Morgunblaðið - 29.10.1975, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 29. OKTÓBER 1975
13
□ Glinka Forleikur að Ruslan
og Ludmilla
□ Leifur Þðrarinsson „JÓ“
hljðmsveitarverk
□ Mozart Planðkonsert nr. 23 f
A-dúr, K-488.
□ Schumann Sinfðnfa nr. 3 f
Es-dúr ðp. 97.
Menningin er merkilegt fyr-
irbæri, sem allir telja sig hafa
vit á og eru margir reiðubúnir
að fjalla um hana I heild og
einstaka þætti hennar, án þess
þó að hafa kynnt sér eða numið
nokkuð f hennar fræðum. A
sama tfma og Sinfóníuhljóm-
sveitin hefur vetrarstarf sitt,
frumflutt eru tvö islenzk tón-
verk og ungur píanóleikari
„debúterar", er menningar-
áhugi sjónvarpsins, eins og
hann birtist í Vöku, ekki með
meiri reisn en svo að vera
plötuauglýsing fyrir dægur-
Tónllst
eftir JÓN
ÁSGEIRSSON
lagasöng. Hverju reiddust
goðin er hraun það brann, er
vér nú stöndum á og hvar er sú
reisn listamanna sem mót-
mæltu því að Kjarvalsstaðir
væru gerðir að vettvangi
lélegrar listar. Dægurlaga-
söngur getur verið göður, en
innri gerð laganna og flutnings-
máti er miðaður við ákveðna
þörf, þar sem nær óhugsandi er
að beita þeim aðferðum sem
tengdar eru góðri tónlist, bæði
verktæknilega og f flutningi.
Þessi munur er augljós
varðandi þær kröfur sem
gerðar eru til menntunar og
þjálfunar flytjenda og tónhöf-
unda á báðum þessum sviðum
tónlistar. Það verður að segjast
eins og er, að tónlistaráhugi
starfsmanna sjónvarpsins er
ekki á hærri nótum en hann
birtist f óskalagaþáttum út-
varpsins.Hvað segðu myndlist-
armenn og listamenn yfirleitt
ef seilst værl jafn djúpt til
fanga á þeirra vettvangi og gert
var á sviði tónlistar í síðustu
Vöku.
Fyrsta verk tónleikanna var
forleikur að Ruslan og
Ludmilla eftir rússneska tón-
skáldið Glinka. Hann hóf sinn
Samanburður á hitunarkostnaði með hitaveitu og gasolíu.
1) Beinn orkukostnaður:
a) heitt vatn; meðalkæling í hitakerfi 37°,hluti neyzlu-
vatns að meðaltali 13%,nýtt orka-pr. m3 að meðaltali 49 kWh
b) Olía: orkuinnihald 10.000 kg kal/kg ^
eðlisþyngd 0.84
meðalnýtni ketils 65%
nýtt orka pr. lítr«,olíu 6.35 kWh
39.36
Orkuverð, hitaveita
olía
49
20.20
5.35'
Verðhlutfall
hitaveita
olía
0,80
3.18
= 0.80 kr/kWh
= 3.18 kr/kWh
= 0.25 eða 25%
kr.
2) Heildatkostnaður:
Sem daani er tekið 420 m3 einbýlishús, orkunotkun 40.000 kWh/ár
Stofnkostnaður olíukyndingar 300.000 kr.
Stofnkostnaður hitaveitu 24.000 "
Heimæðagjald hitaveitu 111.060 "
a) Hitaveita
Vatn 40.000 kWh (816 m3 @ 39.36)
Vextir og fyrning af stofnkostnaði 10%
Vextir af heimæðagjaldi 7%
Mælaleiga
Samtals
b) Olíukynding
Olía 40.000 kWh (6300 1 @ 20.20)
Vextir og fyrning af stofnkostnaði 10%
Rafmagn, gæzla, viðhald tækja
Samtals
32.000
2.400
7.774
4.093
kr. 46.267
kr.
127.200
30.000
12.000
kr. 169.200
Verðhlutfa11
hitaveita
olia
46.267
169.200
0.27 eða 27%
Ég fæ ekki annað séð en að
niðurstöður þessara fjögurra
reikniaðferða séu mjög sambæri-
legar og innan hæfilegra marka.
Að sjálfsögðu má lengi deila um
hvaða forsendur eru réttastar við
slíka reikninga sem þessa, en
mestu máli skiptir að forsendan
sé réttilega getið og þeim haldið
óbrengluðum dæmið á enda.
Lokaathugasemdum prófessors-
ins vil ég vísa til föðurhúsanna,
þeirri fyrri um oliustyrk vegna
þess að þar er um tímabundna
niðurgreiðslu að ræða sem greið-
ist af skattfé og á þvi ekkert er-
indi í samanburð á raunveruleg-
um kostnaði, þeirri siðari einfald-
lega vegna þess að hún er ekki
svara verð.
A8 loknum þessum lelSréttlngum lítur tafla 1 þannig út
annaðhvort:
Heitt vatn 1.78 m3 @ kr. 39.36 =
Olía 13 lítrar @ kr. 20.20 =
og kostar hitaveituhitun þá 26.7% af olíuhitun
eða:
Heitt vatn 1.78 m3 @ kr. 39.36
Mælaleiga 6% =
kr. 70.06
kr. 262.60
kr.
kr.
70.06
4.20
kr. 74.26
Prófessorinn ræðir samsetn-
ingu hitunarkostnaðar og segir
siðan: „Það er þvi villandi að taka
einn þessara þátta út úr myndinni
og ræða eingöngu um orkukostn-
aðinn og þá etv. aðeins hluta
hans, þ.e. rúmmetragjald á heitu
vatni, án þess að taka mælaleigu
með, og olíukostnað án þess að
taka raforkukostnað kynditækja
með.“
Þrátt fyrir góðan ásetning verð-
ur honum það þó á I töflu 11 grein
sinni að bera saman rúmmetra-
gjald af heitu vatni ásamt mæla-
leigu og oliukostnað án rafmagns-
kostnaðar kynditækja.
og tekur sjálfur fram að þar sé
miðað við upphitað rúmmál, en á
þessu tvennu, utanmáli húsa og
upphituðu rými, er nokkur mun-
ur.
Prófessorinn hafði þó fengið
senda ársskýrslu Hitaveitu
Reykjavíkur 1974, en þar má með-
Olía ásamt rafmagni til reksturs
kynditækja.
13 litrar @ kr. 20.20 + 1.37 = kr.
280.41 og kostar hitaveituhitun þá
26.5% -af olíuhitun.
Þar sem útreikningar þeir er
hitaveitustjóri byggir tölu slna á
eru gerðir út frá öðrum forsend-
um en hér að ofan, læt ég þá
fylgja hér með, prófessornum til
fróðleiks.
Sinfóníutónleikar
Gunnar Kristinsson, yfirverkfræðingur;
Um ónákvæma með-
ferð talna í fjölmiðlum
Svar við grein Gísla Jónssonar, prófessors,
í Morgunblaðinu 9. október s.l.
I upphafi greinar sinnar getur
prófessorinn þess að tilefni henn-
ar sé viðtal við hitaveitustjóra I
Mbl. 18. sept. og segir frá þessu er
það haft eftir hitaveitustjóra að
hitakostnaður með hitaveitu sé
um 25% af hitakostnaði með ollu,
þegar tekið sé mið af orkunotkun
eingöngu. Megintilefni greinar
sinnar segir prófessor GIsli þó
vera það að tala hitaveitustjóra sé
röng.
Því miður eru þetta ekki einu
mistök prófessorsins I reikning-
um sfnum, því tala sú er hann
notar um olíunotkun húsa, 13 1 á
rúmmetra, er miðuð við utanmál
húss eða brúttórúmmál, og er það
skýrt tekið fram I heimild þeirri
er hann vitnar I, hinsvegar sækir
hann tölu um notkun á heitu
vatni, 1.98 m? á rúmmetra, I
skýrslu Orkustofnunar frá 1971
al annars sjá, að meðalnotkun á
heitu vatni s.I. 10 ár er 1.78 m3 á
rúmmetra húss miðað við utan-
mál.
Til leiðréttingar á töflu 11 grein
prófessorsins þarf upplýsingar
um rafmagnskostnað við rekstur
kynditækja, þegar hitað er með
olíu; virðist mér handhægast að
sækja þær I ritgerð hans sjálfs,
Rafhitun 1. hefti, útgefna af Sam-
bandi íslenzkra rafveitna 1968, en
þar telur hann þennan kostnað
nema kr. 1060 á ári á rafmagns-
verði 1.61 kr/kWh, sem á núver-
andi verði, 10.79 kr/kWh, yrði kr.
7104. Ef ennfremur er gert ráð
fyrir hússtærð 400 m3 að meðal-
tali þarf að bæta
13.400
við verð hvers olfulltra til þess að
það innifeli þennan aukakostnað.
tónskáldaferil sem tískutón-
skáld og sótti fyrirmyndir til
ítalskrar tónlistar. Eftir að hafa
verið á Italíu varð honum Ijóst
að honum bar að byggja tónlist
sfna á rússnesku tóntaki.
Óperan Ruslan og Ludmilla,
sem er samin við texta eftir
Puskin, er að nokkru byggð á
rússneskri alþýðutónlist og
þrátt fyrir vesturevrópsk áhrif,
er verkið talið marka tímamót
varðandi þjóðlega tónsmíði I
Rússlandi og Glinka upphafs-
maður hennar.
Forleikurinn er vinsælt
viðfangsefni hljómsveita vegna
hraðra skala og glæsilegrar út-
færslu hljómsveitarraddanna.
Hljómsveitin stóð sig með prýði
og skemmti sér ágætlega, ásamt
áheyrendum. JÓ eftir Leif
Þórarinsson var næsta við-
fangsefni. Verkið er víða sterkt
og minnir mjög á kantötu hans,
sem flutt var síðast liðið sumar
I félagsheimili stúdenta. Það er
eins og Leifur sé að reyna að
losa sig undan áþján tlskutón-
taks sem hefur rúið flesta
nútíma tónsmiði hugrekki til að
yrkja sjálfstætt af ótta við að
verða hæddur fyrir að vera
„banall“. Þó bregður fyrir
gömlum lummum, eins og þar
sem hljómsveitin er látin leika
frjálst innan ákveðinna tíma-
takmarka. Þetta er eins og
„kadensur" þar sem ekkert
gerist og eru utanveltu við tón-
verkið, tískufyrirbrigði, sem er
verulega farið að slá I.
Agnes Löve kemur nú fram
sem einleikari, en hefur undan-
farin ár starfað sem píanó-
leikari og kennari hér I
borg. Það tekur langan tlma að
Framhald á bls. 23