Morgunblaðið - 04.05.1978, Blaðsíða 1

Fimmtudagurinn
4. maí 1978.
Bls. 33-64
Norskir
framleiðendur sjá sér hag
í vörumerkingum
NÝLEGA tók Annemarie
Lorentzen við embætti norska
sendiherrans hér á landi. Þar til
11. janúar í ár var hún ráðherra
í stjórn Oddvars Nordlis, og fór
þar með neytenda- og stjórnun-
armái. í samtalinu, sem hér fer
á eftir, segir Annemarie Lorent-
zen ma. frá því hvernig neyt-
endamálum er háttað í Noregi,
en stjórnvöld þar hafa á undan-
förnum árum haft margvíslegt
frumkvæði í því skyni að tryggja
hagsmuni neytendat
— I Noregi eru það einkum fjórar
stofnanir, sem fara með neytenda-
mál, — Ombudsmanns-embættið,
markaðsráð, vörumerkingar ráðið og
þá stofnun, sem hefur með höndum
rannsóknir á ýmsum vörutegundum.
— í hverju er starf neytenda—
umboðsmannsins fólgið?
— Hann tekur við kvörtunum
einstaklinga og annarra, sem telja að
tiltekin vara eða þjónusta hafi verið
um of gyllt í auglýsingum, þannig að
söluvarningurinn standist ekki þær
kröfur, sem gera mátti samkvæmt
auglýsingu. í sambandi við slík mál
eru umkvörtunarefnin að sjálfsögðu
afar margvísleg, en í ljós hefur komið
svo ekki verður um villzt að það sem
opinberir aðilar hafa hér að gert
hefur orðið til þess að stórbæta
auglýsingar. Það hefur færst mjög í
vöxt að auglýsingar séu fræðandi,
það er að segja að í þeim komi fram
gagnlegar upplýsingar, sem bæði
geta sparað neytandanum tíma og
hjálpað honum til að gera sér grein
fyrir gildi vörunnar.
í sambandi við vörumerkingar tel
ég að þeim málum sé nú orðið mjög
vel komið í Noregi. Lögð hefur verið
á það áherzla að fá sem flesta
framleiðendur til að merkja vöruna,
þ.e. að láta ýtarlegar upplýsingar um
innihald, meðferð og notkun fylgja.
Reyndin hefur orðið sú að enda þótt
vörumerkingar kosti dálítið fyrir
framleiðandann, og þá auðvitað um
leið neytandann, þá sjá framleið-
endur sér orðið hag í því að gera
þetta, því að merkingarnar vekja
traust, og fólk kaupir langtum frekar
slíkar vörur. Hins vegar hafa norsk
stjórnvöld ekki viljað fara út á þá
braut að skylda framleiðendur til
vörumerkinga með lagasetningu.
Bæði er allra hluta vegna æskilegast
að framleiðendur geri þetta af fúsum
og frjálsum vilja, og svo kemur það
líka til greina að ekki hafa allir
— segir
Annemarie
Lorentzen
nýskipaður
sendiherra
Norðmanna,
sem áður
var
neytenda-
mála-
ráðherra
framleiðendur bolmagn til að standa
í þessu.
Neyzlurannsóknir í Noregi felast
einkum í því að tekin er fyrir og
rannsökuð til hlítar ein ákveðin
vörutegund eða þjónustugrein. Aflað
er ýtarlegra upplýsinga um sem
flestar hliðar á málinu og niðurstöð-
ur síðan birtar. Þessi starfsemi hefur
að sjálfsögðu fræðslugildi fyrir
almenning og er ótvírætt til mikilla
hagsbóta ekki aðeins fyrir neytendur
heldur einnig fyrir framleiðendur.
— Sumum finnst neytendavernd
af hálfu opinberra aðila, hélt Anne-
marie Lorentzen áfram — ganga út
í öfgar, og að ríkið sé með þessari
starfsemi að taka að sér eitthvert
barnfóstruhlutverk. En það er ekki
vafi á því að almenningur er
eindregið fylgjandi þessari skipan
mála, enda er vöruframboð í nútíma-
þjóðfélagi svo gífurlegt og margbrot-
ið að það er útilokað fyrir venjulegt
fólk að afla sér nægilegrar þekkingar
og fylgjast með nýjungum án þess að
sú þekkingaröflun sé skipulölgð með
einhverjum hætti.
Talið barst að hinum nýja vett-
vangi Annemarie Lorentzen, þátt-
töku hennar í stjórnmálum og
hlutdeild kvenna í opinberum störf-
um:
— Eftir að hafa tekið virkan þátt
í stjórnmálum í nærri 30 ár hef ég
vitaskuld ennþá áhuga á þeim. Þegar
ég hóf bein stjórnmálaafskipti var
fremur fátítt að konur væru virkar
á þeim vettvangi, en það hefur sem
betur fer gjörbreytzt. I þingkosning-
unum i haust fjölgaði konum veru-
lega í Stórþinginu, og þær eru nú 37
talsins, en þingmenn eru alls 155.
Auðvitað er þetta ekki hátt hlutfall,
þetta er alltof lítið. En ég aðhyllist
ekki þá skoðun sem oft heyrist, að
konur séu um það bil helmingur
þjóðfélagsþegnanna og þar af leið-
andi eigi helmingur kjörinna fulltrúa
óhjákvæmilega að vera konur. En hið
pólitíska frumkvæði hlýtur að koma
frá konunum sjálfum.
Þá er vert að veita því athygli að
frá því að konur fóru að hafa vaxandi
afskipti af stjórnmálum hafa þær
haft mikil áhrif á ýmsa málaflokka.
Það er eðlilegt að þær sinni þeim
málum sem þær þekkja vel af eigin
raun, og þannig hefur það líka orðið
í framkvæmd. Mjög oft hafa konur
næmari skilning en karlar á ýmsum
málum, til dæmis þeim sem snerta
velferð barna og fjölskyldna. Ef við
eigum að nefna dæmi þar sem áhrif
kvenna hafa bókstaflega ráðið úrslit-
um þá er hægt að benda á dagvistun-
armál. Hefðu konur ekki tekið af
skarið í þeim málum þá efast ég til
dæmis um að við hefðum leikskóla.
Ef karlar hefðu fengið að ráða einir
þá hefðu bílastæði áreiðanlega haft
forganginn.
Annemarie Lorentzen er fyrsta
norska konan, sem skipuð er sendi-
herra hjá erlendu ríki, en kona veitir
fastanefnd Norðmanna hjá Evrópu-
ráðinu í Strasbourg forstöðu og hefur
sendiherratitil. Stundum hefur kom-
ið fram gagnrýni á það að stjórn-
málamenn taki við sendiherraem-
bætti, því að það sé ósanngjarnt
gagnvart embættismönnum, sem
hafi áratuga reynslu á þessu sviði og
séu margir um hituna. Annemarie
Lorentzen kvaðst kannast við slíkar
raddir, en sagði að í Noregi væri í
vaxandi mæli rætt um gagnsemi þess
að stjórnmálamenn gengju í utan-
ríkisþjónustuna og tengdu hana
þannig öðrum sviðum þjóðlífsins. Um
það hvort starfsemi sendiráða í
þeirri mynd, sem tíðkazt hefur væri
að verða úrelt, meðal annars með
tilliti til fullkominnar fjarskipta-
tækni, sagði Annemarie Lorentzen:
— Þrátt fyrir fullkomna tækni tel
ég nauðsynlegt að bein tengsl séu
milli stjórnvalda í ríkjum, sem hafa
ýmiss konar samskipti, og sendiráð
eru áreiðanlega heppilegasta leiðin
til að tryggja slík tengsl. En á síðari
árum hefur starfsemi sendiráða
breytzt verulega — að minnsta kosti
hér á Norðurlöndum. Nú orðið er
þetta ekki nærri eins stíft og
hátíðlegt og áður var.
— Ég er ákaflega ánægð með að
vera komin til íslands, sagði sendi-
herrann. — Ég er frá Hammerfest og
að sumu leyti eru aðstæður á Islandi
líkar því sem er í Norður-Noregi.
Veðráttan er rysjótt hjá okkur eins
og hér og atvinnulífið ræðst að miklu
leyti af návíginu við náttúruöflin.
Enn sem komið er hef ég lítið farið
út fyrir borgarmörkin, en á sunnu-
daginn var fór ég í rútu með
Ferðafélaginu suður á Garðskaga.
Það var mjög skemmtilegt, og það
var ekki sízt ferðafélögunum að
þakka. Mér lízt mjög vel á mig hér
í Reykjavík, þetta er bær, sem hægt
er að láta sér líða vel í. Þið hafið líka
hagað skipulagningunni svo að enda
þótt hér búi hátt í hundrað þúsund
manns er enginn stórborgarbragur á
Reykjavík, og það finnst mér mikill
kostur, sagði Annemarie Lorentzen
að endingu.
- Á.R.