Morgunblaðið - 19.11.1978, Qupperneq 18

18
MORGUNBLAÐIÐ. SUNNUDAGUR 19. NÓVEMBER 1978
Róbert T. Arnason:
Noregur og Island:
öryggismál og efnahagslegir hagsmunir
í fyrri grein minni fjallaði ég
um öryggismál Norðmanna og á
hvern hátt þau snerta Island. I
þessari seinni grein verður farið
nokkrum orðum um efnahags-
lega hagsmuni Norðmanna hvað
snertir fisk og fisksölu og
olíuvinnslu á hafsbotni og á
hvern hátt þessir þættir norskra
hagsmuna snerta Island og þá
er miðað við ástand mála í $ag.
Gengið er út frá þeirri
forsendu að sérhvert ríki kapp-
kosti, næst á eftir því að vernda
sjálfstæði sitt og öryggi, að
vernda efnahagslega hagsmuni
sína.
Hér er ekki ætlunin að gera
allsherjarúttekt á efnahagsleg-
um hagsmunum Norðmanna,
heldur er ætlunin að líta á
þrennt: I) fiskveiðar, II) olíuleit
og olíuvinnslu og III) sölu fisks
og fiskafurða.
Það verður ekki annað sagt en
að Norðmenn hafi færst mikið í
fang með því að færa efnahags-
og fiskveiðilögsögu sína út í 200
mílur. Noregur er langt og mjótt
land, um 2650 km. Efnahags- og
fiskveiðilögsagan er 900.000 km2.
Seinni talan sýnir að ekki hafa
Norðmenn bætt við yfirráða-
svæði sitt neinum smáskika, þar
sem Noregur er um 386.000 km2
að stærð. Lögsagan er því
rúmlega tvöfalt stærri. Á þessu
feikistóra hafsvæði þurfa Norð-
menn síðan að halda uppi
löggæslu og eftirlits- og öryggis-
þjónustu.
Eitt af verkefnum norska
flotans er að leysa af hendi þessi
störf, en í þessum flota eru 97
skip af margvíslegum gerðum og
eru þeim ætluð ólík verkefni.
Aðeins brot af þessum flota
hentar því til að leysa af hendi
framangreind verkefni. Norska
strandgæslan hefur um þessar
mundir 13 skip. Auk þess að
gæta lögsögu Noregs þurfa þessi
skip að gæta landhelgi Sval-
barða.
John Otto Johansen ritstjóri
Dagblaðsins i Osló benti því
réttilega á það á ráðstefnu í
Tromso fyrir nokkru, að Norð-
menn hefðu sýnt meira kapp en
forsjá í útfærslu lögsögunnar.
Johansen sagði að eins og
ástandið væri í dag, hefðu
Norðmenn ekki bolmagn til að
gæta í hvívetna hagsmuna sinna
á þessu feikistóra hafsvæði, sem
þeir nú gera tilkall til.
Þessar athugasemdir ritstjór-
ans eru réttar, en eins og hann
sagði sjálfur eiga Norðmenn í
vanda með að skilja þetta, þar
sem útfærsla þeirra var svo til
árekstralaus og því hefur ekki
enn reynt á getu Norðmanna til
2. grein
að halda uppi löggæslu og
eftirliti í lögsögunni.
í framhaldi af þessu sagði
Johansen, að Norðmenn ætluðu
nú enn að stækka við sig og færa
út í 200 mílur kringum Jan
Mayen. Við þá útfærslu yrði
lögsagan orðin yfir 1 milljón
km2 að stærð.
sem þú tókst
Sendið kort
sem munað verður eftir:
Fjölskyldumynd, eða
skemmtilega augnabliksmynd,
sem þið hafið sjálf tekió.
Pantið iólakortin
a f 1 Ath.: Minnsta pöntun er 10 stk.
timanlega
o
eftir sömu mynd.
Verð á korti m/umslagi:
Kr. 120
■ Umboðsmenn um alit land -
HANS PETERSEN HF
BANKASTRÆTI
S:20313
GLÆSIBÆ
S: 82590
AUSTURVER
S:36161
Það var drepið á það hér áðan,
að útfærsla Norðmanna hefði
verið svo til átakalaus. Hags-
munir Norðmanna og Sovét-
manna á Barentshafi stangast
þó á. Vandamálið er hvar norska
lögsagan endar og sú sovéska
hefst. I bili hafa deiluaðilarnir
komið sér saman um „grátt
svæði“, sem þeir eru sammála
um að vera ósammála um. Þetta
ástand mun vara enn um sinn.
(Sjá kort).
En víkjum nú að fyrirhugaðri
útfærslu Norðmanna við Jan
Mayen. Þarna rekast á hags-
munir Islendinga og Norð-
manna. Umræður um þessi mál
hafa verið miklar hér, bæði í
blöðum og útvarpi og er því
óþarft hér, að fara út í almenn
þekkingaratriði þessa máls.
Lítum á tvo þætti þessa máls,
sem snerta íslenska hagsmuni
beint; fiskveiðar og olíuvinnslu.
Islendingar stunda um þessar
mundir miklar veiðar við Jan
Mayen og eru horfur á að svo
verði í náinni framtíð. Meðan sá
nytjafiskur, sem íslendingar
veiða, gengur upp að þessari
eyju verða íslenskir sjómenn að
elta hann þangað. Ef Norðmenn
færa út í 200 mílur kringum Jan
Mayen er e.t.v. bundinn endi á
allar slíkar veiðar. Hér er ekki
aðeins um aflamissi að ræða,
heldur kemur hér við sögu
spurningin um aflakvóta og
fiskvernd. Það sem Norðmenn
myndu veiða af loðnu við Jan
Mayen yrði að draga frá leyfi-
legum hámarksafla íslenskra
sjómanna, þegar loðnan gengi
aftur upp að Islandsströndum.
Semji Islendingar hins vegar við
Norðmenn um veiðar innan
þessara 200 mílna lögsögu við
Jan Mayen, verða þeir að láta
eitthvað á móti, t.d. veiði-
heimildir handa Norðmönnum í
íslenskri landhelgi. Það er hæp-
ið, eins og málum er háttað í
dag, að um slíkt semjist.
Hafa verður fiskvernd í huga,
ef til útfærslu kemur og þá ekki
aðeins með hámarksveiði í huga.
Hugsanlegt er að olíu sé að
finna á hafsbotninum í kringum
Jan Mayen. Sýni olíuleit að
þarna séu olíulindir, sem borgar
sig að vinna, gefur augaleið að
Norðmenn munu hefja vinnslu
svo fljótt sem auðið er.
Olíuborun og tæknin í kring-
um hana gera þetta kleyft i dag,
jafnvel á svo norðlægum slóð-
um, sem Jan Mayen. Þessari
vinnslu fylgir samt mikil
áhætta. Hugsum okkur rétt sem
snöggvast að í aftakaveðri
eyðileggist tveir eða þrír bor-
pallar og tugir þúsunda lesta af
olíu renni í sjóinn og ekki sé
hægt að stöðva lekan í nokkra
daga vegna veðurs. Afleiðingar
slíkrar mengunar fyrir fiskveið-
ar á þessum slóðum eru ófyrir-
sjáanlegar. Lífríki sjávarins
væri spillt um árabil og ef til
vill um alla framtíð en þarna
eru uppeldisstöðvar og heim-
kynni fjölmargra sjávardýra.
Olían myndi breiðast um mörg-
Þettilistar
Perfekt þéttilistinn dugar þegar annaö bregst.
Akarn h.f.
Sími 51103.
Þakkir
Innilegustu þakkir vil ég færa þeim sem geröu
mér 85 ára afmælisdaginn 2. nóvember
ógleymanlegan.
Sérstaklega börnum, tengdabörnum, barnabörn-
um og vinum öllum.
Guö blessi ykkur alla tíö.
Ólöf Fertramsdóttir.
Hraðhreinsun Kópa-
vogs auglýsir
Muniö aö koma meö gluggatjöldin og púöaverin
tímanlega fyrir hátíöar.
Opiö á laugardögum
Hraóhreinsun Kópavogs,
Borgarholtsbraut 71, aími 43290.
Árshátíð
Árshátíö Hestamannafélagsins Gusts veröur
haldin í Félagsheimili Kópavogs þann 25. nóv. ’78
og hefst meö Hanastéli kl. 20.00.
Verölaunaafhending — Skemmtiatriöi — Miö-
næturmatur og dans.
Miöapantanir i símum 41206 og 41026 fyrir 24.
nov.
Skemmtinefndin.