Morgunblaðið - 25.09.1976, Síða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 25. SEPTEMBER 1976
Svona
hlutir
Skrýtinn skuggi á Maðkatjörninni.
gera Stvkkishólni
að sjarmerandi bæ...
Stykkishólmi stefnir frá
straumajórinn þungi,
um hann veltist byigjan blá
bylti honum veðra drungi.
Ránardætur rfði á slig
rasta hestinn búna,
hvftfaldaðar svelgi f sig
sökkvi haukur húna.
Þannig kvað Þormóður skáldi
og galdrakarl sem hann horfði á
eftir skipi leggja úr höfn i
Hólminum árið 1711. Það skipti
engum togum, að skipið fórst og
með þvi öll áhöfnin utan einn,
enda var sá góðvinur krafta-
skáldsins.
Nú búa ekki lengur rammgöld-
rótt skáid í Stykkishólmi og skip-
in sigla heil í höfn, hlaðin hörpu-
diski úr Breiðafirðinum. Þegar
blaðamann Morgunblaðsins bar
þar að garði á dögunum var þar
bjart af sólu og stilla, Súgandisey
speglaðist í sléttum sjónum, í
fjöruborðinu var fugl í ætisleit og
útlendingur skrifaði í reisubók á
bakkanum. Það var áliðið dags og
flestir bátarnir komnir inn, á
torginu stóðu konur í hópum með
innkaupatöskur og krakka að leik
í kring um sig.
„I Stykkishólmi er viðsýnt og
fögur og breiðfirzk útsýn, eyjar
og varphólmar hið næsta, en fjöll
allt í fjarska, Barðastrandarfjöll í
norðri lengst út til hafs, Klofning-
ur, Fellströnd og Dalafjöll i aust-
ur, og Hvammsfjarðareyjar, þar
sem Dímunarklakkar gnæfa yfir
allar hinar lægri. I suðri eru Snæ-
fellsnesfjöll, og eru Ljósufjöll
langmest, upp af Áiftafirði. Til
útsuðurs er Bjarnarhafnarfjall,
einstakt, rósamt og höfugt, og
skýlir öllu héraðinu frá vestri.
Þar á bak við eru fjöllin J Eyrar-
sveit, yzt Eyrarhyrna. Beint i
vestur hillir eyjarnar uppi við
opið haf. En æður og blikar synda
með löndum, á hinum dúnmjúku
lognöldum Breiðafjarðar.“
I Stykkishólmi búa nú um 1200
manns. Hörpudiskur, veiðar og
vinnsla hans er stærsta atvinnu-
greinin. En iðnaður af ýmsu tagi
fér þar vaxandi að sögn sveitar-
stjórans, Sturlu Böðvarssonar. Á
Stykkishólmi eru tvær trésmiðj-
ur, ösp og Trésmiðja Stykkis-
hólms, sem til samans hafa um 70
manns í vinnu. Þar er einnig
skipasmiöastöðin Skipavík,
rækjuvinnslan Rækjunes og salt-
fiskverkunin Þórsnes. Frá
Stykkishólmi eru gerðir út 12 bát-
ar. Þar er barna- og gagnfræða-
skóli, iðnskóli og sumargæzla
barna, sem hreppurinn rekur.
Þar er kaþólskt nunnuklaustur,
sem rekur spitalann, prentsmiðju
og barnaheimili. Og „Stykkis-
hólmur er hefðarbær mikill, og
hafa þar haldizt lengur en víðast
hvar annars staðar höfðinglegir
hættir á forna vísu I umgengni
manna og kurteisi allri," segir i
Árbók Ferðafélagsins frá 1932.
VIÐ
HÖFNINA
Fyrsti maðurinn, sem ég hitti I
Stykkishólmi var útlendingur.
Hann hafði hengt fötin sín til
þerris í sólinni og setzt við skriftir
á grjótvegg, sagðist vera að gera
ferðalýsingu. „Við erum tveir
saman frá Þýzkalandi, og höfum
ekið vítt og breytt um Island í
heilan mánuð. Stykkishólmur er
fyrsta þorpið, sem við komum í
þar sem fólkið stendur úti á götu
og ræðir málin. Kannski er það
vegna þess að nú er svo gott veð-
Litla stelpan

ur. Það er tvennt, sent okkur
finnst siæmt við ianúið, hvað aiU
kostar mikið og hve litið virðist
vera um félagslíf, mannleg sam-
skipti. Fólk virðist aðeins koma
saman á böllum og þá er það svo
drukkið, að það getur varla talað
saman af nokkru viti. Hvernig
stendur á þessu?"
Otlendingurinn hristi höfuðið
og vildi engu trúa um hið gagn-
stæða og hélt áfram að skrifa.
Síðasti báturinn skreið upp að
hafnargarðinum. Risastór vöru-
bill beið hans og hörpudisksins á
sporðinum, en efst á bryggjunni
stóð kona með marglita skuplu og
barnavagn og virtist lika biða.
Þegar báturinn lagðist upp að,
stóð hún þó kyrr og horfði á
meðan skipað var upp, eins og
hún væri bara að forvitnast um
ókunnuga og óviðkomandi. Bátur-
inn hét Gisli Gunnarsson.
— Átt þú mann á þessum bát?
spurði ég konuna.
,Já.“
Hún bætti við: „Hann heitir
Sverrir." Voru þau úr Hólmin-
um? Nei, bæði úr Reykjavík. „Við
vorum lengi I útlöndum. Eigin-
lega kom ég hingað til að eiga
barnið mitt, hérna hjá nunnun-
um. Það var gott að vera hjá
þeim.“ Konan heitir María. Hún
stóð allan tímann, sem þeir voru
að skipa upp og horfði á, án þess
að fara nær eða yrða á manninn
sinn.
Skipstjórinn á Gisla Gunnars-
syni heitir Eggert. „Hann er fræg-
ur rnaður", sagði María. „Hann
fer með útlendinga í skoðunar-
ferðir og á sjóstangaveiðar og það
hafa komið við hann viðtöl
erlendis."
Hörpudiskurinn var í tunnum.
Þeir hífðu tunnurnar upp á vöru-
bílinn og sturtuðu úr þeim í sér-
staka kassa frá frystihúsinu. Þeir
fara út um kl. 5 eða 6 á morgnana
og eru að tínast inn eftir hádegið
og fram eftir deginum. Hörpu-
diskurinn er veiddur með plóg,
sem er dreginn eftir botninum og
það kemur ýmislegt annað en skel
í pióginn, sem þarf þá að vinsa úr.
„Þetta er erfiðisvinna," bætti
María við, „Hann er oft ósköp
Þreyttur."
r
A
ÍTÖLSKUM
TOGARA
Ég kvaddi þessa hóglátu konu
og lagði leiðina upp brattann, upp
á eina af þeim sjö hæðum, sem
Stykkishólmur ku vera byggður á.
Það var búið að loka búðunum og
konurnar voru farnar heim með
krakkana. Skuggarnir voru langir
og hlýlegir. I garði við götuna var
kona að taka upp kartöflur. Hún
heitir Ragnheiður Hansen.
„Já, þakka þér fyrir, uppskeran
litur vel út,“ sagði hún. „Nei, ég
Ragnheiður.
Jón Ólafsson