Morgunblaðið - 28.09.1977, Qupperneq 11

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 28. SEPTEMBER 1977
11
Mannréttindi eru ekki í
heiðri höfð á Formósu
eins og ríkisstjórnin vill þó gefa í skgn
Háværasti málsvari mann-
réttinda i Asíu í dag er hinn 67
ára gamli forsætisráðherra
Formósu, Chiang Ching-kuo,
sonur og eftirmaður Chiang
Kai-shek, sem nú er látinn.
Þessi skyndilegu afskipti
hans af mannréttindum eru
fremur tilkomin vegna kvíða
um að ríkisstjórn Carters
Bandarikjaforseta aðhyliist
fremur stjórnmálasamband við
Peking en FormósU heldur en
að demokratar á Formósu séu
nú harðari í kröfum sínum um
frekara lýðræði í stjórn eyjar-
innar.
Eftir margra ára fálæti eru
nú uppi háværar raddir i
Taipei, höfuðborg landsins um
frelsi, réttlæti og lýðræði á
sama tima og ríkisstjórnin
bendir ásakandi á kúgunina í
En á bak við þessa sýndar-
mennsku hugrekkis og dirfsku
er stjórn Chiangs kvíðafull,
vegna þess að þeirra eigin vitn-
isburður um varðveizlu mann-
réttinda i landinu er ekki sem
beztur.
Lítið er vitað um pölitíska
fanga á Formósu, miðað við
vitneskju um aðstæður í öðrum
harðstjórnarríkjum Asíu.
Hundruðum saman eru and-
ófsmenn — stuðningsmenn
frjálslyndra og menntamenn —
handteknir af leyniþjónustunni
á lítilvægustu forsendum. Þetta
hefur átt sér stað í valdatíð
tveggja ættliða Chiang-
ættarinnar, í dómstólakerfi sem
minnir óhugnanlega á skáld-
sögu Franz Kafka „The Trial“
eða ,,Réttarhöldin“.
Að sögn þeirra andófsmanna
Chiang Ching-kuo forsetis-
ráSherra Formósu
sem hafa verið handteknir, er
þeim neitað um verjendur fyrir
dómstólunum, fjölskyldum
þeirra er neitað um upplýsing-
ar um verustað þeirra og játn-
ingar við lognum áikærum eru
fengnar með pyntingum.
,,Þegar þú ert handsamaður,
hverfurðu. Fjölskylda þín fær
engar upplýsingar um dvalar-
stað þinn eða örlög," er haft
eftir fyrrverandi pólitískum
fanga.
Fangar eru dregnir fyrir her-
rétt sem haldinn er fyrir lukt-
um dyrum og eru útilokaðir frá
nokkru sambandi við umheim-
inn. Engir lögfræðingar eru
fengnir þeim til varnar og föng-
unum er sjálfum ekki leyft að
kalla fyrir vitni í málurn sínum.
í fjölda mála kailar saksóknar-
inn jafnvel ekki fyrir vitni.
43 ára gamall lögfræðingur,
Hsieh Tsung-ming, sem nú er
laus úr Chingmei-fangelsinu, er
enn að reyna að fá úr því skorið
hvers vegna hann hefur verið
lokaður inni í fangelsi undan-
farin 6 ár.
Þegar Hsieh og annar póli-
tískur andófsmaður, Wei-ting,
voru handteknir i febrúar 1971,
reyndi lögreglan að bendla þá
og aðra fanga við sprengjuárás
sem gerð hafði verið á banda-
riskan banka í Taipei. Eftir að
Þetta var i annað skipti, sem
þessir tveir andófsmenn voru
handteknir af lögreglunni. Arið
1964 voru þeir dæmdir til fang-
elsisvistar um óákveðinn tíma,
eftir að þeir höfðu staðið að
útgáfu flugrita til stuðnings
kröfum Þjóðernishreyfingar
Formósu um aukin lýðræðisleg
borgararéttindi.
Wei, sem látinn var laus í
september 1976, lýsir reynslu
sinni af leynilegum yfirheyrsl-
unt á þennan veg: ,,Eg var
handtekinn 23. febrúar 1971 og
strax fluttur í kjallara- aðal-
stöðva öryggislögreglunnar. Eg
var sakaður um þátttöku i
sprengjutilræðum sem gerð
höfðu verið viðs vegar um
Taipei. Eg neitaði öllum ásök-
unum og sagði að ég berðist
fyrir lýðræði en ekki ofbeldi.
Mér var gefið raflost og siðan
haldið vakandi í heila viku. Unt
siðir skrifaði ég skýrslu þar
sem ég lýsti því yfir, að ég væri
andvigur persónulegu einveldi
Chiang Kai-shek.“
Wei var settur i einangrunar-
klefa. Þar var hann hafður allt
fram til síðasta dagsins fyrir
réttarhöldin. Þegar hann þá
krafðist þess að fá lögfræðing,
var honum sagt að slík beiðni
hefði þurft að koma til réttar-
ins með minnst 10 daga fyrir-
Sami flokkurinn hefur verið einvaldur í landinu í 30 ár
hinu kommúnistíska Kína meg-
inlandsins.
Embættismenn leggja mikið
á sig við að upphefja efnahags-
lega afkomu í landinu og lýð-
ræðislegt stjórnarfar — en
sniðganga algerlega þá stað-
reynd, að eins og í Kína Maós
hefur einn flokkur ríkt á
Formósu undanfarin 30 ár.
Það verður að viðurkenna, að
efnahagsleg afkoma á Formósu
er mjög góð. Þjóðarframleiðsl-
an jókst um 11,7% á síðasta ári,
útflutningur landsmanna jókst
um 53%, og atvinnuleysi er
undir 2% í landinu.
Embættismennirnir tíunda
ný verksmiðju- og iðnfyrirtæki
sem risið hafa i útjaðri höfuð-
borgarinnar á undanförnum ár-
um — þeir vitna i talfræðileg
gögn sem vekja þá hugmynd, að
þessi litla eyja sé meginlandinu
skrefi framar á sviði iðnaðar.
Verka-
konur
fata-
verk-
smiðju,:
efnahags-
leg
velmegun
undir
kúgun-
arstjórn
kuonintang-
flokksins.
hafa verið pyntaðir og þeim
gefið raflost án þess að það
fengi þá til að játa á sig afbrot-
ið, voru þeir færðir fyrir her-
rétt, ákærðir fyrir tilraunir til
,,að stofna samtök uppreisnar-
manna“.
Við réttarhöld fyrir luktum
dyrum var Hsieh og Wei neitað
um aðstoð lögfræðings áður en
dómur var kveðinn upp í mál-
um þeirra. Systur Hsieh var
hótað refsiaðgerðum ef hún
reyndi að útvega bróður sinum
lögfræðing. Hún náði sambandí
við Hsieh árið 1974, en þá hafði
hann verið í fangelsi í 3 ár, án
þess að nokkur fengi fregnir af
honum.
Fljótlega kom það i ljós að
Hsieh hafði verið lögsóttur m.a.
fyrir að hafa veitt Amnesty
International upplýsingar um
meðhöndlun á pólitískum föng-
um í landinu.
vara. „Við vorum í einangrun á
nokkurs sambands við umheim-
inn.“
Andófsmennirnir voru hand-
járnaðir færðir fyrir kviðdóm-
inn, — en í honum sátu einn
ofursti og tveir majorar —.
„Þeir höfnuðu beiðni okkar um
aðstoð lögfræðings.Saksóknar-
inn las upp ákæruna og yfirgaf
siðan salinn. Engin vitni voru
kölluð fyrir, hvorki sóknar- né
varnarmegin. Réttarhöldin
stóðu í tvær klukkustundir."
Hsieh fékk 15 ára fangels-
isdóm, en Wei 12 ára. Dómarnir
voru mildaðir árið 1975 og með
almennri sakaruppgjöf við lát
Chiang Kai-shek.
Sá leydardómur, sem rikir
yfir pólitiskum réttarhöldum á
Formósu gerir það erfitt að
meta hve margir pólitískir
fángar eru enn í fangelsum
Framhald á bls. 19.
Sovétstjórn-
in ræðst á
Thatcher
Moskvu, 25. sept Reuter
SOVÉTSTJÓRNIN hóf i dag nýja
áróðursherferð gegn Margaret
Thatcher formanni brezka íhalds-
flokksins, er Pravda lýsti þvi yfir
að „járnfrúin" vildi verja meiru fé
til landvarna í Bretlandi á kostn-
að almannatryggingakerf isins.
Blaðið ásakaði hana að auki um
að endurskoða afstöðu sína til
Helsinkisáttmálans og fyrir að
vera andstæðing détente.
Tass-fréttastofan réðst einnig á
ummæli Thatchers í Skotlandi þar
sem hun fordæmdi tillögur brezku
stjórnarinnar um lækkun á fjárveit-
ingum til landvarna Thatcher hefði
lýst því yfir á blaðamannafundi, að
ef íhaldsflokkurinn kæmist til
valda, myndi hann vinna að
aukningu á fjárveitingum til
hermálalandsins Hún hefði, er hún
talaði um, að afla mætti fjárins
annars staðar frá, átt við skerðingu
á greiðslum almannatrygginga.
Með öðrum orðum ætlaði „járn-
frúin” að verja meira fjármagni til
landvarna á kostnað milljóna
almennra borgar, sem undanfarið
hefðu orðið fyrir hverri kjara-
skerðingunni af annarri
auí;lVsin(;asíminn eh.-
22480
JW#rj3MnWflliih
Veislan í Höllinni
stendur sem hæst
Reykvísk matvælaiðja sýnir
hvers hún er megnug og býð-
ur þér að bragða á krásunum.
Gjöf til gests dagsins: Sjón-
varpsstóll frá Sedrus-
ögnum.
Opnað kl. 3. Iðnaöarbíngó kl. 4. Tískusýningar
kl. 6 og 9.
. Aðgangseyrir: fullorðnir kr. 400, börn kr. 150.
MBIÐNKYNNING f
“.4í LAUGARDALSHOLL
23. sept.~2.okt/77