Morgunblaðið - 30.08.1978, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 30. ÁGÚST 1978
11
„Þegar ég kom hingað var
enginn fiskur í sjónum..
Rætt vid Jónínu í Ásbyrgi, sem situr viö aö bregöa á tauma og dreymir fyrir fiskiríi
ÁSBYRGI er stæðilegt steinhús á eyrinni. Þar býr Jónína Guðbjartsdóttir sem sumir
ísfirðingar segja að sé „ríkasta konan í bænum." „Gárungarnir stríða mér á því vegna
þess að ég er hluthafi í Norðurtanganum" segir sú brosmilda gamla kona. „Hversu stór?
Það veit ég ekki nokkurn skapaðan, hrærandi hlut um,“ segir hún og hristir höfuðið
með ýfðu, silfurgráu hárinu og sólbrúnt andlitið er eitt stórt bros. „Ætli ég sé ekki
jafn stór hluthafi og hinir. Annars læt ég syni mína um það.“
Jónína Guðbjartsdóttir er móðir aflakónganna tveggja á ísafirði, Ásgeirs
Guðbjartssonar skipstjóra á Guðbjörgu og Harðar Guðbjartssonar skipstjóra á
Guðbjarti. Hefur hana margoft dreymt fyrir góðum afla þeirra.
Guðbjartur heitinn Ásgeirsson. eiginmaður Jónínu og einn af
stofnendum Norðurtangans.
„Ég sit hér og bregð á tauma
fyrir tvo báta Norðurtangans"
segir hún þegar blaðamann
Morgunblaðsins bar óvænt að
garði. „Nei, nei þú ert ekki að
trufla mig. Ég var að hamast við
að búa til saft, hreinsa ber og þess
háttar...“
Hún hefur ekki fyrr tyllt sér á
koll í eldhúsinu, þar sem saftflösk-
um er snyrtilega raðað á borð, en
hún er staðin upp. „Þú mátt til
með að sjá myndirnar af öllum
ömmubörnunum mínum,“ segir
hún, en inni í stofunni hennar er
safn m.vnda á borðum, skattholi,
hillum og veggjum, sem væri heilt
dagsverk að skoða.
„Æ, nei ég vil ekki láta skrifa
um mig í blöð. Ég hef ekkert að
segja. Hvort ég er berdreymin.
Nei, um það vil ég ekkert tala. Jú,
mig dreymdi þarna um daginn að
einhver gæfi mér stóra byttu af
slátri og þá vissi ég að strákarnir
mundu fiska vel. Slátur er það
bezta sem mig dreymir. Ber eru
ágæt og gott meðlæti með kaffinu.
Matur er alltaf fyrir fiskiríi."
„Flott má mig
aldrei dreyma“
„Mig fór að dreyma eftir að
strákarnir urðu skipstjórar. Mig
dreymdi þó einu sinni daginn fyrir
kosningar um hvernig úrslitin
vrðu. Það var þegar ég var skorin
upp 1952 fyrir innvortis vatns-
meinsemd.
Kjartan læknir var í framboði á
móti Hannibal frænda. Dreymir
mig nú nóttina fyrir kosningar að
ég gangi eftir ægilega ljótum
gangi. Hægra megin á ganginum
var rauður, glæsilegur plussstóll
og sagði rödd við mig að þarna
ætti Kjartan læknir heima. Flott
má mig aldrei dreyma og vissi ég
þar með að Kjartan mundi tapa.
Hannibal er ágætur greyið og
stórfrændi minn en ég fylgi
honum ekki að málum. Þá sé ég
dáið fólk í svefni eins og manninn
minn heitinn, Guðbjart Ásgeirs-
son.
Ég átti yndislegan mann. Við
byrjuðum með lítil efni og þá var
fiskiríið lítið. Það var enginn
fiskur til í sjónum, þegar við
komum til ísafjarðar árið 1930.
Hann hafði verið með smábát í
Hnífsdal, þar sem hann var
fæddur.
Sjálf er ég ættuð úr Jökulfjörð-
unum. Fæddist á Kollsá 1902 en
ólst upp á næsta bæ, Höfðaströnd,
Foreldrar mínir voru Ragnheiður
Jónsdóttir ljósmóðir og Guðbjart-
ur Kristjánsson bóndi. Ég á aðeins
einn bróður, Einar sem er skrif-
stofumaður á Keflavíkurflugvelli.“
„Vissi bara að hann
var yndislegur maður
að allra sögn“
„Nei, þú mátt ekki skrifa
hvernig ég kynntist manninum
mínum. Ég hafði nú hugsað mér að
giftast ekki neitt. Ég hitti hann á
ísafirði 1924. Á balli? Nei, Guð
hjálpi þér barn. Ég fór aldrei á
böll. Ég hugsaði aldrei neitt um
karlmenn. Var ekkert að velta því
fyrir mér hvort ég væri ástfangin
eða slíkt. Vissi bara að Guðbjartur
var yndislegur maður að allra
manna sögn. Við giftum okkur árið
1925...
Skilaöu nú heilsu til hans Fúsa
míns“ sagði hún, áköf í að breyta
um umræðuefni og vitandi að ég
kannaðist við umræddan frænda
hennar Sigfús að nafni. „Hann átti
fallega móður hann Fúsi“ segir
hún og nær í mynd af umræddri
konu á skattholinu í stofunni.
„Hún var bæði gáfuð og falleg.
Hann er iíka gáfaður maður, hann
Fúsi.
Jónína Guðbjartsdóttir í Ásbyrgi
situr í eldhúsinu við að bregða á
tauma.
Sko, nú er hún að skrifa
heilmikið. Ég er dauðhrædd!
Hættu þessu nú og líttu á
brúðkaupsmyndirnar af
börnunum...“ Blaðamaður gerir
það.
„Tvítug fór ég til Reykjavíkur í
vist og fékk átján krónur á mánuði
fyrir algengustu húsverkin. Ég
kunni ekki við mig í Reykjavík og
sneri aftur til Jökulfjarðar að níu
mánuðum liðnum. Þar sýslaði ég
við búskapinn en sótti saumanám-
skeið hjá Þorsteini Guðmundssyni
klæðskera á Isafirði í þrjá mánuði
á veturna. Fór með bátnum yfir
Djúpið...
Jæja,“ segir hún svo, leið á
umræðuefninu. „Okkur var send
lögga hérna. Vorum ekkert mjög
ánægð með hann. Vonandi að hann
komi ekki aftur til Isafjarðar.
Hann var kallaður suður til að
vera við réttarhöld. Einhverjir
voru að vesenast í bíl. Einhverjar
stelpur voru að selja hass eða
einhvern skrattann...
Já, mikið er nú fiskiríið hér á
Isafirði“ segir hún eftir að hafa
stússazt dálítið í eldhúsinu og
borið sextán smákökutegundir á
borð, svona á að gizka.
„Vertu nú ekki
að gera grín að kerlingu“
„Það rættist úr fiskleysinu rúmu
ári eftir að við Guðbjartur flutt-
umst hingað. Hann stofnaði síðan
Norðurtangann 1942 ásamt fleir-
um. Það fór fyrst aö ganga
verulega vel eftir að togarinn kom.
Nú hala þeir inn tvö hundruð tonn
á viku. Það eru engir smámunir.
Hér er óskaplega mikil vinna.
Unglingspiltur mér kunnugur
vann fvrir 170 þúsund krónum
eina vikuría. Það var ekki svona
mikil atvinna hér áður fyrr.
Mikil skelfing er ég óánægð með
þessi vikubönn á fiskveiðar. Bless-
uð hafðu það eftir mér að það sé
nægur fiskur í sjónum. Þú getur
nú rétt ímyndað þér, fimmtíu tonn
í einu hali af góðum þorski. Það
verður að segja honum Matta
Bjarna þetta...
Vertu nú ekki að gera grín að
kellingunni," segir hún þegar
undirritaðri verður á að brosa.
„Atvinnuleysið var það mikið í
eina tíð að þegar skip komu, biðu
menn í biðröð til að reyna að fá
vinnu við uppskipun.
Þeir kunna að stjórna frystihús-
unum hér. Það er nú meiri
velmegunin hjá Isfirðingum núna.
Þeir eru alltaf að fara til útlanda.
Fólkið vinnur sér inn svo svaka-
lega mikinn pening. Það virðist
lítil atvinna í Reykjavík. Fólkið
streymir þaðan í hópum hingað til
að fara í frystihúsin.
Nei, mig langar ekkert til
útlanda. Nenni ekki að ferðast. Er
að vísu nýkomin frá Hólmavík. Ég
hef einu sinni flogið til Reykjavík-
„Vinna við saltfiskverkun hef-
ur verið óvenjumikil að undan-
förnu. en s.l. þrjár vikur hefur
hér verið unnið ba-ði dag og nótt"
sagði Geir Guðmundsson verk-
stjóri hjá Saltfiskverkun Einars
Guðfinnssonar h.f. á Bolungarvík
þegar blm. hitti hann fyrir í
vikunni.
„Verkun á saltfiski mætir
frekar afgangi og fer þá eftir því
ur en kom til baka með rútunni.
Kann betur við það.
Hvort ég horfi á sjónvarp? Nei,
biddu fyrir þér, sjónvarpið er
auvirðilegt. Tíma mínum ver ég í
að bregða á tauma og prjóna hosur
og vettlinga á synina og ömmu-
börnin mín.
Klukkan sjö á morgnanna byrja
ég iðulega aö bregða á tauma og
tek mér hlé eftir að ég er búin með
svona sjö hundruð stykki. Já, já ég
fæ borgað fyrir það. Færi nú ekki
að gera þetta fyrir ekki neitt.
Þetta safnast þegar saman kemur.
hve afli bátanna er mikill á
hverjum tíma.”
I saltfiskverkuninni var vinna í
fullum gangi þegar við komum þar
við og strákarnir (þar voru engar
stelpur) hlógu glaðhlakkalega að
okkur, jafnvei hæðnislega, er við
óðum yfir gólfin á götuskóm.
Hávaðinn var mikill inni í húsinu
og handtökin hröð við vélarnar,
fiskstaflar voru meöfram veggjun-
um en það getur tekið á þriðja
Kvenréttindakona — hvort ég sé
kvenréttindakona...? ha ha! Ég er
ekki í neinu félagi. Hugsa ekki um
slíkt dótarí. Er konan ekki jafn-
rétthá og maðurinn?
Ég er sjálfstæðismanneskja. Ef
ég væri það ekki mundi ég kjósa
Karvel Pálmason. Hann er ágæt-
ur. Finnst þér hann ekki tala vel?
Svo syngur hann ágætlega, hann
Karvel. Leiðinlegt að hann skyldi
falla.
Já, það gengur nú svona til. ..“
- II.Þ.
mánuð að fullvinna saltfisk, jafn-
vel lengur. Einn strákurinn sagði
alvarlegur „að eins og við gætum
séð, þá væri mikið veitt af saltfiski
þessa dagana“!!
„Miðað við aðra, þá held ég að
okkar framleiðsla sé góð, hreint
ekki síðri en annars staðar. Núna
nýlega fengum við bréf frá Ítalíu
um síðasta farm frá okkur, sem
þangað kom, þar sem þess var
getið að ekkert hefði verið að
sendingunni, en það eru góð
meðmæli,“ sagði Geir um fiskinn.
Ég spurðist þá fyrir um
harðfiskframleiðslu, en Vest-
fjarðaharðfiskur er mesta lostæti.
„Framleiðsla á harðfiski er venju-
lega hafin hér í nóvembermánuði
og stendur fram í febrúar, en
ástæðan fyrir því, úr því að
þúdspyrð að því, að henni er hætt
svo snemma og ekki haldið áfram
yfir sumarið, er. sú að flugan og
maðkurinn skemma fiskinn
annars þegar líður á vorið.“ Þegar
ég kvaddi Geir benti hann mér
vinsamlega á það, að Bolungarvík
væri meira en saltfiskur og
sjávarútvegur, þó að blm. fyrir
sunnan sæju lítið annað. Án efa
voru þetta orð í tíma töluð.
„Bolungarvík er
meira en saltfiskur
og sjávarútvegur"
Stutt spjall við Geir Guðmundsson, verkstjóra