Morgunblaðið - 16.10.1977, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ. SUNNUDAGUR 16. OKTÖBER 1977
„Olínleki veldur
mengun frá olíupöllum í
Norðursjó og væru menn sífellt
við rannsóknir kringum pall-
ana. Þá reyndu menn að finna
út hvaða svæði væru viðkvæm-
ust fyrir mengun og á hvaða
augnabliki mengun teldist
hættuleg. — „En það er mál
sem við vitum ekki nógu mikið
um enn,“ sagði hann.
í framhaldi af þessu var
Berger spurður að því hvort
mikið tjón hefði orðið af völd-
um olíulekans frá borpallinum
Bravo á Ekofisksvæðinu sl.
vetur.
„Eg get ekki séð að tjón af
völdum hins mikla oliuleka í
Norðursjó s.l. vetur hafið orðið
mikið. Við vorum komnir á
hættusvæðið á tveimur skipum,
36 klukkustundum eftir að
óhappið átti sér stað, og síðan
hafa skip frá hafrannsókna-
stofnuninni í Bergen verið á
svæðinu við rannsóknir. Niður-
stöður visindamannanna eru
þær, að ekkert tjón hafi orðið á
botni sjávarins á þessum slóð-
um.
Eina verulega mengunin var,
meðan á olíugosinu stóð. Þá var
þykkt olíulag á sjónum í u.þ.b.
10 kílómetra radius kringum
borpallinn. Þá urðum við varir
við að svif og plöntur á svæðinu
drápust, en þessar tegundir
halda sig mest við yfirborð
sjávar. Með áframhaldandi
rannsóknum kom I ljós, að
skömmu eftir að mönnum tókst
að stöðva gosið, var öll mengun
horfin. Og vísindamenn frá
öðrum þjóðum, sem hafa verið
við rannsóknir á svæðinu eru
sammála okkur, en þó vil ég
taka fram að lokaniðurstöður
rannsóknarinnar eru ekki
alveg tilbúnar, en það er ekkert
sem bendir til að mengun hafi
orðið veruleg."
— Hefði tjón ekki orðið
meira, ef vindátt hefði staðið af
annarri átt en var, meðan á
olíugosinu stóð?
W-*
minni mengnn en
haldið var - það
sýnir reynslan
írá Norðnrsjó”
segir norski
mengnnarsér-
fræðinprinn
Grimm Berger
„Þetta olíugos á Norðursjó
flokkast undir það að vera kall-
að lán í óláni. Vindáttin var
þannig að oliuna rak fram og til
baka um svæðið og náði því
aldrei norsku ströndinni. Ef
svo hefði farið, er næstum full-
víst, að um verulegt tjón hefði
orðið að ræða, bæði á strand-
lengjunni sjálfri og um leið
hefðu fuglar verið í mikilli
hættu. Þá má og geta þess að
enginn fiskur var inni á olíu-
gossvæðinu meðan hættu-
ástandið varói, hann gekk ekki
fyrr en síðar.“
— Nú hefst brátt olíuborun
undan strönd Norður-Noregs,
er borun þar ekki miklu hættu-
meiri en i Norðursjó, sökum
mikils hafdýpis og mikilla
storma að vetrarlagi?
„Þetta eru helztu atriðin, sem
menn velta fyrir sér í sambandi
vió borun fyrir norðan 62.
breiddarbaug. Staðreyndin er
hins vegar sú, að tækninni
hefur fleygt svo ört fram, síðan
oliuborun hófst í Norðursjó, að
ég tel minna vandamál að hefja
oliuborun við Norður-Noreg á
næstu árum en var er borun
hófst í Norðursjó upp úr 1970.
Það sem ég tel mesta hættu
stafa af við olíuborun er, ef
skyndilegur leki kemur á sama
tíma og nytjafiskar, eins og t.d.
þorskurinn, er nýbúnir aó hryg-
na og hrognin kannski nýklakin
út, að olíuefnin, sem setjast á
botninn, geti eyðilagt hrognin
og seiðin. Þá er kaldara þarna á
norðurslóðum en í Norðursjó,
og maður veit ekki gjörla
hvernig olían hagar sér ef leki
kemur í miklum kulda. I
Norðursjónum gufaði olían
mikið til upp, og það er vitað
mál, að olian gufar siður upp I
kulda og sjórinn er þarna einn-
ig kaldari, en við erum að reyna
að komast til botns í þessu máli.
Stórþingið hefur enn sem
komið er ekki tekið ákvörðun
um hvenær borun hefjist fyrir
norðan 62. breiddarbaug, en nú
að loknum kosningum er þess
að vænta að ákvörðun verði
tekin fljótlega.“
— Hver var ykkar helzti lær-
dómur af slysinu á Ekofisk-
svæðinu?
„Ef hægt er að treysta þeim
upplýsingum, sem við öfluðum
okkur þar, er ljóst að oliuleki
veldur ekki eins miklu tjóni og
haldið var áður, en það þarf
ávallt að taka tillit til margs og
um leið að taka hlutina alvar-
lega, — það veit engin hvað
getur komið fyrir, t.d. ef olía
lendir á hrognum á botni sjáv-
ar, og ef lekinn stendur yfir
lengur en á Ekofisksvæðinu, þá
getur hættan vissulega orðið
meiri, og efsta plöntulag sjávar
er alltaf í hættu í olíuleka.”
Algengasta gerð olíuborpalla f Norðursjó
um þessar mundir er gerð H-3 frá Aker
gruppen f Noregi. A þessum myndum
sjásl þrír slfkir. A stærstu myndinní er
borpallur að störfum einhvers staðar á
Norðursjó, teikningin efst tii vinstri sýnir
hvernig pallurinn flýtur á nokkurs konar
skipshlutum og myndin efst til hsegri
sýnir Aker H-3 á siglingu. en fyrir eigin
vélarafli getur gerð H-3 náð 9.7 sjómflna
hraða á klukkustund. Nú eru f smfðum
miklu stærri borpallar f Noregi.
„Það sem kom mér mest á
óvart eftir hinn mikla oiiuleka
frá olfuborpallinum Bravo i
Norðursjó fyrr á þessu ári, var
að mengun varð mörgum
sinnum minni, en við áttum
nokkurn tíma von á, og það er
mat okkar vísindamanna, sem
fást við rannsóknir á olíumeng-
un, að leki frá borpöllum or-
saki ekki eins mikla mengun og
haldið var fram að óhappinu í
Norðursjó," sagði Grimm Berg-
er efnaverkfræðingur frá Nor-
egi, en hann var meðal norsku
fulltrúanna á ársfundi Alþjóða-
hafrannsóknaráðsins sem lauk
í vikunni í Reykjavík.
Berger er deildarstjóri þeirr-
ar deildar norsku haf-
rannsóknastofnunarinnar, sem
sér um mengunarmál, og út-
breiðslu ólífrænna efna í haf-
inu kringum Noreg. Þá er
Grimm Berger formaður nefnd-
ar innan Alþjóðahafrannsókna-
ráðsins, sem sér um mengunar-
rannsóknir á Noróur-
Atlantshafi.“ Þar inn í felast
kvikasilfursmælingar, sem ís-
lendingar annast hér við land,"
sagði hann, og bætti því við að
ekki sist þyrfti að fylgjast vel
með mengun á svæðum, þar
sem skel- og krabbadýr héldu
sig, og til þess að fylgjast sem
bezt með útbreiðslu mengunar
væri haft náið samstarf við þá
vísindamenn, sem önnuðust
sams konar rannsóknir á öðrum
hafsvæðum. „Það vita allir
hvaða afleiðingar það hefir í
för með sér ef fólk leggur sér til
munns t.d. fisk, sem er með of
hátt kvikasilfursinnihald, bezta
dæmið um það er frá Japan
fyrir nokkrum árum.“
Þá sagði Berger, að annað
heizta viðfangsefni sinnar
deildar væri að fylgjast með