERZLUN ÞÓRÐAR ÞÓRÐARSONAR, Suðurgötu 36, KÓPAVOGUR Ásgeirsbúð, Hjstlavegi 2 Borgarbúðin, Hófgerði 30 Eða senda í pósti ásamt greiðslu til Smáauglýsingadeildar Morgunblaðsins, Aðalstræti 6, Reykjavík. A A A A A A A « A

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.