Morgunblaðið - 29.09.1978, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FOSTUDAGUR 29. SEPTEMBER 1978
Hœtti
kaupmennsku og
gerðist bóndi
í Efra-Skálateigi í Norð-
f jarðarsveit, býr nú Aðal-
steinn Halldórsson, ásamt
konu sinni Auði Bjarna-
dóttur og syni þeirra
Bjarna. Það er stutt síðan
Aðalsteinn gerðist bóndi,
áður var hann búinn að
vera framkvæmdastjóri,
verzlunarmaður og kaup-
maður í Neskaupstað í
f jölda ára og um tíma var
Aðalsteinn með umfangs-
mikla umboðssölu en alla
tíð var hann með nokkra
kartöflu- og grænmetis-
rækt meðan hann bjó „út í
bæ.“
„Ástæðan fyrir því að ég ákvað að
hætta kaupmennskunni og gerast
bóndi, er einfaldlega að ég haf
gengið með bóndann í maganum
frá því að ég var strákur, og til að
vera í einhverri snertingu við
bóndastarfið, var ég með kartöflu-
rækt samhliða kaupmannsstarf-
inu. Hins vegar hefði ég aldrei
— Hvernig kanntu við skiptin?
„Ég hef kunnað ágætiega við
mig í sveitinni og sé hreint ekki
eftir að breyta til, og það er víst
aðalatriðið. Það var sumpart mikil
vinna, sem fylgdi kaupmennsk-
unni, en hér er vinnutíminn
vissulega lengri, en það er líka
miklu meiri tilbreyting í starfi
bóndans en kaupmannsins."
Jörðin Efri-Skálateigur er að-
eins um 20 hektarar að stærð,
þannig að túnin geta aldrei gefið
mjög mikið af sér. Aðalsteinn
hefur því tekið á leigu hluta
túnanna við eyðijörðina Hóla
innst í Norðfjarðarsveit. „Annars
höfum við ræktað mikið land, frá
því að við komum í Skálateig, en
enn er mikið verk að vinna. I raun
eru tún hér mjög góð og spretta
var með afbrigðum góð í sumar og
það sama má segja um heyin,“
segir hann.
„Um framtíðarbúskap hér í
sveitinni er það að segja að ekki
þýðir að hugsa um annað en
kúabúskap, óskhyggja getur ekki
ráðið þar, en sveitin getur ekki
borið stór fjárbú, þar sem jarðir
eru almennt litlar og þéttsetnar.
Þá höfum við 1800 manna
Aðalsteinn og Auður ásamt Bjarna.
rifið mig upp á fullorðinsaldri og
gerzt bóndi, nema því aðeins að
Bjarni er fyrir stuttu nýútskrifað-
ur búfræðingur frá Hvanneyri og
rekum við búið saman,“ segir
Aðalsteinn þegar við ræddum við
hann heima í Skálateigi, en
Aðalsteinn og Auður hafa byggt
þar nýtt íbúðarhús, þar sem húsið,
sem var fyrir, er komið til ára
sinna og orðið lélegt.
„Við tókum við jörðinni vorið
1975 og fylgdi bústofninn eins og
hann var þá, en hér var og er
blandað bú. Við höfum aðeins
aukið við kúastofninn, en hins
vegar skammta útihúsin enn
stækkun stofnins og nýtum við
hvert horn í fjósinu. Þá ér ég með
nokkra kartöflurækt og uppskeran
í haust verður u.þ.b. 30 tunnur,
sem er mjög gott, miðað við það
magn sem ég setti niður. Einnig
erum við með lítið gróðurhús, þar
sem við höfum ræktað rófur og
kál, en það er nú meira til
gamans."
Rœtt við
Aðalstein
Halldórsson
bónda á Efra-
Skálateigi í
Norðfjarðarsveit
byggðarlag hér út með firðinum og
ég held að það sé einstakt, að ekki
þurfi að flytja neina afurð lengra
en 6—7 km til þess að koma henni
á markað."
— Fóruð þið út í að byggja nýtt
íbúðarhús strax og þið fluttuð
hingað?
„Það var strax árið eftir sem við
byrjuðum á nýja íbúðarhúsinu. Á
meðan það var í byggingu, bjugg-
um við í gamla húsinu, en elzti
hluti þess er frá árinu 1914. Nú
notum við það sem geymslur."
Löngum var það svo, að oft
þurfti að flytja mjólk ofan af
Héraði eða frá Ákureyri til
Neskaupstaðar, og kom það t.d.
nokkuð oft fyrir á síldarárunum.
Mjólkurframleiðsla í sveitinni
hefur aukist það mikið á síðustu
árum, að aldrei þarf að flytja
mjólk frá öðrum stöðum til
Neskaupstaðar og yfirleitt er
mjólkurstöðin aflögufær með
mjólk, sem er þá nýtt í mjólkur-
afurðir.
„Nú orðið er það undantekning,
ef ekki er hægt að komast á jeppa
allan veturinn úti bæ, þrátt fyrir
snjóa. Það er ýtt eftir þörfum
vegna mjólkurflutninganna og
síðan við fluttumst hingað í
sveitina, hefur aldrei orðið ófært
nema þá í smátíma.
Enda er staðreyndin sú, að óvíða
á landinu fær fólk í kaupstað nýrri
mjólk, enda er mjólkin flutt héðan
daglega í mjólkurstöðina og stund-
um tvisvar á dag yfir veturinn,"
sagði Aðalstéiiin að lokum.
Þau hafa ekki rafmagn. þau
búa f lélegum húsakynnum. húsið
er aðeins hitað upp með einni
kokseldavél. hústofninn er enn
aðeins 5 mjólkandi kýr og nokkr-
ir kálfar. útihúsin eru léleg.
túnin eru ekki enn komin í góða
rækt nema að hluta og enn vantar
nokkuð á að þau séu öll girt.
tækjakostur búsins er enn sem
komið er aðeins ein dráttarvél.
Hætt er við að íslendingar myndu
ekki taka það í mál að búa við
svona aðstæður. en Hollendingur-
inn Chris Beekman og hin danska
kona hans Helle geisla af gleði.
þegar ég hitti þau og eru hin
ánægðustu með lífið og tilveruna.
Þau hafa nú húið í tæp tvö ár á
jörðinni Brekkuborg. í Breiðdal.
en jörðin var búin að vera í eyði í
mörg ár þegar þau tóku við
henni. Þann tíma. sem þau hafa
dvalið f Breiðdal. hafa þau
eignast eina dóttur. sem nú er níu
mánaða og hefur hlotið nafnið
Anna.
Þegar ég hafði komið mér fyrir í
litla eldhúsinu að Brekkuborg spurði
Chris og Helle Beeckman
ásamt Onnu dóttur sinni
fyrir framan bæjarhúsin. -
Jóhannes bóndi þar ráðlagði okkur
að auglýsa ekki eftir jörð fyrr en um
haustið og það gerðum við. Við
fengum nokkur tilboð gegnum
Morgunblaðið og Tímann og tókum
við tilboði frá hreppnum hér, en það
leizt okkur hvað bezt á og töldum
okkur ekki ráða við meira í bili7“
— Hvernig leizt ykkur svo á
jörðina, þegar þið komuð hingað?
„Satt bezt að segja," segir Helle,
„þá áttum við ekki von á miklu og ég
neita því ekki að það hefur oft verið
þröngt í búi hjá okkur, en við
kvörtum ekki. Þegar við komum
hingað unnum við um tíma í
sláturhúsinu hér. Fólk í sveitinni
ráðlagði okkur að kaupa nokkrar kýr
og hey fyrir veturinn. Endaði það
með því að við keyptum 4 kýr og 6
kálfa að sunnan, en þar höfðu verið
miklir þurrkar um sumarið. Hey
fengum við hér fyrir austan. Það

. v $■:, j,i óUv .
,, jL ■
■ /' ' • 4
»
Tökum ekki raf-
magn fyrr en við
eigum fyrir því

ég Chris hver hefði verið ástæðan
fyrir því að þau hjón hefðu flutzt til
Islands í því skyni að gerast bændur.
„Það er nokkuð löng saga á bak við
þetta allt saman. Ég átti heima í
NV-hluta Hollands, þar sem faðir
minn er bóndi. Þegar ég var 17 ára
fór ég að vinna í Englandi og í fríi
skrapp ég til íslands. Ég varð strax
yfir mig hrifinn af landinu og fór að
athuga með vinnu, og þá helzt við
sveitastörf, en til þeirra þekkti ég
bezt. Fór svo að ég var ráðinn að
Syðra-Langholti í Hreppum. Þar
dvaldi ég í góðu yfirlæti í 1 ár,
skrapp þá til S-Afríku, en þangað
hafði ég verið ráðinn á sveitabæ.
Ekki kunni ég beint vel við mig þar,
og fór því á ný til Englands, en eftir
nokkra dvöl þar fór ég til Danmerk-
ur og fékk mér vinnu þar. Þar hitti
ég Helle. Ég hafði mikinn áhuga á að
gerast bóndi og Helle hafði ekkert á
móti því, þar sem hana sem kaup-
staðarbarn langaði að kynnast
sveitasælunni.
Jarðir í Danmörku og í Hollandi
eru svo dýrar að þar hefðum við
aldrei getað fest kaup á jörð. Ég fór
þá að taia um ísland við Helle, og
henni fannst það upplagt, enda hafði
mér alla tíð liðið mjög vel hér.“
— Og hvenær komuð þið til
Islands?
„Við komum hingað í júní 1976 og
fórum þá að Syðra-Langholti.
sem hefur háð okkur mest, er hvað
útihúsin hér eru léleg enn og erfitt
að vera með kýr í þeim yfir
vetrartímann."
— Hvernig gekk búskapurinn
fyrsta veturinn?
„Það var snjólétt hér og við
fluttum mjólkina 5 km leið út að
veginum. Enn sem komið er erum við
aðeins með kýr og túnin hér eru
aðeins 5 hektarar, og þau gefa ekki
enn nóg af sér handa kúnum, en við
erum byrjuð að rækta upp. Þá erum
við að reyna að girða landið, en
girðingin, sem var hér fyrir, var öll
ónýt.“
Þá sagði Helle, að hún hefði aldrei
komið til íslands fyrr en hún kom
hingað sumarið 1976. „Ég kann alveg
sérstaklega vel við mig hér í
Breiðdal, en hingað kom ég svo til
beint úr stórborg — ég átti heima í
útjaðri Kaupmannahafnar. Mig
hafði alla tíð langað til að gerast
bóndakona. Chris hafði verið bóndi
frá upphafi, þannig að þetta fór vel
saman,“ segir Helle, en hún er 26 ára
og Chris 30 ára gamall.
— Nú eruð þið í köldum og
lélegum húsakynnum. Finnst ykkur
ekki kalt hér yfir vetrartímann?
„Ekki svo mjög," segir Chris, „það
er sízt kaldara á Islandi en í Evrópu
yfir veturinn, aðeins sumrin finnst
mér kaldari, en ísland bætir allt upp
með hversu fallegt það er. Hefurðu
Bústofninn
aðeins 5 kýr
lánin of dýr
á íslandi
séð hvað það er fallegt hérna í
Breiðdalnum?" segir hann og bendir
á fjallahringinn í norðri. „Þetta er
hvergi til annars staðar."
„Annars er það svo, að okkur
finnst íslendingar finna miklu meira
fyrir kuldanum en við gerum."
— Hafið þið hugsað ykkur að búa
hér áfram?
„Já,“ segja þau einum rómi. „Hér
ætlum við að setjast að og við erum
þegar búin að binda okkur. Við
fengum lán til að kaupa kýrnar og
dráttarvélina, en meira lán tökum
við ekki í bili. Lán eru svo dýr á
Íslandi. Það er betra að vera með
lítið bú og fátæklegt, en stórt bú og
allt i skuldum. Við neitum því hins
vegar ekki að þessi tvö ár, sem við
höfum verið hér, hafa verið okkur
erfið, en við höldum að þetta lagist
næsta ár. Chris er nú að ljúka við að
einangra fjósið og getum við þá verið