Morgunblaðið - 09.08.1979, Síða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. ÁGÚST 1979
Olafur A. Guðmunds-
son — Minningarorð
Ólafur A. Guðmundsson út-
gerðarmaður frá Eyri í Strandar-
sýslu er látinn. Útför hans fer
fram frá Fossvogskirkju í dag.
Ólafur var fæddur 8. maí 1891
og rúmlega 88 ára gamall, er hann
lést við leiðarlok þessa lífs.
Á uppvaxtarárum hans í
Strandarsýslu var barnafræðsla,
hvað þá önnur menntun af skorn-
um skammti, en hann braut sér
leið á unga aldri úr heimabyggð og
komst til náms í Verzlunarskóla
íslands. Þaðan brautskráðist hann
árið 1913. Framhaldsnám stund-
aði hann i Englandi.
Eftir það lá leiðin á braut
athafnalífs og framkvæmda. í
hafnarfirði voru fyrstu spor hans
á því sviði. Hann kynntist þar í
atvinnu- og embættisstétt, mæt-
um Hafnfirðingum, sem urðu síð-
ar góðir vinir Ólafs, því að þeir
báru óskorað traust til hins unga
athafnamanns, og vildu allt fyrir
hann gera.
I upphafi fyrri styrjaldar 1914
var stofnað hlutafélag að áeggjan
Ólafs og voru þátttakendur allt
ungir menn og bjartsýnir. Meðal
þeirra voru Þórður Edilonsson, þá
héraðslæknir í Hafnarfirði, Guð-
mundur Hróbjartsson, járnsmið-
ur, Salamon Heiðar bókari hjá
Ágústi Flygenring, Magnús
Magnússon, kenndur við Skuld í
Hafnarfirði og fleiri.
Hlutafélag þetta réðist í að
kaupa mótorbát þó lítil peninga-
ráð væru fyrir hendi hjá flestum
þeirra. Magnús í Skuld var ráðinn
skipstjóri og Ólafur fram-
kvæmdarstjóri. Útgerðin gekk vel
þó erfiðir tímar væru á þessum
styrjaldarárum.
Mótorbáturinn hét Venus, 20
smálestir. Venusarmönnum bár-
ust fregnir 1917 að til sölu á
Ingólfsfirði í Strandasýslu væri
síldarbryggja, salt og tómar tunn-
ur, en síldarvertíð var á næsta
leiti.
Allt þetta átti að kosta 20
þúsund krónur. Venusarmenn
voru sem fyrr ekki fjársterkir á
þessum tíma. Stjórnarformaður
félagsins, Þórður Edilonsson, var
hvetjandi aukinna athafna þeirra
félaga og í hópinn bættist Oddur
ívarsson póstmeistari í Hafnar-
firði. Það var samkomulag þeirra
félaga að fela Ólafi A. Guðmunds-
syni að fara á fund bankastjóra
íslandsbanka og freistast að selja
víxil til kaupa á mannvirkjunum á
Ingólfsfirði.
Þangað skundaði Ólafur á reið-
hjóli frá Hafnarfirði til Reykja-
víkur. Hitti þar fyrir dyravörð
bankans, Friðrik Ólafsson, afa
skáksnillings okkar íslendinga og
forseta FIDE. Þar var honum
vísað til viðtals við bankastjórana
Tofte, hinn danska og Hannesar
Hafstein. Tofte tók beiðni Ólafs
þunglega en Hannes Hafstein
þagði á meðan.
Síðan varð honum að orði:
„ungum mönnum verðum við að
hjálpa". Þannig leystist málið og
kaupin voru gerð.
Rak Ólafur síðan um árabil
síldarsöltun á Ingólfsfirði og síðan
verið umsvifamikill athafnamaður
fyrir norðan og sunnanlands.
Verður það ekki rakið nánar hér.
í Reykjavík hefir hann búið
undanfarna áratugi og fengist við
verzlunar- og iðnaðarrekstur.
Stofnaði m.a. Efnalaug Vestur-
bæjar h.f.
Ólafur A. Guðmundsson var
broshýr og glaðlegur í viðmót,
ljúfmenni hið mesta, stálminnug-
ur og reifur í frásögnum og minnt-
ist þá liðinna daga með sáttfýsi og
þakklæti til samferðamanna
sinna.
Hann var kvæntur Gunnhildi
Árnadóttur, hinni ágætustu konu,
er bjó þeim hjónum hlýtt og
aðlaðandi heimili að Vesturgötu
53, hér í borg.
Ólafur á nú vonandi eftir að
hitta sína gömlu Venusarfélaga og
verður þá fagnaðarfundur.
Minning um góðan mann mun
lifa, í hugum þeirra er Ólaf þekktu
og ekki síst meðal eiginkonu og
annarra ástvina, en þeim sendi ég
samúðarkveðjur.
Adolf Björnsson.
I gamalli grænlenzkri þjóðsögu
segir, að í hvert skipti sem einhver
yfirgefur þennan heim, tendrist
ný stjarna á himinhvolfinu. Ein
slík stjarna kviknaði 1. ágúst s.l.
Ólafur A. Guðmundsson hvarf
sjónum okkar í þeirri mynd, sem
við þekktum hann.
Ég, sem þetta skrifa, hitti Ólaf
fyrst, þegar ég kom heim að utan
sem kona Valtýs Péturssonar.
Valtýr hafði oft minnzt á gamla
fólkið, fósturforeldra sína, en um
borð í Gullfoss og tilveru mína
kom fólk, sem hafði engan aldur
— og þó; það var eldra, reyndara,
vitrara og ólíkt skemmtilegra en
ég. Daníelshús, eins og heimili
Ólafs og Gunnhildar var oft kallað
í vinahópi, varð mitt annað heim-
ili, staður, þar sem oft var margt
manna, mikið skrafað og venju-
lega glatt á hjalla. Það hús var
eins konar konsúlat Stranda-
manna vegna húsbóndans, en
einnig samkomustaður ungra og
aidraðra úr ýmsum áttum. Þar
þekktust ekki táningar frá tíræð-
um, þar höfðu menn vafalaust
lesið eitthvað um kynslóðabilið, en
skildu það ekki, trúðu ekki á það.
Þar var alltaf gott að koma, hvort
sem var í vímu eða vandræðum, í
vinafagnað eða til að leita ráða.
Hjónin vorii samhent um að veita
öllum — jafnvel þeim hávaðasöm-
ustu, rausgjörnustu og þaulsetn-
ustu — einhverja úrlausn.
Ólafur hafði verið mikill fram-
kvæmdamaður, stundum ríkur,
stundum blásnauður. Það ástand
fylgdi gjarnan framkvæmda-
mönnum á hans yngri árum, þegar
ríkið hljóp ekki undir bagga með
útgerðinni og menn töpuðu ef til
vill öllu sínu á einni lélegri vertíð.
Þetta tímabil í lífi hans þekkti ég
ekki, en vildi gjarnan vita meira
um.
Sá Ólafur, sem ég þekkti, hafði
látið af því að tefla á tvær hættur
og tímarnir breyttir. Hann var
orðinn — var kannske alltaf —
haldreiði og hjálparhella fjöl-
skyldunnar, heillar sveitar og
fjölda vina. Einn son átti hann af
eigin blóði, en hóp sona og dætra
af ástúð og eigin vilja.
Ólafur var með afbrigðum bón-
góður og hjálpfús maður, sem vildi
hvers manns vandræði leysa og
skilningsbetri í þeim efnum en
margir aðrir, því að ýmislegt
þekkti hann af eigin raun. Hann
var trúmaður mikill og orðheldinn
einstaklega. Ólafs orðum máttu
allir trúa. Það var honum svo
eðlislægt, að ekkert hefði þar um
breytt. Hann var ljúfur maður,
einhver ljúfasti maður, sem ég hef
kynnzt, með rúm á heimili og í
hjarta fyrir ótrúlegum fjölda
ungra og aldinna, sem nú horfa á
eftir honum og kvíða 1. desember,
sem alltaf var hátíðisdagur á
Vesturgötu 53, giftingardagur
Ólafs og Gunnhildar Árnadóttur.
Gunnhildur hefur hins vegar allt-
af átt það gott samband við sitt
fólk, lífs og liðið, að ef til vill hefur
hún engu að kvíða. Eitt er víst: Sé
til annað líf, hefur Ólafur engu að
kvíða.
Ég vona það verði stjörnubjart
1. desember.
Herdís Vigfúsdóttir.
Guðrún Pálína Páls-
dóttir — Minning
Fædd 17. apríl 1891.
Dáin 31. júlí 1979.
Mig langar með fáum orðum að
minnast föðursystur minnar
Guðrúnar Pálsdóttur, Gunnu eins
og hún var alltaf kölluð.
Hún var fædd í Galtárholti,
Rangárvallahreppi. Foreldrar
hennar voru Páll Pálsspn og Guð-
rún Guðmundsdóttir. I foreldra-
húsum var hún framyfir tvítugs-
aldur, þá fór hún til Stokkseyrar
og var hjá foreldrum mínum í
nokkur ár. Þótt ég væri þá barn að
aldri, gleymi ég aldrei hennar
miklu góðvild og ummönnun fyrir
mér og mínum, enda veit ég að
hún gleymist seint þeim sem
kynntust henni.
Gunna hafði sérstaka skapgerð,
sást aldrei skipta skapi, var alltaf
glöð og innileg við alla, og það var
engin uppgerð, þetta var henni
eðlilegt. Gunna var ákaflega
barngóð og þó hún ætti ekkert
barn sjálf í orðsins merkingu má
segja að hún ætti samt mörg börn.
Börnin hændust að henni, þau
kunnu að meta hlýjuna og gleðina
í fari hennar.
Gunna las mikið og var ljóðelsk,
og kunni mikið af ljóðum og
söngur var henni yndi. Hún gerði
aldrei kröfur til annarra, hún
hugsaði ekki um hvað þessi eða
hinn gæti fyrir sig gert, heldur
hvað hún gæti gert fyrir aðra.
Hún var aldrei heilsuhraust,
hún fékk magasár á yngri árum og
bjó að því alla ævi. í kringum 1925
fór hún svo til Vestmannaeyja, og
réðist fljótlega sem vinnukona til
Guðmundar Böðvarssonar og Sig-
urbjargar Sigurðardóttur, Há-
steinsvegi 8. Við þessa fjölskyldu
tók hún svo mikilli tryggð að hún
var hjá henni þar til 1973 þegar
gosið hófst í Eyjum. Þá fór hún til
skyldfólks síns austur á Rangar-
völlum en fljótlega fór hún svo á
Dvalarheimili aldraðra í Hvera-
gerði og var þar til hún veiktist í
maí í vor. í Hveragerði leið henni
vel og var þar glöð og kát eins og
ætíð. Síðustu orðin sem hún sagði
við mig voru „viltu skila kveðju
minni að Ási í Hveragerði" og ég
geri það hér með.
Að endingu innilegt þakklæti til
hennar fyrir allt frá mér og minni
fjölskyldu, og ég læt þessar ljóð-
línur fylgja eftir Davíð Stefáns-
son:
Hún (er aö engu óð
er öllum mönnum góö
og vinnur verk «ín hljóð
Humir skrifa í öskuna
öll HÍn beztu IjóÖ.
Sigrún Guðmundsdóttir,
Hlíðartungu, Ölfusi.
Guðrún Þórarinsdótt-
ir Nielsen — Kaup-
mannahöfh —Mrnnrng
Þann 10. júlí s.l. dó í Kaup-
mannahöfn Guðrún Þórarins-
dóttir, oftast kölluð Gauja
Nielsen. Hún hafði búið þar í borg
í hálfa öld og vantaði fjóra daga
upp á að ná 73ja ára aldri. Hún
var fædd 14. júlí 1906 í Þórarins-
bæ við Holtsgötu í Reykjavík,
yngst af sex systkinum. Móðir
hennar var Ingigerðúr Jónsdóttir,
en faðir hennar Þórarinn Jónsson.
Hann var góður smiður, en eins og
stundum vill verða fór ekki saman
hjá honum listfengi og fjármála-
vit. Gauja var ekki nema fárra
ára, þegar Þórarinsbær, sem hann
sjálfur hafði smíðað, var narraður
af honum í fjárhættuspili. Mót-
mæli eiginkonu hans máttu sín
einskis gagnvart lagabókstafnum,
sem veik var réttarstaða kvenna á
þeim tímum. Þessi atburður varð
til þess að þau hjón slitu sam-
vistum, en vinfengi hélst milli
þeirra meðan bæði lifðu.
Ingigerður leigði eftir það með
börn sín í Brennu við Bergstaða-
stræti 13, hjá systur sinni Guðríði
og manni hennar, Jónasi stein-
smið. (Þeirra börn voru Helgi,
ævinlega kenndur við Brennu,
kunnur fyrir áhuga sinn á ferða-
málum, og Ragnheiður, kona Árna
frá Múla).
Ingigerður vann í fjölda mörg
ár fyrir sér með hreingerningum í
Kvennaskólanum og kjötbúð
Tómasar. Sjálfsagt hefur það ekki
verið ofborgað, enda var Gauja
aðeins 13 ára, þegar hún fór út á
vinnumarkaðinn. Þá var konfekt-
verslun í miðbænum, fagurlega
skreytt með stórum spegli og
miklum blúndum og þar afgreiddi
Gauja öll sín táningsár.
Eigandinn hét Magnús og minnt-
ist Gauja hans með mikilli hlýju.
Ilminn af sælgætinu lagði út á
götu og þetta var vinsæll staður.
Unga fólkið kom og keypti sér
súkkulaðimola og skimaði eftir
ástinni sinni. Afgreiðslustúlkan
þekkti margt leyndarmálið.
En hugurinn stóð til stærri
ævintýra og rúmlega tvítug sigldi
hún á eigin kostnað til Kaup-
mannahafnar. Þar sótti hún um
afgreiðslustarf í skóverslun
Hectors, sem lengi stóð við Strikið
og gerir kannske enn. Kreppan var
farin að segja til sín. Um starfið
sótti fjöldi umsækjenda. En Gauja
var valin. Hún þakkaði það því, að
sem íslendingur hefði hún verið
miklu hressari og ófeimnari en
dönsku stúlkurnar. Upp frá þessu
afgreiddi hún skó í Kaupmanna-
höfn i næstum fimmtíu ár. Frá
Hector fór hún yfir til Illum. Það
þótti lengi fínasta skóverslunin í
Höfn. Þangað kom Margrét Dana-
drottning og margar tignarkonur
íslenskar, sem hér skulu ekki
taldar. Var Gauja jafnan söluhæst
af samstarfsfólki sínu, enda sinnti
hún afgreiðslunni af lífi og sál.
Gauja giftist um þrítugt
dönskum prentara, Sigurd
Nielsen, og áttu þau tvö börn
Ingólf og Lajlu. Þau fjarlægðust
hvort annað með árunum og
skildu eftir 25 ára sambúð. Eftir
það hvíldi uppeldi barnanna á
hennar herðum að mestu. Ingólfur
hafði þá nýlokið stúdentsprófi, en
Lajla var um tíu árum yngri.
Gerði Gauja allt sem hún gat til
að hvetja þau til náms. Ingólfur er
nú orðinn doktor í hjartalækning-
um og starfar sem yfirlæknir í
sjúkraúsinu í Roskilde. Kona hans
heitir Lena, er starfandi
tannlæknir og eiga þau tvær
dætur. En Lajla lagði fyrst stund
á tungumálanám við háskólann,
en sneri sér síðan að hjúkrunar-
námi. Hún giftist rannsóknarlög-
reglumanninum Steen Clausen og
eiga þau eina dóttur.
Gauja var 55 ára, þegar hún og
maður hennar skildu. Margar
konur hefðu orðið einmanna í
hennar sporum, en það var öðru
nær með Gauju. Hún átti til að
bera mikinn lífsþrótt og hafði
ævinlega gaman af að sýna sig og
sjá aðra. Hinir fáguðu dönsku
veislusiðir þar sem menn gleðjast
yfir góðum mat og drykk, saman
áttu mjög vel við hana. Og hún
hafði yndi af tónlist og söng í
íslenska kirkjukórnum til dauða-
dags.
Um og eftir skilnaðinn lenti hún
í ýmsum ástarævintýrum. Lengi
vel, alveg fram til þess að hún var
orðin sjötug, skeði það alltaf öðru
hvoru að karlmenn löðuðust að
henni og mæltu til nánari kynna.
Því er ekki að leyna að Gauja
var ekkert óánægð með sig. Hún
var hreykin af því að vera fjár-
hagslega sjálfbjarga í eigin íbúð
og engum til byrði, hún var
hreykin af börnum sínum og
barnabörnum, og hún var hreykin
af ástareldunum sem hún hafði
kveikt í ýmsu karlmannshjarta.
Með henni er horfin ein af þeirri
kynslóð sem voru ungmeyjar í
Austurstræti á þeim dögum þegar
Tómas kvað:
„Gríptu dagsins dýra bikar.
drekktu örugg lífsins vín.“
Rómantík þeirra kynslóðar
geymdi hún í hjarta sér alla ævi
og hún miðlaði okkur yngri vin-
konum sínum af henni og af sinn
ódrepandi bjartsýni, og síðst en
ekki síst af sinni margvíslegu
lífsreynslu.
Vertu sæl, Gauja, og þökk fyrir
margar glaðar stundir.
Vinkonur.
Afmœlis- og
minningargreinar
ATHYGLI skal vakin á því, að afmælis- og
minningargreinar verða að berast blaðinu með
góðum fyrirvara. Þannig verður grein, sem birtast
á í miðvikudagsblaði, að berast í síðasta lagi fyrir
hádegi á mánudag og hliðstætt með greinar aðra
daga. Greinar mega ekki vera í sendibréfsformi eða
bundnu máli. Þær þurfa að vera vélritaðar og með
góðu línubili.