Morgunblaðið - 15.04.1976, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 15. APRlL 1976
69
ekki að gerast sjálfskipaðir
björgunarmenn heimsbyggðar-
innar. Öll þjóðin á færri at-
vinnulistamenn en Reykjavik
ein og þeir hafa kannske átt
eitt þokkalegt skáld í þúsund
ár.
Skotar eru um fram allt
sportmenn og þar hafa þeir
haft sín áhrif. Það hefur verið
sagt að þeir leiki knattspyrnu
uppá líf og dauða; einkum i
Glasgow og ætti Jóhannes Eð-
valdsson að vera orðinn kunn-
ugur því. Kúluvarp varð til sem
íþrótt í Skotlandi með því að
soldátar spreyttu sig á fall-
byssukúlum og kúlan er enn í
dag höfð af sömu þyngd og þá
— eða svo er sagt.
Um 1420 er talið að golfið
hafi byrjað að þróast hjá þeim;
þá leikið með trékúlum og
frumstæðum trékylfum. Þessi
iþrótt fór eins og eldur í sinu
um Skotland og um svipað leyti
og Englendingar drápu Björn
ríka á Rifi, neyddist kóngurinn
James Il.til að banna fótbolta
og golf i Skotlandi sökum þess
að menn voru hættir að sinna
skyldustörfum fyrir kónginn og
föðurlandið.
Ekki veit ég hvort bannið
stóð lengur eða skemur, en
fyrsti golfklúbburinn var
stofnaður í Edinborg nokkuð
löngu síðar, á 17. öld. Menn
sækja annars margt af upphafi
golfsins til háskólabæjarins St.
Andrews á austurströnd Skot-
lands. Þar varð til fyrsti 18
holu golfvöllurinn árið 1764 og
myndaðist eftir það sú hefð að
halda sig við töluna átján.
St. Andrews er eins konar
Mekka golfleikara í heiminum.
Þær reglur sem ráða ferðinni í
þessari íþrótt eru kenndar við
heilagan Andrés og þar er einn
nafntogaðasti golfvöllur heims-
ins á sendinni sjávarströnd, þar
sem gjarnan blæs hressilega af
hafinu.
En víðar er guð en í Görðum
og Skotar benda með miklu
stolti á nokkra aðra velli, sem
teljast heimsfrægir og eiga
enda að baki sér sögu, sem oft-
ast er talsvert meira en aldar-
Ein fallegasta holan á Longniddry, par 3, teigurinn uppi á háum hól og flötin
umkringd „bunkerum“. Allt I kring er skógurinn og I baksýn sést út á
Fort-fjörðinn.
Langt er sfðan golf varð Skotum ástrfða, en að laumast á völlinn á sunnudögum var helgidagsbrot, sem
kostaði 40 shillinga sekt. Hér koma presturinn og meðhjálparinn öllum að óvörum og standa svndara
að verki.
löng. Þessir gömlu vellir í Skot
landi eru hreinar perlur, enda
fara menn þangað pílagríms-
ferðir viða að úr heiminum til
þess að finna blæ hinnar alda-
löngu hefðar. Meðal frægustu
golfvalla Skotlands eru Old
Prestwiek, Troon og Turnberry
á vesturströndinni, en Muir-
field, Carnoustie, Gleneagles og
St. Andrews að austanverðu.
Þegar kemur i héraðið East
Lothian austur með Forth-firði,
verður svo að segja samhang-
andi keðja golfvalla. Þar má sjá
blómlega akra og skóga inn til
landsins en sendið harðlendi
með sjónum. Það nefna Skotar
„links“ og hefur löngum verið
þeirra eftirlæti til golfiðkunar.
Mér hefur skilizt að sand-
glompurnar hafi sumstaðar ver-
ið fyrir hendi og orðið sjálf-
sagður partur í arkitektúr golf-
valla. Flatirnar eru oftast stór-
ar, en beinharðar og skapar það
sérstök skilyrði ásamt með
vindinum, sem gjarnan ríkir
þar.
Um nokkurra ára bil hefur
Flugfélag íslands staðið fyrir
hópferð golfmanna á þessar
slóðir og alltaf fengið góða þátt-
töku. Smábærinn North
Berwick hefur verið fastur
samastaður; þar eru tveir
ágætir golfvellir við hendina,
en auk þess um skamman veg
að fara á aðra velli. Allir hafa
þeir sín sérstöku einkenni,
enginn er tiltakanlega öðrum
líkur og einmitt það gerir svona
golfferð tilbreytingarríka.
Kjósi maður beinharða sjávar-
strönd, þá þarf ekki lengra að
fara en á völlinn í North
Berwick; West Links. A
Guilane er hæðótt harðlendi,
skógur og bersvæði á
Longniddry og skjólsælt
skógarsvæði á Royal Burgess
við Edinborg.
Gömlu skozku vellirnir hafa
ekki verið mótaðir með jarðýt-
um eða öðrum verkfærum eins
og nú tiðkast, þegar íþrótta-
mannvirki af þessu tagi eru
mótuð og ekki þarf að horfa i
aurana. Þess í stað hefur sjálf
náttúran verið látin ráða og
súperstjörnur golfsins eins og
Jack Nicklaus hafa lýst sér-
stakri aðdáun á þessum gömlu
völlum.
Golf hefur verið almennings-
íþrótt i Skotlandi og enn er
Sjá næstu sfður
dagsmyndir. Hins vegar getur
þessi nýtilkomna gróska i þýzkri
kvikmyndagerð verið lærdómsrík
fyrir þá okkar, sem ekki hafa gef-
ið upp alla von að með tið og tima
megi koma stoðum undir islenzka
kvikmyndagerð. Þessi gróska á
rætur sínar að rekja til myndar-
legs stuðnings þýzka ríkisins og
hversu merkilegt sem það nú er
með hliðsjón af íslenzkum aðstæð-
um, þá má með nokkrum sanni
segja, að það sé þýzka rikissjón-
varpið sem sé undirrót þeirrar
endurreisnar, sem við erum nú að
verða vitni að í’ þýzkum kvik-
myndaiðnaði.
almennum sýningarhúsum. Öhjá-
kvæmilega hefur þetta kerfi sína
galla, þar eð myndirnar hafa fyrir
bragðið hlotið misjafna aðsókn
þegar i kvikmyndahúsin kemur,
og höfundar þeirra bera þannig
minna úr býtum en ella. Engu að
síður verður ekki annað sagt en
sambúðin við sjónvarpið hafi
gefizt vel, og má líklega
þakka það samtökum kvikmynda-
gerðarmanna, svo sem „Film-
verlag der Autoren" í Munch-
en, sem annast hefur framleiðslu
og dreifingu mynda þeirra
og unnið hefur ötullega að því
að koma myndunum sem við-
kvikmyndahúsum, enda sé dreif-
ingarrétturinn að öllu leyti i
höndum höfundanna að undan-
skildum þessum tveimur sýning-
um í sjónvarpi. Er þetta þannig
ekki ósvipað kerfi og sænska
kvikmyndastofnunin hefur tekið
upp nýverið i samvinnu við
sænska sjónvarpið, og Harry
Schein, forstöðuniaður sænsku
kvikmyndastofnunarinnar, batt
sem mestar vonir við, er hann var
hér á ferð á dögunum.
★ ALDURS-
FORSETINN
Nú skal drepið á nokkra hinna
armaður hjá Fritz Lang — þeim
er gerði myndina Ofsa(The Fury)
sem sjónvarpið hér sýndi fyrir
skömmu. Lýklega er þekktust
mynd Kluge „The Fortuitous
Employment of a SIave“ eins og
hún nefnist á ensku, og hefur
verið sýnd viða i Vesturálfu við
ágætar undirtektir. I myndinni er
gerð nokkuð ísmeygileg úttekt á
stöðu konunnar í velferðarþjóðfé-
laginu.
★ UPPRENNANDI
MENN
Reinhard Hauff telst einnig til
Miinchen-hópsins, og i mynd sinni
sem í fyrsta kennarastarfi sínu
kynnist bágum lífskjörum nem-
enda sinna í litlu þorpi í kringum
aldamótin og snýst til róttækni i
viðleitni sinni við að berjast fyrir
bættum hag þeirra. John Miehe
hefur gert myndina John Gluck-
stadt þar sem segir frá fyrrver-
andi fanga á síðustu öld og erfið-
leikum hans að verða ftur gjald-
gengur i samfélaginu. Bernhard
Sinkel hefur gert myndina Lina
Braake, sem kjörinn var bezta
þýzka myndin á Berlinarhátíðinni
í fyrra, og segir þar frá gamalli
konu sem er neydd til að yfirgefa
íbúð sina og fara á elliheimili, þar
sem hún kynnist gömlum fjár-
Fassbinder (lengst til vinstri) við kvikmyndatöku
Bruno S. Brigitte Mira og Alfred Edel f mvnd Herzog um Kaspar Hauser.

★ NÝLÖGGJÖF
I FÆÐINGU
Til skamms tíma hefur framan-
greindur ríkisstuðningur algjör-
lega verið i höndum sjónvarpsins,
sem fengið hefur sjálfstæðum og
óháðum kvikmyndagerðarmönn-
um tiltekin verkefni og hafa fylgt
þeir skilmálar, að fyrst verði að
sýna myndina tvisvar i sjónvarpi
áður en hún er tekin til sýninga í
ast á framfæri. Þýzku kvikmynda-
gerðarmennirnir hafa þó á sið-
ustu misserum verið að þrýsta á
stjórnvöld um nýja löggjöf er fel-
ur I sér nýskipan kvikmynda-
framleiðslunnar. Meginatriði
hennar er ákvæði um ríkisstyrk
kvikmyndagerðar, þar sem höf-
undarnir hafa algjörlega frjálsar
hendur um efnistök og dreifing-
arrétt myndanna, og að sjónvarp-
ið fái þær ekki til sýninga fyrr en
að tveimur árum liónum eða eftir
að þær hafa fyrst verið sýndar í
þýzku kvikmyndagerðarmanna og
nokkur verk þeirra, en þetta er
allstór hópur manna á aldrinum
milli tvitugs og fertugs. Aldurs-
forseti þessarar nýju kynslóðar
verður að teljast Alexander
Kluge, sem verið hefur mikill bar-
áttumaður þeirrar nýju löggjafar
sem getið var áóur. Hann er 42ja
ára að aldri, og eins og fleiri í
hópnum var hann lögfræðingur
áður en hann helgaði kvikmynd-
unum starfskrafta sína. Það var
árið 1958 er hann gerðist aðstoð-
Mathias Kneissl lýsir hann bar-
áttu öreiga gegn kúgun valda-
stéttarinnar snemma á 19. öld.
Mynd Christian Ziewer, „Kæra
mamma, mér gengur prýðilega“
er af sama toga nema hvað hún
gerist í nútímanum, og þar eru
leikarar og venjulegir daglauna-
menn látnir blanda geði til að ná
fram sem sannferðugastri mynd
af vandamálum verkamannanna.
Þá er að nefna Peter Lilienthal
sem í mynd sinni Hofer skóla-
stjóri segir frá ungum kennara,
svikara, sem síðan hjálpar henni
að ná fram hefndum á lánastofn-
un þeirri, er tekið hafði af henni
íbúðina. Ekki má gleyma Hans
Jiirgen Syberberg, sem mest
megnis hefur unnið fyrir sjón-
varp og þá aðallega að heimilda-
myndagerð en nú nýverió einnig
gert sögumyndir með verulegum
árangri. Skal hér aðeins getið
„Lúðvfks II — sáumessu mevkon-
Sjá næstu sfður