Morgunblaðið - 22.10.1977, Síða 4

Morgunblaðið - 22.10.1977, Síða 4
4 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. OKTÖBER 1977 blMAK 28810 24460 bilaleigan GEYSIR BORGARTUNI 24 iR car rental LOFTLEIDIR CM FERÐABÍLAR hf. Bílaleiga, sími 81260. Fólksbílar, stationbilar, sendibíl- ar. hópferðabílar og jeppar EF ÞAÐ ER FRÉTTNÆMT ÞÁ ER ÞAÐ í MORGUNBLAÐINU UGLYSINGA- SÍMINN KR: 22480 Sérfræðingar Hafrannsókna- stofnunar lýsa stuðningi við BSRB MORGUNBLAÐINU barst í gær eftirfarandi fréttatilkynning frá sérfræðingum Hafrannsókna- stofnunarinnar, þar sem lýst er stuðningi við verkfalisbaráttu BSRB-manna: Við undirritaðir sérfræðingar á Hafrannsóknastofnuninni og fé- lagar í Bandalagi háskólamanna iýsum yfir fullum stuðningi við BSRB i kjarabaráttu þess. Sam- kvæmt verkfallshefð gerum við þetta best með því að ganga hvergi inn í störf félagsmanna BSRB. A hafrannsóknaskipum vinna félagar i BHM og BSRB saman að rannsóknaverkefnum og mega hvorugir án hinna vera, ef árang- ur á að nást. Meðan félagar í BSRB eru í verkfalli teljum við því ekki unnt að halda uppi rannsóknum : sjó án þess að farið sé inn á starfssvið þeirra. Við mótmælum því harðlega þeim áformum stjórnvalda að senda sérfræðinga í rannsókna- leiðangra án þátttöku félaga úr BSRB. Svend-Aage Malmberg Hrafnkell Eiríksson Hjálmar Vilhjálmsson Þórunn Þórðardóttir Jón Ölafsson Jakbo Magnússon Ingvar Hallgrímsson Sólmundur T. Einarsson J abob J akobsson Sigfús A. Schopka Einar Jónsson Jón Jónsson Vilhelmína Vilhelmsdóttir Kjartan Thors Guðni Þorsteinsson Gunnar Jónsson Aðalsteinn Sigurðsson Unnur Skúladóttir Beykjavík ,.22..... Geysisfrimerkin 1938 ð ðprentuðu umslagi.' ., i,1-242 t.oeland in the Kev? Tprk Worlds ?air 1 OSö Post lestanto, X B W 'i 0 R K , U. S. A. Abyrgðarbréf með Leifsblokk frð 1938 og hliðarstimpli. R'.Vkjavík f 025 sson ^&eqiíiavík. Btz ií & Skreytt fyrstadagsumslag með Heklufrímerkjum 1948. Fyrstadagsbréf Ekki er ólíklegt, að ein- hver, sem les þessa fyrir- sögn, spyrji: Fyrstadagsbréf. Hvað er nú það? Frímerkja- safnarar vita að sjálfsögðu, við hvað er átt, og þá um leið, að orðið er ekki gamalt í málinu. Slíkt er ekki heldur von, því að sjálft fyrirbærið er ekki margra áratuga gamalt í heimi frímerkjanna. Þegar talað er um fyrstadagsbréf eða fyrstadagsumslög, er átt við umslög, sem ný frímerki eru límd á sama dag og þau koma út og þausiðan ástimpl- uð með svonefndum dags- stimpli eða sérstökum há- tíðarstimpli Skiptir hér þá engu, hvort merkið er eitt, sem út kemur, eða tvö eða fleiri, og ekki heldur, hvort verðgildi þeirra kemur heim við rétt burðargjald. Það er sem sé stimpillinn, sem máli skiptir, þ e frá útkomudegi merkjanna, og svo umslagið sem slíkt. Eins og nefnt var í síðasta þætti, 8. þ.m., hafa margir velt þeirri spurningu fyrir sér, hvort söfnun þessara um- slaga borgi sig peningalega Er þá vitanlega átt við, að sú fjárhæð, sem lögð er til kaupa á umslögum, skili sér síðar með vöxtum og vaxta- vöxtum og helzt sem mestu umfram það. Áður en reynt verður að svara þeirri spurn- ingu að einhverju leyti, vil ég fara nokkrum almennum orð- um um fyrstadagsbréf og einskorða mig þá að mestu við íslenzk umsiög. Orðið fyrstadagsbréf er bein þýðing á þvi, sem heitir á ensku First Day Cover, á þýzku Ersttagsbrief og á dönsku förstedagsbrev. Þeg- ar litið er í sænska frímerkja- verðlistann Facit, kemur í Ijós, að í Finnlandi þekkist fyrstadagsstimplun frá 1922 á Rauðakrossmerkjum og svo i sambandi við flestar útgáfur þar í landi upp frá því. í Noregi hafa þess konar stimplanir þekkzt allt frá ár- inu 1925, er minningarfrí- merki um pólflug Amund- sens komu út. Sænska póst-* stjórnin hóf fyrstadagsstimpl- un árið 1932 í sambandi við minningarfrimerki um fall Gústafs Adolfs II. í orustunnij við Lutzen 1932 i 30 ára stríðinu. í Danmörku hefur þessi stimplun tiðkazt frá 1937, er hátíðarmerki á 25 ára ríkisstjórnarafmæli Krist- jáns konungs X komu út 15. maí En hvenær hófst svo fyrstadagsstimplun hér á landi? Vitanlega hafa frímerki hér sem annars staðar getað verið notuð og stimpluð sama dag og þau komu út og það nánast frá upphafi, en þá einungis á venjulegum bréfum, hversdagsbréfum, eins og ég kalla þau. Hend- ing ein hefur svo ráðið, hvort þess konar bréf hafa varð- veitzt og komizt í hendur safnara eða farið í glatkist- una vel flest. Árið 1930 héldum við há- tiðlegt 1000 ára afmæli Al- þingis. Af þvi tilefni komu út sérstök hátiðarfrímerki, al- menn og þjónustu, og svo flugfrímerki. Þessi merki voru stimpluð á Þingvöllum með sérstökum hátíðar- stimpli, en dagsetning var engin i honum. Flugmerkin eru þó til á umslögum með staðarstimplinum Þingvellir og dagsetningu 1. júní 1930, en það var útkomu- dagur merkjanna. Vel má vera, að hér hafi meira ráðið tilviljun en beinn ásetningur þess, sem merkin límdi á og lét stimpla og senda með fiugvél til Reykjavíkur. Engu að síður er hér um fyrsta- dagsbréf að ræða. Það er svo ekki fyrr en árið 1934, sem næst verður vart við fyrsta- dagsstimplun, og hún er hin fyrsta. sem Facit getur um. Varþaðí sambandi við flugfri- merki, sem þá komu út. Vafalaust hafa ekki mörg um- slög verið frimerkt og stimpl- uð á þennan hátt, þvi að þau eru mjög sjaldgæf. En nú fóru menn að gefa þessari söfnun gaum, enda hefur hún aukizt mjög á þessum áratugum. Ég hygg, að söfnun fyrsta- dagsbréfa hafi einkum hafizt með afmælisfrímerkjum þeim, sem út komu á 25 ára ríkisstjórnaarafmæli Kristjáns konungs X. 15. maí 1937. Ég man a.m.k. vel, að þá var þó nokkuð um slíka stimplun á pósthúsinu í Reykjavík, bæði á stöku merkin og eins örkina (blokkina). Segja má, að ég hafi sjálfur eftir þetta tekið þátt í þessari söfnun og þess vegna séð, hvernig hún hefur vaxið ár frá ári, enda hefur söfnurum fjölgað veru- lega þau 40 ár, sem liðin eru frá vordögum 1937. Fyrst framan af límdu menn nýju frímerkin á venju- leg óáprentuð umslög, en ýmsir notuðu umslög með áprentuðu nafni sínu, svo sem sjá má á meðfylgjandi mynd. Merkin voru svo stimpluð með staðarstimpli, oftast i Reykjavík. Fróðir menn hafa tjáð mér, að frí- merki með mynd sr. Matthi- asar Jochumssonar, sem út komu á aldarafmæli þjóð- skáldsins 11. nóv. 1935, þekkist einnig á umslögum með Akureyrarstimpíi frá þeim degi. Hér mun Gísli Sigurbjörnsson forstjóri, sem var kunnur frímerkjakaup- maður á þessum árum, hafa staðið að. Var slíkt vel til fundið, þar sem sr. Matthías var lengi þjónandi prestur á Akureyri og auk þess fyrsti heiðursborgari bæjarins. Umslög með þessum stimpli á útgáfudegi eru fyrir bragðið jafnvel enn skemmtilegri en með Reykjavíkurstimpli. Frímerki eftirJÖNAÐAL- STEIN JÓNSSON Ég hygg, að íslenzka póst- stjórnin hafi fyrst farið að nota sérstakan hliðarstimpil þvi til sönnunar, að frímerkin væru stimpluð á útgáfudegi, þegar minningarörkin um Leif Eiriksson var gefin út 9. okt. 1938. Má vel greina þennan hliðarstimpil á mynd þeirri, sem fylgir þessum lin- um. Úr því var þess konar stimpill notaður allt þar til 1 949. Þá var tekinn í notkun stimpill, sem í stóð útgófu- dagur, bæði á íslenzku og ensku, auk staðarnafns og dagsetningar. Gerðist þetta með útkomu Líknarmerkj- anna i júní það ár, en þó ekki alfarið, þvi að hann virðist fremur sjaldgæfur á þeirri út- gáfu. En þegar Alþjóðapóst- sambandsmerkin komu út 9 október, var hann eingöngu notaður, sbr. meðfylgjandi mynd, og æ síðan. Vmsar gerðir þessa stimpils hafa verið notaðar. Hefur Þór Þor- steins skrifað fróðlega grein um þetta efni í Safnarablaðið 1973. Svo sem áður segir, voru fyrstu árin notuð venjuleg umslög, en frá árunum 1 947 og 1 948 hafa ýmsir gefið út sérstök fyrstadagsumslög með teikningum og ýmsu skrauti. Hefur útgáfa þess háttar umslaga farið vaxandi og oft verið úr miklu að velja, en því miður ærið misjöfnu að gæðum. íslenzka póststjórnin hóf f útgáfu sérstakra umslaga ár- ið 1958 með merki sínu. Voru þau af staðlaðri stærð, sem aðrir umslagaútgefend- ur fylgdu upp frá því. Árið 1973 stækkaði póststjórnin svo umslög sin nokkuð, og voru ekki allir safnarar ánægðir með þá breytingu. Var það tæplega að vonum, þar eð staðlaðar möppur höfðu verið útbúnar og seld- ar undir þessi umslög. Árið 1961 hóf Félag frí- merkjasafnara útgáfu um- slaga, og voru þau einkum ætluð félagsmönnum, enda þótt aðrir hafi getað fengið þau keypt í frímerkjaverzlun- um. Þessi umslög voru strax tölusett, og eru þau orðin 92 að tölu. En hvers virði eru svq þessi fyrstadagsbréf eða umslög? Um það hefur margur spurt bæði sjálfan sig og aðra — og svörin e.t.v. ekki einhlit. í næsta þætti skulum við velta þessari spurningu nánar fyrir okkur. 874 m9 Reyiíjavfk !><J5 Hr. Tdn Aðaxet. J<5nseon S 1»í'nargotu X Rvlk TlHit OAV COVEH Fyrsti útgáfudagsstimpillinn frá 1949.

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.