Morgunblaðið - 10.02.1978, Blaðsíða 8

g MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 10. FEBRÚAR 1978
Sverrir Hermannsson:
Morgunblaðið og
röksemdir úr neðra
Blaðamenn verst mennta starfsstéttin
Frumvarp um kjaradóm og kjör þingmanna
veldur „f jaðrafoki” á Alþingi
0 Gylfi: Styrkja þarf traust og trúnað milli þings og
þjóðar.
Q Ellert: Kjaradómur kveði á um kjör þingmanna.
£ Lúðvík: Þingmenn þiggi ekki jafnframt embættis-
laun.
% Eyjólfur: Þingmenn haldi tengslum við þjóðlífið og
starfsþætti þess.
FRUMVARP Gylfa Þ.
Gíslasonar (A) og Ellerts
B. Schram (S), þess efnis,
að kjaradómur skuli
ákveða laun og kjör alþing-
ismanna kom til umræðu í
neðri deild í gær. Harðar
deilur urðu um frumvarp-
ið. Þingmenn töldu sig og
Alþingi sæta óréttmætri al-
manna gagnrýni, m.a.
vegna villandi framsetn-
ingar fjölmiðla á málefn-
Gylfi Þ. Gíslason.
um þeirra. Dagblööin
fengu ómældan skammt
ámælis, m.a. Morgunblað-
ið, og einn þingmaður sagði
blaðmenn verst menntu
starfsstétt þjóðfélagsins.
Þessar umræður verða
lauslega raktar hér á eftir,
þó aðeins verði drepið á
örfá efnisatriði í máli þing-
manna.
Kjaradómur og
kjör þingmanna
Gylfi Þ. Gíslason (A) sagði
rangt, sem fram hefði verið hald-
ið, að þingmenn ákvæðu laun sín
sjálfir. Þeir tækju laun eftir lög-
um, skv. ákveðnum launaflokki
ríkisstarfsmanna. Hitt væri rétt,
að þeir hefðu sjálfir sett þessi lög.
Þingfararkaupsnefnd ákvæði
endurgreiðslur, vegna útlagðs
kostnaðar við þingmannsstarfið,
s.s. dagpeninga, ferðakostnað,
húsnæðiskostnað strjálbýlisþing-
manna o.fl.
GÞG sagði engu að síður rétt,
þrátt fyrir rangar getsakir í garð
þingmanna, að afsala ákvörðunar-
rétti í þessu efni til kjaradóms,
bæði varðandi laun og önnur kjör.
Við ESch endurflytjum nú frum-
varp um þetta efni, lítið breytt.
Þá ákvæði Kjaradómur öll kjör
þingmanna á sama hátt og hann
gerir varðandi hæstaréttardóm-
ara, ráðuneytisstjóra o.fi. Þar
með væri frá þingmönnum tekið
að þurfa að liggja undir getsökum
í þessu efni. GÞG sagði dagblöð,
sem styðja ríkisstjórnina, hafa
deilt á núgildandi fyrirkomulag
launaákvörðunar þingmanna, og
stutt þann veg þau sjónarmið,
sem fram komi í frumvarpi þeirra
ESch.
GÞG sagði það hagsmuni Al-
þingis að ekki væri hægt að bera á
borð þann áróður, að þingmenn
sjálfir ákvörðuðu laun sín og kjör.
Frv. væri iiður í að styrkja traust
og trúnað milli þings og þjóðar.
Þingmenn eiga að
vera vel launaðir
Ellert B. Schram (S) sagði mis-
skiinings gæta, bæði í fjölmiðlum
og almennum umræðum, um
starfskjör þingmanna. Þingmenn
sætu undir óréttmætri gagnrýni,
jafnvel um skattsvik og annan
óheiðarleika. Það væri t.d. út-
Ellert B. Schram.
breiddur misskilningur að þing-
menn fengju aukagreiðslur fyrir
nefndarstörf. Slfku væri ekki til
að dreifa. Frumvarp þetta væri
endurflutt til að taka af allan efa
um, að réttilega væri staðið að
launaákvörðunum vegna þing-
manna í hugum almennings, þó
getsakir í því efni væru hins veg-
ar alrangar.
ESch færði fram þrenns konar
rök fyrir þvi að þingmenn ættu að
hafa góð laun: 1) Ekki væri æski-
legt að þingmenn þyrftu að leita
starfa og launa utan þings, skipta
starfskröftum sínum. 2) Ef laun
væru lág myndu hæfustu ein-
staklingarnir í þjóðfélaginu ekki
sækjast eftir þingstörfum, sem
væri óæskileg niðurstaða. 3)
Þingmenn ættu að hafa þau laun,
að ekki þyrfti að óttast freistingar
um féburð. Dæmi þeks væru að
vísu engin hérlendis — en erlend-
is væri slíkt ekki einsdæmi.
ESch sagði frumvarpið flutt til
að eyða tortryggni og efla traust
Alþingis út á við, m.a. vegna um-
ræðna, sem átt hefðu sér stað f
þjóðfélaginu um þessi efni. Það
er skynsamlegt, bæði okkar vegna
og annarra, að stíga þetta skref.
Þingmenn ákveði
sjálfir að gamalli hefð
Sverrir Hermannsson (S), for-
maður þingfararkaupsnefndar,
andmælti frv. GÞG og ESch. Sagði
hann þingmenn nú taka laun, lög-
um skv., eftir 3. efsta flokki
starfsmanna ríkisins. Þingfarar-
kaupsnefnd hefði í fyrstu bókað
þessi laun skv. BSRB-samningi,
en síðar BHM-kjörum, m.a. í sam-
ræmi við umsögn embættismanns
i launadeild fjármálaráðuneytis.
Þetta hefði að visu leitt til þess að
launahækkun hefði verið hlið-
stæð og hjá þeim, sem mesta
hækkun hefðu fengið í ríkiskerf-
inu.
Sverrir Hermannsson.
SvH. sagði að laun þingmanna
myndu tvimælalaust hækka, ef
hlutlaus dómur úrskurðaði þau.
Hvað myndu rógburðarblöðin þá
segja um niðurstöðuna? Jú, að til
þess hefðu refirnir verið skornir
— og benda á rökstuðning ESch
fyrir góðum þingmannalaunum
til stuðnings máli sínu. Þannig
myndi afstaða „þessa lýðs“ verða.
SvH sagði rangt að beygja af
vegum framkominnar gagnrýni.
Hann boðaði tillögu frá sér, þess
efnis, að Alþingi taki þetta
ákvörðunarvald alfarið í sínar
hendur, bæði varðandi laun og
önnur kjör. Að slíkri tillögu sam-
þykktri gæti ég hugsað mér að
flytja tillögu í þingfararkaups-
nefnd um að lækka laun þing-
manna nokkuð.
SvH vék sérstaklega að skrifum
Dagblaðsins, sem hann kallaði
„snepil" með „þvaglituð skrif“.
Það hefði sagt þingmenn Litla-
hraunsmat, með og ásamt emb-
ættismönnum, sem fjölluðu um
mál þingmanns. Þetta blað hefði
fengið greinargerð þingfarar-
kaupsnefndar (sem sett var fram
vegna umsagnar BHM-manna f
blöðum) í hendur Braga Sigurðs-
syni, fyrrv. sveitarstjóra í Ölafs-
vík, til meðferðar eftir hans sið-
gæðismati.
SvH. vék ennfremur að tveimur
leiðurum í Mbl., sem hann sagði
hafa fjallað um kjör þingmanna.
Mbl. hefði sagt það útúrsnúning,
að þingmenn ákvæðu ekki laun
sín, þar sem þeir hefðu sett lögin,
sem fjölluðu um launin. Fleiri
missagnir hafi verið þar á ferð,
sem minni á röksemdir, er f sinni
bernskubyggð „hefðu verið eign-
aðar hinum gamla í neðsta". T.d.
hefði Mbl. sagt þingmenn ívilna
sjálfum sér í sköttum (talað
um skattfríðindi í Mbl.). Ég á
engin orð til að lýsa áliti minu á
þessum skrifum Mbl., sem sá tor-
tryggni í garð þingmanna á sama
tima og þeir þurfa að fjalla um
vandmeðfarnar efnahagsráðstaf-
anir, sagði SvH.
SvH vék að úrskurði ríkisskatt-
stjóra varðandi kostnað við þing-
mannsstarf, sem tæki af allan
vafa í skattameðferð þingmanns-
launa og kjara.
Lúðvík Jósepsson.
SvH endurtók, að Alþingi ætti
að hverfa til gamallar hefðar og
ákveða sjálft bæði laun sín og
önnur kjör. Að því gerðu gætu
þingmenn, ef svo byði við að
horfa, lækkað laun sín. En gæta
yrði sóma Alþingis fyrst og síðast.
SvH fór að lokum nokkrum um-
sagnarorðum uib íslenzka blaða-
mannastétt, sem hann sagði
skelfilega illa mennta, verst
menntu starfsstéttina og gjörsam-
lega óhæfa að sinna sínu hlut-
verki í þjóðfélaginu. Um væri að
ræða aðför til að kljúfa þingræðið
í herðar niður. Framkomið frum-
varp GÞG og ESch. væri hræðslu-
frumvarp fram komið fyrir
hræðslu sakir, „fyrir þessum lýð“.
Leggja á kjaradóm af —
Þingmenn þiggi ekki
jafnframt embættislaun.
Lúðvík Jósepsson (Abl) sagðist
á móti frv. Leggja ætti kjaradóm
af — ekki setja undir hann nýja
fætur. Veita ætti BSRB og BHM
fullan samningsrétt. Alþingis-
menn eiga heldur ekki að skjóta
sér undan þeirri ábyrgð að ákveða
sjálfir iaun sín og kjör. Taka á sig
gagnrýni, sem fram kunni að
koma. Framkomið frv. leysir ekki
þann vanda, sem Alþingi er í,
vegna rangra getsaka.
LJó tók undir með SvH að laun
þingmanna myndu hækka i með-
ferð kjaradóms. Og breytingin
myndi skrifuð á klókheit þing-
manna. LJó sagði laun þing-
manna góð laun, miðað við al-
menn kjör i landinu. Gera verður
þá kröfu að þingmenn, sem slík
laun taka, sinni alfarið þing-
mannsstörfum sínum. Þeir eiga
ekki að hafa önnur laun eða við-
bótarlaun vegna annarra starfa í
þágu rikisins. Þó væri það svo að
ýmsir þingmenn væru jafnframt
fastir starfsmenn annars staðar i
ríkiskerfinu og hefðu föst laun
þar, þó ekki væru greidd nema að
hluta til. Ekki væri hægt að sinna
þann veg tveimur störfum án þess
að niður kæmi á öðru. Það á að
vera okkar fyrsta verk að afnema
það að þingmenn taki fullt þing-
fararkaup og að auki laun fyrir
önnur störf sem embættismenn
rikisins. Boðaði LJó breytingartil-
lögu frá sér um þetta efni.
LJó sagði þingmenn þiggja laun
að lögum og skattleg meðferð
þeirra væri einnig að lögum. í
sama launaflokki og þingmenn
væru t.d. bæjarfógetar á Akur-
eyri og í Hafnarfirði, flugmála-
stjóri, forstjóri ATVR, forstj. Inn-
kaupast. ríkisins, orkumálastjóri,
skattstjórinn f Reykjavík, þjóð-
leikhússtjóri — svo dæmi væru
nefnd. I næsta launaflokki fyrir
Eyjólfur Konráð Jónsson.
ofan þingmenn væru: tollstjór-
inn, útvarpsstjórinn og vegamála-
stjórinn, — svo önnur dæmi væru
tekin. Enn ofar væru hagstofu-
stjóri, biskupinn, landlæknir, lög-
reglustjórinn í Reykjavík, ráðu-
neytisstjórar, sendiherrar og yfir-
saksóknari o.fl.
Loks fjallaði LJó um kostnað
utanbæjarþingmanna, sem dvelja
þyrftu í Rvik þingtimann, ferða-
kostnað þeirra, dagpeninga og
húsnæðiskostnað. Sama regla
hefði gilt í þessu efni þau 36 ár,
sem hann hefði setið á þingi.
Greiðsla til þingmanna fyrir út-
lagðan kostnað vegna þingstarfa
og meðferð þeirra greiðslna væru
hvorki felumál né skattsvik. Þar
væri farið að lögum og byggt á
hefð og réttsýni.
Samband. þingmanna
við þjóðlífið
og atvinnulífið
Eyjólfur Konráð Jónsson (S)
minnti á breytingartillögu, sem
hann hefði flutt á sínum tíma,
þess efnis, að þingmenn tækju
laun eftir B-1 en ekki B-3, það er
lægri flokki. Sú tillaga hefði feng-
ið 2 atkvæði, sitt og Þórarins Þór-
arinssonar. EKJ sagði það sitt mat
að þingmenn ættu að sinna öðrum
störfum f þjóðfélaginu, 4—5 mán-
uði ársins a.m.k., viðhalda tengsl-
um við þjóðlífið og hina ýmsu
þætti þjóðarbúskaparins. A þingi
ættu ekki að sitja 60 atvinnupóli-
tíkusar, heldur fólk úr hinum
ýmsu starfsstéttum með þekkingu
og starfsreynslu sem víðast að úr
þjóðfélaginu. Af þessum sökum
væri hann andvígur þeim rök-
stuðningi, sem fram hefði komið í
máli ESch. sem og frumvarpinu.
Þingmenn ættu að ákvarða laun
sín sjálfir en gera það sanngjarn-
lega. EKJ kvaðst fagna orðum
SvH og LJó, þess efnis, að til mála
kæmi að lækka laun þingmanna.
Framhald á bls. 19
Vara-
þingmenn
Tveir varaþingmenn
hafa tekið sæti á alþingi:
1) Vilborg Harðardóttir
(Abl.) í veikindaforföll-
um Magnúsar Kjartans-
sonar og Gunnar Sveins-
son (F) í fjarveru Jóns
Skaftasonar.