Morgunblaðið - 09.08.1979, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. ÁGÚST 1979
35
Skafti Stefánsson
frá Nöf - Minning
Fæddur 6. mars 1894.
Dáinn 27. júlí 1979.
Þegar geta skal lífsstarfs Skafta
frá Nöf, þá er af mörgu að taka og
margs að minnast. Skafti lagði
gjörfa hönd bæði til sjós og lands,
og úr sárustu fátækt sem hann
kynntist á barnsaldri varð hann á
tíma einn með stærstu atvinnu-
veitendum hér í bæ yfir sumar-
tímann. Foreldrar Skafta voru
Stefán Pétursson og Dýrleif Ein-
arsdóttir. Dýrleif móðir Skafta er
einhver með dugmestu kvenhetj-
um sem sögur greina frá nú á
seinni tímum. Þá sögu kann ég
ekki nema af sögum sem skráðar
eru af samtíðarfólki Dýrleifar,
ættartölum Skagfirðinga, fjórða
bindi, og Islenskum kvenhetjum
eftir Guðrúnu Björnsdóttur frá
Korsá.
Stefán faðir Skafta missti heils-
una er börnin voru í ómegð og með
samstilltu átaki tókst Dýrleif, með
aðstoð barnanna, að koma öllu
heilu í höfn.
Það var samstillt og samhent
fjölskylda sem fluttist til Siglu-
fjarðar árið 1922 en það ár fluttist
Dýrleif með fjölskyldu sína hingað
til bæjarins og átti Skafti hér
heima öll sín athafnaár eða þar til
fyrir fáum árum að þau hjón fóru
til Reykjavíkur. Það mun hafa
verið um 1918, sem Nafarfjöl-
skyldan fær hér lóð og fer að
byggja íbúðarhús á henni, sem nú
er Snorragata 7. Um svipað leyti
eignaðist Nafarfjölskyldan mót-
orbát, Úlf að nafni, og var Skafti
formaður, en Pétur bróðir Skafta
vélstjóri. Frá þessum tíma var
Skafti tengdur útgerð á meðan
hann dvaldi hér í bænum. Árið
1926, 6. mars, verða þáttaskil í lífi
Skafta. Þann dag ganga þau í
hjónaband Helga Jónsdóttir frá
Akureyri og Skafti. Þá var hann
búinn að byggja ibúð ofan á
Snorragötu 7, sem var tilbúin
nokkrum mánuðum eftir giftingu
þeirra og bjuggu þau hjón þar alla
sína búskapartíð hér í Siglufirði
eða röska hálfa öld. Þeim hjónum
varð fjögurra barna auðið er upp
komust, þrír synir og ein dóttir.
Öll hafa börnin gengið mennta-
veginn og getið sér gott orð. Jón
lögfræðingur og fyrrverandi al-
þingismaður, Stefán læknir, Jó-
hanna húsmóðir og Gunnlaugur
skrifstofurnaður. Öll eru þau gift
og búsett á höfuðborgarsvæðinu.
Skafti rak söltun seinni árin í
félagi við athafnamanninn Einar
Guðfinnsson í Bolungarvík. Þá
þurfti að fá margar fórnfúsar
starfshendur til að koma sem
mestu af á skemmstum tíma því
ekki beið síldin.
Venjulega var sumarfólkið
sumar eftir sumar í síldinni hjá
Skafta, þó var það að alltaf leitaði
nokkur hópur manna á sumrin
norður í síldina í von um skjót-
fenginn gróða. Þá sóttu til Skafta
nokkrir er ekki fengu vinnu á
hinum plönunum. Ég minnist þess
ekki að Skafti léti nokkurn synj-
andi frá sér fara. Skafti var ávallt
reiðubúinn að rétta hjálparhönd
hinum fallna og styðja þá er
minna máttu sín. Skafti var mikill
að vallarsýn en svo vel skapi
farinn að aldrei sá ég hann bregða
skapi þó eitthvað færi úrskeiðis.
Skafta og Helgu konu hans hitti
ég síðast á 1100 ára afmælishátíð
á Þingvöllum 1974, í blíðasta
veðri, iðandi mannhafi og fána-
borgum margra þjóðríkja, en þó
gaf Skafti sér tíma til að spyrja og
segja viðmælanda frá högum sín-
um. Að vísu hef ég ekki komið á
Þingvöll fyrr né síðar. Allt var
þetta ein samfelld hátíð og þannig
man ég Skafta best. Það var
hverjum manni gleði að hitta
hann og kynnast.
Þetta er orðið lengra en ég
ætlaði, þó nógu sé af að taka.
Þetta átti að vera vinarkveðja
fyrir liðnu árin. Ég sendi eigin-
konunni sem deilt hefur með
honum kjörum í 55 ár samúðar-
við fermingu, komu af sjó, væri
það föst venja að gefa einum eða
fleirum í soðið sem kallað var,
mun þetta hafa orðið föst venja
hjá Skafta eftir að hann byrjaði
sjálfur að róa til fiskjar, þá oftast
með Pétri bróður sínum, að gefa
fyrir sálu sinni, enda varð hann
lánsmaður í hvívetna, einn af
þeim sjómönnum er alltaf fluttu
bæn er á sjó var farið, enda
kynntist ég hugarfari hans á þann
veg að þar væri efst rík viðleitni
að gera öðrum greiða.
Skafta á Nöf má telja fyrstan
brautryðjanda að verulegri útgerð
á Hofsósi, fyrst á árabáti en síðar
á mótorbáti, hann er fyrsti maður
sem leggur til að hafnarmannvirki
verði reist suður af Nöfinni við
Hofsós, sem þá var þó talið af
sumum reglulegir loftkastalar, en
1935, þegar verulegur skriður
komst á umræður og framkvæmd-
ir hafnarmála á Hofsósi, þá bauð
Skafti hreppsnefnd Hofshrepps
Nöfina og smáspildu út með sjón-
um til kaups fyrir kr. 4700, en ef
hús þau, er stóðu þar, ættu að
fylgja var verðið kr. 7000. Að
þessu 7000 kr. tilboði var þegar
gengið, og þar með var byrjað á
verulegum hafnarbótum á Hofsósi
sem Skafti hafði lengi haft í huga.
Hann fluttist til Siglufjarðar og
gerðist þar mikill athafnamaður,
en alltaf kenndi hann sig við Nöf
og skýrði fyrirtæki sitt og hús sitt
Nöf, sem sýnir hvern hug hann
bar til æskustöðvanna.
Allir töldu Skafta framsýnan
dugnaðar- og fyrirhyggjumann
sem mat meira greiðasemi við
aðra en sinn eiginn hag. Hann var
trúaður á allt hið góða og naut
þess í sínu starfi með því að eiga
vináttu og samhug samferða-
manna sinna. Eftir að Skafti
fluttist til Siglufjarðar þekkti ég
ekki eins vel hans mikla rekstur
sem um mörg ár var samfara
útgerð, bundinn við fastar áætlun-
arferðir til Skagafjarðar. Aldrei
vissi ég til að honum hlekktist á
við erfiðar aðstæður og á hættu-
legri leið sinni í þessum ferðum en
það sýnir best framsýni hans og
gætni.
Skagfirðingar og þá sérstaklega
við hér austan fjarðar sendum
þessum öndvegismanni og fjöl-
skyldu hans okkar innilegustu
kveðjur. Hann sagði mér eitt sinn:
Ég er vel giftur og á efnileg börn
sem ég get aldrei þakkað eins og
vert er. Það var staðreynd sem
allir er til þekkja viðurkenna.
Skafta frá Nöf var hér minnst
með því að nefna útgerðarfélag á
Hofsósi Nöf og skuttogara staðar-
ins Skafta. Nafngiftin tel ég að
skapi gæfu fyrir bæði fyrirtækin.
Blessuð sé minning þessa mæta
manns og kærar kveðjur okkar til
fjölskyldu hans. „
Bjorn í Bæ.
kveðjur, svo og börnum þeirra,
tengdabörnum, barnabörnum og
öðrum vandamönnum. Bið svo
Skafta faraheilla til ljóssins landa
og blessunar Guðs er hann trúði
svo staðfastlega á.
Siglufirði, 4.8. 1979.
Ólafur Jóhannsson.
Þegar Skafti Stefánsson frá Nöf
er allur, finnst mér að ekki sé
hægt annað en senda honum
kveðju frá Skagfirðingum og þá
sérstaklega frá Hofsósi og ná-
grenni.
Skafti var fæddur og uppalinn
Skagfirðingur, alinn up á Nöfinni
við Hofsós þar sem hann byrjaði
sjósókn á smákænu með móður
sinni, því að faðir hans, Stefán,
varð snemma farlama maður og
rúmfastur til æviloka.
Stefán og Dýrleif, foreldrar
Skafta, giftu sig á heimili afa
míns, en þar voru þau vinnuhjú,
þau bestu að hans sögn sem hann
hafði haft.
Almæli var að hvert sinn er
Dýrleif og Skafti þá langt innan
Jóhann T. Þ. Þorsteins-
— Minningarorð
son
Fæddur 10. júní 1911
Dáinn 21. júní 1979
í nokkrum orðum langar mig að
minnast trengdaföður míns og
vinar, Jóhanns Tómásar Þorláks
er lést í Borgarspítalanum 21. júní
s.l. eftir langa og harða baráttu
við erfiðan sjúkdóm.
Fyrir þremur árum hófst stríðið
við þennan vágest, og sem hetja
barðist hann þar til yfir lauk.
Hann fæddist að Dvergasteini við
Álftafjörð og voru foreldrar hans
Þorsteinn Bjarnason, en hann lést
áður en Jói fæddist, og kona hans,
Kristín Jónsdóttir, sem látin er,
eignuðust þau fimm börn. í þá
daga var erfitt fyrir ekkju að
halda hópnum saman, varð úr að
hún fluttist að Eyri við Seyðis-
fjörð og hafði hún Jóa með sér og
ólst hann þar upp öll bernskuár
sín, en hinum börnunum var kom-
ið fyrir á öðrum bæjum.
í þessum fáu línum verður ekki
gerð tilraun til að lýsa æviferli
Jóa heldur stiklað á stóru. Hugur
Jóa beindist að litum, fór hann til
Noregs og var þar í tvö ár við
myndlistarnám og við vinnu á
búgarði. Einnig ferðaðist hann
mikið um Suður-Noreg. Heim kom
hann með Esjunni frá Petsamó í
byrjun seinni styrjaldarinnar.
Hugurinn heldur áfram við liti og
pensla og fór hann þá í læri hjá
Pétri Hjaltested málarameistara
og lærði húsamálun. Einnig mál-
aði hann margar fallegar myndir
sem prýða mörg heimili.
Árið 1947 kynntist hann eftirlif-
andi konu sinni, Rebekku Guð-
mundsdóttur. Veit ég, að það
hefur verið mesta hamingja í lífi
hans því heimiii þeirra bar vott
um gleði og hamingju. Gekk Jói
Ragnheiði yngri dóttur Bebbu úr
PETUR PALSSON
MINNINGARORÐ
Fæddur 28. nóvémber 1931.
Dáinn 28. júní 1979.
Andlátsfregn berst úr fjarlægð,
góður drengur hefur lagt upp í
sína hinztu för. Hugurinn hrygg-
ist — minningarnar streyma fram
— góðar, glaðar stundir í návist
listamanns, sem gat látið gleði —
strengi óma — á hljóðfærið —
með fögrum söng — í litlu ljóði —
gneistandi og fullur af lífsgleði og
seiðmagni söngsins, á slíkum
stundum gat hann verið meistari
söngs og tóna, -r- og svo var oft
einnig við slík tækifæri rökrætt og
brotið til mergjar eðli tilverunnar
og hinztu rök lífsins, — hann var
einlægur, viðmótshlýr, hug-
myndaríkur, rökfastur, leitandi.
Pétur var fæddur í Reykjavík
28. nóvember árið 1931, sonur
hjónanna Ólafar Einarsdóttur og
Páls Ólafssonar. Hann kvæntist
árið 1953 Ólöfu Steinarsdóttur frá
ísafirði. Börn þeirra eru: Steinar,
Pétur Már og Elísabet. Þau
bjuggu fyrstu búskaparár sín á
ísafirði en hafa verið búsett í
Reykjavík síðan árið 1959.
Nú er hann burtu kallaður á
bezta aldri, á 48. aldursári, en þó
að vissu leyti ferðbúinn, því heilsa
síðustu ára stuðlaði að því, að
lífslöngunin minnkaði og þrá og
hugsun til æðra lífs tók hug hans í
æ ríkara mæli.
Pétur var snjall á margan hátt
— vel gefinn og nýtti gáfur og
sjálfsmenntun vel í leit sinni að
þeim verðmætum, sem hann taldi
bezt duga og gefa lífinu mest gildi.
Þar leit hann ekki alltaf til
hagnýtra, jarðneskra hluta, held-
ur til þeirra andlegu verðmæta,
sem auðga sálina og gefa hug-
myndafluginu byr undir báða
vængi. Það má reyndar segja, a_ð
það sannaðist á Pétri, að sitthvað
er gæfa og gjörvuleiki, því honum
var margt til lista lagt, en hinir
listrænu hæfileikar hans nýttust
ekki svo sem efni stóðu til, því svo
fjölhæfur var hann, að hann fann
sig aldrei að fullu á einu sviði, en
skildi þó eftir sig listaverk, sem
munu geyma nafn hans, og má þar
nefna sem dæmi lög hans við
Sóleyjarkvæði Jóhannesar úr
Kötlum. Listin var Pétri stórt
atriði í lífinu — og það að nema af
nægtabrunnum skálda og hugsuða
þau fræði, sem lyftu sál og huga
upp frá hversdagsleikanum — var
ástríða, sem var honum hugfólgin
og ofan og utan við daglegt
amstur. Þess vegna var hann ekki
snortinn af lífsgæðakapphlaupi
þessa heims, hans verðmæti voru
annars eðlis — ef hann gat töfrað
fram falleg lög við ljóð, sem hann
mat og unni, og samið ljóð og
túlkað lífsþrá sína og skoðanír í
búningi listrænnar tjáningar á
einn eða annan veg, þá var þrá
hans fullnægt og skuld goldin við
kröfur lífsins. Örlög höguðu því
þannig, að við áttum samleið í
mörg ár, þó fjarlægðir skildu
lengst af — og ávallt fann ég,
þegar leiðir lágu saman, að Pétur
var sami góði drengurinn, opinn,
velviljaður, hjartahlýr, einlægur
og traustur vinur. Hann var trúr
lífsskoðun sinni og lífsstefnu og
við vorum ekki alltaf sammála, en
margt áttum við þó sameiginlegt
— og ljósþrá hans og trú á eilífa
framvindu lífsins í ódauðlegum
heimi var málefni, sem við vorum
sammála um, þó hann færi þar að
sumu leyti aðrar leiðir en ég í
túlkun og sannleiksleit. Þess
vegna get ég viðurkennt, að þrátt
fyrir dapurleika og söknuð, er ég
heyrði andlát hans, fann ég til
gleði hið innra, því nú vissi ég, að
hin sannleiksleitandi sál hans
hafði fengið frelsi úr viðjum
líkamans og leitaði nú á vit þeirra
heima, sem bíða handan hins
mikla og eilífa fljóts. Og ég er þess
fullviss, að þar líður honum betur
-- og hugur hans hefur fengið
ráðið margar þær gátur, sem
hvíldu á huga hans hér í þessu lífi.
En svartsýnismaður var hann þó
enginn, hann trúði á sigur ljóss og
friðar, taldi sig enda hafa fengið
sönnun þess, að sálin leitaði úr
líkamanum og öðlaðist flug hins
eilífa lífs.
Og nú er lífið hafið í nýjum
heimi, blessun Guðs vaki yfir
honum og verndi hann á eilífð-
arbraut. Hinztu kveðjur fylgja
honum frá mér, konu minni og
börnum — með innilegum þökkum
fyrir liðnar stundir. Guð blessi
eftirlifandi ástvini hans.
Ingiberg J. Hannesson.
Á leið í skóla
gœtið að
fyrra hjónabandi í föður stað og
varð með þeim mikill kærleikur.
Fyrir tuttugu árum missti Ingi-
björg tengdamóðir hans mann
sinn og fluttist Ingibjörg þá inn á
heimili þeirra hjóna og býr þar
enn áttatíu og átta ára gömul. Sér
hún nú á bak traustum og trygg-
um tengdasyni. Fyrstu kynni mín
af Jóa og Bebbu hófust fyrir
sautján árum með unnustu og
síðar konu minni, Ragnheiði.
Eins og hjá öðrum málurum er
mest að gera á sumrin svo að lítið
var um sumarfrí og ferðalög en af
þeim hafði hann yndi. Þau ár sem
ég er búinn að þekkja hann tók
hann sér tvisvar frí. Síðastliðið
sumar fórum við um Vestfirði og
skoðuðum átthaga hans og var
unun að hlusta á hann lýsa lands-
lagi og sögusögnum frá þessum
stöðum sem hann þekkti svo vel
til. Ég held að Jói hafi verið alsæll
en mjög þreyttur þegar heim var
komið, því aldrei kveinkaði hann
sér eða talaði um lasleika sinn, svo
dulur var hann. Þegar jafn góður
maður og Jói var fellur frá, þá er
skarð fyrir skildi sem erfitt verður
að fylla, jafnt hjá vinum sem
vandamönnum. Hann var í senn
vel greindur og hugljúfur persónu-
leiki, og þegar kom að umræðum
um alvarleg mál var vart hægt að
hugsa sér dómbærari mann eða
djúphyggnari en Jói var. Nú þegar
Jói er horfinn yfir móðuna miklu
er söknuður okkar mikill er þekkt-
um hann best, en við þökkum Guði
fyrir að hafa fengið að kynnast
honum og umgangast hann, því
við hljótum að vera betri menn af
kynnum okkar við hann. Ég bið
Guð að vera með þér Bebba mín og
móður þinni.
Minningin um hann er leiðarljós
okkar.
Far þú í íriöi. Friður Guðs
þÍK blessi.
Hafðu þökk fyrir allt ok allt.
Gckkst þú með Guði. Guð þér nú fylKÍ.
Hans dýrðarhnoss þú hljóta skait.
(Vald. Briem)
E. Engilbertsson.