Morgunblaðið - 16.10.1977, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. OKTÓBER 1977
31
virinn. Slaknar nokkuð á virnum unz
flugvélin nemur staðar.
Allt gerist þetta á svipstundu — svo
snögglega að nauðsynlegt er að horfa
nokkrum sinnum á þessar aðfarir áður
en ljóst er hvernig þær eiga sér stað.
Þegar við fórum frá borði urðum við
þeirrar lífsreynslu aðnjótandi að vera
þeytt á ioft með valslöngvunni. Það tók
upp undir hálfa klukkustund að undir-
búa þetta flugtak, þar eð um var að ræða
farþega- og vöruflutninga, en venjulega
tekur flugtak orrustuþotunnar um það
bil hálfa minútu. Við vorum rígskorðuð
og bundin þar til við máttum okkur ekki
hræra. Lá við að maður þakkaði fyrir að
fá að hafa opin augun. Þegar stundin
nálgaðist fengum við fyrirmæli um að
keyra höfuðið niður i bringu,. kross-
leggja handleggina og righalda í axlirn-
ar. Þegar hér var komið var miðsóknar-
aflið farið að segja svo rækilega til sín að
ég gat ekki lengur haft augun opin,
heldur kreisti þau eins fast aftur og ég
mögulega gat. Ekki fann ég til ótta eða
kvíða, en taugaspennan, sem mest staf-
aði af eftirvæntingu, var yfirþyrmandi.
Þrátt fyrir hljóðeinangraðan hjálm var
gífurlegur hávaði frá hreyflum vélar-
innar. Gnýrinn jókst skyndilega og varð
allt að því ærandi. Um leið náði van-
máttarkenndin yfirtökunum, en enginn
timi gafst til að velta sliku fyrir sér eða
reyna yfirleitt að taka nokkra staðar-
ákvörðun í tilverunni, þvi að allt i einu
kom snöggur kippur. Svo var þetta liðið
hjá. Ekkert hafði í raun og veru gerzt
nema það að þetta sekúndubrot hafði
skotizt hjá og við vorum komin á loft.
Það var ekkert óhugnanlegt við þetta, en
um leið og andartakið var liðið fann ég
til ofsakæti sem ekki gat fengið útrás þvi
að enn sat maður þarna eins og vesöl
sardína í dós, sem hávaðinn dundi á, því
að hljóðeinangrun telst ekki til þeirra
þæginda, sem herflutningavélar eru
búnar.
Uppeldisstofnun fyrir
rótlausa unglinga
Charles Hunter höfuðsmaður og hæst-
ráðandi til sjós sagði okkur eitt og annað
um skipið og lifið um borð. Saratoga var
eins og áður sagði sjósett árið 1956, og
gegndi meðal annars mikilvægu hlut-
verki á Karabíska hafinu eftir að Kúbu-
deilunni lauk haustið 1962. Skip eins og
það, sem hér um ræðir, þarfnast gifurl-
egs og stöðugs viðhalds. Miklar breyting-
ar hafa verið gerðar á Saratoga og stöð-
ugar endurbætur hafa átt sér stað i
samræmi við tilkomun nýrra vopna og
tæknibúnaðar.
En hvers konar menn eru það sem
þúsundum saman ganga í bandariska
flotann án þess að vera að inna af hendi
herskyldu? Við athugun kom fljótlega i
ljós að yfirgnæfandi meirihluti skip-
verja voru kornungir menn, vart af
táningaaldri. Hunter höfuðsmaður sagði
okkur að mjög margir þessara pilta
kæmu úr fátækrahverfum stórborganna
og rótlausu umhverfi. Þeir ættu ekki um
margt að velja en litu svo á að með þvi að
ganga i flotann fengju þeir ýmis tæki-
færi, sem annars væri ekki völ á. Um
borð gætu þeir stundað nám, sem þeim
hefði ýmist ekki staðið til boða eða þá að
Valslöngva af þeirri gerö, sem algeng var í hernaði til forna
þeir hefðu af einhverjum ástæðum hætt
i skóla. Um borð i skipinu hefðu þeir svo
ákveðinn samastað meðan þeir væru að
átta sig, auk þess sem flotinn hefði feng-
ið það orð að gera menn úr óliklegustu
einstaklingum.
„Þessir strákar fá litið kaup, ekki sízt
þegar þess er gætt hvers konar púl er
hér um borð,“ sagði Hunter. „Ókunnugir
geta ekki gert sér grein fyrir þvi hvernig
svona fyrirtæki eins og þetta skip er
rekið, en viðhaldið er það sem mestu
máli skiptir. Saratoga er lika komin til
ára sinna og var upphaflega smiðuð fyrir
sem brjóta af sér eru kallaðir fyrir her-
rétt eins og lög gera ráð fyrir,“ sagði
Hunter.
Höfuðsmaðurinn lét sér mjög annt um
velferð okkar ferðafélaganna, en þó
einkum og sér i lagi okkar Lynne Martin,
aðstoðarframkvæmdastjóra Menningar-
stofnunar Bandarikjanna, en við vorum
einu konurnar I þessu óvinnandi virki,
sem bar þess á allan hátt augljóst vitni
að hugmyndin, framkvæmdin og starf-
rækslan voru að öllu leyti runnar undan
rifjum hins hefðbundna samnefnara
karlmennskunnar. Það vantaði ekki að
allt væri í röð og reglu, skúrað og fægt,
en þetta umhverfi er gjörsneytt því að
vera notalegt eða hlýlegt. Það er kannski
til of mikils mælzt að silkisessur og -
blómapottar setji svip sinn á vistarverur
i herskipí, en ekki þætti mér ól'iklegt að
blessaðir mennirnir yrðu ánægðari með
lifið ef eitthvað 'væri gert til að gera
þetta umhverfi heimilislegra.
Hunter höfuðsmanni varð tiðrætt um
öryggi okkar Lynne meðan hann bæri
ábyrgð á velferð okkar. Ég varð i fyrstu
snortin af þessari umhyggju, en þegar
hann hélt áfram að hamra á þessu fór
mér að leiðast umræðuefnið, og datt i
hug hvort ekki hefði það verið öfugmæli
þetta með þrasgjörnu konuna og þaklck-
ann. En Hunter var búinn að skipu-
leggja öryggisráðstafanirnar og þegar
við Lynne gengum til náða hvor í sinum
klefa var dyrunum tvilæst, öryggiskeðj-
ur kræktar og slagbrandar fyrir. Til enn
frekara öryggis stóð svo vopnaður her-
lögreglumaður við dyr okkar beggja.
Verður ekki annað sagt en allur þessi
viðbúnaður hafi verið traustvekjandi
með tilliti til ætlunarverks Miðjarðar-
hafsflotans.
Eftir Áslaugu Ragnars
Charles Hunter höfuðsmaður.
Hann á að baki sér 25 ára feril í
flotanum, en hefur verið með Sara-
toga um eins árs skeið. Hunter
höfuðsmaður sagði, að enginn
maður entist i slíku starfi lengur en
tvö ár og byggist hann sjálfur við að
láta af því innan árs. Spurningunni
um það hvað við tæki er menn létu
af yfirstjórn flugvélamóðurskipa
svaraði hann á þá leið að annað
hvort væri þeim „sparkað" upp, til
hliðar eða út i yztu myrkur. Vildi
hann engu spá um sina eigin
framtíð, en siðar kom sú skoðun
fram hjá öðrum yfirmönnum um
borð að þess væri skammt að biða
að Hunter yrði gerður að flota-
foringja.
rúmlega 3 þúsund manna áhöfn, en nú
eru hér tæplega 5 þúsund manns. Þessi
fjölgun hefur krafizt mikilla breytinga á
vistarverum skipverja, og það er ekki
hægt að segja að þær séu neinn sælureit-
ur. Við leggjum mikla áherzlu á fjöl-
breytta tómstundastarfsemi, sem er
nauðsynlegt þegar svo margir ungir
menn eiga að hafast hér við mánuðum
saman án þess að stiga fæti á þurrt
land.“
Hunter var að þvi spurður hvort ekki
kæmu upp margvisleg vandamál meðal
skipshafnarinnar og hvort ekki væri erf-
itt að halda uppi aga:
„Aó sjálfsögðu eru slík vandamál jafn-
an fyrir hendi, en það má raunar segja
um hvaða 5 þúsund manna söfnuð sem
er að þar er misjafn sauður í mörgu fé,“
sagði höfuðsmaðurinn. „við höfum þurft
að striða við eiturlyfjavandamál og ann-
an ófögnuð, en samt ekki svo að til
algerra vandræða horfi. Ég held að
óhætt sé að fullyrða að við ráðum við
þessi vandamál, enda rikir hér heragi i
bókstaflegri merkingu. Heragi er
óumflýjanlegur þáttur i þessari starf-
semi, og auðvitað kemur oft fyrir að við
þurfum að nota herfangelsið, sem er hér
um boð. Ég er líka sannfærður um að ef
viðurlög væru ekki jafnströng og þau
eru væri miklu meira um afbrot, en þeir
Rússinn bregður á leik
Þegar við komum um borð i Saratoga
lá skipið við akkeri fyrir norðan Krit.
Um nóttina leysti Saratoga festar og hélt
norðar i Eyjahafið með stefnu á Aþenu,
en ætlunin var að efna til æfinga daginn
eftir.
Meðan við fylgdumst með æfingunum
gekk ekki á öðru en þvi að flugvélar
komu og fóru. Ætlunin hafði verið að
fira nokkrum eldflaugum, en hætt var
við þá ráðagerð af tæknilegum ástæðum.
Mörg skip urðu á leið Saratoga þessa
morgunstund, en mesta athygli vakti þó
litið rússneskt herskip, sem allt i einu
tók stefnu beint á hió risastóra flugvéla-
móðurskip. Liklega vegna ógleyman-
legra áhrifa úr þorskastriðinu datt okk-
ur i hug hvort erkióvinurinn væri virki-
lega svo biræfinn að vera með ögranir og
gera sig iiklegan til ásiglingar. Þeir
Saratoga-menn sögðu að svona tilburðir
væru dagiegt brauð þegar rússnesku
herskipin væru annars vegar. Þau væru
að minna á sig og árétta að þau væru
ekki á skemmtisiglingu. Enda stóð það
heima að þegar Rússinn átti steinsnar
eftir ófarið að Saratoga sneri hann
skyndilega á bakborða og lummaðist
sina leið.
5IMAK
28810
24460
bílaleigan
GEYSIR
BORGARTUNI 24
LOFTLEIDIR
C 2 1190 2 n 38
FERÐABÍLAR hf.
Bílaleiga, sími 81260.
Fólksbilar, stationbilar, sendibíl-
ar, hópferðabilar og jeppar.
iR
car rental
Morgunblaðið óskar
eftir blaðburðarfólki
VESTURBÆR:
Granaskjól
AUSTURBÆR:
Baldursgata
Upplýsingar í síma 35408
ií»ír0witiMítS>^
66 Þ. ÞORGRIMSSON & CO
sem fyrst ^rrruj|a 15 . Reykjavík ■ sími 38640
J
Armaflex'
Nýkomin sending
af þessari
eftirsóttu
EINANGRUN