Morgunblaðið - 19.01.1979, Qupperneq 12

Morgunblaðið - 19.01.1979, Qupperneq 12
12 MORGUNBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 19. JANÚAR 1979 Orkulindir Islands og nýting þeirra Síöari grein. Kaflar úr ræðu dr. Jóhannesar Nordal stjórnarformanns Lands- virkjunar á vetrarfundi Sambands íslenzkra rafveitna. Fyrirsagnir og millifyrirsagnir eru Morgunblaðsins Áætlanir um orkuöflun eru sem stendur í nokkurri óvissu jafnvel þótt ekki sé litið lengra en 5—6ár fram í tímann, en því veldur einkum óvissan um framleiðsiu Kröfluvirkj- unar á þessu tímabili. Því er mun erfiðara en ella að tímasetja þá virkjun, sem koma þarf í kjölfar Urauneyjafossvirkjunar. Engin áform eru um frekari aukningu orkufreks iðnaðar í bili umfram það, sem þegar er ákveðið og stefnan í þeim efnum hefur ekki verið mörkuð til lengri tíma. Traustar forsendur vantar því til að meta bæði framleiðslugetu orku- kerfisins og orkueftirspurn með nægilegu öryggi, nema stutt fram í tímann. Ég mun þvi hér á eftir' einkum fjalla um nokkur sjónarmið varðandi raforkuöflunina í nálæg- ari framtíð og rannsóknastörf, sem hinsvegar von mín, að með betri vinnubrögðum megi framvegis und- irbúa ákvarðanatöku um raforku- framkvæmdir þannig, að sem hag- kvæmust heildarlausn fáist. Reynslan hefur þegar sýnt, að Norðurlínan svonefnda hefur þjón- að mikilvægu hlutverki og bæði bægt frá orkuskorti og komið í veg fyrir mikla olíukeyrslu á Norður- landi. Nú þegar stefnan hefur verið tekin í þá átt að tengja öll orkuveitusvæði á landinu saman í eina heild og stórum hluta línu- b.vgginganna er þegar lokið, er eðlilegt, að haldið verði áfram á sömu braut, til þess að sú fjárfest- ing, sem þegar hefur verið lagt í, nýtist sem bezt. Mikilvægt er þó að tryggja, að við áframhaldandi framkvæmdir af þessu tagi verði gerðar ítarlegar hagkvæmnisathug- Ljúka þyrfti verkhönnun a.m.k. þriggja virkjana á Suður- Norð- ur og Austurlandi næstu 3 árin ég tel að gagni mætti koma við ríkjandi aðstæður. Með samtengingu orkuveitu- svæða hafa skapast ný viðhorf að því er varðar orkuöflun o.fl. Enginn vafi er á því, að ákvarðanir um samtengingu orkuveitusvæða Norð- ur- og Suðurlands samtímis virkjun Kröflu hafi orkað tvímælis frá sjónarmiði fjárhagslegrar hag- kvæmni. Ekki er ætlunin hér að rifja upp þá sögu, en það er anir á tímasetningu þeirra, svo að eðlilegt samhengi verði í virkjunar- framkvæmdum og stofnlínulögnum. Þótt ákvarðanir um þessar línur hafi e.t.v. fyrst og fremst verið teknar á. grundvelli félagslegra sjónarmiða og til lausnar staðbund- inna vandamála, ber að hafa í huga, að við tenginguna fjölgar þeim kostum, sem fyrir hendi eru og velja þarf þá milli í uppbyggingu heildar- kerfisins. Þegar fram í sækir munu því samtengilínurnar í vaxandi mæli nýtast til aukinnar hag- kvæmni við uppbyggingu orkuöfl- unarkerfisins fyrir heildina. Stórar virkjanir að öðru jöfnu hag- kvæmari kostur en röð smávirkjana Ef litið er á orkuöflunina sérstak- lega, vil ég benda á nokkur atriði, sem ég tel mikilvægt að menn geri sér grein fyrir. Að öðru jöfnu virðist t.d. eðlilegt og sjálfsagt samkvæmt því sem áður hefur verið rakið, að orkuöfluninni verði þannig hagað, að sem mest svigrúm sé ætíð til þess að mæta örari raforkueftir- spurnarþróun en sett er fram í raforkuspánni, án þess að áhætta sé tekin um óarðbærar fjárfestingar. Það sem einkum setur þessu svig- rúmi skorður er stærð virkjunar- áfanga og staða undirbúnings og rannsókna um nýja virkjunarkosti. Til þess að athuga nánar hag- kvæmustu stærð virkjana hefur Landsvirkjun látið framkvæma könnun á því, hvaða samband er á milli stærðar vatnsaflsvirkjana, orkukostnaðar og fullnýtingartíma. Þó um nokkra ónákvæmni sé að ræða vegna takmarkaðra rann- sókna, getur innbyrðis samanburð- ur verið nokkuð réttur, þar sem samræmdum aðferðum var beitt við kostnaðarmat hinna einstöku kosta. Niðurstöður sýna, að mjög ákveðið samband virðist vera milli stofn- kostnaðar og orkuvinnslugetu þeirra virkjunarkosta sem til greina koma. Og af sambandinu milli svokallaðra kostnaðarverðs orku, orkuvinnslugetu og fullnýtingar- tíma. Af henni má ráða, að enda þótt markaðurinn vaxi einungis með sama hraða og gert er ráð fyrir í raforkuspá Orkuspárnefndar, er hagkvæmni stærðarinnar slík, að það er að öðru jöfnu arðsamara að ráðast í stórar virkjanir á borð við Hrauneyjafoss heldur en röð smá- virkjana. Hefur slíkur samanburður reyndar verið gerður af nokkurri nákvæmni af Landsvirkjun bæði áður en ráðizt var í Búrfellsvirkjun og Sigölduvirkjun. Auk framleiðslu- kostnaðar á orkueiningu, sem yfir- leitt lækkar eftir því sem virkjanir stækka, eru það einkum tvö atriði, sem skera úr um, hvort hagkvæm- ara sé að virkja í stórum eða litlum áföngum. Fyrra atriðið er vaxtar- hraði orkumarkaðarins, en eftir því sem hann vex hraðar eykst hag- kvæmni stórra virkjana. Þess vegna eykur það mjög hagkvæmni þeirra, ef hluti orkunnar nýtist strax, t.d. vegna sölu til orkufreks iðnaðar. Síðara atriðið er sú fjárhagslega byrði, sem í því felst að virkja í stórum áföngum. Þessa byrði er eðlilegast að meta með því að reikna nægilega háa vexti af því fjármagni og arðsemi annarra framkvæmda, sem hægt væri að ráðast í annars staðar í þjóðfélag- Sfð út rftir adrrnnslisskurdi Sifíölduvirkjunar.

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.