Morgunblaðið - 23.01.1976, Síða 19

18
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 23. JANUAR 1976
Að baki
fjárlagagerðar

Magnminnkun ríkis-
framkvæmda 1976
AÐHALDSSEMI við gerð fjárlaga 1976 kom bæði fram 1
sparnaði á rekstrar- og framkvæmdaliðum ríkisins. Magnminnk-
un ríkisframkvæmda er atriði, sem hefur víðtæk áhrif og athygli
aimennings beinist einkum að. Af þeim sökum verður leitazt við
að svna hver hún verður með þeirri samanburðartöflu sem hér
birtist:
ít
Byggl:n».ir og mannvir'- i tiinc opinbrr-i 1‘jVM- ______________t mi 11 j . kr.
V.-ról ag 'iver: ■ árs Vr r-AJ ap, árn inr. '74 S p á
Itr-.iVi- Frum- Bráóu- Frum- Hagn-
!. i rj’A i- dróg hi rj'.A'i drög brryt. fr i
i >lur r.pa spar t g * 1 *ir* o' í yrra ár *,
Lijöi 1 ~i 7 *. 13/t. r> |7«> 1 >7‘, 1975 ) 37<.
Hruin.tr ríK i..f ramk v. : Virkjanir og r-iú/. , ,)(i, 8,840 3.3b0 ?. 36‘, ‘,.36‘, 5.618 - 6
Þar af I’ jói* i.íi v. ( 1 . ‘ • rl:) (!.200 )(*,.()*/.) H 1. )
Kröí Luv irk ]. ( I.H'))(3.fl'iOJ ( *)‘.0 X ? • ?‘»4 )
Vf.gir og tx-yr 1.780 2 . IbO ?.»>30 1. 780 1.743 1.378
H.ifnir o)> vitor 'til') 820 r>l.() 400 48i, 3? 8
rinr.v- LI ir Pósiur, -ími ,útvar[> 300 7/0 163 1 »,•>
op : jOHV.JI |. •»!.«) 7)0 800 540 413 4?‘>
Skólar 4'0 '»10 300 28‘ 1O0
júkr.iiiú . L IU 140 4110 110 270 744
Ýirw.tr l.ygr- hinr. op i nh.*rvi l I?'» 150 l?‘» 3»> . 88
•S.imtals b.Slfl L.1.71S 15.410 410 '3.174 8.44? : 6,8
San»v.iginlí-),..'u* frvun- k v.rmd i r r í K i:. op,
svi-i t.ir 1 úLoi’.i: ?. S70 3.M.0 4.120 470 2.(.? ) .4 14 : 7»8
Fr.imkv. ú V'f.um svoit -
arf.'laj’a 4.873 6.250 3. 540 3.350 3.415 + 4,3
Framkv. ú vrp.um :;am- taka ?40 17*. 2 80 240 1?5 164
Bygfiinr.ar og mannvirk hins opinb«-ra, al Is i 12.800 27.4?0 26.060 12. 860 14.270 14.64 (, - 5
Hvað kostar æðsta
stjórn lýðveldisins?
Fyrsti gjaldliður fjárlaga ber
heitið „Æðsta stjórn ríkisins“.
l>ar undir heyra: 1) Embætti
forseta Islands, 2) Alþingi, 3)
Ríkisstjórn og 4) Hæstiréttur.
Samkvæmt fjárlögum ársins
1976 kostar þessi æðsta stjórn
lýðveldisins kr. 355.064.000.—
og flokkast þann veg:
Embætli forseta íslands
Heildarkostnaður kr.
22.030.000.— bar af iaun 10.5
m.kr., önnur rekstargjöld rúml.
7.2 m.kr. og viðhald rúml. 4.2
m.kr.
Alþingi
Heildarkostnaður Alþingis
er áætlaður kr. 285.200.000.—
Þar af þingfararkaup 119.6
Hæstiréttur
Heildarkostnaður
áætlaður 17.1 m.kr.

m
Að baki fjárlagagerðar liggur yfirgripsmikil og tfmafrek vinna, bæði embættis-
manna og sérfræðinga í ríkiskerfinu og Alþingis, ekki sízt fjárveitinganefndar.
Fjármálaráðherra ber þar að sjálfsögðu höfuðþunga — en í meðförum Alþingis er
hlutur formanns fjárveitinganefndar mjög viðamikill. — A myndinni sésl
fjármálaráðherra, Halldór E. Sigurðsson (núv. landbúnaðar- og samgönguráð-
herra), Jón Arnason, formaður fjárveitinganefndar, og þingmennirnir Oddur
Ólafsson og Albert Guðmundsson.
Hvað kostar
Þjóðkirkjan?
F.\AH slofnanir rísa ha*rra í sögu og samlíma þjóðarinnar en Þjóðkirkjan. Ilún er
samslungin Iffi einstaklinganna frá vöggu IiI grafar — og menningararfleifö þjóðar-
innar á ra*!ur f slarfi hennar og kenningu I rfkara ma*li en fleslir gera sér grein fyrir.
Þegar þáverandi veraldleg sljórnvöld slógu eign sinni á alll, sem kirkjunni heyrrti lil,
var hún rík slofnun, og erfill væri art mela lil núgildis þáverandi eignir hennar. IVIáske
er núverandi koslnartur virt Þjórtkirkjuna lágir vexlir af þeim höfurtslól?
Samkva*ml núgildandi fjárlögum er heildarkoslnartur virt Þjórtvkirkjuna áa*llartur
la*par 265 milljónir króna. Hann skiplisl þannig: Laun kr. 181.869.000.—. önnur
rekslrargjöld kr. 25.844.000.—, virthald kr. 15.865.000.—, gjaldfærrtur stofnkoslnaður
kr. 17.100.000.—, og lil kirkjulegra slofnana. samlaka o.fl. kr. 14.119.000.—. 0
m.kr., skrifstofu- og alþingis-
kostnaður 107.3 m.kr., rekstrar-
kostnaður fasteigna 23.8 m.kr.,
útgáfukostnaður Alþingistíð-
inda 16.4 m.kr., yfirskoðunar-
menn ríkisreikninga 1.0 m.kr.,
hús Jóns Sigurðssonar 6.5
m.kr., sérfræðileg aðstoð við
þingflokka 10.0 m.kr. og þing-
mannasamtiik 0.6 m.kr.
Ríkisstjórn
Þar er heildarkostnaður áætl-
aður rúmlega 30.6 m.kr. Þar af
laun 26.3 m.kr. og önnur rekstr-
argjöld 4.3 rn.kr.
(laun)
imiMH
Fjárlögin —
Landhelg-
isgæzlan
Landhelgisga*/.lan er f hrennidepli lírt-
andi stundar. Þart er þvf ekki úr vegi art
glugga í þann gjaldapósl fjárlaga yfir-
slandandi árs, sem ber heilió „Landhelg-
isgæzla" í gjaldasundurlirtun dóms- og
kirkjumálarártuneytisins. llann hljórtar
svo:
I-Laun .............255.686.000.—
2. Önnur rekslrargj... 407.075.000.—
2. Viðhald ........... 108.915.000 —
4. (íjaldf. slofnkosln.21.220.000.—
5. Landhelgissjórtur .. 14.427.000.—
6. lleildargjöld ..........907.422.000.—
7. Tekjur ....................4.000.000 —
8. Neltókoslnartur...........902.422.000.—
vSUNDURLIÐllN KOSTNAÐAR A VIÐ-
FANGSEFNI:
1. Yfirsljórn .............44.857.000,—
2. Ægir ................. 155.874.000.—
2. Örtinn ............... 141.881.000.—
4. Þór .................. 127.177.000.—
5. Arvakur ................ 71.217.000.—
6. Fluggæzla ............. 147.867.000.—
7. Landhelgissjórtur ...... 14.427.000.—
8. Albert ................ 57.292.000.—
9. Týr .................. 146.621.000.—
Samtals ..................907.422.000,—
Opinber skattheimta
miðað við VÞF
SAMKVÆMT bráðabirgðatölum ársins 1974 varð hlutfall
opinberrar skattheimtu af vergri þjóðarframleiðslu sem hér
segir:
Skattar til ríkisins .......................... 26,5%
Skattar til sveitarfélaga.........................6.0%
Samtals....................................... 32.5%
Skattar til Viðlagasjóðs og til niðurgreiðslu á ollu (til
húshitunar) eru ekki taldir með, en þeir námu 1.3% af VÞF.
Bætur lífeyristrygginga, þ.m.t. fjölskyIdubætur, og niður-
greiðslur námu 7.3% af VÞF. Séu þessar fjárhæðir dregnar
frá skattheimtunni verður hún nettó 25.2% af VÞF
(Heimild: Búskapur sveitarfélaea eftir Jðn Sigurðsson).
— 0 —
Samkvæmt upplýsingum fjármálaráðuneytis er hlutfall
hreinna ríkisútgjalda af þjóðartekjum nokkurra undanfar-
inna ára sem hér segir:
Hlutfall af vergri þjóðarframleiðslu, %
1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976
Rlkisútgj., alls 25,1 22,2 21,7 25,6 27,8 27,2 30,8 30,6 29,0—29,5
Rfkisútgj. að frá-
töldum framl. til
almtr. og niðurgr. 17,5 15,2 14,5 16,0 16,6 16,1 19,0 18,0 17,5—18
Fylgigögn með fjárlagafrumvarpi:
11.000 ríkisstarfs-
menn — 466 nefndir
MED frumvarpi til fjárlaga
fvrir árið 1976 vóru lögð frani
þrjú fylgigögn, sem vóru
nýjungar: lánsfjáráætlun 1976,
sem nánar er sagt frá á öðrum
stað I þessum fjárlagafréttum,
skrá yfir alla ríkisstarfsmenn,
ásamt niðurröðun þeirra i
launaflokka, og skrá yfir opin-
berar nefndir, tölu nefndar-
manna og heildarkostnað við
útgerð þeirra.
Starfandi ríkisnefndir (1974)
vóru 466 og nefndarmenn sam-
tals 2.292. Þóknun til þeirra var
samtals 80.3 m. kr. Annar
kostnaður við starfsemi þeirra
var 82.3 m. kr. Samtals 162.6 m.
kr. Menntamálaráðuneytið átti
vinninginn með 158 nefndir
(25.6 m. kr.).
Sama ár (1974) voru 10.812
stöðugildi og 11.708 stöður i
ríkiskerfinu (starfsmenn sveit-
arfélaga ekki meðtaldir). Til
samanburðar má geta þess að
áhafnir fiskveiðiflota okkar eru
innan við 5000 manns. Lang-
stærsti hópur rikisstarfsmanna
voru kennarar á grunnskóla-
stigi: 1961 stöðugildi, 2.306
starfsmenn.
1 FYRSTA frumvarpi til fjár-
laga, fyrir réttum 100 árum, eða
i árslok 1875, sem náði til
tveggja ára, 1876 og 1877, vóru
áætlaðar tekjur þessara tveggja
ára kr. 482.000.00. Alþingi
breytti þessari tölu og áætlaði
tekjurnar kr. 580.000.00. Mun-
aði þar mestu um það, að þingið
hækkaði tekjuáætlun af
brennivíni um kr. 87.600.00. Af
kr. 580 þúsunda tekjum áttu
160 þúsundir eða u.þ.b. 27.5%
að koma af þessari (enn-
verandi) tekjulind ríkisins. Það
er verulega hærra hlutfall i
heildartekjum ríkissjóðs en nú
(10% af víni og tóbaki) þrátt
fyrir allt. 1 frumvarpinu var
gert ráð fyrir kr. 482.000.00 út-
gjöldum rikissjóðs umrædd tvö
ár. Þingið lækkaði þessa út-
gjaldaáætlun i kr. 452.000.00.
Skyldi tekjuafgangur því verða
kr. 128.000.00 eða u.þ.b. 22%
heildaráætlunar. Lækkun út-
gjalda (frá fjárlagafrumvarpi)
sem og meir en fimmtungur
fjárlagaupphæðar í tekjuaf-
gang er forsjálni, sem
sennilega heyrir liðinni tið.
Tekjuhlið fjárlaganna var
þann veg: 1) Skattar og gjöld
Fjárlög
fyrir
100 árum
kr. 304.000,—; 2) Tekjur af
fasteignum landssjóðs kr.
55.000,—; 3) „Tekjur, er snerta
viðlagasjóðinn“ kr. 22.000.—;
4) Endurgjald lána kr. 3.000.—;
5) Argjald úr ríkissjóði kr.
196.000.-----Gjaldahlið hljóð-
aði svo: 1) Til hinnar æðstu
innlendu stjórnar kr. 27.000,—;
2) Kostnaður við Alþingi árið
1877 kr. 32.000.—; 3) Utgjöld
við umboðsstjórn, dómgæzlu,
lögreglustjórn o.fl. kr.
145.000.—; 4) Útgjöld við
læknaskipan kr. 38.000.—; 5)
Útgjöld við póststjórnina kr.
27.000,—; 6) Til kirkju og
kennslumála kr. 122.000,—; 7)
Til eftiriauna og styrktarfjár
kr. 41.000.—; 8) Til visinda-
legra og verklegra fyrirtækja
kr. 10.000.—; 9) Til óvissra út-
gjalda kr. 10.000.—. Tekjuaf-
gangur, sem fyrr segir, kr.
128.000.—.
Þær krónur, sem hér um ræð-
ir, vóru að vísu stærri eða verð-
meiri en nú, en engu að siður
spegla þær — i samanburði við
fjárlagatölur nú þann ægimun,
sem orðinn er á viðfangsefnum,
kvöðum og skyldum ríkisins nú
og fyrir einni öld.