Morgunblaðið - 21.01.1976, Blaðsíða 14

14 MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 21. JANUAR 1976
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavik.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson
Ritstjórar Matthias Johannessen.
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni GarSar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiSsla Aðalstræti 6, simi 10 100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22 4 80.
Áskriftargjald 800,00 kr. á mánuði innanlands.
j lausasölu 40,00 kr. eintakið.
Sú ákvöröun brezku
ríkisstjórnarinnar að
kalla flota sinn heim frá
íslandsmiðum er fyrst og
fremst mikill sigur fyrir
málstað Islendinga í land-
helgisdeilunni og jafn-
framt staðfesting á því, að
ríkisstjórn Geirs Hall-
grímssonar hefur haldið á
málum þjóðarinnar í þess-
ari hörðu deilu af hyggind-
um og festu. Ríkisstjórnin
tók þá ákvörðun að leita
eftir stuðningi fram-
kvæmdastjóra Atlantshafs-
bandalagsins, dr. Joseph
Luns, og annarra aðildar-
ríkja Atlantshafsbanda-
lagsins til þess að knýja á
Breta, að þeir létu af hern-
aðarofbeldi sínu á Islands-
miðum.
Þessi stefna hefur nú
borið þann ávöxt, aö hafi
einhverjir verið í vafa um,
að aðildin að Atlantshafs-
bandalaginu væri eitt
sterkasta vopn okkar í
landhelgisdeilunni við
Breta, hljóta allar efa-
semdir um það að hafa
horfið, þegar Callaghan,
utanríkisráðherra Breta,
tilkynnti eftir langan fund
með dr. Joseph Luns, að
brezki flotinn yrði kvaddur
heim. Þegar landhelgis-
deilan við Breta var leyst
haustið 1973 var vitað, að
Atlantshafsbandalagið og
Joseph Luns áttu umtals-
verðan þátt í þeirri lausn,
en nú hefur atbeini þess-
ara aðila orðið fyrir svo
opnum tjöldum, að engar
efasemdir þarf lengur að
bera á borð um vilja
Atlantshafsbandalagsins í
þessum efnum, og þann
mikla styrk sem við ls-
lendingar höfum af aðild
okkar að bandalaginu.
íslendingar hljóta að
færa framkvæmdastjóra
Atlantshafsbandalagsins
alveg sérstakar þakkir fyr-
ir aðgerðir hans í þessu
máli. Það er komið í Ijós, að
sú ákvörðun ríkisstjórnar-
innar fyrir rúmri viku
, að óska eftir því við
Joseph Luns, að hann
kæmi hingað til lands til
viðræðna við íslenzk
stjórnvöld, var rétt. Vel-
vilji hans í garð íslend-
inga, skilningur á sjónar-
miðum okkar og lífshags-
munum og áhrif hans hjá
öðrum aðildarríkjum hafa
nú leitt til þess, að per-
sónulegt framlag hans til
þess að hernaðarofbeldi
hefur nú verið aflétt á Is-
landsmiðum er slíkt að það
verður seint fullþakkað.
Þetta er nauðsynlegt, að
landsmenn hafi í huga nú,
ekki vízt vegna þess, að síð-
ustu vikur hafa komið
fram háværar raddir um,
að við ættum að segja okk-
ur úr Atlantshafsbandalag-
inu vegna ofbeldis einnar
aðildarþjóðar þess við okk-
ur. Slíkar raddir munu nú
hljóðna, enda öllum ljóst
hverjum fyrst og fremst
ber að þakka þann mikils-
verða árangur, sem nú hef-
ur náðst.
Fróðlegt er að fylgjast
með viðbrögðum í Bret-
landi við heimköllun flot-
ans. Hún hefur vakið geysi-
lega athygli þar í landi og
mörg brezk blöð hafa túlk-
að hana sem uppgjöf Breta
í þorskastríðinu. Þaó er
mat brezkra aðila, sem
hlýtur að vekja nokkra at-
hygli hér á íslandi og er
enn ein staðfesting á því,
að ríkisstjórn Islands hef-
ur haldið vel á málum okk-
ar.
Á hinn bóginn verðum
við að gera okkur grein
fyrir því að heimköllun
brezka flotans er aðeins
áfangi í baráttu okkar fyrir
fullum yfirráðum yfir 200
mílna fiskveiðilögsögunni,
en þar er vissulega um að
ræða mjög mikilsverðan
áfanga, sem við hljótum að
fagna. Bretar hafa jafn-
framt óskað eftir viðræð-
um við Islendinga um
veiðiheimildir fyrir brezka
togara innan íslenzkrar
fiskveiðilögsögu. Á ’olaða-
mannafundi, sem Geir
Hallgrímsson, forsætisráð-
herra, efndi til síðastliðinn
föstudag, lýsti hann því
yfir, aö íslendingar væru
að sjálfsögðu tilbúnir til
viðræðna við Breta, ef og
þegar floti þeirra hefði
verið kvaddur brott af Is-
landsmiðum, en hins vegar
undirstrikaði forsætisráð-
herra, að svigrúm
íslenzkra stjórnvalda til
samninga væri mjög tak-
markað.
Þetta er staðreynd, sem
þýðingarmikið er, að bæði
við sjálfir og brezk stjórn-
völd geri sér fyllstu .grein
fyrir. Markmið okkar er að
sjálfsögðu að takmarka
aflamagn erlendra þjóða á
íslandsmiðum — og þá
fyrst og fremst þorsks —
eins mikið og unnt er. Ef
við náum því markmiði
betur með samningum en
án samninga, eigum við að
sjálfsögðu að gera samn-
inga. En í þessum efnum
verður aö hafa í huga, að
ástand þorskstofnsins er
nú orðið svo alvarlegt að
dómi bæði islenzkra og
brezkra vísindamanna, að
af litlu er að taka. Þess
vegna hljótum við að
vænta þess, að brezk
stjórnvöld geri sér fulla
grein fyrir því, að íslend-
ingar geta ekki látið af
hendi við Breta nema mjög
takmarkað aflamagn í
mjög stuttan tíma. Auð-
vitað viljum við sýna Bret-
um og brezkum sjómönn-
um fyllstu sanngirni, og
við skiljum aðstöðu þeirra,
en við eigum sjálfir ekki
margra kosta völ. Lífshags-
munir okkar í þessu landi
byggjast á fiskstofnunum í
hafinu í kring um landið.
Án þeirra væri ekki lífvæn-
legt á Islandi. Brezkir
stjórnmálamenn verða að
gera sér grein fyrir þessu.
Það er því alveg ljóst, að
samningaviðræður þær
sem framundan eru verða
afar erfiðar. En við hljót-
um að leita friðsamlegrar
lausnar á þessari hörðu
deilu, sem samræmist
þjóðarhagsmunum okkar.
Morgunblaðið tekur undir
orð forsætisráðherra í gær-
kvöldi, þegar hann hvatti
landsmenn til að standa
saman, hver sem niður-
staðan verður.
Mikilsverður áfangi
Teiknimyndasamkeppn i
fyrir 9 ára
MENNTAMÁLARÁÐUNEYTIÐ efnir í
samráði við Umferðarráð til teikni-
myndasamkeppni fyrir 9 ára skóla-
nemendur. Öll skólabörn fædd 1966
hafa rétt til þátttöku í keppni
þessari. Verkefnin heita.
1 Á leið í skólann
2 Hjálpsemi við aldraða
3 Sendiferð
Aðferð við myndgerð er frjáls
— Fituinnihald
Framhald af bls. 32
en á sama tíma í fyrra hefði það
verið 12.3%. En þar sem aðeins
fjögur sýni hefðu borizt enn, gæfi
þetta ekki nákvæma mynd af
ástandi stofnsins. Árni Friðriks-
son hefði einnig tekið loðnusýni
nokkuð vestar en bátarnir hefðu
verið að veiðum og þar hefði fitu-
innihaldið aðeins reynzt vera
9.3%.
Björn kvað margvíslegar orsak-
ir geta verið fyrir þessu lága fitu-
magni. Ekki væri ósennilegt, að
lélegri átuskilyrði hefðu verið í
sjónum s.l. sumar og haust en árið
á undan.
Björn sagði, að minnkun búk-
fitu þýddi einfaldlega minna lýsi
úr hráefninu, en lýsið væri samt
ekki talið eins mikilvæg afurða
loðnunnar og var á s.l. loðnuver-
tíð, þar sem það hefði nú lækkað
töluvert I verði frá s.l. loðnuver-
tíð.
— Frydenlund
Framhald af bls. 1
heimsókn I boði norsku stjórn-
arinnar.
Frydenlund skoraði á Breta
I nóvember að kveðja burtu
herskipin til að greiða fyrir
nýjum viðræðum.
Hattersley mun meðal
annars ræða við norska ráða-
menn um ráðagerðir Norð-
manna um 200 mílna efna-
hagslögsögu.
skólaböm
(teiknað, litað, málað, mótað o s.frv)
Æskilegt er að stærð teiknaðra og
málaðra mynda sé ekki minm en
30x40 sm
Tilgangur með keppni þessari er að
vekja nemendur til umhugsunar um
umferðina, og til að rifja upp þá
'fræðslu sem þeim hefur verið veitt
Kennarar hafa venð beðnir að ræða
viðfangsefnið við nemendur áður en
vinna við það hefst til að auka skilning
og áhuga nemenda. Þar er t d lögð
áherzla á umræður um staðbundnar
aðstæður sem hver og einn hefur við
að glíma.
10 verðlaun verða veitt
1 Reiðhjól, Raleigh 24 ', gef Fálkinn
hf , Reykjavík
2 íþróttabúningu/, gef Sportvöru-
verzlun Ingólfs Óskarssonar, Rvík
3.— 10 Bækur úr bókafl , gef Bóka-
útg Örn og Örlygur, Reykjavík.
Lönd og landkönnun; handan við
sjóndeildarhring
Skilafrestur skólanna er til 1 mars
1976 og skal senda myndir til
Guðmundar Þorsteinssonar umsjónar-
kennara í umferðarfræðslu, Gnoðar-
vogi 44, Reykjavík Dómnefnd skipa
Árn i Þór Eymundsson upplýsingá-
fulltrúi, Borghildur Óskarsdóttir mynd-
listarkennari og Þórir Sigurðsson
námsstjóri
— Brezki flotinn
Framhald af bls. 1
Skipin námu staðar undan
noröausturströnd Islands, um 80
mílur frá því veiðisvæði sem
hafði verið ákveðið handa brezku
togurunum, segir í skeyti frá
fréttamanni Reuters um borð í
HMS Bacchante, Uli Schmetzer.
Skömmu eftir myrkur var skipun-
um skipað að halda ferðinni
áfram og fara út fyrir 200 mílurn-
ar. Búizt var við að skipin yrðu
komin út fyrir seint I gærkvöldi.
Bacchante var skipað að sigla til
Bretlands þar sem skipið á að
vera við því búið með 12 tima
fyrirvara að sigla aftur á Islands-
mið ef í odda skerst á ný, en hin
skipin fengu fyrirmæli um að
halda sig rétt utan við 200 mílurn-
ar. Bacehante tók við verndunar-
störfum með brezka togaraflotan-
um af freigátunni Leander og í
gærkvöldi tilkynnti Leander að
báðar stýrisvéiar skipsins væru
bilaðar og sigldi með aðeins hálfu
vélarafli í ofsaveðri 100 mílur
norður af Suðureyjum. Bacchante
hraðaði sér á vettvang en her-
skipið var ekki væntanlegt til
Leanders fyrr en í dögun.
Dráttarbáturinn Lloydsman var
upphaflega væntanlegur til Is-
lands í dag eða á morgun en för
hans hefur tafizt þar sem hann
varð að koma frönskum togara til
aðstoðar í gærkvöldi á svipuðum
slóðum og Leander. Togarinn sem
er með tíu manna áhöfn, sendi
neyðarkall fyrr í gær og bað um
aðstoð þar sem eldur hafði komið
upp í vélarrúmi togarans þar sem
hann var staddur undan Suður-
eyjum. Tvö frönsk skip tóku
togarann í tog en taugin slitnaði
og Lloydsman fór á vettvang en
átti í erfiðleikum vegna ofsa-
veðurs.
Þegar togaraskipstjórunum á
Islandsmiðum var sagt frá brott-
kvaðningu herskípanna voru
fyrstu viðbrögð þeirra þessi: „Er
öllu lokið,“ og „getum við veitt
hvar sem okkur sýnist núna?“ að
sögn milligöngumanns togara-
skipstjóranna og herskipanna,
Mick Osborne.
Við sögðum þeim hins vegar, að
þeir yrðu að halda kyrru fyrir
innan veiðihólfanna úti af austur-
ströndinni," sagði Osborne. Skip-
stjórarnir á hinum 45 brezku
togurum samþykktu að hlíta
þeirri reglu en einn þeirra sagði:
„Farið ekki of langt í burtu
strákar."
I Bretlandi vöruðu talsmenn
brezka sjávarútvegsins brezka
ríkisstjórnina við því að mörg
þúsund menn mundu missa at-
vinnuna og þorskverð mundi enn
hækka ef gengið yrði að tilboði
lslendinga um 65.000 tonna árs-
afla.
Viðbrögð talsmanna sjávarút-
vegsins við ákvörðuninni um
brottköllun herskipanna einkenn-
ast af efasemdum og gætni.
Talsmaður togarasambandsins
sagði: „Jafnvel þótt samkomulag
takist um 87.000 tonn — sambæri-
legt magn og Vestur-Þjóðverjar
hafa samþykkt — mundi það jafn-
gilda missi rúmlega 12 togara."
Talsmaðurinn varaði einnig við
því að brezkar húsmæður ættu
yfir höfði sér hækkað fiskverð og
Bretar yrðu að leggja sér til
munns einkennilegar fiskteg-
undir.
Mike Burton, forseti brezka
togarasambandsins, sagði: „Ef is-
lenzk varðskip ráðast nú á
togarana táknar það að íslend-
ingar vilja alls engan samning.
Tom Nielsen, ritari félags yfir-
manna á brezkum togurum (sem
viðtal er við annars staðar í blað-
inu), sagði í yfirlýsingu: „Ég
mundi ekki treysta Islendingum í
neinu. Því hefur ekki verið lofað
að áreitni verði hætt og ef heilt
byggi undir hefðu fallbyssu-
bátarnir verið kallaðir burtu um
leið og herskipin.“
Nielsen sagði enn fremur að
hann væri hræddur um að áreitni
við togara yrði haldið áfram.
Hann kvaðst ekki gera ráð fyrir
að nokkurt samkomulag tækist og
taldi fyrirsjáanlegt að deilan
mundi halda áfram þar til haf-
réttarráðstefnan kæmi aftur
saman,- Bretar gefast alltaf upp,
sagði hann ennfremur.
Nigel Marsden, framkvæmda-
stjóri Consolidadet-togarafyrir-
tækisins í Hull, kvaðst fagna
ákvörðuninni og telja hana rétta
en sagði að Bretar yrðu að semja
úr sterkri aðstöðu.
ENGIN SKULDBINDING
Níels P. Sigurðsson sendiherra
vildi engar fullvissanir gefa um
aðgerðir fslenzkra varðskipa eftir
brottköllun Islenzku herskipanna
af tslandsmiðum samkvæmt
fréttastofufréttum frá London í
gær. Ummæli hans vöktu mikla
athygli I Bretlandi.
Hann sagði samkvæmt þessum
fréttum að hann vonaði að Geir
Hallgrímsson forsætisráðherra
mundi hitta Harold Wilson að
máli í London innan einnar viku
en bætti við: „Eina leiðin til þess
að togararnir geti forðazt áreitni
er að að yfirgefa fiskimiðin."
Níels sagði að Islendingar
mundu hvergi hvika frá tilboðinu
um 65.000 tonna ársafla og ítrek-
aði að Íslendingar væru harðir i
afstöðu sinni til fiskkvóta þar sem
lífsafkoma tslendinga væri háð
verndun fiskstofna.
BJARTSVNI
Reuter-fréttastofan segir i frétt
frá Briissel að vonir um að samið
verði um endalok „þorskastríðs-
ins“ hafi aukizt við það að íslend-
ingar hafi sagt að þeir muni ekki
slíta stjórnmálasambandi við
bandamann sinn í NATO, Breta,
og að Bretar kvöddu burtu
freigátur sinar af Islandsmiðum.
James Callaghan, utanríkisráð-
herra Breta, sagði i Brússel að
hann vonaðist til þess að Geir
Hallgrímsson forsætisráðherra
þekktist boðið um að koma til
Lundúna til „brýnna viðræðna"
um deiluna.
Callaghan kvaðst vona að Is-
lendingar hættu áreitni nú þegar
herskipin hefðu verið kölluð
burtu og bætti við: „Ég vænti
þess að engar truflanir verði á
fiskveiðum okkar meðan á við-
ræðurn okkar stendur."
I frétt Reuters segir að Geir
Hallgrimsson forsætisráðherra
hafi gefið í skyn, er hann sagði
frá því í Reykjavfk að stjórnmála-
sambandi við Breta yrði ekki
slitið eins og hann hefði hótað að
gera á laugardag ef herskipin og
könnunarflugvélarnar yrðu ekki
kallaðar burtu, að íslenzku varð-
skipin mundu halda áfram störf-
um sínum innan 200 mílnanna.
Callaghan neitaði þvi þegar
hann skýrði frá ákvörðuninni um
brottköllun herskipanna og flug-
vélanna að Bretar hefðu látið í
minni pokann eða gefizt upp
vegna hótana Islendinga um að
slíta stjórnmálasambandi, segir i
frétt frá AP.
Ilann sagði að herskipin yrðu
aftur send til togaranna ef
íslenzku varðskipin héldu áfram
að áreita þá.