Morgunblaðið - 30.05.1976, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 30. MAÍ 1976
35
Plötur:
1. The Bothy Band (Polydor
Super 2383 379) 1976
2. Triona Ní Dhomhnaíll (Gael
Linn CEF043) 1975
3. Paddy Keenan (Gael Linn CEF
045) 1975.
THE CHIEFTAINS
The Chieftains hafa nú með
litlum breytingum starfað i u.þ.b.
13 ár. Fyrstu 10 árin var starfs-
vettvangur aðallega í kringum
Dublin þar eð hljómsveitarmeð-
limir voru allir áhugahljóðfæra-
leikarar og stunduðu þvi allir sina
vinnu. Undanfarin 3 ár hefur
hróður hljómsveitarinnar hins
vegar aukizt svo ótrúlega, að nú
eru þeir með eftirsóttustu lista-
mönnum i heimi og óumdeilan-
lega konungar brezkrar þjóðlaga-
tónlistar. Áður en Chieftains voru
stofnaðir, léku nokkrir meðlimir
hennar í stórri klassik-þjóðlegri
hljómsveit, Ceoltoiri Cualann,
undir stjórn Sean nokkurs
O’Rieda. Sú hljómsveit leystist
upp í kringum 1960 og stofnuðu
nokkrir af félögum hennar með
Paddy Maloney i fararbroddi The
Chieftains örfáum árum síðar.
Hljómsveitin er nú skipuð 7
mönnum á aldrinum frá 34—63
ára. Þeir eru: Paddy Moloney
(olnbogapípa + tinblistra +
hljómsveitarstjórn), Sean Potts
(tinblístra), Michael Tubridy
(flauta + harmonikka), Martin
Fay (fiðla), Sean Keane (fiðla),
Derek Bell (harpa) og Peadar
Mercier (bodhran + bein). Tón-
list The Chieftains svipar mjög til
tónlistar Ceoltoiri Cualann,
melódisk, þjóðleg tónlist með
klassískum blæ. Öll hljóðfærin að
undanskildu ásláttarhljóðfærinu
bodhran, eru notuð sem sólóhljóð-
færi og raddböndum lítið sem
ekkert beitt. Þeir félagar hafa
flestir leikið á hljóðfæri sín frá
barnsaldri og allir að Fay undan
skildum, lifað og hrærzt í þjóð-
lagatónlist frá fæðingu. Þeir
þykja hreinir snillingar á hljóð-
færi sín og þegar hinn sérstæði
írski húmor blandast tónlistinni
á hljómleikum hljómsveitarinnar
skapast stemming, sem seint líður
úr minni hljómleikagesta. Yfir-
leitt endar vönduð þaulæfð tón-
leikadagskrá Chieftains á því að
þeir spila af höndum fram og stór
hluti áheyrenda stígur villtan
dans. Á ferli sínum hafa Chief-
tains gefið út 5 plötur. Eftir þá
fjórðu vöktu þeir fyrst einhverja
athygli utan trlands og í kjölfar
þeirrar fimmtu fylgdi heims-
frægð og hljómleikaferðir um
allan heim. Þá var þeim falið að
sjá um tónlist við nýjustu mynd
Stanley Kubricks, „Barry
Lyndon“, og má heyra titillag
þeirrar myndar á 4. plötu hljóm-
sveitarinnar.
Plötur: Fyrstu fjórar hljómplötur
Chieftains voru gefnar út á írsku
hljómplötufyrirtæki, „Gladdagh”,
en sú fimmta á „Island." Sökum
þess hve sú síðasta hlaut góðar
viðtökur voru þær írsku endurút-
gefnar af „Island" og eru þau
númer gefin upp hér á eftir.
1. The Chieftains I. (Island ILPS
9364) 1964
2. TheChieftains II. (Island ILPS
9365) 1969
3. The Chieftains III. (Island
ILPS 9379) 1971
4. Women Of Ireland (Island
ILPS 9380) 1973
5. The Chieftains V. (Island ILPS
9334) 1975
6. Paddy Moloney + Sean Potts —
Tin Whistles (Claddagh CC 15)
1974
THE BOYS
OF THE LOUGH
Kvartettinn Boys Of The Lough
var stofnaður i marz 1971 á þjóð-
lagahátiðinni í Newcastle í NA-
Englandi. Kvartettinn var ekkert
annað en samruni tveggja dúetta,
Aly Bain frá Hjaltlandseyjum
(fiðla) og Mike Whellans frá
Skotlandi (gitar + söngur)
annars vegar og Robin Morton
(bodhran + harmonikka +
söngur) og Cathal McConnell
(flauta + tinblístra + söngur)
báðir frá N-Irlandi. hins vegar. Á
áðurnefndri hátið „jömmuðu"
fjórmenningarnir saman, sér og
hátíðargestum til mikillar
ánægju. Allt frá þeim tíma hafa
þeir verið einir virtustu þjóðlaga-
flytjendur Breta. Tvær breyt-
ingar hafa orðið á hljómsveitinni
frá stofnun hennar. Mike
Whellans hætti eftir ársdvöl og i
stað hans kom skozkur gitar-
leikari og söngvari, Dick Gaughan
að nafni. Gaughan stóð þó stutt
við, lék á fyrstu plötu þeirra
félaga, er kom út í byrjun ’73, en
hætti siðan því hann féll ekki alls
kostar inn í tónlistarstefnu hinna.
I hans stað var ráðinn ungur Eng-
lendingur frá Newcastlesvæðinu.
Dave Richardson (cittern +
harmonikka) og hefur hann leikið
með þeim siðan. Boys Of The
Lough taka tónlist sina mjög al-
varlega og reyna að flytja hana
i anda gamla tímans, þannig að
lítil sem engin áhrif frá öðrum
tónlistarstefnum komi fram. Við
fyrstu heyrn virðist því tónlist
þeirra vera hrá og þurr, en eftir
að hafa vanizt þeim, eru fáar plöt-
ur vinsælli í plötusafni manna
en þær fjórar, sem hljómsveitin
hefur gefið út. Tónlist þeirra
byggist aðallega á gömlum dans-
lögum, mörsum, rælum og polk-
um auk nokkurra sunginna laga.
Lögin eru öll frá trlandi, Skot-
landi og Hjaltlandseyjum, en tón-
list eyjaskeggja hefur þó nokkra
sérstöðu, sökum skyldleika við
norska alþýðutónlist. Mest ber
á flautu og fiðlu f flutmngi þeirra
og með melódískum undirleik
citterns skapast þessi hrái hljóm-
ur, er einkennir tónlistina. Boys
Of The Lough halda hljómleika
sina að mestu leyti í háskólum
N-Evrópu og Bandarikjanna.
Þeir eru nánast visindalegir í
afstöðu til þjóðlagatónlistar og
flytja nákvæmar skýringar á
eðli og sögu hvers lags, bæði á
hliómleikum sem á hljórpplöt-
Christy Moore, Andy
Irvin, Donal Lunny,
Liam Oflynn.
um. Auk þess eru þeir ágætir
húmoristar og krydda gamansemi
hæfilega við flutning sinn. Þá má
geta þess að Robin Morton er einn
af virtustu þjóðlaga- og þjóð-
sagnasöfnurum Bretlandseyja og
hefur gefið út bækur um starf sitt
í þeim efnum. Plötur þeirra þykja
hver annarri betri, en sú fyrsta
hefur ætið verið í uppáhaldi hjá
undirrituðum.
Plötur:
1. The Boys Of The Lough
(Trailer LER 2086) 1973
2. Second Album (Trailer LER
2090) 1973
3. III — Live (Transatlantic TRA
296) 1975
4. Locaber No More (Trans-
atlantic TRA 311) 1976
5. Robin Morton + Cathal
McConnell — An Irish Jubilee
(IRL 10)
6. Aly Bain + Mike Whellans
(Trailer LER 2022) 1970
7. Dick Gaughan — No More
Forever (Trailer LER 2072) 1972
■
■
HLJÓÐFÆRI
I greininni hér á undan eru
nefnd nokkur hljóðfæri, sem fáir
kannast við og verður því reynt í
örstuttu máli að útskýra þau.
Bodhran: Bodhran er ævaforn
irsk hringlaga trumba. Hljóðfær-
ið er um 70 sm i þvermál og
geitarskinn er strekkt yfir viðar-
hringinn.Trumbaner síðan slegin
með mjóum kjuða, sem breikkar
til beggja enda og er haldið á
honum miðjum. Halda mætti að
hljóðfæri þetta væri einfalt í
notkun, en sannleikurinn er sá,
að fáir hafa náð góðu valdi yfir
því. Hinn 63 ára-bodhran leikari
Chieftains Peadar Mercier, þykir
hafa náð mestri leikni á hljóð-
færið.
Olnbogapípa (Uilleann Pipes);
Olnbogapípan er írskt hljóðfæri
og er talsvert skyld skozku
sekkjapipunni. Munurinn er sá að
loftinu er ekki blásið með munn-
inum, heldur er því pumpað með
olnboganum með þar til gerðri
pumpu sem lögð er undir hann.
Þá er hljómurinn úr olnbogapíp-
unni ólikt þýðari og skemmtilegri
en úr sekkjapipunni.
Tinblistra (Tin whistle): Tin-
blistra er lítið einfalt málmhljóð-
færi, líkt blokkflautunni að
uppbyggingu.
Bouzouki: Bouzouki er griskt 6
strengja hljóðfæri, sem svipar til
mandólíns, en hefur dýpri tóna.
Cittern: Cittern er ekkert
annað en stækkuð mynd af
mandólín, en hljómurinn er þó
mun hrárri. Þetta hljóðfæri er
mjög sjaldséð og verður að fá það
sérsmíðað hjá Gerald Short í
Chesterfield I Englandi!!
HLJÓMPLÖTUR
Lítið hefur borizt af plötum
áðurnefndra hljómsveita hingað
til lands. Fyrsta Planxty-platan er
þó til I hljómplötuverzlun hér í
bæ og Chieftains 5 sást á útsölu
fyrir nokkrum mánuðum. Aðrar
plötur hafa ekki komið, en auð-
velt ætti að vera á ná í flestar með
því einfaldlega að panta i gegnum
hljómplötuverzlanir. Að visu gæti
orðið erfitt að ná i Boys Of The
Lough plöturnar; sérstaklega
tvær þær fyrstu, þar eð þær eru
gefnar út af tiltölulega óþekktu
fyrirtæki.
Reykjavík, maí 1976.
Kristján Sigurjónsson
I
I
■
■
— Observer
Framhald af bls. 25
þeim hefur verið sett saman
mynd af ungum og samvizku-
sömum liðsforingja, sem hóf
feril sinn á Indlandi árið 1958,
og hélt síðan til Angóla, þar
sem hann dvaldist til 1971.
Saga hans er einkum saga
linnulausra og þreytandi
styrjalda, sem gengu loks fram
af hermönnunum og urðu til
þess að þeir steyptu Caetano
einræðisherra af stóli árið 1974.
Ramalho Eanes tók þátt i
hinni svonefndu „höfuðs-
mannauppreisn” 25. apríl árið
1974, en kveikjan að henni var
almenn óánægja með linnu-
lausan nýlenduhernað, svo og
óánægja manna með mála sinn.
Ramalho Eanes er getið í hern-
aðarskýrslum við ýmis tækifæri
og hlaut hann fjögur heiðurs-
merki fyrir frábæra þjðnustu á
sjöunda áratugnum. Bendir
þetta til þess að hann hafi hlot-
ið eldskírn og dýrmæta reynslu
í áróðurshernaði.
Ef til vill er það þessi
reynsla, sem hefur gert honum
kleift að leika sér að flokksleið-
togunum eins og köttur að mús-
um undanfarnar vikur. Þeir
hafa farið af fundi hans sann-
færðir um, að hann hafi sam-
þykkt tillögur þeirra, en jafn-
skjótt rekið sig á, að hann var
bvriaður leyniviðræður
við keppinauta þeirra.
Hann hefur komið fram sem
ákaflega réttsýnn og heiðarleg-
ur maður og laus við að vilja
mata krókinn.
Yfirmaður útvarps og sjón-
varps er einn tekjuhæsti maður
landsins, en þegar Ramalho
Eanes gegndi því starfi, hafði
hann aðeins ofurstalaun. Nú
hefur hann einnig neitað að
taka við þeirri launahækkun,
sem hann átti rétt á, þegar
hann var fjögurra stjörnu hers-
höfðingi.
Portúgal er þrúgað af efna-
hagslegum og félagslegum
vandamálum, sem engin ríkis-
stjórn hefur ráðizt gegn hingað
til. Við slíkar aðstæður væri
mikill fengur i að fá Ramalho
Eanes, sem annálaður er fyrir
festu og samvizkusemi, í æðsta
embætti landsins.
Ramalho Eanes gerir sér far
um að skapa sér það álit, að
hann sé maður óragur við að
taka óvinsælar ákvarðanir, sem
nauðsynlegar eru. Hann er hins
vegar ekki einn í ráðum, heldur
stendur hann i ómetanlegri
þakkarskuld við marga og um-
fram allt þá sem kallaðir eru
„skuggaráðuneytið” i Lissabon,
en á það hefur mjög reynt, ekki
sizt við að koma áleiðis boðum
og skipunum.
Enn minni vitneskja hefur
síazt út um stjórnmálastefnu
„skuggaráðuneytisins" en það
sem vitað er um þá stefnu sem
Ramalho Eanes myndi taka sem
þjóðhöfðingi Portúgala, ef
hann yrði kjörinn í forseta-
kosningunum, sem fram eiga að
fara i landinu 27. júní n.k. Hitt
er aftur á móti vitað, að hann
þarf á aðstoð þessara manna að
halda, ef hann á að geta stýrt
Portúgal í gegnum brim og
boða og komið á lýðræði, þar
sem herinn yrði undir stjórn
kjörinna fulltrúa fólksins.