Morgunblaðið - 08.12.1978, Blaðsíða 17

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 8. DESEMBER 1978
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 8. DESEMBER 1978
17
plurgm- Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fróttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson
Ritstjórn og afgreiósla Aðalstræti 6, sími 10100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22480.
Askriftargjald 2500.00 kr. á mónuði innanlands.
1 lausasölu 125 kr. eintakið.
Stórfelld hækkun
fasteignaskatts
Hinn nýi borgarstjórnarmeirihluti í Reykjavík er búinn að sýna sitt
rétta andlit. Hann samanstendur af skattheimtuflokkum, sem
einskis svífast, þegar um það er að ræða að fara ofan í vasann á
borgarbúum. Þannig eru álögur ýmist auknar verulega eða nýjum bætt
við. Dæmið um hið síðarnefnda er nýtt gjald á sorp, sem fram að þessu
hefur ekki þótt ástæða til að skattleggja sérstaklega í höfuðborginni,
enda kostnaður við það innifalinn í fasteignagjöldum þar til nú.
Hin stórfellda hækkun fasteignaskattsins bæði í Reykjavík og
Kópavogi kemur ekki á óvart með hliðsjón af því, að vinstri flokkarnir
hafa ávallt haft horn í síðu þess, að menn byggju í eigin húsnæði. Nú er
það vitaskuld næsta hæpið, að meðalíhúð gefi tilefni til hárrar
skattlagningar, þar sem hún gefur ekki af sér arð og skapar ekki tekjur,
nema hún sé leigð út. Þess vegna hefði það horft til meira réttlætis, ef
dregið hefði verið úr fasteignasköttum á íbúðarhúsnæði í stað þess að nú
á að hækka þá um tæp 70% í Reykjavík og rúm 70% í Kópavogi. í
sumum tilvikum þýðir þetta meira en tvöföldun fasteignaskattanna.
Ekki þarf að fara orðum um, hversu illa hinir stórauknu
fasteignaskattar koma við aldraða og öryrkja, sem úr litlu fé hafa að
spila. Enginn vafi er á, að í sumum tilvikum getur stór hækkun
fasteignaskattanna nú ráðið úrslitum um, hvort þetta fólk treystir sér til
að búa áfram í íbúðum sínum, þar sem það hefur kannski búið um
áratuga skeið og er bundið sterkum tilfinningalegum böndum.
Þá er hin mikla hækkun á fasteignasköttum atvinnurekstrarins einnig
fráleit. Þannig er gert ráð fyrir því, að fasteignaskattur á
atvinnuhúsnæði hækki um rúm 110%, en lóðarleiga verzlunar- og
iðnaðarhúsnæðis um 145%. í Kópavogi eru samsvarandi hækkanir 81%
og 54%. Á sama tíma og atvinnuleysisvofan fer á kreik og ríkisstjórnin
telur nauðsynlegt að skerða hækkun kaupgjaldsvísitölu, er bæði
heimskulegt og hættulegt að auka álögur á atvinnureksturinn. Með því
er beinlínis ýtt undir atvinnuleysi.
Birgir Isleifur Gunnarsson komst svo að orði um hinar nýju
skattaálögur í Morgunblaðinu á miðvikudag: „Samtals fela tillögurnar
því í sér nýjar álögur upp á tæpar 1200 milljónir króna. Þessi tillögugerð
er furðulega óskammfeilin og sýnir að hinir nýju valdhafar ætla einskis
að svífast í aukinni skattheimtu á borgarbúa. Sérstaklega er alvarlegt
hversu þungbærar álögur á nú að leggja á atvinnuhúsnæði, þegar haft er
í huga, að umræður um atvinnulíf í Reykjavík hafa snúizt um að auka
það og greiða fyrir því, en þessi aukna skattheimta hlýtur að verka í
þveröfuga átt og verða til þess að draga úr atvinnustarfsemi. I þessu
sambandi er rétt að íhuga að lóðamat og fasteignamat er hærra í
Reykjavík en í öðrum sveitarfélögum. Eg harma að vinstri flokkarnir
skuli fara út á þessa braut og við sjálfstæðismenn munum berjast af
alefli gegn þessari auknu skattheimtu. í mörg undanfarin ár höfum við
sjálfstæðismenn í borgarstjórn ekki léð máls á að breyta
álagningarreglum á sköttum af fasteignum, þar sem við teljum, að
fasteignaskattar hafi þegar verið orðnir mjög háir. Hér er því um
gjörbreytingu á þessari stefnu að ræða, stefnu, sem sjálfstæðismenn
hafa í mörg ár haft í þessum efnum."
Það er eftirtektarvert, að á þessu ári nýttu einungis tveir kaupstaðir
fasteignaskattsstofninn til fulls, Neskaupstaður, þar sem Alþýðubanda-
lagið hefur eitt ráðið bæjarmálum, og Akureyri, þar sem vinstri
flokkarnir hafa myndað meirihluta um árabil.
Rekaviður í ólgusjó
Utanríkisráðherra hefur í athugasemd hér í blaðinu lýst því yfir, að
Morgunblaðið hafi látið „ofstæki Alþýðubandalagsmanna villa sér
sýn“ vegna forystugreinar um ráðherrann og „litla fólkið" eins og hann
svo smekklega nefndi á Alþingi íslendinga þá, sem starfa í þágu
bandaríska varnarliðsins á Keflavíkurflugvelli. Blaðið ætlar sér ekki
afskipti af deilum ráðherrans við Alþýðubandalagsmenn, sem hann
sóttist svo mjög eftir að komast í ríkisstjórn með. Hann veit manna best,
hvert ofstæki þeirra er og hvernig er að láta það villa sér sýn.
Utanríkisráðherra gefur til kynna í athugasemd sinni, að hann hafi
verið að tryggja íslendingum sérstakan rétt með því að kalla sendiherra
Bandaríkjanna á teppið til sín. Ráðherrann segist hafa vísað til „ákvæða
í viðauka varnarsamningsins um að afstýra atvikum, sem óheppileg
áhrif geta haft á íslenskt atvinnulíf".
Ekkert slíkt ákvæði er í varnarsamningnum frá 1951, eða viðbætinum
við hann. Hins vegar segir þar, að um „ráðningarkjör og vinnuskilyrði"
þeirra íslendinga, sem íslensk stjórnvöld kunna að samþykkja, að ráðist
til starfa hjá varnarliðinu skuli „fara að íslenskum lögum og venjum".
Þannig er réttur íslendinga í störfum fyrir varnarliðið tryggður.
Fljótræði ráðherrans og auglýsingastarfsemi voru því óþörf.
Utanríkisráðherra hefur ekki svarað þeim spurningum, sem
Morgunblaðið beindi til hans í forystugrein sinni. Hann hefur valið þann
kostinn að atyrða blaðið á kostnað samstarfsmanna sinna í
ríkisstjórninni. Vonandi velur hann sér aðra Albaníu næst Hvað sem
öðru líður er ekki ástæða til að ræða við formann Alþýðuflokksins nema
málefnalega og í ljósi blákaldra staðreynda, enda þótt flokkur hans
hrekist nú á ólgusjó eins og hver annar „rekaviður í Strandasýslu", svo
að vitnað sé í „stjórnmálaskrif" leiðtoga hans.
Þykir vænt um
þetta traust
— segir Gunnar Thoroddsen varaformaður Sjálfstæðis-
flokksins sem kosinn var formaður stjórnarskrárnefndar
„ÉG HAFÐI gert ráð fyrir því að
stjórnarflokkarnir vildu hafa
formann nefndarinnar úr sínum
röðum, en það var þó ekki. Mér
þykir vænt um það traust sem
mér var sýnt,“ sagði Gunnar
Thoroddsen varaformaður Sjálf-
stæðisflokksins er Mbl. spurði
hann í gærkvöldi hvort honum
hefði komið það á óvart, persónu-
lega eða póíitfskt, að hann var
kjörinn formaður stjórnarskrár-
nefndar i gærmorgun.
í upphafi fundarins hreyfði
Ragnar Arnalds menntamálaráð-
herra þeirri hugmynd að stjórn-
málaflokkarnir skiptu með sér
formennsku þannig að fulltrúi
hvers flokks yrði formaður í 6
mánuði. Þessi hugmynd fékk
engar undirtektir og stakk þá
Matthías Bjarnason upp á Gunn-
ari til formennskunnar og var
hann sjálfkjörinn án atkvæða-
greiðslu.
Eins og Mbl. skýrði frá á
miðvikudaginn samþykkti þing-
flokkur Alþýðuflokksins að vinna
að kjöri Gylfa Þ. Gíslasonar sem
formanns stjórnarskrárnefndar,
en Gylfi mun hins vegar ekki hafa
haft áhuga á því. Alþýðubanda-
lagsmenn gátu ekki samþykkt
Gylfa sem formann og Framsókn-
armenn vildu að Þórarinn Þórar-
insson yrði formaður, en hann
gátu Alþýðubandalagsmenn held-
ur ekki fallizt á. Ekkert samkomu-
lag náðist því milli stjórnarflokk-
anna.
í stjórnarskrárnefnd sitja þrír
fulltrúar Sjálfstæðisflokks og
tveir frá hinum flokkunum. For-
mannskjörið var fyrsta verkefni
fundarins og að því loknu rakti
formaðurinn þau verkefni sem
nefndinni er ætlað að vinna, sem
er heildarendurskoðun á stjórnar-
skránni og þá sérstaklega kjör-
dæmaskipan og skipulag og starfs-
hættir Alþingis. Þá var rætt um
vinnubrögð og samþykkt að á
næsta fundi nefndarinnar í næstu
viku skyldu lögð fram drög að
starfsháttum og tímaáætlun en
nefndinni er ætlað að ljúka
störfum á tveimur árum sem fyrr
segir.
Efnahagsspá 1979:
Vöxtur þjódar-
tekna 1-1
ÞJÓÐHAGSSTOFNUN gaf í
gær út bæklinginn „Úr þjóð-
arbúskapnum“, þar sem fjall-
að er um framvindu efna-
hagsmála á árinu 1978 og
horfur á næsta ári. Niður-
staða þjóðhagsspár er, að
þjóðarframleiðslan vaxi um 1
til 1V2% og þjóðartekjur
svipað. Er þetta minni hag-
vöxtur en undanfarin ár, en
spáð er jákvæðum viðskipta-
jöfnuði á árinu.
í spánni segir m.a., að þótt
vöxtur þjóðarframleiðslu
verði minni, ætti hann þó að
nægja til þess að tryggja
fulla atvinnu. Þó megi gera
ráð fyrir að vinnutími stytt-
ist í sumum atvinnugreinum
og þrengra verði um ný
atvinnutækifæri en síðustu
tvö árin.
Umræður um bókina Félaga Jesú á Alþingi:
Útgáfu slíkrar bókar á ekki
að styrkja með almannafé,
- sagði Ragnhildur Helgadóttir
Mjög harðar umræður urðu utan dagskrár á fundi
sameinaðs Alþingis í gær, er Ragnhildur Helgadóttir
kvaddi sér hljóðs, og gerði að umtalsefni styrkveitingu
vegna útkomu bókarinnar „Félagi Jesú“, sem þýdd er úr
sænsku og nýkomin er út. Fjölmargir þingmenn úr öllum
flokkum tóku til máls.
Ragnhildur Helgadóttir (S)
sagðist vilja gera að umræðuefni
útkomu bókarinnar „Félagi Jesú“,
og þá einkum það að styrkur
skyldi hafa verið veittur úr
Norræna þýðingarsjóðnum til að
þýða hana á íslenzku. Sagði
Ragnhildur að Alþingi og ríkis-
stjórn gætu ekki tekið útkomu
þessarar bókar þegjandi. Hér væri
um að ræða barnabók, sem ætluð
væri mjög ungum börnum, og væri
í bókinni fjallað um líf og
kenningar Krists með þeim hætti,
að óþolandi væri, bæði fyrir
kennara er stunduðu kristinfræði-
kennslu, og fyrir foreldra er vildu
kenna börnum sínum kristileg
lífsviðhorf.
Sagði þingmaðurinn að í um-
ræddri bók væri fjallað um líf og
starf Krists á þann hátt, að það
hefði bæði valdið sér undrun og
vonbrigðum. Hér væri fjallað um
málefni kristinnar trúar á þann
hátt, að sennilega varðaði bæði við
62. grein stjórnarskrárinnar, og
125. grein hegningarlaganna, er
banna að dregið sé dár að
trúarbrögðum eða þau smánuð.
Það sem alvarlegast væri í þessu
máli væri þó það, að styrkur skyldi
vera veittur af almannafé til að
kosta þýðingu þessarar bókar, og
þar með að greiða fyrir útkomu
hennar og gera hana ódýrari,
þannig að ætla mætti að út-
breiðsla hennar yrði meiri en ella.
Norræna þýðingarsjóðnum væri
ætlað það hlutverk að styrkja
norræna menningu með því að
styðja við bakið á þýðingum milli
hinna smærri málsvæða Norður-
landa, og væri vandséð hvernig
þeim tilgangi sjóðsins væri náð
með útgáfu umræddrar bókar í
íslenzkri þýðingu.
Ragnhildur sagðist hins vegar
vilja vara við því, að menn
alhæfðu um of út frá þessari bók,
og segðu sem svo, að allt væri
slæmt frá Svíum, og fleira í þeim
dúr. Slíkan málflutning kvaðst
hún vilja fordæma. Hinu væri hins
vegar ékki að leyna, að mál þetta
væri ekki til þess fallið að afla
Norræna þýðingarsjóðnum viður-
kenningar, en nú væri aðeins eitt
ár eftir af þeim fjórum árum, er
honum hefði verið ætlað að starfa,
til reynslu. Þetta gæti orðið til
þess að eyðileggja þann grundvöll
er sjóðstofnunin byggði á. Sagði
Ragnhildur að Alþingi ætti að
mótmæla því sem hér hefði gerst,
og þingmönnum væri nauðsynlegt
að fylgjast með því sem þarna
væri að gerast, en eins og nú væri
komið málum væri stjórn sjóðsins
allt að því einráð.
Kvaðst Ragnhildur gjarna vilja
beina þeim tilmælum til mennta-
málaráðherta að hann léti taka
saman skýrslu um röksemdir þær
er voru grundvöllurinn að styrk-
veitingunni og aðrar umsóknir er
fyrir lágu.
Menntamálaráðherra var ekki
viðstaddur.
Að lokum sagði þingmaðurinn
að það hefði vakið athygli sína, að
tveir aðilar, það er Mál og
menning og Prenthúsið, fengu
styrk til útgáfu umræddrar bókar.
Mikils hefði greinilega þótt þurfa
við, en á sama tíma hefði fjölda
umsókna um styrkveitingu verið
hafnað.
Svava Jakobsdóttir (Abl)
kvaðst vilja upplýsa, að hún væri í
stjórn Máls og menningar, hún
hefði lesið umrædda þýðingu á
bókinni, og hún hefði á sínum tíma
mælt með útgáfu hennar. Ummæli
svo íhaldssams þingmanns sem
Ragnhildar Helgadóttur kvað
Svava ekki vekja neina sérstaka
furðu. Greinilegt væri að Ragn-
hildur vildi helst koma í veg fyrir
frjálsa bókaútgáfu, og talaði hún
því raunverulega sama mál og
yfirvöld í þeim ríkjum sem vilja
ráða útgáfum bóka. „Ritskoðun má
aldrei í lög leiða," sagði þingmað-
urinn, „og ríkiskirkjan hefur ekki
forræði yfir hug manna eða
hugmyndum."
Svava Jakobsdóttir sagði, að sig
skorti sannanir fyrir því, að í
bókinni væri dregið dár að trúar-
brögðum. Hér væri um skáldsögu
að ræða, en ekki kennslubók, og
útgáfa af líku tagi hefði oft gerst
áður. Hér væri um það að ræða að
höfundur hefði sett söguna í
pólitískt samhengi, auk þess sem
Kristur væri í bókinni gæddur
mannlegum tilfinningum. Ef bókin
væri andstyggð, þá mætti eins að
því spyrja hvort kynlíf væri
andstyggð.
Að lokum sagði Svava að sót-
svart afturhald hefði stjórnað
málflutningi Ragnhildar, sem og
skrifum í Morgunblaðinu og Vísi,
þar sem jafnvel þýðandinn væri
ausinn persónulegum svívirðing-
um.
Friðrik Sophusson (S) sagði, að
efni bókarinnar þyrfti ekki að
koma mönnum á óvart, en hins
vegar hefði það komið sér talsvert
á óvart að bókin skyldi vera valin
til þýðingar af Norræna þýðingar-
sjóðnum. Höfundur bókarinnar
væri kommúnisti, er aðhylltist þá
skoðun, að of seint væri að kenna
fullorðnu fólki „fagnaðarerindi"
kommúnismans, og því yrði að
beina því efni að börnum á unga
aldri.
Taldi Friðrik það áhyggjuefni,
að útgáfa slíkrar bókar skyldi vera
kostuð af almannafé.
Vilmundur Gylfason (A) sagði,
að Alþingi væri ekki réttur
vettvangur fyrir umræður af þessu
tagi, menn ættu að ræða ágæti
bóka á öðrum vettvangi, til dæmis
á síðum dagblaðanna. Hins vegar
væri það nú einu sinni svo, að ekki
væri til neinn algildur mælikvarði
á bækur, þar hlyti alltaf að ráða
smekkur hvers og eins. Tíminn og
fólkið í heild gæti hins vegar dæmt
þegar til lengri tíma væri litið, og
því þyrfti Alþingi ekki að vera að
hafa áhyggjur af þessu máli.
Vilmundur sagði og, að sér hefði
alltaf þótt það fremur óviðfelldið,
þegar fólk væri að nugga sér utan í
Krist, hvort heldur það ætti sér
stað á Alþingi eða annars staðar.
Þá kvaðst þingmaðurinn vilja
fordæma það sem hann nefndi
ritskoðunartilhneigingu í mál-
flutningi Ragnhildar.
Ragnhildur Helgadóttir (S) tók
aftur til máls, og kvaðst vissulega
vera þeirrar skoðunar, að notkun á
almannafé ætti að ræða á Alþingi,
hvað sem öðrum þætti um það
mál. Hér væri einnig um að ræða
ríkisstyrkta útgáfu á afkristnun-
arefni fyrir börn, og ætti það fullt
erindi inn á Alþingi. Sagði Ragn-
hildur að hún vildi harðlega
mótmæla því, að hún hefði verið
að tala fyrir ritskoðunarhugmynd-
um, það hefði hún alls ekki gert, þó
hún hefði gert að umtalsefni
ráðstöfun á almannafé. Ræða
Svövu Jakobsdóttur hefði verið
full af rangfærslum og útúrsnún-
ingum, en það yrði að hafa í huga,
að ekki mætti rugla saman fjár-
hagslegum hagnaði fyrirtækja og
ráðstöfun á almannafé. Ragnhild-
ur kvaðst ekki hafa krafizt banns
við útgáfu bókarinnar, heldur
gagnrýnt styrk til útgáfu hennar
með þessum hætti.
Kjartan ólafsson (Abl) sagði að
þann stutta tíma sem hann hefði
átt sæti á Alþingi hefði hann ekki
heyrt undarlegri umræður. Kvaðst
hann ekki hafa gert sér grein fyrir
því, hvort hann væri staddur á
Alþingi íslendinga árið 1978, eða
, fyrir rannsóknarrétti kaþólsku
kirkjunnar sunnar í álfunni á 17.
öld.
Líkti hann Ragnhildi við þá
kommúnistaleiðtoga, er sífellt vari
fólk við þeim mönnum er kunni að
beita orðsins list. Kvaðst Kjartan
vænta þess, að því fólki hérlendis
færi fækkandi, er vildi gefa út
bækur með tilliti til þess hvaða
skoðanir þær hafi fram að færa.
Sagðist Kjartan vilja fá fram
rökstuðning við þá gagnrýni er hér
hefði komið fram, en hann teldi
hins vegar ekki að þýðandinn,
Þórarinn Eldjárn, eyddi tíma
sínum í að þýða sorprit.
Einar Ágústsson (F) sagði að
hann undraði sig á þessum um-
ræðum, og taldi hann að báðir
málsaðilar hefðu farið út fyrir það
svið, sem Alþingi ætti að fara
eftir, en þó kvaðst hann ekki hafa
heyrt Ragnh. ræða ritskoðun.
Þetta mál ætti ekki að ræðast með
þessum hætti, heldur ætti málið
að koma fyrir Alþingi með hefð-
bundnum hætti, og afgreiðast í
samræmi við það.
Gunnlaugur Stefánsson (A)
kvaðst vilja biðja þingmenn að
sýna bæði kristinni trú og Alþingi
þá virðingu, að ræða málið ekki
með þessum hætti, það væri
Alþingi til skammar.
Stefán Jónsson (Abl) kvaðst
vilja fagna því, að fólk skuli ræða
efni barnabóka, og hlýða kalli
hjartans og flytja mál af þessu
tagi inn á Alþingi. Hins vegar
mættu menn hafa það hugfast, að
ef ræða ætti af slíkum hita allt
það er sagt hefði verið og ritað um
Krist, þá ættu alþingismenn ærið
starf framundan. Tók Stefán undir
þau tilmæli Einars Ágústssonar,
að þingmenn kynntu sér bókina.
ólafur Ragnar Grímsson (Abl)
sagði, að hann vildi þakka'Ragn-
hildi fyrir það að hún skyldi hafa
kjark til þess að sýna þjóðinni
framan í harðræði íhaldsins.
Sagðist Ólafur alls ekki vera
sammála Ragnhildi um það, að
styrkur af almannafé veitti stjórn-
völdum neinn rétt til þess ráða því
hvaða verk verði gefin út. En hvað
sem því liði, þá hefði þessum tíma
Alþingis verið vel varið, enda
gerðist það ekki of oft að íhaldið
missti niður frjálslyndisgrímuna.
Bragi Jósepsson (A) tók síðast-
ur til máls. Sagði hann að hér
hefðu átt sér stað athyglisverðar
umræður, og kvaðst hann hafa
mikla samúð með málflutningi
Ragnhildar Helgadóttur. Það
sýndi að hún hefði áhyggjur af
framgangi kristinnar trúar og
siðgæði í landinu. „Enn er til fólk
sem hefur áhyggjur af því hér á
landi, að kristilegt siðgæði sé
fótum troðið," sagði Bragi.
Þá ræddi hann um það, að ekki
hefði tekist nægilega vel til með
kristinfræðikennslu í skólum, gera
þyrfti kennsluna mun skemmti-
legri og nútímalegri.
Frá fundinum, sem kjarabaráttunefnd námsmanna boðaði til í fyrrakvöld. Fremst á myndinni eru Tómas
Árnason, fjármálaráðherra, og Gunnlaugur Stefánsson, alþingismaður.
Námsmenn telia
að Tómas hafi lof-
að 900 miUiónum
MIKILL fjárskortur hrjáir nú Lánasjóð íslenzkra námsmanna og mun þaö fjármagn,
sem sjóðnum er ætlað á fjárlögum, 2.235 milljónir króna, og lánsheimild að upphæð
400 milljónir eða samtals 2.635 milljónir króna, vart duga nema til úthlutunar lána
70% af umframfjárþörf nemenda, en allt frá 1973 hafa lánin verið um 85% eða tæplega
það að meðaltali og síðan 1976 85%. Það fjármagn, sem á vantar til þess að unnt sé að
halda 85% hlutfalli, er 700 milljónir króna og sé tekið tillit til barna nemenda, þá
kostar það 200 milljónir króna að auki eða samtals 900 milljónir króna.
• Lofaði Tómas
900 milljónum?
Samkvæmt upplýsingum, sem
Bolli Héðinsson, formaður
Stúdentaráðs, gaf Morgunblaðinu í
gær, var haldinn í fyrrakvöld
fundur um þetta mál, sem kjara-
baráttunefnd námsmanna efndi
til. Á fundinn var boðið ýmsum
þingmönnum, m.a. tveimur ráð-
herrum, Tómasi Árnasyni fjár-
málaráðherra og Ragnari Arnalds,
menntamálaráðherra. Ragnar sá
sér ekki fært að sækja fundinn, en
Tómas Árnason lofaði því að sögn
Bolla að útvegaðar yrðu þessar 900
milljónir króna til þess að unnt
yrði að standa við 85% hlutfall
lána af umframfjárþörf nemenda.
„Við munum," sagði Bolli, „fylgj-
ast mjög með þeim mönnum sem
mættir voru á fundinum í gær.“
Hann kvað þá þingmenn, sem sótt
hefðu fundinn, vera auk Tómasar:
Braga Níelsson, Friðrik Sophus-
son, Gunnlaug Stefánsson og
Kjartan Ólafsson. Sagði Bolli að
þeir hefðu allir lofað að styðja
málið.
• Ekki staðið við
gefin fyrirheit
Frá árinu 1973 hafa allir þeir,
sem verið hafa á 2. til 5. ári í námi,
fengið 85% lán, en þeir sem voru á
1. ári frá 1973 til 1976 fengu 80%.
Þeir sem á þessum tíma voru á 6.
ári náms fengu 90% lán og þeir
sem voru á 7. ári í námi fengu
100% lán. Árið 1976 var ákveðið að
allir fengju 85% án tillits til þess
hve langt þeir væru komnir í námi.
Bolli Héðinsson sagði í samtali við
Morgunblaðið í gær að í lögum um
lánasjóðinn stæði að stefnt skyldi
að því að öll lánin yrði 100%.
Hann kvað stjórnvöld því hvergi
vera nærri því að standa við gefin
fyrirheit, þar sem baráttan nú
miðaði öll að því að hanga i 85%
lánum.
Sigurjón Valdimarsson, fram-
kvæmdastjóri Lánasjóðsins, sagði
í samtali við Morgunblaðið í gær
að sjóðurinn hefði skilað fjárlaga-
tillögum sínum til ríkisins í mai.
Þá var ekki búið að afgreiða
vorlán, hvað þá að séð yrði
endanlega fyrir um það hver
haustlánin yrðu. Því varð að gera
ráð fyrir því að áætlun fyrir árið
1978 stæðist, en þegar fram á
haustið kemur, kom í ljós að
fjárþörfin breyttist við gengis-
fellinguna í september m.a. úr
1.600 milljónum króna í 1.860
milljónir. Á þessum tíma var
engin stjórn í sjóðnum og því
erfitt um vik. Gamla stjórnin
sagði af sér til þess að gefa nýjum
menntamálaráðherra frítt spil og
hin nýja var ekki tekin við.
• Tillögur sjóðsins
skornar niður
í tillögum sjóðsins var gert ráð
fyrir 10% aukningu námsmanna.
Sigurjón kvað fjárlaga- og hag-
sýslustofnun hafa skorið þá aukn-
ingu niður í 3%, en síðar kom í ljós
að lánum fjölgaði um 12% frá
síðasta vetri. Þetta er aukning,
sem nemur 234 milljónum króna,
sem eru hluti af þessum 700
milljónum. „Fjárlaga- og hag-
sýslustofnun tekur alltaf svo á
tillögum sjóðsins, að vandræða-
ástand skapast á hverju hausti,"
sagði Sigurjón og taldi í raun ekki
rekstursgrundvöll fyrir sjóðinn af
þeim sökum. Hann sagði t.d. að
stærsti pósturinn í fjárlagagerð
sjóðsins færi nú að verða að greiða
niður lán, sem væru gengistryggð
og tekin væru ár frá ári til þess að
bjarga málunum. Á síðasta ári var
tekið lán, sem var 370 milljónir
króna og í endurgreiðslu vegna
þess fóru um 150 milljónir króna.
Sjóðurinn þyrfti svo að endurlána
þetta sama fé með kjörum, sem
væru honum mjög óhagkvæm, því
að eftir um það bil 3 ár mætti gera
ráð fyrir að 1/80 hluti fjárins
skilaði sér til baka.
En hvað um umframfjárþörf og
hvernig er hún mæld? Hún er
fundin þannig, að mældur er
framfærslukostnaður námsmanns
í landinu, sem námið er stundað í,
og hann í 8 til 9 mánuði eftir því,
hve námstíminn er hjá viðkom-
andi. Frá framfærslukostnaðinum
eru dregnar þær tekjur, sem eru
v umfram marktekjur, sem sérstak-
lega eru ákveðnar, nú 175 þúsund
krónur á mánuði, eða í 3 mánuði
525 þúsund krónur. Tekjur um-
fram þessar marktekjur, 525
þúsund krónur, dragast því frá
framfærslukostnaðinum og kallast
umframfjárþörf. Framfærslu-
kostnaður á Islandi er nú mældur
124.800 krónur á mánuði, en
meðaltalsframfærslukostnaður er-
lendis er aðeins hærri.
• 6% hærra ráð-
stöfunarfé en
ellilífeyrisþegar
Sigurjón Valdimarsson, fram-
kvæmdastjóri LÍN, sagði í samtali
við Morgunblaðið í gær að hann
hefði fyrir stuttu gert samanburð
á ráðstöfunartekjum ellilífeyris-
þega með tekjutryggingu og náms-
manna. Miðaði hann þá við að
námsmaður hefði marktekjur, 525
þúsund krónur, og að ellilífeyris-
þegi hefði 300 þúsund króna
tekjur, sem heimilt væri án þess
að til skerðingar tekjutryggingar
kæmi. Með því að bera saman 12
mánuði ellilífeyrisþegans og
námsmannsins, þá var náms-
maðurinn með 6% meira ráð-
Stöfunarfé en ellilífeyrisþeginn.
Sigurjón sagði, að þótt náms-
maðurinn vildi bæta hlut sinn með
því að vinna eitthvað meira, þá
breytti það engu fyrir honum, þar
sem allt það sem hann ynni sér
inn, skerti lánsfjármagn það, sem
hann gæti átt von á frá lánasjóðn-
um. Því kæmist námsmaðurinn
aldrei upp úr þessu fari, þ.e.a.s. að
vera með 6% betra hlutskipti en
ellilifeyrisþeginn á tekjutrygging-
unni.
Góð ráð dýr
Össur Skarphéðinsson hefur til
skamms tima verið fulltrúi í
stjórn Lánasjóðs íslenzkra náms-
manna. Hann ritar í Þjóðviljar.n í
gær grein um lánamálin „I fullri
vinsemd“, þar sem hann segir m.a.:
„Þingmenn Alþýðubandalagsins
greindu þingheimi árvisst frá því,
að nú væri tími til kominn að
námsmannatötrin fengju 100%
lán í stað 85% lána, sem hafa lengi
verið í tísku þar neðra. Önnur svör
en höfðahristur og yppingar feng-
ust þó ekki. I sárabætur lofaði
Alþýðubandalagið okkur betri tíð,
kæmist það til metorða. Nú eru
metorðin komip. Nú er Ragnar
Arnalds orðinn menntamálaráð-
herra. Aður fyrr lofaði hann okkur
100% lánum. Áður fyrr bar hann
sjálfur fram frumvörp sem lutu að
100% lánum. Flokkurinn lofaði
okkur námsmönnum fleiru. Degi
fyrir kosningar sagði málgagnið
okkur, að kæmist flokkurinn í
aðstöðu, yrðu okkur bætt ýmis mál
„með einu pennastriki". Því striki
er ekki enn búið að slá. I stað þess
að hækka lánin upp í 100% liggur
fyrir Alþingi frumvarp um að
lækka þau niðrí 70%. Samt á
Alþýðubandalagið aðild að ríkis-
stjórn. Samt er Ragnar Arnalds
yfirmaður menntamála. Nú eru
góð ráð dýr.“
• Sósíalistar í
gæsalöppum
Síðan segir Össur: Verði af
þessum fyrirhugaða niðurskurði,
„meðan núverandi ríkisstjórn sit-
ur að völdum, bið ég alla heiðar-
lega menn að setja ævinlega
gæsalappir um orðið „sósíalist-
ar“.“
Morgunblaðið reyndi ítrekað í
gær að ná tali að Tómási Árnasyni
fjármálaráðherra til þess að
spyrja hann um þau loforð, sem
Bolli Héðinsson, formaður
stúdentaráðs, kvað hann hafa
gefið á fundinum í fyrrakvöld, en
það tókst ekki. Ráðherra mun
fram eftir kvöldi hafa setið á
fundum með skattanefnd, sem nú
vinnur að því að afla ríkinu nýrra
tekjustofna.