Morgunblaðið - 26.11.1978, Blaðsíða 6

38
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 26. NÓVEMBER 1978
Daudi á Nílarfljóti
fjallar um hóp af
fólki, í lokuðu um-
hverfi á báti á leió
upp eda nidur eft-
ir Nílarfljóti.
David Niven
Maggie Smith
Ustinov og Hussey
Betty Davis
Olivia Hussey
Hercule Poirot (Peter Ustinov)
Ustinov oa Agatha
Christie („Dauði
á Nílarfljóti“
Nýlesa rr húið að kvikmynda
sakamálasöKU eftir Asöthu
Christie. þar sem Peter Ustinov
er leynilÖKreKlumaðurinn
snjalli. Ilercule Poirot. og með
honum í myndinni hópur af
ófreskjum í stórkostlesa vcl
Kerðum Kervum. I>essi saka-
málasaga er ..Dauði á Nílar-
fljóti”.
Aðeins er til tvcnns konar
tónlist. sem kunnuKt er. tíóð og
sla-m. Á sama hátt eru aðeins
til tvenns konar kvikmyndir.
myndir fyrir fáa annars ve«ar
og myndir fyrir marga hins
vegar. „Dauði á Nílarfljóti"
fellur óumdeilanlega í síðari
flokkinn.
Slíkar myndir eru þó ekki
fjerðar eftir forskrift, eins og
stundum er haldið fram. Þær
fylgja þeirri reglu, númer eitt,
tvö og þrjú, að segja sögu.
„Dauði á Nílarfljóti" hefur það
fram yfir þessháttar myndir, að
þar er sögð saga sem allir, eða
a.m.k. næstum allir, þekkja.
Myndin verður því að sækja blóð
sitt og merg í hið rétta and-
rúmsloft, engu síður ep í sögu-
þráðinn í skáldsögu Agöthu
Christie, sem út kom 1935, var
þýdd á 16 tungumál og seldist í 4
milljón eintökum. Eða eins og
Cocteau sagði: Áhorfendur vilja
heldur þekkja aftur en þekkja.
Frá f.vrstu mynd eru menn því
á þekktum stöðum. Nánar til
tekið í hernumdu landi. Brezka
heimsveldið ríkir á hinu mikla
fljóti. Hinir innfæddu eru
óhreinir, þjónustufólkið gírugt,
Ameríkumennirnir óheiðarlegir,
Frakkarnir — sem ekki eru
greindir frá Belgíumönnum —
grófir og hinir rómantísku
Bretar — svona til bragðbætis
— meðteknir af gindrykkju.
Þessi litli hópur fólks er afgirt-
ur á litlum bletti, um borð í
snekkju á siglingu upp eða niður
eftir Nílarfljóti — ómögulegt að
vita hvort er — undir fránum
augum Hercule Poirots (Peter
Ustinov), sem kynnir glæpinn
meðan hann bíður eftir að setja
í gang „litlu gráu heilasellurn-
ar“, sem hann er svo stoltur af
og sem jafnan koma upp með
nafn hins seka.
Það minnir á eina regluna enn
við kvikmyndun af þessu tagi:
þar er enginn jafn lítilvægur og
kvikmyndastjórinn, sem hér er
John Guillermin. Þar sem ekki
er hér um það að ræða að skapa,
þá er hlutverk hans að láta
aðalhlutverkið eftir fatahönnuði
sínum (Anthony Powell) og
förðunarmanninum (Freddie
Wiliamson). Því það eru þeir, og
þeir einir, sem áhorfendur eiga
að þakka ánægjuna af að sjá
Betty Davies sem stelsjúka
gamla konu, Jane Birkin sem
óhrjálega þjónustustúlku,
Angelu Lansbury sem kynóða
konu, Maggie Smith — sem
kemur e.t.v. mest á óvart — sem
skapstirða kennslukonu. „Dauði
á Nílarfljóti" er þannig mjög
góður samsetningur.
Að öðru leyti hefur John
Guillermin fylgt fyrirsögn
Agöthu Christie út í ystu æsar
og á hrós skilið fyrir það.
Sakamálahöfundurinn vissi vel
hvað hún var að skriía. Sem
eiginkona fornleifafræðingsins
Mallowans var hún alltaf að
ferðast til Miðausturlanda á
nýlendutímanum, sem kvik-
myndin endurvekur í öllum
sínum lúxus og öllu sínu óraun-
sæi. Hvað sakamálaþáttinn
snertir, þá vefur hún hann í
„Dauði á Nílarfljóti" með alveg
frábærum glæsibrag. Fyrir utan
það að hver sem er hefði getað
framið morðið, eins og í „Morðið
í Austurlandahraðlestinni", þá
vekja hinir seku slíka samúð ...
En til hvers að vera að koma
upp um nöfn þeirra. Hercule
Poirot ýtir þeim hiklaust og án
minnsta samviskubits út í
sjálfsmorð. Agatha Christie var
jafn ómannleg og hún var gáfuð.
Það er lykillinn að því aðdrátt-
arafii sem hún hafði á heims-
byggðina.
Ekkert hræddur
við að gera
vitleysur
Breski leikarinn Peter
Ustinov, sem Islendingum er vel
kunnur frá því hann setti upp
leikrit sitt í Þjóðleikhúsinu,
leikur hinn þekkta blegíska
leynilögreglumann, sem leysir
öll mál í sakamálasögum
Agöthu Christie. Franska blaðið
Express, sem upplýsingarnar
um myndina eru þýddar úr,
hafði við hann viðtal af því
tilefni.
Blaðam> í „Dauði á Nílar-
fljóti" gerir þú persónuna æði
ábúðarmikla. En ef marka má
hinar nákvæmu lýsingar
Agöthu Christie, þá var Hercule
Poirot alger andstæða við þig.
Hann var lítill og sköllóttur.
Peter Ustinovi Nú er hann
það ekki lengur! Mér þótti
ákaflega gaman að leika þetta
hlutverk, en það var erfitt. I
hlutverki þar sem allt er undir-
skilið, þá geta minnstu augna-
gotur eyðilagt allt.
Iilaðam: Hvernig var kvik-
myndatakan í Egyptalandi?
P. Ustinov: Hún gekk mjög
vel. Það komu fyrir skemmtileg
atvik. Fyrirhugað var mjög
flókið, langt og mikilvægt atriði
milli Betty Davis, David Nivens
og mín. Ég hafði búist við því að
þetta atriði væri langt undan.
En einn leikarinn í hópnum fékk
kvef og kvöld eitt í Asswan
kemur aðstoðarleikstjórinn og
tilkynnir mér: „Stóra atriðið
með Betty Davis verður á
morgun. Láttu David Niven
vita.“ Hann fór alveg í rusl. „Ég
hefi aldrei unnið með henni. Það
er sagt að hún sé skelfileg. Allir
verða að kunna setningarnar
sínar eins og í leikhúsi, hræði-
legt ...“ Ég hélt til herbergis
míns og fór að glíma við
textann, en sofnaði yfir honum.
Klukkan sex um morguninn
hittumst við Niven í litla
bátnum, sem flutti okkur á
kvikmyndasvæðið. Hann var
alveg miður sín. Hvað var að? —
„Þú getur trútt um talað, ég er
aiveg i rusli! Ég var enn að hafa
yfir þennan fjandans texta
klukkan þrjú í nótt.“
Betty Davis kemur á staðinn.
Við byrjum. Við tveir stöndum
okkur bara vel, en hún getur
ekki komið fyrir sig einu einasta
orði. Við þyrpumst í kring um
hana: Hvað er eiginlegaa að? Og
hún svaraði flaumósa: „Ég var
svo uppnumin af því að eiga að
leika þetta atriði með ykkur
báðum, að ég svaf ekki nokkurn
dúr í nótt.“ Við skelltum öll upp
úr og innan tíu mínútna var
kvikmyndunin komin í fullan
ítang.
Blaðam: Þú hlýtur að hafa
hitt nokkur góð eintök af
algerum skrýmslum, bæði
heilögum og hversdagslegum á
þínum langa leikferli?
P. Ustinov: Þegar maður
ferðast um í heiminum með
eyrun opin, þá verður maður
næstum alltaf fyrir vonbrigðum
þegar maður hittir frægt fólk
eða þessa stóru. Það er ofur
eðlilegt. Ef maður hitti Beet-
hoven, mundi maður sjálfsagt
rjúka á hann og segja: „Það er
frekar kalt á þessum árstíma".
Hvað mér viðvíkur, þá er
fegursta srkýmslið í mínu leik-
arasafni líklega Charles Laugh-
ton. Ég hitti hann fyrst á
kvikmyndatökustaðnum í
„Spartacus", sem Stanley
Kubrick stjórnaði. Þar var líka
Laurence Olivier. Hann og
Laughton fyrirlitu hvor annan.
Láughton hafði gaman af því að
lýsi yfir með nokkurri tilgerð og
að vissu leyti sannleikanum
samkvæmt: „Ég er mella.“ En til
skýringar verður að segja að
með því að sofa hjá framleið-
endunum, hafði honum tekist að
safna í fallega húsið sitt stór-
kostlegu listaverkasafni með