Morgunblaðið - 29.10.1975, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 29. OKTÓBER 1975
Fjárlagafrumvarpið rætt á Alþingi:
Matthfas Bjarnason, Matthfas Á. Mathiesen, Vilhjálmur Hjálmarsson og Halldór E. Sigurðsson.
Aðalatriðið
að ná tökum
á vanda efna-
hagslífsins
Frumvarp að fjárlögum árs-
ins 1976 var til 1. umræðu f
sameinuðu þingi í gær. Fjár-
lagaræða f jármálaráðhcrra,
Matthfasar A. Mathiesen, er
birt f blaðinu f dag (fyrri
hluti) og á morgun (sfðari
hluti). Hér á effir verður laus-
lega rakinn efnisþráður í máli
þeirra þingmanna, sem tóku til
máls f umræðunni að lokinni
fjárlagaræðu ráðherrans:
Geir Gunnarsson (K): Hækkun
skulda 15 milljarðir.
Geir minnti á stefnuyfirlýs-
ingu fjármálaráðherra, er hann
lagði fram sín fyrstu fjárlög,
þess efnis, að stefnt yrði að
jafnvægi í efnahagsmáium og
hömlum gegn verðbólgu. Hver
hefur raunin orðið og niður-
staðan, að loknu reynsluári
ríkisstjórnarinnar. Verðbólgan
hefur enn aukizt um 'A á þessu
tímabili og orsakir vaxtarins
voru fyrst og fremst tvær
gengisfellingar og skattheimta,
sem komið hefur fram í hærra
verðlagi. Skuldir hafa hrannazt
upp heima og erlendis. Skuld
við Seðlabankann hefur vaxið
um 4000 m.kr. Hækkun skulda
á árinu alls er um 15000 m.kr.
og afborgana- og vaxtaliður
fjárlagafrumvarpsins felur í
sér 63.2% hækkun.
Fjárlagafrumvarpið eins og
það er nú, og án ýmissa
hækkana, sem hljóta inn í það
að koma, samsvarar rúmlega
29% áætlaðra þjóðartekna 1976
— og felur í sér hækkun en
ekki lækkun rikisútgjalda
miðað við þjóðartekjur. Hins-
vegar er gert ráð fyrir lækkun
framkvæmda, einkum er
varðar landsbyggðina, og fjár-
magns í félagslegri þjónustu,
en rekstrarútgjöld ríkis-
báknsins vaxa enn óheft.
Þingmaðurinn sagði að
álagning 12% vörugjalds, sem
gilda ætti til nk. áramóta, hefði
verið brot á samningum stjórn-
valda við ASl um skattamál. Þó
ætti niðurfelling þess að kosta
verulega lækkun niður-
greiðslna á landbúnaðarafurð-
um, sem þýddi minni sölumögu-
leika á þeim og aukinn fram-
færslukostnað alls almennings.
Frumvarpið í núverandi
mynd væri óraunhæft. Til
dæmis gerði það ráð fyrir
óbreyttum launum á næsta ári,
þrátt fyrir orðna kjaraskerð-
ingu, óbreyttu daggjaldi sjúkra-
húsa og óraunhæfum magn-
niðurskurði ýmissa fram-
kvæmda. — Hann minnti og á
2000 m.kr. fyrirhugaðan sparn-
að í tryggingakerfinu, sem ekki
væri nánar skýrður, og taldi
eðlilegra að hækka hlutdeild at-
vinnurekstrarins I kostnaði
tryggingakerfisins.
Þingmaðurinn sagði líkur á,
að fjármálaráðherra tækist að
tvöfalda fjárlagaupphæð á
tveimur árum.
Jón Árm. Héðinsson (A):
Áfengið tfundi hluti rfkis-
tekna.
Jón Ármann sagði það hafa
verið stefnu fjármálaráðherra
og flokksbræðra hans, í tíð
vinstri stjórnar, að setja þyrfti
,,þak“ á fjárlagagerð, miðað við
þjóðartekjur, þann veg, að hlut-
ur ríkisútgjalda færi aldrei
fram yfir ákveðið hlutfall
þeirra. Fjármálaráðherra væri
nú kominn bæði upp á og yfir
„þakið“.
Talað hefði verið um jafn-
vægi f þjóðarbúskapnum en öll
þróun efnahagsmála; ríkisút-
gjalda, gjaldeyrisstöðu, fjár-
festingar og skuldasöfnunar
stefndi i þveröfuga átt. Áður en
langt um liði færi fimmta hver
tekjukróna þjóðarbúsins í af-
borganir og vexti af skuldum.
Er þetta hægt, Matthías, spurði
þingmaðurinn.
Skattvísitala hækkaði of litið,
miðað við þróun verðlags, sem
þýddi í raun aukna almenna
skattbyrði. Utgjöld á mörgum
sviðum væri vanáætluð.
Reiknað- væri með sömu
launum 1976 og 1975.
Vanáætlað væri til lánasjóðs
námsmanna, dagvistunar-
heimiia, landhelgisgæzlu,
sjúkrahúsa, svo ekki væri
minnzt á framkvæmdaliði.
Spurning væri, hvort frumvarp
þetta væri marktækara en hið
fyrra, sem taka hefði þurft til
endurumfjöllunar á Alþingi 3ja
mánaða gamalt.
Þá ræddi þingmaðurinn um
þá athyglisverðu staðreynd, að
ríkissjóður byggði tíunda hluta
tekjuáætlunar sinnar fyrir árið
1976 á brennivínsdrykkju
þjóðarinnar.
Karvel Pálmason (SFV): Tug-
milljaröa framkvæmdir á SV-
landi en samdrátturinn kemur
1 hlut strjálbýlisins.
Þingmaðurinn rakti tilurð
fjárlaga yfirstandandi árs og
síðari breytingar á því. Spretta
hefði þurft þeim fjárlögum
tvisvar upp fyrstu 4 mánuði
fjárlagaárs. Raðgerður niður-
skurður um 2000 m.kr. 1975
hefði átt að vera háður
samþykki fjárveitinganefndar.
Þetta hefði þó ekki verið ein-
hlítt og mætti nefna fram-
kvæmdasamdrátt hjá Pósti og
sfma og RARIK.
Hann sagði núverandi fjár-
lagafrumvarp marklaust
pappírsplagg. Það fæli í sér
stórlega skertar framkvæmdir
á landsbyggðinni á sama tíma
sem ráðgerðar væru, utan fjár-
laga, tugmilljarða framkvæmd-
ir á suðvesturhorni landsins.
Hann sagði að oft hefði hlut-
ur landsbyggðar verið fyrir
borð borinn, en aldrei eins og
með 12% vörugjaldi, sem í raun
hefði þýtt 21% vörugjald vfða
í strjálbýli. (Fjármálaráðherra:
Er þá ekki rétt að fella það
niður?) Jú, sjálfsagt rétt, en
ekki að hækka landbúnaðaraf-
urðir, sem kemur enn verr við
kaupgetu almennings en vöru-
gjaldið.
Þingmaðurinn sagði fram-
kvæmda- og þjónustuliði, sem
vörðuðu hag Iandsbyggðar, þá
einu, sem sparnaði mættu.
Magnniðurskurður ríkisfram-
kvæmda væri þar áætlaður um
40%. Hann skoraði á lands-
byggðarþingmenn, hvar í flokki
sem væru, að snúa bökum
saman gegn aðför frumvarpsins
að hagsmunamálum stjálbýlis-
fólks, sem núverandi ríkis-
stjórn vildi afskipt á næsta ári
sem og líðandi.
Halldór E. Sigurðsson, sam-
gönguráðherra: Framkvæmdir
á Reykjanesi og Vestfjörðum.
Ráðherrann vék að máli þing-
manna Reykjaneskjördæmis
(Geirs Gunnarssonar og Jóns
Árm. Héðinssonar) um
framkvæmdasamdrátt í tíð
núverandi ríkisstjórnar.
Hann minnti á hafnarfram-
kvæmdir i Grindavík, Sand-
gerði* Hafnarfirði og Njarð-
vfkum á þessu ári og
spurði, hvort betur hefði verið
staðið að þeim málum f annan
tíma, þegar lítið og oft ekkert
hefði gerzt í hafnarmálum
þessa kjördæmis. Verðbólgan
hefði að vísu skert raungildi
framkvæmdafjár, en öll við-
leitni stjórnvalda stefndi nú að
þvi, m.a. með óhjákvæmilegum
aðhaldsaðgerðum fjárlagafrum-
varpsins, að hefta verðbólgu-
vöxtinn.
Ráðherrann sagðist hafa lesið
það f blaði, „að Karvel Pálma-
son hefði byggt flugvöll á Súg-
andafirði". Það væri viðar en á
þessum stað, sem flugvallar-
byggingum hefði verið sinnt á
Vestfjörðum, s.s. Tálknafirði,
Gjögri og Hólmavfk. Á þessu
ári hefði og verið opnaður
hringvegur á Vestfjörðum —
um Djúp. Þó deila mætti um,
hvort Karvel hefði þar einn að
staðið mannvirkjagerð, væri
hitt ljóst, að þrátt fyrir erfitt
árferði í þjóðarbúinu, hefði
ýmsum málum verið sinnt.
Ráðherrann rakti síðan
þróun mála i viðskiptakjörum
og þjóðartekjum. Ljóst væri að
efnahagsvandi þjóðarinnar
hlyti að segja til sín í minni
framkvæmdagetu. Fresta
þyrfti um sinn ýmsum þörfum
framkvæmdum. Aðalatriðið
væri að ná tökum á þeim vanda,
sem að steðjaði, og þróa mál á
þann veg, að horfðu til nýs
framfara- og bataskeiðs í
þjóðarbúskapnum. Að því væri
stefnt með framlögðu fjárlaga-
frumvarpi.