Morgunblaðið - 12.12.1975, Síða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 12. DESEMBER 1975
Umferðarfræðsla verður
felld inn í námsskrár skólanna
Á borgarstjórnarfundi f sfðustu
viku flutti Magnús L. Sveinsson
tillögu um að umferðarfræðsla
skvldi nú þegar felld inn f náms-
skrár skóla borgarinnar. Tillagan
var samþykkt með atkvæðum
allra borgarfulltrúa.
Hér fer á eftir ræða, sem
Magnús L. Sveinsson flutti á
fundinum: .
Herra forseti.
Ég hefi leyft mér að flytja eftir-
farandi tillögu í Borgarstjórn
Reykjavíkur.
„í reglugerð um umferðar-
fræðslu f skólum frá 3. júlí 1975,
sem sett er samkvæmt lögum nr.
55, 12. maf 1970, er gert ráð fyrir,
að umferðarfræðsla verði einn
þáttur skyldunámsins.
Með tilliti til hinna alvarlegu
slysa, sem orðið hafa að undan-
förnu, leggur borgarstjórn
áherzlu á, að umferðarfræðsla í
skólum borgarinnar verði þegar í
stað felld inn í námsskrár skól-
anna, þannig að skipuleg um-
ferðarfræðsla geti hafizt sem
allra fyrst, samkv. reglugerð um
umferðarfræðslu í skólum.“
Á þessu hausti hafa verið meiri
umferðarslys en dæmi eru til
áður. 29 manns hafa látizt i um-
ferðarslysum á þessu ári, þar af
létust 5 í nóvembermánuði. Þetta
ár er því orðið mesta slysaár sög-
unnar hvað banaslysum viðkem-
ur.
Þó dauðsföll í umferðinni hér í
Reykjavík séu svipuð að tölu og
dæmi eru um áður, þá fer slysum
og óhöppum sffellt fjölgandi.
1968, er skipt var yfir i hægri
umferð, urðu 4821 slys og 6
dauðaslys í umferðinni. 1974 urðu
hins vegar 7155 slys og 20 dauða-
slys. Á þessum árum fjölgaði bif-
reiðum landsmanna mjög mikið
eða úr 43.896 1968 í 71.784 1974 og
hefur það eflaust áhrif á aukna
slysatiðni, en fleiri ástæður koma
til.
Fyrstu 15 dagar hóvember-
mánaðar höfðu yfir 100 slasaðir
úr umferðinni verið fluttir á
slysadeild Borgarspítalans.
Til samanburðar má geta þess
að í janúar öllum slösuðust 102 og
108 í febrúar. I september sígur
hins vegar mjög alvarlega á
ógæfuhliðina, þá slasast 181 og
193 í október.
Um miðjan nóvember lágu rúm-
lega 30 sjúklingar á Borgar-
spítalanum af völdum umferðar-
slysa.
Sumir þessara sjúklinga eru
það mikið slasaðir, að þeir bera
þess aldrei bætur að sögn lækna. I
viðtali, sem eitt dagblaðanna átti
fyrir nokkru við dr. Ásgeir B.
Ellertsson læknt segir hann að
það sé áberandi að þeir sjúklingar
sem hvað mest eru skaddaðir eftir
umferðarslys sé ungt fólk og í
flestum tilvikum hefði heilinn
og/eða mænu- og taugakerfið
skaddast, en það leiðir til löm-
unar.
Heilsa og líf manna verður
aldrei metið til fjár.
En augljóst er að auk þeirra
mannslífa sem er fórnað í um-
ferðarslysum og andlegra og
líkamlegra þjáninga, sem af slys-
um leiðir, fara gífurlegir fjár-
munir forgörðum af völdum um-
ferðarslysa sem ég mun ekki ræða
nánar á á þessu stigi.
Menn spyrja: hver er ástæðan
fyrir þessum óhugnanlega fjölda
umferðarslysa?
Eflaust eru ástæðurnar margar.
Meðal annars stóraukin bíla-
eign manna á stuttum tíma, eins
og ég hefi bent á.
Tíðarfarið — skammdegið.
Einnig tillitsleysi almennings í
umferðinni og á það jafnt við
gangandi sem akandi.
Skýrslur sýna að orsakir helztu
umferðaróhappa á þessu ári eru:
1. Aðalbrautarréttur ekki virtur
16%
2. Almennur umferðarréttur
ekki virtur 20%.
3. Aftanákeyrslur 13.5%.
Á þessu sést að ónóg kunriátta í
umferðarreglum eða hreinlega
kæruleysi er orsök nær helmings
allra umferðaróhappa.
Ég hygg að hið góða tíðarfar í
haust hafi haft sín áhrif á um-
ferðarslysin að undanförnu.
Skörp skil milii sumars og
vetrar voru ekki eins og oftast
áður þegar frost og ísing kemur
oftast snögglega fyrrihluta
októbermánaðar.
FRA
BORGAR-
STJÓRN
Ég hygg að almenningur hafi
nú í kjölfar þeirrar slysaöldu sem
gengið hefur yfir gert sér grein
fyrir nauðsyn þess að gerðar verði
róttækar ráðstafanir og bókstaf-
lega allt sem tiltækt er til þess að
stöðva núverandi agaleysi í um-
ferðinni. Leggja verður áherzlu á
fyrirbyggjandi aðgerðir.
Það hefur ekki farið fram hjá
neinum, að stóraukinn áróður
hefur verið tekinn upp síðustu
2—3 vikur fyrir bættri umferðar-
mennningu. Fjölmiðlar hafa
mikið látið til sín taka í umferðar-
málum að undanförnu og lögregla
og aðrir þeir, sem um umferðar-
mál fjalla hafa haft mun meiri
afskipti af umferðinni sfðustu
dagana en áður.
Augljóst er að þetta hefur
þegar haft nokkur áhrif.
Sérstaklega er fræðsla i sjón-
varpi með myndum úr umferð-
inni og afleiðingum umferðar-
slysa árangursrík að mínu mati
og ættu slikir þættir ekki
að þurfa að hafa mikinn
ekki að þurfa að hafa mikinn
aukakostnað í för með sér. En oft
heyrist kvartað yfir að ekki sé
nærri nógu miklu fé veitt til um-
ferðarmála.
Einnig vil ég leggja áherzlu á
umferðarfræðslu aldraðra, sem
skipulögð hefur verið í tengslum
við félagsmálastarf aldraðra á
vegum borgarinnar.
En það er ekki nóg að hlaupa til
öðru hvoru eftir að stórfelld siysa-
alda hefur dunið yfir með öllum
þeim hörmungum sem slíkt leiðir
af sér.
fróðan mann til þess að hafa um-
sjón með umferðarfræðslu í skól-
um og skal þá starfs hans skipu-
lagt að höfðu samráði við um-
ferðarráð."
Þessi maður hefur nú verið
ráðinn og hefur hann þegar tekið
til starfa. Hefur hann n.a. sent
skólunum nokkur minnisatriði
vegna umferðarfræðslu i skólum.
Ráðning þessa manns og störf
hans svo langt sem þau ná eru
góðra gjalda verð en það sem
vantar er aðalatriði reglugerðar-
innar, sem ég hefi áður vísað til
þ.e. að ætla umferðarfræðslunni
þann lágmarkstíma í skyldunám-
inu, sem þar er kveðið á um þ.e.
tvo tíma á mánuði.
I auglýsingu Menntamálaráðu-
neytisins um skiptingu kennslu-
stunda milli námsgreina í 1.—9.
bekk skólaárið 1975—1976 er
ekki gert ráð fyrir neinni um-
ferðarfræðslu í skólum.
I reynd hefur umferðarfræðsla
í skólum verið þannig, að lögregla
eða sérfróður maður f umferðar-
málum hefur komið tvisvar til
þrisvar á vetri í skólana til um-
ferðarfræðslu.
Ég ætla síst að gera lítið úr
þessu starfi og öðru því sem
unnið hefur verið að umferðar-
fræðslu i skólum. En sú kennsla
hefur verið allt of lítil og ekki
skipað þann sess og ekki ætlaður
sá timi, sem lög gera ráð fyrir.
Lögreglan hefur tjáð mér að
hún telji að umferðarfræðsla í
skólum sé mjög þýðingarmikil og
hafi sú Iitla kennsla, sem þar hef-
ur farið fram, án þess að vera á
vekja nemendur til skilnings og
áhuga á bættum umferðarháttum.
Þessi samþykkt fræðsluráðs er
eflaust m.a. tilkomin vegna þess
að umferðarfræðslan hefur ekki
verið felld inn í námsskrár skól-
anna og henni ekki ætlaður sá
tími, sem lög gera ráð fyrir.
En skólamenn hafa jafnan sýnt
þessum fræðsluþætti áhuga, en
þeim eru skorður settar með
námsskrám hverju sinni.
Ég held að allir borgarfulltrúar
geti verið sammála um það, að
það er margt ónauðsynlegra
kennt f skólunum sem réttlætan-
legt er að vfki i 2 stundir á
mánuði fyrir umferðarfræðslu,
sem að mínu mati ætti að hafa
forgang nú þegar holskefla dauða
og limlestinga skellur yfir þjóð-
ina.
Jafnframt því, að umferðar-
fræðslu verði ætlaður ákveðinn
tími i stundaskrám er nauðsyn-
legt að kennarar séu undir það
búnir að taka að sér umferðar-
fræðslu.
Ég vona að í þvi sambándi sé 11.
gr. reglugerðar um umferðar-
fræðslu í skólum fullnægt. Sú
grein kveður á um kennslu fyrir
kennara og kennaraefni í um-
ferðarfræðslu.
Ég vil Ijúka máli mínu með því
Tillaga og ræða Magnúsar L. Sveinssonar
Blfðviðri var óvenju mikið fram
eftir öllu hausti og langt fram
eftir nóvember. Dimman færðist
hægt og sigandi yfir og rigningar
voru nokkuð tíðar, en hlýindi
voru svipuð og í sumar.
Ég hygg að almenningur hafi
ekki raunverulega áttað sig á því
að vetur var kominn og umferðin
og akstursvenjur manna voru
samkvæmt því.
Mér hefur komið í hug hvort
ekki væri rétt að vekja athygli
almennings skarplega á því, að
akstursskilyrði fara stöðugt
versnandi er sumri lýkur, með því
að efna til sérstaks umferðardags
seinni part hausts.
Á þessum umferðardegi yrði
efnt til sérstakrar áróðursher-
ferðar í fjölmiðlum og skólum,
þar sem séstök athygli almenn-
ings yrði vakin á því að skamm-
degi og vetur færi í hönd og
akstursskilyrði færu dagversn-
andi og brýnt yrði fyrir fólki að
taka tillit til þess í umferðinni.
Lögð yrði áherzla á að almenn-
ingur sýndi háttvísi, tillitssemi og
prúðmennsku í umferðinni.
Ég varpa þessu hér fram til
íhugunar.
Á þessum vettvangi verður að
vinna skipulega og markvisst og f
sfauknum mæli með stöðugt vax-
andi bílaeign manna.
Þýðingarmikill vettvangur
fyrir 'umferðarfræðslu eru
skólarnir. Um slfka kennslu voru
sett lög í maí 1970. En það er ekki
nóg að setja lög og reglur um
umferðarfræðslu í skólum, ef
slfkri kennslu er ekki ætlaður
tími f námsskrám skólanna.
Þann 3. júlí sl. var sett reglu-
gerð um umferðarfræðslu í skól-
um samkv. heimild í 5. gr. laga nr.
55, 12. maí 1970.
í þessari reglugerð er gert ráð
fyrir því að umferðarfræðsla
verði einn þáttur skyldunámsins.
1 3. gr. reglugerðarinnar segir
orðrétt:
„1 grunnskóla skal umferðar-
fræðsla vera einn þáttur skyldu-
námsins."
1 5. gr. segir m.a.
„Börn í 4.—6. bekk grunnskóla
skulu njóta umferðarfræðslu
tvær kennslustundir á mánuði til
jafnaðar á meðan skóli starfar."
í 12. gr. reglugerðarinnar segir:
„Menntamálaráðuneytið, getur,
þegar fé er veitt til, ráðið sér-
stundaskrá, borið verulegan
árangur.
Samkvæmt skýrslu lögregl-
unnar f Reykjavík hefur orðið
verulega fækkun á slysum barna í
Reykjavík 1975 miðað við 1974.
Fyrstu 11 mánuði ársins 1974
slösuðust 59 börn í umferðinni en
34 fyrstu 11 mánuði þessa árs.
Sama er að segja um umferðar-
slys barna á reiðhjólum.
Fyrstu 11 mánuði ársins 1974
urðu 14 börn á reiðhjólum fyrir
umferðarslysum en 5 á sama tfma
1975.
Þessar tölur gefa ótvíræða vfs-
bendingu um, að með aukinni
fræðslu í skólum dragi úr um-
ferðarslysum barna.
Tillaga mín miðar að því að
auka þessa kennslu á skyldu-
námsstiginu í samræmi við lög
þar að lútandi.
Fræðsluráð Reykjavíkur tók
þetta mál upp á fundi sínum 17.
nóvember sl. og gerði þar sam-
þykkt þar sem því er beint til
skólastjóra barna og gagnfræða-
skóla borgarjnnar að sérstaklega
fari fram í öllum deildum skól-
anna umræður og fræðsla um um-
ferðarmál og leitast sé við að
að leggja áherzlu á að umferðar-
fræðsla f skólum borgarinnar
verði felld inn i námsskrár skól-
anna eins og lög gera ráð fyrir. Út
á það gengur tillaga mín og vona
ég að allir borgarfulltrúar geti
verið sammála mér um nauðsyn
þess.
Um tillögu Magnúsar urðu
nokkrar umræður. Þar benti
Ragnar Júlíusson á, að auðveld-
lega mætti nýta átthagafræðitíma
til umferðarfræðslu. Þorbjörn
Broddason studdi tillöguna og
kvað fyrirbyggjandi aðgerðir
affarasælastar í þessum efnum.
Þó sagðist hann vera þeirrar skoð-
unar, að umferðarkerfið sjálft
væri það, sem fyrst og fremst
þyrfti að breyta, því að það væri
hannað fyrir einkabílinn og slysa-
aukningu.
Kristján Benediktsson sagði
hins vegar, að fjölskyldur þyrftu
að eiga bifreiðir og hér væri ekki
grundvöllur fyrir róttækum ráð-
stöfunum til fækkunar bifreiðum.
Kristján taldi ýmsa annmarka á
því að koma umferðarfræðslu við
í föstum kennslustundum, þar
sem nauðsynlegt væri að fá sér-
hæft fólk til að annast fræðslu.
Dýralæknar þing-
uðu á Keldum
Lítil, fróðleg bók
DVRALÆKNAFÉLAG tslands
hélt 27. nóvember s.I. ráðstefnu
um húsnæðismál héraðsdýra-
lækna og fl. Ráðstefnan var
haldin að Tilraunastöðinni
Keldum. Mættir voru héraðsdýra-
læknar ásamt yfirdýralækni og
sérfræðingum f dýralækningum.
Gestir ráðstefnunnar voru land-
búnaðarráðherra, Halldór E.
Sigurðsson, og ráðuneytisstjóri f
landbúnaðarráðuneytinu, Svein-
björn Dagfinnsson.
Á ráðstefnunni kom fram, að
knýjandi þörf er á að bæta starfs-
aðstöðu héraðsdýralækna og
hraða uppbyggingu embættanna.
Dýralæknafélag íslands vill
ásamt landbúnaðarráðuneytinu
stuðla að framgangi þessara mála.
Auk þess var rætt um varnir
gegn sullaveiki, þar sem ígulsull-
ur hefur fundizt á ný í tveimur
sláturhúsum. Dýralæknar voru
sammála um, að ástæða væri til
aukinnar árvekni hvað vörnum
gegn sullaveiki viðvíkur, og
hvetja bændur af gefnu tilefni til
að grafa öll hræ jafnóðum og
fóðra ekki hunda sina á hrámeti.
Oddur Rúnar Hjartarson, hér-
aðsdýralæknir á Hvanneyri, hélt
erihdi um kjötskoðun og hrein-
læti í sláturhúsum. Rætt var um
þörf aukinnar menntunar að-
stoðarfólks dýralækna i slátur-
húsum. Fagnað er þeirri upp-
byggingu, sem átt hefur sér stað í
sláturhúsum, þótt langt sé enn í
land svo ástandið teljist viðun-
andi.
í stjórn D.I. eiga sæti: Jón
Pétursson, héraðsdýralæknir,
Egilsstöðum, formaður, Rögn-
valdur Ingólfsson, héraðsdýra-
læknir, Þórshöfn, gjaldkeri, og
Birnir Bjárnason, héraðsdýra-
læknir, Höfn, ritari.
(Fréttatilkynning)
Páll Lfndal: Hin fornu tún
Reykjavík f ellefu aldir
215 bls. Bókagerðin Askur.
A þjóðhátíðarárinu 1974
komu út margar bækur varð-
andi sögu landsins og einstakra
landshluta, sumar stórar, og
aðrar minni. Fyrir skömmu las
ég eina þeirra minni: Hin fornu
tún, eftir Pál Líndal, borgarlög-
mann. Og ég las hana mér til
mikillar ánægju. I stuttu máli
sagt er alveg furðulegt, hvílík
feikn af fróðleik Páli hefur ték-
izt að koma að á þessum iiðlega
200 blaðsíðum auk fjölmargra
stórra og smárra, gamalla og
nýrra mynda. I bókinni er
fjallað um alla skapaða hluti,
sem Reykjavík varðar, náttúru,
íbúa, sögu borgarinnar, stjórn,
þjónustustarfsemi, atvinnu-
vegi, kirkjumál, skólamál,
félagsmál og fleira og fleira. I
bókinni fást svör við afar
mörgu, sem manni dettur í hug
að spyrja um, svo að hún er
tilvalin uppsláttarbók. En þrátt
fyrir allan þennan samanþjapp-
aða fróðleik er bókin svo lipur-
lega skrifuð, að manni
finnst, að höfundur hennar
hafi bara skrifað hana beint
upp úr sér, án þess að þurfa að
líta í neinar heimildir, hann
hafi vitað þetta allt og kunnað
það utan að. Frásögnin er hlut-
Framhald á bls. 31.