Morgunblaðið - 19.06.1976, Page 11

MOROiUNBLAÐIÐ. LAUO.ARDAO.UR 19. JUNÍ 197« 1 1
Stjórnarmyndun
verður erfið eftir
kosningarnar á
Italíu um helgina
KOSNINGABARÁTTUNNI á ítalíu
er lokið og á sunnudag og mánu-
dag ganga kjóeendur að kjörborð-
unum í tvísýnustu kosningum þar
í landi frá lokum síðari heimsstyrj-
aldarinnar. Frá því Ítalía varð lýð-
veldi árið 1946 hafa 38 ríkis-
stjómir setið þar að völdum, allar
undir forustu flokks kristilegra
demókrata (DC), sem alla tið hefur
verið stærsti flokkur landsins.
í þingkosningunum árið 1972
hlutu kristilegir demókratar 38,8%
atkvæða, en næst stærsti flokkur-
inn, kommúnistar (PCI), 27,2%.
Síðan hefur margt gerzt og
kommúnistar unnið mikiðá. Nokkrir
af frammámönnum kristilegra
demókrata, þeirra á meðal Mariano
Rumor utanríkisráðherra, hafa verið
sakaðir um að hafa þegið mútur frá
bandarísku flugvélasmiðjunum
Lockheed, og þótt þeir hafi borið
þær ásakanir til baka, hefur rann-
sókn málsins verið frestað fram yfir
kosningar Þá hefur efnahagur
landsins versnað stórum undan-
farið, gengi lírunnar fallið um rúm-
lega fjórðung, og verðbólgan er
komin í 35%
Til þessa hafa leiðtogar kristilegra
demókrata algjörlega hafnað allri
stjórnarsamvinnu við kommúnista,
en oft starfað með smærri flokkun-
um, og þá aðallega sósíalistum
(PSI Fráfarandi ríkisstjórn undir
forsæti Aldo Moro var mynduð 1 1
febrúar síðastliðinn, og var það
fimmta ríkisstjórn Moro Þetta var
minnihlutastjórn kristilegra demókr-
ata, en naut beins stuðnings sósial-
demókrata (PSDI), og flokkar sósíal-
ista og republikana hétu þvi að
greiða ekki atkvæði gegn stjórninni
Ekki leið þó á löngu þar til sósialistar
drógu fyrirheit sin til baka, og kom
þar aðallega til ágreiningur um sam-
vinnu við kommúnista Við það
missti stjórnin meirihluta sinn á
þingi og féll
FYLGISAUKNING
_______KOMMUNISTA_____________
Þótt ekki hafi verið þingkosningar
á ítaliu síðan 1972, fer ekki milli
mála að margir kjósendur hafa snúið
baki við kristilegum demókrötum,
og má þar helzt benda á úrslit
bæjar- og sveitarstjórnakosning-
anna fyrir réttu ári. Þar fengu kristi-
legir demókratar aðeins 35,3% at-
kvæða, en kommúnistar 33,4%, og
sósíalistar hækkuðu sig úr 9,6% i
þingkosningunum 1 972 í 1 2%
Þessi vöxtur kommúnistaflokksins
hefur leitt til þess að ýmsir úr röðum
kristilegra demókrata hafa látið þá
skoðun í Ijós að nauðsynlegt verði
að taka upp samvinnu við hann við
myndun næstu ríkisstjórnar Þá hafa
efnahagsvandinn, mútumálið og
meint getuleysi ríkisstjórnarinnar
valdið vonbrigðum margra flokks-
manna, sem nú eiga erfitt með að
gera upp hug sinn þegar að kjör-
kassanum kemur Vandinn er bara
sá, eins og núverandi formaður
flokksins, Amintore Fanfani, bendir
á: „Kjósið DC, þvið annars afhendið
þið kommúnistum völdin "
„FLOKKUR GUÐS"
Þriðji hópurinn innan flokks kristi-
legra demókrata er fámennari, en sá
hópur hefur opinberlega lýst þvi yfir
að hann muni ekki lengur geta veitt
flokknum stuðning Hafa einstaka
þingmenn nú boðið sig fram sem
óháðir, i þeim tilgangi að veita
kommúnistum stuðning eftir
kosningar Hefur þessi framkoma
valdið gremju i Páfaríkinu, og gaf
Antonio Poma, formaður ítalska
biskuparáðsins, í skyn að þeir
kaþólikkar, sem tækju þátt í
kosningarbaráttunni fyrir
kommúnista, gætu átt á hættu að
verða settir út af sakramentinu
Þessa stefnu styður Páll páfi, og
hefur hann sagt að stuðningur
kaþólskra manna við kommúnista sé
„óþolandi" Er þetta harðasta stjórn-
málayfirlýsing frá páfastóli frá því
árið 1 948, þegar Pius XII þáverandi
páfi stjórnaði herferð kirkjunnar
gegn kommúnistum, en i þing-
kosningunum það ár myndaðist sá
meirihluti kristilega demókrata-
flokksins, sem haldið hefur velli til
þessa Stuðningur kirkjunnar hefur
tryggt kristilegum demókrötum
völdin frá upphafi, því eins og
kaþólski presturinn Giovanni Genn-
ari sagði nýlega í blaðagrein „Sá
sem greiddi kristilegum demókröt-
um atkvæði gerði það ekki aðeins
vegna stjórnmálaskoðana, heldur
vegna þess að þetta var „flokkur
Guðs"
KOMMÚNISTAR
VILJA NATO
Enrico Berlinguer flokksformaður
ítalskra kommúnista er um margt
frábrugðinn öðrum kommúnistaleið-
togum að því er virðist, og leggur
ríka áherzlu á að flokkur hans sé
ítalskur flokkur, algjörlega óháður
valdinu í Moskvu Lýsir hann því yfir
að öruggasta tryggingin fyrir sjálf-
stæði Ítalíu sé aðild landsins að
Atlantshafsbandalaginu Þá hefur
hann heitið því að flokkurinn virði
lýðræði og stefni ekki að frekari
þjóðnýtingu iðnaðarins Berlinguer
var nýlega spurður að því hvað hann
gerði ef hann kæmist nú i valdaað-
stöðu eftir þessar kosningar, en
missti þá aðstöðu við þær næstu
Svaraði hann því til að ef svo færi,
hlýddi hannn boðum kjósenda
í blaðaviðtali nýlega sagði
Berlinguer að flokkur hans vildi
áframhaldandi aðild ítaliu að NATO,
Efnahagsbandalaginu og öðrum al-
þjóðasamtökum „Ég vil að ítalia
verði áfram aðili að NATO vegna
þess að sú skipan mála veitir land-
inu mest öryggi, fyrir utan þaðaðef
Ítalía færi úr þessu vestræna varnar-
bandalagi, breytti það valdajafnvæg-
inu i heiminum
Ekki eru allir vestrænir leiðtogar
hrifnir af tilhugsuninni um hugsan-
lega aðild kommúnista að rikisstjórn
Ítalíu Aðallega hafa áhyggjuraddir
heyrzt frá Bandaríkjunum, þar sem
Henry Kissinger utanríkisráðherra
hefur sagt að Bandarikjunum beri að
endurskoða samband sitt við NATO
ef flokkur Berlinguers kemst í valda-
stóla ítalia skipar mikilsverðan sess
hjá NATO þar sem ein af stjórn-
stöðvum bandalagsins er þar í landi,
og sjötti floti Bandarikjanna hefur
heimahöfn i Gaeta, rétt norðan við
Napóli
Margir evrópskir stjórnmálaleið
togar hafa lýst svipuðum áhyggjum
og Kissinger, en aðrir vilja leiða
málið hjá sér og segja að ítalir einir
geti leyst vanda ítaliu, og það beri
að láta þá um það
GÖMUL ANDLIT
Margir þeirra, sem nú ætla að
kjósa kommúnista. gera það ekki
aðeins vegna meintrar spillingar og
getuleysis flokksforustunnar Þeir
eru hreinlega orðnir leiðir á sömu
mönnunum i sömu hlutverkunum
undanfarin 30 ár Ætlunin var að
hressa upp á forustuna eftir sveitar-
stjórnakosningarnar i fyrra, og þá
var Amintore Fanfani vikið úr flokks
formannssætinu, en Benigno
Zaccagnini, sem er mun frjálslyndari
kjörinn i hans stað. Zaccagnini hefur
hins vegar verið sjúklingur undan
farið og Fanfani tók á ný við flokks
stjórninni Eiga flestir forustumenn
flokksins það sameiginlegt að hafa
verið með frá upphafi, þvi Fanfani.
Aldo Moro forsætisráðherra,
Mariano Rumor utanrikisráðherra,
Giulio Andreotti efnahagsráðherra
og Emilio Colombo fjármálaráðherra
áttu allir sæti á stjórnarskrárþingmu.
sem stofnaði lýðveldi á Ítalíu fyrir
30 árum og allir hafa þeir gegnt
embætti forsætisráðherra
Framhald á bls. 1S
Sarkis, nýkjörinn forseti
Franjieh, fráfarandi forseti
Hvað som þvi líður hofur skrið-
drekainnrásin haft þau áhrif að
fulltrúar hinna andstæðu f.vlk-
inga í Líbanon hafa aukið tilraun-
ir sínar til að komast að samk,omu-
la«i. Arabaríkin hafa reynt að fá
samþykki deiluaðila fyrir því að
þau sendi friðargæzlulið á vett-
vans til að taka við hlutverki sýr-
lenzka hersins sem hefur reynt að
stöðva bardafiana. Kf einhver
málamiðlunarlausn finnst verð-
ur það álitsauki fvrír Assad.
sem deilir við Anwar Sadat for-
seta um forystuhlutverkið í Ar-
abaheiminum. en að öðrum kosti
komast völd hans í hættu.
ÍSRAELSMENN
RÓLEGIR
Meðan þessu fer fram bíða ísra-
elsmenn rólefiir átekta þrátt fyrir
ítrekaðar viðvaranir um að þeir
muni láta tíl skarar skríða ef
hassmunir þeirra komist í hættu.
Yitzhak Rabin forsætisráðherra
hefur safit að ef sýrlenzkar her-
sveitir í Libanon fari yfir vissa
línu. sem hann tiltók ekki, muni
ísraelsmenn „fiera nauðsynlefiar
ráðstafanir til verndar öryfifii
sínu". Þar með virtist hann hóta
innrás í Líbanon, en ísraelskir
leiðtogar hafa gætt þess vandlega
að hóta ekki beinlínis hernaðar-
aðgerðum ok hafa ekki rætt um
„íhlutun" eða „innrás". En ef
Ísraelsmenn sækja inn í Líbanon
gæti það komið af stað striði i
líkingu við októberstríðið 1973.
'Síðan þá hefur israelski herinn
verið við öllu búinn og fáir efast
um að hann láti til skarar skríða
ef byssunum verður snúið að Isra-
el. i fvrra sagði forseti ísraelska
herráðsins. Mordechai Gur hers-
höfðingi, að hvers konar aðgerðir
Sýrlendinga í Líbanon hefðu i för
með sér fjandsamlegar „nýjar
vígstöðvar" á norðurlandamærum
Israels. Fyrir þremur mánuðum
sagði Shimon Peres landvarnar-
ráðherra að Israelsmenn mundu
ekki láta viðganfiast að sýrlenzkt
herlið skipti sér af borgarastrið-
inu. Nú er hins vegar sagt að
ákvörðun um ísraelskar aðgerðir
fari eftir því hvað sýrlenzka her-
liðið i Libanon sé fjölmennt, hvar
það sé staðsett og hvort Libanon
verður gert að sýrlenzku héraði.
Yigal Allon utanríkisráðherra
segir að Sýrlendingar og allir aðr-
ir viðkomandi aðilar viti um þetta
„rauða strik" og þvi imnna sem
talað sé um það því betrá.
Þetta virðist renna stoðum und-
ir fréttirnar um að israelsmenn
hafi lagt biessun sína yfir aðgerð-
ir Sýrlendinga, en hvað sem því
liður eru þeir sigri hrósandi
vegna þess að Arabar berjast
gegn Aröbum i Líbanon. Haft er
eftir yfirmanni i israel að Assad
forseti ætli að binda enda á áhrif
hrevfingar Arafats, Frelsissam-
taka Palestínu(PLO). og að hann
hafi sannfært róttækar ríkis-
stjórnir eins og þá líbýsku um að
völd PLO séu orðin og mikil. Hins
vegar benda aðrir á áð Líbanon
hefur til þessa gætt hlutleysis í
deilum Araba og ísraelsmanna og
nú geti orðið breyting þar á og
Gur herráðsforseti segir að Pal-
estinumenn hafi öðlazt mikilvæga
bardagareynslu sem verði vafa-
laust notuð gegn Ísraelsmönnum.
SÁTTATILRAUNIR
Palestínumenn voru fyrir sitt
leyti sannfærðir um þegar sýr-
lenzku skriðdrekarnir voru send-
ir inn i Líbanon að tilgangurinn
væri sá að þurrka út skæruliða-
sveitir þeirra. Arafat flýtti sér að
tryggja sér stuðning Eg.vptalands,
Libýu og Alsírs: Líbýski forsætis-
ráðherrann, Abdel Salam Jolloud.
tók að sér að reyna að sætta Sýr-
lendinga og palestínsku skærulið-
ana sem veittu sýrlenzku skrið-
drekunum viðnám ásamt stuðn-
ingsmönnum sínum úr röðuin
libanskra vinstrimanna. Jalloud
fékk komið því til leiðar að skip-
aðar voru sameiginlegar vopna-
hlésnefndir Libýumanna, Sýr-
lendinga og Palestínumanna á
svæóum þar sem Sýrlendingar
taka þátt i bardögum. Nú siðast
hefur hann tilkynnt að Sýrlend-
ingar geti orðið fáanlegir til að
kalla burtu herlið sitt í áföngum.
Fréttir herma að Lfbýust.jórn
hafi hvatt stjórn Assads til að
ganga í nýtt bandalag róttækra
Arabaríkja. Tilboðið virðist þó
bundið því skilyrði að Sýrlending-
ar hætti aðgerðum sínum i Líban-
on gegn Palestínumönnum og
vinstrimönnum sem Líhýumenn
og írakar styðja.
Arababandalagið tók einnig að
sér að miðla málum og ákvað að
senda friðargæzlulið skipað sýr-
lenzkum. súdönskum. saudi-
arabískum og alsírskum sveitum.
en töf varð á þvi að ga'zluliðið
ha'fi störf þar sem Suleiman
Franjeh fráfarandi forseti var
tregur til að-veita samþykki sitt.
Egyptar notuðu tækifa'rið ti! að
ráðast á Assad og Sýrlendinga og
yinslit þeirra viðrast orðin alger.
Egyptar hafa lokað sendiráði sínu
í Damaskus og skrifstofu Sýrlend-
inga i Kaíró. Þó hafa Saudi-
Arabar reynt að miðla málum í
deilum þeirra og svipt Sýrlend-
inga fjárhagsaðstoð ti! að knýja
þá til samkomulags við Egypta.
Jafnframt hefur stjórn Íraks
stöðvað hráoliuflutninga til einu
olíuhreinsunarstöðvarinnar í Sýr-
landi.
ÍRAKAR
VIÐBÚNIR
Alvarlegra er að irak hefur
sent herlið að sýrlenzku landa-
mærunum. þó ekki sé Íjóst hvern-
ig stjórnin í Bagdad hefur hugsað
sér að beita þessum þrýstingi sín-
um. Irakar hafa lengi verið ákafir
stuðningsménn Palestínumanna
og lílianski vinstriforinginn
Jumblatt hefur beðið þá og fleiri
Arabaþjóðir að senda herlið til
Líbanons. Hins vegar virðast flest
Arabariki fegin þvi að Sýrlend-
ingar hafa tekið að sér það hlut-
verk að kljást við Palestínumenn.
Fallin falangisti
Ef Sýrlendingum tekst að ná
tökum á Palestinumönnum fá
þeir betra svigrúm gagnvart Isra-
el. en ef aðgerðirnar fara út um
.þúfur komast völd Assads í
ha'ttu. Fréttir h'afa þegar borizt
um handtökur manna úr flokki
baathista. emba'ttismanna. liðs-
foringja, Alawita (manna úr
mú h ameðsku m sért tú arf 1 okk i
sem Assad tilheyrir) vegna
óánægju með aðgerðirnar í Liban-
on. Þar við bætist óána'gja með
efnahagserfiðleika sem Sýrlend-
ingar eiga við að striða.
Aukin einangrun getur revnzt
Sýrlendingum alvarleg. en brott-
flutningur frá Iabanon yrði
mikill álitshnekkir. Rússar s.já
Sýrlendingum fyrir vopnum o.g
styðja Palestinumenn einnig og
eru því óánægðir. Einu erlendu
rikin sem hrósa Sýrlendingum
eru Bandarikin, Frakkland og
Jórdanía.
Sýrlenzki herinn hefur búið
rammlega um sig i Bekaa-dalnum
austur af Beirút og gæti auðveld-
lega sótt inn i Beirút. Þar með
gætu Sýrlendingar bundið enda á
striðið, en afleiðingin gæti einnig
orðið uppreisn borgarbúa. Að-
staða Palestinumanna yrði
jafnshem hvort heldur gerðist.
Assad hefur orð fyrir að vera vát-
kár o.g sennilega vill hann frið-
sainlega lausn til að tryggja yöíd
sín og vega upp á móti einangrun
Sýrlands.