Morgunblaðið - 15.01.1977, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 15. JANUAR 1977
17
Verkamannafélagið
Hlíf í Hafnarfirði er 70
ára um þessar mundir,
en félagið var stofnað
snemma árs árið
1907. Er Hlíf meðal
elztu verkalýðsfélaga á
landinu og var eitt af
stofnfélögum Alþýðu-
sambands íslands árið
1916. Framan var Hlif
einnig félag verka-
kvenna og sjómanna,
en á þvi varð breyting
er Sjómannafélag
Hafnarfjarðar var
stofnað 1924 og
Verkakvennafélagið
Framtiðin 1 925.
Félagar i Hlif minn-
ast timamótanna i
Skiphól í Hafnarfirði í
dag milli klukkan 14
og 18 og er þangað
boðið vinum og vel-
unnurum félagsins. Þá
er komin út hátiðarút-
gáfa af Hjálmi, blaði
félagsins, og er blaðið í
bókarformi að þessu
sinni. Viðtöl eru við
núlifandi formenn
félagsins, ágrip af sögu
Hlífar er i ritinu og tók
Ólafur Þ. Kristjánsson
það saman. í ritinu er
72 myndir af formönn-
um og stjórnum og
myndir eru úr atvinnu-
lífinu, einkum af
vinnubrögðum, sem
nú sjást ekki lengur.
Frumkvöðlar að félags-
stofnunmni voru tveir hafn-
firzkir sjómenn, þeir Jóhann
Tómasson og Gunnlaugur
Hildibrandsson. Fyrsti for-
maður var ísak Bjarnason,
sem síðar bjó lengi í Fífu-
hvammi. Eitt af fyrstu verk-
um Hlifar var að auglýsa fast-
an kauptaxta frá 1 marz
1907 nokkru hærri en það
kaup sem tíðkazt hafði, og
náði félagið fram kröfum sin-
um. Jafnframt voru sett
ákvæði um eftirvinnukaup, 5
aurum hærra á klukkustund
en í dagvinnu, og var þetta
nýjung Dagvinnutimi var frá
kl 6 að morgni til klukkan
19 að kvöldi með tveimur
klukkustundum frádregnum
til matar Seinna voru tekin
upp ákvæði um sérstakt
næturvinnukaup eftir mið-
nætti
Mikið vatn hefur til sjávar
runnið síðan Hlífarfélagar
háðu sina fyrstu orrustu, en
„Nærri 35 ára formennsk;
í Hlíf hefur sannfært mig un
hversu þýðingarmikið all
starf verkalýsðhreyfingarinn
ar er og þá um leið þai
raunalegu sannindi að allto
margir innan samtakann;
vanmeta störf og þýðingi
þeirra sem hefur leitt til þes:
að þau eru miklu veikari er
sá mikli fjöldi sem er innan
verkalýðshreyfingarinnar
gefur tilefni til Á þessu þarf
Núverandi stjórn Hltfar: Hallgrimur Pétursson, Gunnar S. GuSmundsson, Sigurður T. SigurSsson. Hermann
GuSmundsson formaSur, Hermann Valsteinsson, Guðni Kristjánsson, Halldór Helgason. (myndirnar eru úr
afmælisriti Hltfar).
„Verkalýðshreyfingin má
ekki verða dráttarvagn
fyrir stjórnmálaflokka”
— segir Hermann Guðmundsson, for-
maður Verkamannafélagsins Hlífar, en
félagið á 70 ára afmæli um þessar mundir
ísak Bjarnason, fyrsti formaður Hltfar.
að vera breyting. Og hún
verður ekki nema með auknu
fræðslustarfi og áróðri, sem
væntanlega leiðir til aukins
skilnings á gildi samtakanna.
Ósk mín er sú að sterk og
óháð verkalýðshreyfing verði
sem fyrst hið
þjóðfélaginu "
ráðandi afl
Almennt menningarfélag
Lengi framan af mátti
segja að Hlíf væri eins konar
málfundafélag, jafnframt þvi
sem félagið beitti sér fyrir
samtökum verkamanna til
þess að fá kjör sin bætt
Margvisleg málefni voru
rædd á fundum og haldið þar
uppi fræðslu, mátti jafnvel
kalla félagið almennt menn-
ingarfélag um tima. í grein
Ólafs Þ Kristjánssonar i af-
mælisritinu segir m.a., að
sjómannafélagið sem hafði
verið starfandi i Hafnarfirði
um hrið er Hlif var stofnuð
hafi á nokkurn hátt verið
fyrirmynd Hlífarfélaga að
sinu félagi
í grein Ólafs segir sðan:
,,Þó mun meira hafa verið
sótt til verkamannafélagsins
Dagsbrúnar og lög þess
félags lögð til grundvallar ef
lög Hlífar voru samin. En hið
sama er að segja um Hlif og
flest hin eldri verkamanna-
félög að meginfyrirmyndin
um starfsháttu og skipulag
var sótt til góðtemplararegl-
unnar. Frá góðtemplararegl-
unni fengu verkalýðsfélögin
ýmsa beztu forystumenn
sina fundarvana menn og
þroskaða í félagsstarfi Svo
var það i Hafnarfirði '
Markmiðum Hlifar er lýst á
eftirfarandi hátt i fyrstu lög-
um félagsins:
1. Að styrkja og efla hag og
atvinnu félagsmanna
2. Að koma betra skipulagi á
alla daglaunavinnu.
3 Að takmarka vinnu á ölI-
um helgidögum
4 Að auka menningu og
bróðurlegan samhug innan
félagsins
5. Að styrkja þá félagsmenn
eftir megni er verða fyrir slys-
um eða öðrum óhöppum
Þó að þessi markmið virð-
ist hógvær í dag vöktu þau
þó mótspyrnu á sínum tima,
en félagar i Hlif efldust að-
eins við mótlætið Á margan
hátt hefur Hlíf lagt sitt af
mörkum i bæjarlífi í Hafnar-
firði og má nefna að togara-
útgerð bæjarins var fyrst
rædd á Hlifarfundi i febrúar
1916 Þessi hugmynd varð
síðan að veruleika með stofn-
un Bæjarútgerðar Hafnar-
fjarðar árið 1931 Þá var
pöntunarfélag stofnað innan
verkamannafélagsins árið
1931 og uþp úr því spratt
síðan Kaupfélag Hafnfirð-
inga.
Ekki dráttarvagn
stjórnmálaflokks
Of langt mál yrði að gera
merkri sögu Hlífar nákvæm
skil hér en i lokin fer svar
Hermanns Guðmundssonar i
afmælisritinu við spurning-
unni um það hvort nægilegt
sé fyrir verkalýðshreyfinguna
að vera faglega hvort ekki sé
einnig nauðsynlegt fyrir hana
að vera pólitiska
..Það er staðreynd að hm
klassiska baráttuaðferð upp-
sögn sarrminga barátta fyrir
nýjum samningpm annað-
hvort með verkfalli eða án
þess virðist mörgum úrelt
Framhald á bls. 29
Uppskipun úr togara skömmu eftir 1 940.
Fiskstakkur hjá Einari Þorgilssyni ári8 1932. Fjær á myndinni má m.a. sjá kolabing á
Thorsplaninu.
baráttan heldur áfram ein
og Hermann Guðmundsson
formaður félagsins siðastliðii
35 ár segið í lokaorðum við
tals i afmælisriti Hlifar: