Morgunblaðið - 19.06.1976, Blaðsíða 10

10
MORC.UNBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 19. JÚNÍ 1976
Verður Carter næsti Bandaríkjaforseti?
Barátta Fords
og Reagans *
harðnar enn
Frá Geir Haarde,
fréttaritara Mbl.
í Washington.
EFTIR langa baráttu og rúmlega 30
forkosningar hafa linurnar nokkuð
skýrzt i baráttu bandarískra stjórn-
málamanna fyrir útnefningu til for-
setaframboðs Að loknum siðustu
forkosningum i Kaliforniu, Ohio og
New Jersey í siðustu viku liggur
Ijóst fyrir að sigurvegarinn meðal
demókrata er Jimmy Carter fyrrum
rikisstjóri í Georgiu og má hann nú
heita öruggur um útnefningu Ljóst
er að endanlegt uppgjör þeirra
Fords og Reagans verður ekki fyrr
en á landsþingi repúblikana i ágúst
Stjórnmálafréttaritarar og aðrir
áhugamenn um pólitik i Washington
virðast almennt telja, að eins og
sakir standa nú. bendi flest til þess,
að Carter verði næsti forseti og muni
gjörsigra hvorn sem er, Ford eða
Reagan
Niðurstöður forkosninganna i
Demókrataflokknum og sú staða
sem er komin upp i flokki repúblik-
ana hefur komið á óvart Almennt
var :alið fyrii nokkrum mánuðum
að Jimmy Cartei ælt> liiia sem enga
möguleika á að ná útnefningu og
flestir sem láta srg þessi mál ein-
hverju varða töldu öruggt að Ford
forseti ætti visa útnefningu flokks
síns En raunin hefur orðið önnur
Erfiðleikar Fords i eigin flokki eru
mjög óvenjulegir og fari svo að
Reagan hljóti útnefningu flokksins
verður það i fyrsta sinn frá árinu
1884 að starfandi forseta sem
sækist eftir endurkjöri, er hafnað af
eigin flokki En staða Fords hefur frá
upphafi verið mjög sérstæð Hann
var ekki kjörinn til starfans heldur
útnefndur af Nixon á sinum tima
eftir að Spiro Agnew vék úr varafor-
setaembættinu með skömm haustið
1973. Sérstaða Fords verður enn
Ijósari þegar þess er gætt að hefði
Agnew ekki sagt af sér og Nixon
ekki farið sömu leið, væri Ford alls
ekki forsetaframbjóðandi nú held
ur tiltölulega litt kunnur frammá-
maður í röðum repúblikanaþing-
manna í fulltrúadeildinni, sem aldrei
hefði ætlað sér að stefna hærra Það
er því mikil söguleg tilviljun að Ford
skuli nú vera frambjóðandi og það
hefur háð honum talsvert.
Andstæðingur hans hefur að auki
þann ávinning að vera góður ræðu-
maður og eiga auðvelt með að tjá
sig en Ford mun aldrei hafa lært að
leika Stuðningsmenn Fords í flokki
hans eru fæstri verulega ákafir
stuðningsmenn hans og margir
þingmenn og ríkisstjórar sem styðja
hann gera það vegna þess að þeir
hafa enga góða ástæðu til þess að
gera það ekki
Reagan á sér hins vegar æsta
stuðningsmenn og ákafa aðdáend-
ur. enda þótt sá hópur sé vafalítið
mikill minnihluti bandarískra kjós-
enda Ford byggir nú baráttu sína á
því stefi að Reagan sé svo langt til
hægri að hann eigi ekki minnsta
möguleika á að hljóta kosnmgu í
Svipmyndir úr sigurför. Á myndinni til vinstri áritar Jimmy Carter biblfu babtista f Plains í
heimarfki sínu, Georgfu, þar sem hann var viðstaddur messu ásamt gömlum skólasystkinum sfnum. Á
myndinni til hægri flytur hann Gyðingum í New Jersey boðkap sinn. Ásamt Carter á myndinni er
Pinchus Teitz, rabbíi, æðsti prestur safnaðarins í bænum Elizabeth, og bera þeir báðir höfuðfat, sem
strangtrúaðir Gyðingar bera jafnan við trúarathafnir sínar. Cr sýnagógunni fór Jimmv Carter beint f
messuíriörð f kristinni kirkju. (AP-mvndir)
Orald Ford forsrli Ronald Reafían —
— mælír með jiamla híða hans somu örlÖK
fordinum. og fioldwaler hlaul f
kosninjfunum 1964?
nóvember og muni fá sömu útreið
og Barry Goldwater í kosningunum
1964 Þar að auki er engin ástæða
fyrir fólk að losa sig við fordinn sinn
og kaupa sér nýjan bil í ár, segir
Ford, og visar með því til hinna
fleygu orða sinna frá þvi er hann tók
við embætti varaforseta: Ég er Ford
en ekki Lincoln
Hin harða keppni Fords og
Reagans hefur þegar veikt stöðu
flokks þeirra gagnvart demókrötum,
sem virðast i þann veginn að sam-
einast um suðurrikjamanninn bros-
milda, sem undanfarin ár hefur eytt
öllum sinum tima og starfsorku i að
hljóta útnefningu flokksins.
Hver er hann eiginlega þessi
Jimmy Carter? hafa margir spurt
undanfarna mánuði og ekki að ófyr-
irsynju, þvi að hann var nær
ókunnur með öllu fyrir fáeinum
mánuðum. Carter hefur skrifað
bækling um sjálfan sig, sem ber
nafnið ..Af hverju ekki það bezta?"
Eins og nafnið bendir til er hér á
ferðinni hógvær lýsing á hæfileikum
mannsins. Þar er talið upp að Carter
sé bóndi og verkfræðingur, faðir og
eiginmaður, stjórnmálamaður og
kjarnorkufræðingur, skipuleggjari.
athafnamaður, liðsforingi í sjóhern-
um, ræðari og þar að auki þyki
honum vænt um lög Bob Dylans og
Ijóð Dylan Thomas. Þessari upp-
talningu mun ætlað að höfða til allra
þeirra sem eitthvað eiga sameigin-
legt með lista þessum í kosninga-
baráttunni hefur Carter einmitt lagt
sig fram um að eiga sem flest sam-
eiginlegt með sem flestum og hefur
fyrir þær sakir verið sakaður um að
taka óljósa afstöðu til mikilvægra
mála Sjálfur segist hann aldrei
muni Ijúga að kjósendum slnum eða
blekkja þá á annan hátt, né heldur
forðast að taka afstöðu til erfiðra
vandamála Er vlst að hann á eftir að
vera minntur á þessa yfirlýsingu
verði hann kjörinn forseti.
Carter hefur lagt mótframbjóð-
endur slna i hópi demókrata að velli
einn af öðrum Við upphaf for-
Framhald á bls. 18
Borí>arastriðið í Libanon var
upphaflega barátta milli vinstri-
sinnaðra múhameðstrúarmanna
og Palestínumanna annars vegar
og kristinna hægrimanna hins
vegar. Stríðið hefur snúizt upp í
valdabaráttu sem nær til allra
landa Arabaheimsins. Sú barátta
getur haft alvarleg áhrif á deilu
Araba og ísraelsmanna.
Mikið er því í húfi i Líbanon og
margt annað blandast inn í aðal-
deiluna. Framtíð stefnunnar sem
Rússar fylgja í þessum heimshluta
er i óvissu vegna.. áptandsins.
Framtíð herskárra -: Palestínu-
manna undir forýstu' Yássers Ara-
fats er einnig i veðiV tkráelsmenn
fylgjast því vandlega nieð ástand-
inu og fréttir herma að þeir hafi
komið skriðdrekum fyrir hjá
landamærum Líbanons.
thlutun Sýrlendinga í Líbanon
þjónaði upphaflega þeím tilgangi
að breyta stjórnarskránni, sem á
að tryggja jafnræði kristinna
manna og múhameðstrúarmanna,
til að tryggja þeim síðarnefndu
aukin áhrif. Þannig vildi Assad
koma í veg fyrir að landinu yrði
skipt því að þar með taldi hann að
áhrif herskárra Palestínumanna
yrðu yfirgnæfandi í Líbanon. Það
hefði síðan leitt til þess að hans
dómi að ísraelsmenn réðust á Lí-
banon til að koma í veg fyrir að
þeim yrði ógnað. Þá mundi varnir
Sýrlendinga veikjast og hættan
sem þeim stafaði frá ísraels-
mönnum aukast.
Assad varð að senda skriðdreka
og liðssveitir úr fastahernum inn
í Libanon vegna harðvitugrar
mótspyrnu vinstri sinnaðra mú-
hameðstrúarmanna undir forystu
Kamal Jumblatts og Palestinu-
manna undir forystu Arafats
gegn upphaflegum tilgangi hans
sem var aðeins sá að koma aftur á
því ástandi sem ríkti áður en
borgarastríðið brauzt út með smá-
breytingum, múhameðstrúar-
mönnum i vil. Þar með virðast
hagsmunir hans og Bandaríkja-
manna og ísraelsmanna að mörgu
leyti hafa farið saman og því hafa
margir lagt trúnað á fréttir um að
aðgerðir hans hafi notið stuðn-
ings Bandaríkjamanna og þegj-
andi samþykkis ísraelsmanna.
Sýrlendingar vilja raunveru-
lega gegna úrslitahlutverki í Lí-
banon. Þeir vilja ekki að þar sitji
stjórn sem er vinstrisinnaðri en
stjórn þeirra. Þeir vilja að Palest-
inumenn verði eingöngu banda-
menn sínir og fjarlægja þá frá
libönskum vinstrimönnum. Síðast
en ekki sízt vilja þeir afstýra að
borgarastríðið leiði til þess sem
þeir óttast mest: skiptingar Lí-
banons og íhlutunar erlendra
ríkja, Israels eða Bandaríkja-
manna, sem gripu til Ihlutunar í
Líbanon 1959.
I fyrra drógu Sýrlendingar
taum Palestínumanna og vinstri-
manna í stríðinu og veittu þeim
hernaðarlegan og annan stuðn-
ing. Þeim tókst að koma i veg
fyrir að þeir væru gersigraðir en
þeim tókst ekki að tryggja póli-
tískt samkomulag.
BANDARÍSKUR
STUÐNINGUR
Bandaríkjamenn komust að því
að hægrimenn gátu ekki sigrað í
stríðinu og að Assad vildi að hvor-
ugur aðilinn ynni stríðið. Því virð-
ast Bandaríkjamenn og Sýrlend-
ingar hafa komizt að samkomulagi
um að stuðla að sanngjarnri lausn
í Líbanon. í staðinn virðast
Bandaríkjamenn hafa fengið Isra-
elsmenn til að samþykkja sýr-
Ienzka íhlutun „innan hæfilegra
marka“.
Þegar vinstrimenn virtust ætla
að ná undirtökunum beindust til-
raunir Sýrlendinga að því að
koma i veg fyrir ósigur hægri-
manna og sigur vinstrimanna og
Palestínumanna. Sýrlenzkir leið-
togar rökstyðja þessa afstöðu á
þeirri forsendu, að í Líbanon geisi
ekki stríð vinstri- og hægrimanna
heldur trúarbragðastyrjöld, sem
verði að stöðva hvað sem það
kosti.
„Það er ólíklegt að við fælum
frá okkur líbanska múhameðstrú-
armenn því að þeir standa með
Aröbum af eðlishvöt og vegna
Vinstrisinnaðir hermenn
í Beirút
sannfæringar sinna og hags-
muna,“ sagði Assad nýlega í við-
tali. „Öðru máli gegnir með Mar-
oníta (það er kristna menn) sem
hafa frá gamalli tíð leitað til Vest-
urlanda eftir hjálp. Það er skylda
okkar að sameina þá og Araba og
af þeirri ástæðu er gagnlegt að
arabísk og múhameðsk þjóð eins
og Sýrlendingar taki þá undir
sinn verndarvæng." (Þessu svar-
aðí Jumblatt á þá leið, að Assad
væri aðeins að reyna að leyna
raunverulegum tilgangi sínum,
sem væri að leggja undir sig Lí-
banon og múlbinda Palestínu-
menn og vinstrimenn og nota þá
til þess að geta gert hrossakaup
við Bandaríkjamenn).