Morgunblaðið - 21.06.1979, Blaðsíða 19

18
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 21. JÚNÍ 1979
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 21. JÚNÍ 1979
19
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsaon.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guómundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson
Ritstjórn og skrifstofur Aöalstrnti 6, sími 10100.
Auglýsingar Aöalstræti 6, sími 22480.
Afgreiösla Sími 83033
Áskriftargjald 3000.00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 150 kr. eintakió.
Menn eru að vakna
í olíumálunum
Greinilegt er, að hin harða gagnrýni Morgunblaðsins á
sofandahátt ríkisstjórnarinnar í olíumálunum er farin
að bera nokkurn árangur. Þannig hefur Benedikt Gröndal
utanríkisráðherra nú vaknað til skilnings á eðli olíuvand-
ans, eins og fram kemur í fréttatilkynningu, þar sem skýrt
er frá að hann hafi tekið upp viðræður um olíukaup við
Knud Frydenlund utanríkisráðherra Norðmanna. Mun
Benedikt leggja þetta mál fyrir ríkisstjórn íslands.
Vissulega ber að fagna þessu frumkvæði utanríkisráð-
herra, en á hinn bóginn getur Svavar Gestsson viðskipta-
ráðherra ekki leynt óánægju sinni, eins og fram kemur í
þessum ummælum hans í blaðaviðtali: „Það er ekki frétt, þó
ráðherra ræði við ráðherra, en það er frétt ef eitthvað
kemur út úr því.“ Svavar bætir því svo við, að þetta sé engin
lausn á þeim vanda, sem við blasi í augnablikinu.
I Tímanum í gær kemur einnig fram, að sjónarmið
Morgunblaðsins eru að verða ofan á. í forystugrein er haft
orð á því, að ekki sé „óeðlilegt að fara fram á endurskoðun á
verðgrundvellinum. Viöræður um það mætti hefja fljót-
lega“, segir þar og leynir sér ekki gagnrýnistónninn yfir
svefnhöfgi ríkisstjórnarinnar varðandi olíumálin.
Vitaskuld er kjarni þessa máls sá, að Jslendingar þurfa
ekki meiri olíu en svo, að það ætti að vera leikur einn að
útvega hana á heimsmarkaðsverði. Við eigum að nýta okkur
kosti hins frjálsa markaðskerfis. Við eigum að nýta okkur
kosti hins frjálsa markaðskerfis, en ekki gerast þrælar
braskmarkaðarins í Rotterdam. Þótt viðmiðun við hann
hafi verið okkur hagstæð um hríð, er óverjandi að sætta sig
við hana, eins og nú er komið. Þess vegna ríður á því, að
forystan í olíumálunum verði falin mönnum, sem hafa
djörfung til þess að halda fast á hagsmunum íslendinga en
láta ekki annarleg sjónarmið ráða ferðinni.
„Ekki frétt, þó ráðherra
ræði við ráðherra”
Svavar Gestsson hitti óviljandi naglann á höfuöið, þegar
hann sagði, að það væri ekki frétt þó ráðherra ræddi
við ráðherra. Hins vegar væri það frétt, ef eitthvað kæmi út
úr því. En þessi ummæli áttu ekki við viðræður utanríkis-
ráðherranna, heldur ríkisstjórn Islands. Þannig er það t.d.
fyrir löngu hætt að vera fréttnæmt, þótt ráðherranefnd í
efnahagsmálum hittist og menn eru líka hættir að lesa það,
sem frá henni kemur.
Dæmigert um hringlandahátt ríkisstjórnarinnar er
afstaðan til bráðabirgðalaganna í farmannadeilunni.
Magnús Magnússon er búinn að stagla á því í 8 vikur, að
ríkisvaldið verði að grípa inn í, en þingflokkur Alþýðu-
flokksins hefur jafnan sagt, að slíkt komi ekki til greina.
Ráðherrar Alþýðubandalagsins hafa ekki mátt heyra það
nefnt, að slík bráðabirgðalög yrðu sett, en nú telja þeir þaö
höfuðnauðsyn, þótt ekkert hafi í rauninni breytzt, frá því að
farmannaverkfallið hófst. Þá hefur Steingrímur Her-
mannsson af og til haft orð á því, að ríkisstjórnin væri búin
að bíða allt of lengi með aðgerðir, en forsætisráðherra
hefur jafnan svarað um hæl, að ekkert slíkt væri í
„farvatninu“.
Þessi upprifjun sýnir í rauninni ekkert annað en það, að
óvenju málglaðir menn hafa valizt í ráöherrastóla að þessu
sinni, en ekki að sama skapi orðvarir. Þessi er m.a. orsök
þess, hversu farmannaverkfalliö dróst á langinn, — til
ómælanlegs tjóns fyrir íslenzku þjóðina.
EFTIR að ríkisstjórnin leysti verkfall farmanna að hluta til með útgáfu
bráðabirgðalaganna hafa farskipin sem óðast verið að láta úr höfn, enda
hafði verkfallið staðið í nærfellt átta vikur. Ljóst er að bæði farmenn og
skipafélög hafa orðið fyrir miklu fjárhagslegu tjóni, tjóni sem mun taka
langan tíma að vinna upp aftur verði það þá nokkru sinni gert.
En farmannadeilunni er raunverulega ekki lokið. Þegar er bráðabirgðalög-
in höfðu verið gefin út ákváðu farmenn á fjölmennum fundi sínum að
mótmæla „þrælalögunum“ með yfirvinnubanni, og forystumönnum þeirra
var falið að boða verkfall þegar er bráðabirgðalögin féllu úr gildi, eða um
áramót. Ljóst er því að áætlanir farskipanna munu ekki komast í samt lag á
næstunni, að minnsta kosti ekki á meðan á yfirvinnubanni stendur. — Til að
afla nánari upplýsinga um þessi mál sneri Morgunblaðið sér í gær til
forsvarsmanna nokkurra skipafélaga og fara svör þeirra hér á eftir.
„Hundruð
millj. tap”
—segir Omar Jóhannsson hjá skipadeild SIS
„YFIRVINNUBANN yfirmanna mun án efa raska
ferðum skipa okkar sem eru í föstum áætlunarferðum
milli Islands og hafna erlendis, en bannið mun hins
vegar hafa mjög lítil áhrif á ferðir skipanna hér á
ströndinni, þar sem það nær aðeins til heimahafna og
hafna við Faxaflóa,“ sagði Ómar Jóhannsson hjá
skipadeild Sambands íslenskra samvinnufélaga í sam-
tali við Mbl. í gær.
„Ég get að sjálfsögðu ekki
sagt um það á þessari stundu
hversu víðtæk áhrif bannið
hefur eða hvaða aðgerðum
við munum beita til að mæta
því, en það er alveg ljóst að
við munum beita öllum til-
tækum ráöum til þess að
áætlanir raskist sem allra
minnst," sagði Ómar enn-
fremur.
Aðspurður sagði Ómar, að
það gæti allt eins farið í það,
að breyta þyrfti áætlun
ákveðinna skipa verulega í
samræmi við verulega auk-
inn losunartíma hér, sem
kæmi þá að sjálfsögðu niður
á ákveðnum höfnum erlend-
is.
Ómar sagði að ákveðnar
hafnir erlendis myndu ekki
njóta neins forgangs um
flutninga þó svo að mjög
mikið af vörum væri farið að
hlaðast upp eftir átta vikna
langt verkfall, hins vegar
yrði reynt eftir mætti að
veita ákveðnum vöruflokkum
forgang, vegna mikils þrýst-
ings þar að lútandi.
Hins vegar væri alveg
ljóst, að ekki yrði hægt að
taka nema brot af þeim
vörum sem lægju í erlendum
höfnum í fyrstu umferð, en
öll skip félagsins eru á förum
í dag til útlanda, nema
Skaftafellið sem er á leið til
landsins frá Bandaríkjunum.
„Það er alveg ljóst að þetta
langa verkfall hefur í för
með sér hundruðu milljóna
króna tap, en um nákvæma
tölu er ekki hægt að fullyrða
á þessari stundu,“ sagði Óm-
ar Jóhannsson að síðustu.
Beint tap Haf-
skips er um
200 millj. kr
„ÞAÐ ER alveg ljóst að áhrif átta vikna verkfalls eru geysilega mikil,
og við áætlum að tap okkar, beint tap, ég á þar ekki við tekjutap, sé
liðlega tvö hundruð milljónir króna,“ sagði Ragnar Kjartansson
framkvæmdastjóri Hafskips h.f. í samtali við Morgunblaðið í gær.
Ragnar sagði, að nú þegar sigl-
ingar skipa félagsins hæfust að
nýju yrði reynt að láta vörur til
iðnaðar, matvörur og ýmsar árs-
tíðabundnar vörur hafa forgang.
Sagði hann að skip Hafskips hefðu
að mestu verið losuð, þannig að
þau hefðu ekki veðið með fullar
lestar þar til farmannadeilan
leystist. Nú fyrst í stað væri því
um það að ræða að lesta skipin og
gera þau feröbúin með þá vöru
sem er tilbúin til útflutnings.
Ragnar Kjartansson sagði að,
enn væri ekki unnt að segja til um
hver áhrif yfirvinnubannsins
yrðu, ekki í smáatriðum. Ljóst
væri þó að gera þyrfti ýmsar
ráðstafanir til að draga úr áhrif-
um þess. En ljóst væri að yfir-
vinnubannið ylli mikilli röskun á
áætlun skipanna, og áður en varði
yrði að leysa ýmsan vanda með
fleiri leiguskipum. Yfirvinnubann-
ið yrði því til þess að ekki yrðu
unnt að koma áætlun skipanna í
sama horf og fyrir verkfall. Úti-
lokað yrði að halda sömu áætlun
og jafn tíðum skipakomum á hinar
ýmsu hafnir og var fyrir verkfall.
Sagði Ragnar að nú væri unnið að
því að gera uppkast að því hvernig
einn „meðalmánuður“ kæmi út,
sjá til hvernig frávikin yrðu, „en
ljóst er að til að byrja með verða
frávikin mjög mikil vegna þess að
nú ryðjast skipin úr höfn og koma
í einni kös til baka aftur," sagði
Ragnar að lokum, „getan í landi er
ekki nema takmörkuð, svo ekki sé
talað um þegar álagið vex skyndi-
lega eins og verður þegar skipin
koma heim á ný.“
■ ' ' 'V': .'
Yfirvinnubann farmanna á vinnu við skipin í landi bitnar meðal annars á hafnarverkamönnum, sem
ekki fá að vinna yfirvinnu á meðan yfirvinnubanni farmanna stendur. Hér sést hópur verkamanna við
Reykjavíkurhöfn í gærdag, eftir að farmenn höfðu stöðvað vinnu við skipin.
„ V andamálin verða tekin
fyrir frá degi til dags”
„YFIRVINNUBANN yfirmanna
á farskipum mun vafalaust hafa
veruleg áhrif á allar áætlanir
okkar á næstunni,“ sagði Valtýr
Hákonarson skrifstofustjóri
Eimskipafélags íslands í samtali
við Mbl. í gær. „Ég get hins
vegar ekki sagt um það á þessari
stundu hvort yfirhöfuð verður
hægt að halda uppi fyrri áætlun-
um okkar, sem hafa miðast við
mjög skjóta lestun og losun í
höfn hér.“
— segir Valtýr
Hákonarson
skrifstofu-
stjóri Eimskips
„Við munum taka á þessum
vandamálum frá degi til dags,
enda höfum við ekki getað mynd-
að okkur neina heildarskoðun á
því hvernig hægt er að leysa
málin. Skipin munu hvert af öðru
verða losuð og lestuð hér og send
inn á sínar gömlu áætlanir eftir
því sem röð þeirra segir til um og
það mun ekki verða um neinn
forgang að ræða hvað varðar
vörur eða hafnir erlendis. Það
verða allir að bíða síns tíma.
Ég á fastlega von á því að
fyrstu skipin geti siglt héðan á
morgun til hafna erlendis og
þannig koll af kolli, þannig að
þegar fyrstu skipin koma hingað
aftur verði lokið við að losa og
lesta þau síðustu sem legið hafa
hér í verkfallinu,“ sagði Valtýr
ennfremur.
Aðspurður sagðist Valtýr ekki
vilja nefna neinar tölur um
fjárhagslegt tjón félagsins vegna
verkfallsins en það lægi í augum
uppi að það er verulegt, það tæki
nokkurn tíma að reikna það
dæmi til enda.
Hafnarverkamenn ganga frá borði í gær, eftir að farmenn höfðu stöðvað vinnu við lestun og losun skipa
í samræmi við yfirvinnubannið.
Guðmundur HaHvarðsson um lausn
farmannaverkfallsins:
Afskipti stjómvalda
m jög af hinu illa
GUÐMUNDUR Hallvarðsson for-
maður Sjómannafélags Reykja-
víkur hefur beðið Morgunblaðið
að birta eftirfarandi
athugasemd:
Af gefnu tilefni vegna ummæla
sem eftir mér eru höfð í Morgun-
blaðinu um að góð lausn hafi
fengist á kjaradeiiu farmanna
með bráðabirgðalögum ríkis-
stjornarinnar vil ég taka eftirfar-
andi fram:
Meginatriðið í fyrrnefndu við-
tali er að ég tel ráðstafanir ríkis-
stjórnar hverra flokka sem þar
eru, mjög af hinu illa þegar þeir
grípa inn í kjaradeilur almennt og
ekki hvað síst farmannadeiluna.
En það höfðu ýmsir ráðherrar
ríkisstjórnarinnar gert með
óábyrgu tali sínu við upphaf far-
mannaverkfallsins og þar með
gefið útgerðarmönnum byr með
sinni einstrengingslegu og nei-
kvæðu afstöðu til krafna far-
manna um bætt kaup og kjör.
Með ofangreint í huga var það
staðreynd að deilan var komin í
algjöran hnút og engin lausn
framundan þar sem hugmyndir
ríkisstjórnarinnar og vinnuveit-
enda í kaup og kjaramálum féllu
saman sem flís í rass.
En í upphafi skal endir skoðað-
ur og verður því ekki neitað að
ákvæði 2. gr. c.liðar bráðabirgðar-
laga ríkisstjórnar er sem vonar-
neisti í þessu iðulausa lagamyrkri.
I herrans mörg ár hafa forsvars-
menn Sjómannafélags Reykjavik-
ur reynt árandurslaust að ná fram
í kjarasamningum þess veiga-
miklu atriði vegna sérstöðu sjó-
mannsins sem fylgir fjarvistum að
heiman.
Að síðustu skal þess getið að sá
orðrómur sem á kreik kom og er
enn við lýði um að samninganefnd
Sjómannafélags Reykjavíkur hafi
verið tilbúin til þess að skrifa
undir margumrædd 3% ef yfir-
menn fengju þau ekki er algjör-
lega úr lausu lofti gripin og væri
fróðlegt að fá frekari skýringar á
fullyrðingum þessum frá þeim
forsvarsmanni F.F.S.Í. er svo
mælti á á morgunfundi yfirmanna
sem haldinn var í Sgtúni.
Guömundur Hallvarðsson
form. Sjómannaf. Rvíkur.
Bragi Ásgeirsson
sýnir í anddyri
Norræna hússins
I ANDDYRI Norræna hússins
stendur nú yfir sýning á teikn-
ingum Braga Ásgeirssonar við
kvæðabálk Jóns Helgasonar,
Áfanga. Verður hún opin fram í
næsta mánuð daglega kl. 9—19.
I frétt frá Norræna húsinu
segir að teikningarnar við
Áfanga séu þannig tilkomnar að
sumarið 1955 hafi Ragnar Jóns-
son bókaútgefandi komið að máli
við Braga og spurt hann hyort
hann gæti myndskreytt kvæða-
bálkinn. Vann hann að mynd-
skreytingunni næstu tvö árin og
voru nokkrar myndanna kynntar
árið 1957, en þær hafa ekki allar
verið sýndar fyrr en nú. Hinn
þrítugasta júní n.k. verður Jón
Helgason áttræður og ákvað
Erik Sönderholm í tilefni þess að
bjóða Braga að sýna myndir
þessar í anddyri Norræna húss-
ins. Eru þær alls 19 og valdi
Bragi eina mynd fyrir hvert
hinna 11 kvæða og er myndaröð-
in ekki til sölu, en stöku mynd-
irnar eru það hins vegar.
Bragi Ásgeirsson sýnir um
þessar mundir teikningar í and-
dyri Norræna hússins við kvæði
Jóns Helgasonar, Áfanga.
30 erlend f iski-
skip vid veiðar
í landhelginni
ÞRJÁTÍU erlend fiskiskip eru nú við veiðar hér við land og af þeim eru
Færeyingar í miklum meirihluta. en alls eru nú hér 25 færeysk fiskiskip
af ýmsum stærðum og gerðum. Við landið eru nú. samkvæmt
upplýsingum Landhelgisgæzlunnar, 1 belgískur togari. 6 fa>reyskir
togarar, 1 færeyskt skip á kolmunnaveiðum, 4 norskir línuveiðarar. 9
færcyskir línuveiðarar, 9 færeyski
Færeysku togararnir sex hafa
undanfarna daga verið við veiðar
djúpt undan landinu, nánast við
miðlínuna milli íslands og Fær-
eyja. Þar munu þeir hafa fengið
góðan þorskafla á þessum tíma, en
það er afar sjaldgæft að íslenzk
skip séu þarna við þorskveiðar.
Línuveiðararnir norsku og fær-
eysku hafa einkum lagt lóð sín
fyrir lúðu og afiað allvel. í gær fóru
varðskipsmenn um borð í norska
handfærabátar.
bátinn Harhaug M-20 H og hafði
hann þá fengið 18 tonn af lúðu á
jafn mörgum dögum og 7 tonn af
keilu og löngu. Lúðan er öll fryst
um borð, en annar afli saltaður.
það er Kronborgin frá Þórshöfn,
sem frá og nteð gærdeginum hefur
leyfi til kolmunnaveiða fyrir Aust-
urlandi. Islenzku skipin, sem í
sumar ætla á kolmunnaveiðar, fara
væntanlega ekki af stað fyrr en uni
mánaðamót.