Morgunblaðið - 22.05.1977, Blaðsíða 30

30
Paradísar-
fuglinn
HEIMKYNNI paradísar-
fuglsins eru í Nýju-Guineu.
Þegar landkönnuðurinn El
Cano skiptstjóri og menn
hans komu á þessar slóðir
árið 1521, urðu allir yfir sig
hrifnir af þessum fallega fugli
með sínu stórkostlega lita-
skrúði El Cano kallaði hann
strax „paradísar-fuglinn", og
var sannfærður um, að þessi
fagra skepna gæti ekki verið
jarðnesk að uppruna, heldur
væri komin úr garðinum
Paradís. En sannleikurinn er
sá, að paradísar-fuglinn er
krákutegund, sem fagurlega
skreytt margvíslega litum
fjöðrum.
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. MAÍ 1977
Anna kom á fleygi ferð
til Höllu í frímínútunum.
„Á ég að segja þér
nýjasta nýtt um hana
Fríðu?“ spurði Anna
áköf. En um leið og Anna
ætlaði að fara að leysa
frá skjóðunni, gekk
kennarinn þeirra til
þeirra og sagöi:
„Leyfið mér aðeins að
trufla ykkur, áður en þú
segir eitthvað frá Fríðu.
Mér finnst alltaf réttast
að leggja málið fyrir
dómarana þrjá.“
„Ég skil ekki, hvað þú
átt við,“ sagði Anna.
„Þá skal ég reyná að
útskýra það fyrir ykkur,“
sagði kennarinn og hélt
áfram. „Fyrst er best að
leggja söguna fyrir dóm-
Dómararnir
þrír
arann, sem heitir
Sannur. Er sagan um
Fríðu sönn?“
„Já, hún hlýtur að vera
það,“ svaraði Anna, „því
að Ella sagði mér hana og
hún er góð vinkona
Friðu.“
„Jæja,“ svaraði kenn-
arinn. „Ella er góð vin-
kona Frfðu og þá er best
að leggja söguna fram
fyrir næsta dómara.
Hann heitir Velvilji.
Heldurðu, að þaö sé
Friðu til góðs, að sagan sé
sögð?“
„Nei, það held ég
ekki,“ svaraði Anna og
leit niður. „Hún er bara
svo skemmtileg."
„Og þá er það þriðji
s m'glaln
dómarinn. Hann heitir
Nauðsynlegur. Finnst
þér nauðsynlegt, að Halla
fái að heyra söguna um
Fríðu? Ef hún er svona
skemmtileg, þá farið þið
auðvitað að hlæja að
Fríðu.“
Anna hugsaði sig um
ofurlitla stund, en sagði
síðan: „Nei, annars, ég
held ég hætti við að segja
henni söguna.“
„Jæja,“ sagði Kennar-
inn, „þú ræður auðvitað
hvað þú gerir. En ég
held, að það geti bæði
verið hollt og gott að
leggja það fyrir dómar-
ana þrjá, sem maður
hefur hugsað sér að segja
um aðra.“
Edda Hlfn 7 ára
Heilbrigðiseftirlit ríkisins:
Um starfsleyfi fyrir jámblendi-
verksmiðju að Gnmdartanga
Vegna fyrirspurnar frá fjöl-
miðlum, einstökifm alþingismönn-
um og nú siðast á fundi með iðn-
aðarnefnd efri deildar Alþingis
þann 27. apríl um álit Heilbrigðis-
eftirlits ríkisins á starfsleyfi fyrir
járnblendiverksmiðju að
Grundartanga sem heilbrigðis- og
tryggingamálaráðherra gaf út 5.
apríl sl., skal eftirfarandi tekið
fram af hálfu stofnunarinnar:
1
Þann 7. september 1976 sótti
íslenska Járnblendifélagið h.f.
um starfsleyfi fyrir járnblendi-
verksmiðju að Grundartanga í
Skilmannahreppi í Borgarfjarðar-
sýslu.
i samræmi við reglugerðar-
ákvæði tók Heilbrigðiseftirlit
ríkisins málið strax til meðferðar
og eftir mjög nákvæma og um-
fangsmikla undirbúningsvinnu af
hálfu stofnunarinnar afhenti hún
heilbrigðismálaráðherra umsögn
sína þann 10. janúar 1977.
Umsögn stofnunarinnar til ráð-
herra vegna starfsleyfisumsóknar
íslenska Járnblendifélagsins er
um 150 blaðsíðna rit, „em skiptist
í fjóra meginkafla.
í fyrsta kafla umsagnarinnar
leggur Heilbrigðiseftirlit ríkisins
til við heilbrigðismálaráðherra að
islenska Járnblendisfélaginu h.f.
verði veitt starfsleyfi fyrir járn-
blendiverksmiðju til framleiðslu
á 45—95% kísiljárni að Grundar-
tanga í Skilmannahreppi með
þeim skilyrðum sem fram eru sett
í öðrum kafla umsagnarinnar sem
fjallar um tillögur Heilbrigðis-
eftirlits ríkisins til heilbrigðis-
málaráðherra að starfsleyfi fyrir
járnblendiverksmiðjuna. Tillög-
um stofnunarinnar er skipt í sjö
meginkafla, nefnilega:
1. Almenn ákvæði.
2. Ákvæði um varnir gegn
mengun ytra umhverfis.
3. Ákvæði um varnir gegn
mengun á vinnustað.
4. Ákvæði um heilbrigðisþjón-
ustu og slysavarnir.
5. Ákvæði um störf heilsu-
gæslulæknis og hjúkrunarfræð-
ings
6. Ákvæði um heilbrigðis- og
öryggismálafulltrúa starfsliðs.
7. Ákvæði um byggingarfram-
kvæmdir.
Þriðji kafli umsagnarinnar er
itarleg greinargerð þar sem gerð
er grein fyrir málinu í heild jafn-
framt því sem færð eru rök fyrir
einstökum skilyrðum í tillögum
stofnunarinnar og lýkur kafl-
anum með heimildaskrá.
Fjórði og siðasti kafli um-
sagnarinnar samanstendur af
þremur fylgiritum til frekari
áréttingar tillögum og greinar-
gerð stofnunarinnar, en kafl-
anum lýkur með breytingartillög-
um Heilbrigðiseftirlits rikisins til
heilbrigðismálaráðherra vegna
frumvarps til laga um járnblendi-
verksmiðju í Hvalfirði sem lagt
var fyrir Alþingi á 98. löggjafar-
þingi 1976.
2
Þann 11. febrúar 1977 fékk
Heilbrigðiseftirlit ríkisins til um-
sagnar „drög heilbrigðis- og
tryggingamálaráðuneytisins að
starfsleyfi fyrir járnblendiverk-
smiðju að Grundartanga við Hval-
fjörð“. Drög þessi voru samin af
ráðuneytinu án samráðs við Heil-
brigðiseftirlit ríkisins og viku í
mörgum meginatriðum verulega
frá tillögum stofnunarinnar.
Gerði Heilbrigðiseftirlit ríkis-
ins grein fyrir umsögn sinni við
þessi drög á fundi í heilbrigðis-
málaráðuneytinu 14. febrúar', þar
sem auk ráðuneytisstjóra og
deildarstjóra ráðuneytisins, for-'
stöðumanns og efnaverkfræðings
Heilbrigðiseftirlits rikisins var
viðstaddur landlæknir, hr. Ólafur
Ólafsson og sátu sömu menn
flesta þá fundi sem siðar voru
haldnir um þetta mál. Haldinn
var fundur hjá heilbrigðis- og
tryggingamálaráöherra þann 16.
febrúar og starfsmenn Heil-
brigðiseftirlits rikisins mættu á
fundi hjá iðnaðarnefnd neðri
deildar Alþingis þann 17. febrúar
og gerðu i grófum dráttum grein
fyrir áliti sínu á mengun og starf-
rækslu járnblendiverksmiðja al-
mennt. Síðasti fundur starfs-
manna Heilbrigðiseftirlits ríkis-
ins í heilbrigðis- og trygginga-
málaráðuneytinu vegna starfs-
leyfistillagna ráðuneytisins var 2.
mars sl. og voru á þeim fundi
mættir fulltrúar Elkem Spiger-
verket, fulltrúar Isl. Járnblendi-
félagsins, ráðuneytisstjórinn í
iðnaðarráðuneytinu og fulltrúi in-
aðarráðherra, ásamt ráðuneytis-
stjóra heilbrigðis- og trygginga-
málaráðuneytisins og landlækni.
Á síðastnefnda fundinum var
fulltrúum Elkem Spigerverket
gerð grein fyrir sameiginlegri af-
stöðu íslenskra heilbrigðisyfir-
valda til nauðsynlegs efnisinni-
halds og krafa i starfsleyfi fyrir
járnblendiverksmiðjuna einkum
með tilliti til ákvæða sem ólík
væru sambærilegum norskum
ákvæðum.
Á fyrrnefndum fundum Heil-
brigðiseftirlits rikisins með heil-
brigðismálaráðherra, ráðuneytis-
stjóra og landlækni gerðu aðilar
grein fyrir afstöðu sinni til til-
lagna Heilbrigðiseftirlits rikisins
og fyrstu draga að starfsleyfi frá
ráðuneytinu. Varð strax ljóst að
full samstaða yrði um langflestar
megintillögur Heilbrigðiseftirlits
ríkisins að starfsleyfinu af hálfu
heilbrigðismálaráðherra, heil-
brigðismálaráðuneytisins og land-
læknis. Ennfremur gat Heil-
brigðiseftirlit ríkisins fyrir sitt
leyti fallist á að starfsleyfið gilti
fyrir tvo ofna, að uppfylltum skil-
yrðum um að síðari ofninn yrði
tekinn í notkun innan 20 mánaða
frá því fyrri ofninn væri tekinn í
notkun.
Um orðalag, uppsetningu og
einstök ákvæði í starfsleyfistillög-
unum varð þó ekki fullt sam-
komulag þrátt fyri marga fundi.
3
Þann 5. apríl 1977 gefur heil-
brigðis- og tryggingamálaráðu-
neytið út starfsleyfi fyrir járn-
blendiverksmiðju að Grundar-
tanga.
Endanlegar starfsleyfistillögur
heilbrigðis- og tryggingamálaráð-
herra f áðurnefndu starfsleyfi
voru ekki bornar undir Heil-
brigðiseftirlit ríkisins áður en
starfsleyfið var gefið út og harm-
ar stofnunin það.
4
Á þessum vettvangi verður ekki
gerður samanburður á einstökum
tillögum Heilbrigðiseftirlits ríkis-
ins og ákvæðum f starfsleyfi heil-
brigðis- og tryggingamálaráð-
herra, það verður eftirlátið öðr-
um, enda er umsögn stofnunar-
innar endanleg fagleg umsögn ef
undan er skilið fjöldi ofna úr ein-
um í tvo og tímalegnd reksturs án
fullkominnar hreinsunar út-
blásturslofts sem lengd hefur ver-
ið úr einni klst. f þrjár, sem Heil-
brigðiseftirlit rfkisins gat fyrir
sitt leyti fallist á.
Ekki verður samt hjá því kom-
ist að drepa á nokkur atriði f
starfsleyfinu, sem Heilbrigðis-
eftirlit ríkisins telur vera mikil-
væg og betur hefðu mátt fara, en
það eru eftirfarandi atriði:
a) Nokkur ákvæði í starfsleyfinu
eru þannig upp sett og orðuð
að merking viðkomandi ski-
yrðis verður óljósari heldur
en æskilegt er að áliti Heil-
brigðiseftirlits ríkisins og
draga í sumum tilvikum úr
viðkomandi ákvæði.
b) Styrkleikamörk eða hættu-
mörk fyrir kristallað kfsildí-
oxið (kvarts, tridymit, kristo-
balit) og arsenvetni eru sett
hærri heldur en Heilbrigðis-
eftirlit ríkisins getur fallist á.
c) Taka mætti meira tillit til
verksviðs Náttúruverndar-
ráðs en gert er í starfsleyfinu.
d) Of lítið er gert úr starfshæfni
Heilbrigðiseftirlits ríkisins og
of mikið lagt á vald heil-
brigðisráðherra, heilbrigðis-
málaráðuneytis og landlæknis
þegar um er að ræða ákvarð-
anir t.d í bilanatilfellum og
gæti það að áliti Heilbrigðis-
eftirlits ríkisins tafið nauð-
synlegar aðgerðir. ,