Morgunblaðið - 03.01.1980, Blaðsíða 30

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 3. JANÚAR 1980
30
Sjómannsminning:
Jón Guðfinnson
frá Bolungavík
Fæddur 11. september 1911.
Dáinn 15. desember 1979.
Þegar mér barst fréttin um
andlát Jóns Guðfinnssonar fann
ég til söknuðar þess manns, sem
misst hefur duglegan starfsmann
og góðan vinnufélaga.
Jón fæddist að Litlabæ í Skötu-
firði 11. september 1911. Hann hóf
ungur sjóróðra og var síðan skip-
stjóri í Bolungarvík þar til hann
fluttist til Reykjavíkur árið 1951.
Þar stundaði hann áfram sjó-
mennsku á togurum til ársins
1962.
Árið 1965 réðst hann í vinnu til
föður míns, Ámunda Sigurðsson-
ar. Ég var á þessum árum sumar-
vinnumaður í Málmsteypunni og
ég man svo vel að faðir minn hafði
oft orð á því, hve lánsamur hann
hafi verið að fá slíkan mann sem
Jón í vinnu. Er ég síðar tók við
stjórn fyrirtækisins, fann ég
hversu sönn þessi orð föður míns
voru. Það er mikið lán aö taka við
fyrirtæki, sem einungis er skipað
úrvalsmönnum, og því erfitt að
fylla það skarð, sem nú hefur verið
höggvið í þennan hóp. Við Jón
áttum síðustu árin margar góðar
samverustundir við deigluna og
bar þar oft margt á góma. Það var
fróðlegt fyrir ungan mann að
heyra Jón segja frá lífsreynslu
sinni, ekki síst frá fyrri árum, er
lífsbaráttan var hörð, og oft sagði
hann okkur vinnufélögunum sögur
frá sjómannsárum sínum.
Jón gekk eigi heill til skógar
síðustu árin. Hann var hjarta-
sjúklingur, og við sem með honum
störfuðum í Málmsteypu Ámunda
Sigurðssonar vissum, að sjúkdóm-
urinn ágerðist mjög þó hann léti
ekki á því bera. Hann vann vinnu
sína af sama dugnaði, samvisku-
semi og ósérhlífni sem alheill væri
fram til síðasta dags.
Um leið og við vinnufélagarnir
þökkum samfylgdina, sendum við
eftirlifandi eiginkonu hans, Þor-
gerði Einarsdóttur, Einari syni
þeirra og öðrum aðstandendum
hugheilar samúðarkveðjur í sorg
þeirra.
Blessuð sé minning Jóns Guð-
finnssonar.
Jón Örn Ámundason.
Jón Guðfinnsson, formaður og
skipstjóri í Bolungavík um þriggja
áratuga skeið og síðan togarasjó-
maður í Reykjavík lézt 15. des-
ember s.l., 68 ára að aldri.
Gamla Bolungavík, með götu-
troðningum, verþúðum og bátum á
kambinum, er horfin undir nýja
byggð. Framandi fólk gengur þar
um götur og spyr okkur gömlu
Bolvíkingana hvað við heitum og
hvaðan við séum ef okkur ber að
garði á æskustöðvunum. Eina sem
eftir er af gömlu Bolungavík eru
nokkrir aldraðir kunningjar, og
flestir þeirra í Reykjavík, en þeir
hverfa nú einn af öðrum.
Það setur að okkur söknuð, sem
eftir erum en vorum í sama báti
og þeir sem eru nú að hverfa. Með
þeim hverjum og einum fækkar
þeim sem hugsa eins og við sjálfir
og muna liðna tíma með okkur.
Þegar ég var unglingur í Bol-
ungavík var Jón Guðfinnsson þar í
fremstu röð formanna, ungur
maður og djarfur. Það lék ævin-
týraljómi um mestu sjósóknarana
í augum okkar unglinganna í
plássinu. Við fylgdumst af lífi og
sál með sjósókninni og áttum
engan heitari draum en að líkjast
þessum mönnum.
Jón Guðfinnsson hagaði sjó-
sókninni öðru vísi en flestir aðrir.
Það fóru nokkrir fleiri legur en
hann, en hann reri ævinlega út,
stundaði ekki grynnstu miðin,
lagði helzt ekki innaf Kví. Kleifin,
Kögurinn og niður á Hlíðarnar og
Björgin voru hans aðal útmið; á
þau dýpstu er um 5 tíma stím frá
Bolungavík á vélbátum þessa tíma
ef róið var vestarlega. Það var
langróið þetta á 8 tonna báti í
svartasta skammdeginu. Jón á
Einari Hálfdáns kom því oft seint
af sjónum, og má nærri geta að
það hafi oft valdið áhyggjum þeim
sem áttu vandamenn um borð.
Á þessum tíma, þegar ekkert
samband var hægt að hafa við
bátana, beið fólk í verstöðvum allt
í kringum landið eftir ljósi af hafi
þegar veður skullu á og bátar urðu
seint fyrir að ná landi. Bátunum
heima var fagnað hverjum og
einum, eftir því sem þeir komu að
í vondum veðrum. Það var einum
færra að óttast um. Þegar það
kom fyrir, sem ekki var ótítt, að
allir væru komnir að fyrir góðri
stundu og búnir að hífa uppá
kamb nema einn bátur, þá fóru
menn að gerast þöglir. Sjómenn-
irnir stóðu í hópum ofarlega á
Brjótnum en konur og unglingar
stóðu gjarnan í skjóli við yztu
húsin og gægðust fyrir horn.
Hríðin og veðurofsinn blindaði
fljótt sjónina og eftir örskots-
stund var maður farinn að sjá ljós
fram um allt Djúp og varð að snúa
sér undan og hvíla augun. Það var
horft út að Ófæru, þar átti ljósið
að sjást fyrst þótt verið gæti að
báturinn kæmi dýpra uppá Vík-
ina. Þegar svo ljósið sást, barst
fregnin frá húsi til húss. Stálpaðir
strákar tóku þá sprett niður á
Brjót. Óttinn var horfinn og nú
var það orðið ævintýri og spenn-
andi að fylgjast með þegar þessi
síðbúna fleyta kom að landi. Á
leiðinni inn Buginn sást ekkert
nema toppljós á sífelldri hreyf-
ingu og ekki sjálfur báturinn fyrri
en hann skauzt fyrir Brjótshornið
á hvítum öldufaldi, á því andar-
taki náði fremsta ljósið á Brjótn-
um að varpa á hann birtu. Þegar
aldan við Brjótshornið reið undan
bátnum var snúið upp með Brjótn-
um og menn þá úr allri hættu, ef
hann var ekki útnorðan en þá
lagði foráttu brim upp á Víkina
með veðrinu. í augum okkar ungl-
inganna voru það ævintýramenn
og hetjur sem komu þarna af hafi.
Þeir voru alhlífaðir, bundið var
yfir alla lóðabala, klakabrynja á
stögum og rórhúsi og báturinn
þungur af fiski og ís. En fyrir
mönnunum sjálfum var þetta ekk-
ert ævintýri, engin hetjudáð, held-
ur lífsbaráttan, brauðstritið fyrir
sjálfum sér og fjölskyldum sínum.
Sjómennska var Jóni Guð-
finnssyni í blóð borin og þannig
var um þá alla Guðfinnssyni frá
Hvítanesi, þótt undarlegt sé, þar
sem þeir voru af prestaættum í
aðra ætt en húnvetnskum bænd-
um í hina. Þrír þeirra lærðu til
skipstjórnar og lögðu sjómennsk-
una fyrir sig og það hefði Einar
Guðfinnsson eflaust gert líka,
hann var byrjaður formennsku, ef
hann hefði ekki verið svo heppinn
að vanta sigiingatíma, þegar hann
lærði sjómannafræði hjá Ingimar
Bjarnasyni í Hnífsdal.
Jón Guðfinnsson fæddist 11.
september 1911 að Litlabæ í
Skötufirði og var yngstur barna
(þeirra sem lifðu) hjónanna Guð-
finns Einarssonar og Halldóru
Jóhannsdóttur, sem bjuggu í
Litiabæ. Einar, bróðir Jóns, hefur
sagt sögu sína á bók og eru þar
sögð deili á foreldrum Jóns og
systkinum og er óþarft að hafa um
það önnur orð hér, en þau, að það
stóð gott fólk að Jóni í báðar
ættir, þjóðfrægt fólk margt í
föðurættina en gott búandfólk í
hina.
Jón ólst upp til 8 ára aldurs í
Litlabæ, en fluttist þá með fjöl-
skyldunni útí Tjaldtanga og þar
var hann í fóreldrahúsum, þar til
faðir hans fórst haustið 1920, en
þá áfram með móður sinni þar til
vorið 1925, að þau mæðgin fluttust
til Bolungarvíkur í sama mund og
Einar Guðfinnsson settist þar að.
Strax eftir ferminguna fór Jón að
vinna hjá bróður sínum í búðinni
við afgreiðslustörf og var hann
fyrsti búðarmaður Einars. Um
haustið 1925 fór hann í læri innað
Eyri í Seyðisfirði að búa sig undir
Flensborgarskóla og var á Eyri
um veturinn en strax um vorið tók
hann aftur til starfa í versluninni
og þar var hann um sumarið,
nema brá sér einn túr hjálpar-
kokkur á togara í skjóli Guðmund-
ar bróður síns. Á Flensborg var
Jón svo veturinn 1927 en þá er
ekki meira frá ævistarfinu að
segja utan sjómenhskunnar fram
á miðjan sextugs aldur. Hugur
hans stóð strax í æsku til sjó-
mennsku og hann kynntist henni
snemma eins og aðrir unglingar
flestir vestra. Þeir sóttu, Litlabæj-
armenn, í Skötufjörðinn, sem var
oft fullur af þorski eða síld, og frá
Tjaldtanganum stunduðu þeir
einnig róðra vor og haust en í
Bolungavík á vetrum. Jón varð
formaður 16 ára gamall á litlum
vélbáti, sem Sörli var kallaöur, en
næst tók hann bát sem hét Fram,
5 tonna bátur. Á þeim báti fékk
Jón orð á sig fyrir djarfa sókn og
þar kom honum að góðu haldi, að
hann var laginn við vélar, en
formennirnir í Víkinni voru oftast
vélamenn sjálfir. Vélin í Fram
litla mun hafa verið farin að láta
sig og var til þess tekið, hversu vel
Jóni gekk að haida henni gangandi
og sækja fast og á borð við hina,
sem betri áttu skipakostinn. Um
hríð gerði Jón hlé á formennsk-
unni og var vélamaður á Tóta, báti
þeirra Einars og Kristjáns Krist-
jánssonar (Afla-Kitta) sem var
formaður á Tóta, en 1932 varð Jón
aftur formaður og þá á báti, sem
Einar hét og jafnan nefndur Einar
litli eftir að Einar Hálfdáns kom
haustið 1934. Sá bátur, sem bar
nafn tengdaföður Jóns, var smíð-
aður úti í Noregi, en um smíðina
hafði Einar samið í Noregsför
sinni 1934 ásr.mt smíði á öðrum
samskonar báti, sem Karmöy hét
og er það sögufrægur bátur, vegna
þess að hann keyptu þeir Olsen og
Syre á ísafirði og er hann fyrsti
rækjubáturinn hérlendis, þótt þeir
félagar hafi fyrr gert tilraun til
rækjuveiða sem ekki varð fram-
hald á um skeið.
Jón var úti fNoregi um sumarið
til að fylgjast með smíði bátanna
og reyndust þeir báðir hinar beztu
fleytur, þótt annað lag væri á
þeim en Falsbátunum sem Falur
Jakobsson og synir hans smíðuðu
fyrir Bolungavíkinga og höfðu þá í
huga við smíðina, að bátana þurfti
að setja í hverjum róðri, lögðu
áherzlu á að þeir væru létt viðaðir,
miklir til endanna og flytu því
snemma, og kjölhællinn sveigður
aðeins upp á við, svo að þeir rynnu
vel á hlunna.
Hællinn var helzti krappur á
Einari Hálfdáns og botninn náði
styttra aftur en á Falsbátunum og
hann flaut því seinna en þeir. En
því nefni ég þetta, að það var
mikið atriði í sjósókninni í Bol-
ungavík að ofansetningur gengi
vel og það gat verið undir lagni
skipshafnar komið og þá einkum
formanns að leggja fyrir, hvort
róður næðist eða ekki, auk þess
sem menn vildu gjarnan verða
fyrstir til að koma línu sinni í sjó
og fá fyrir hana pláss á þeim
miðum, sem þeir kusu að leggja á.
Jón Guðfinnsson var jafnan með
úrvalsmannskap og sjálfur manna
lagnastur við að leggja fyrir sem
við önnur verk, og gekk honum
ekki verr en öðrum, það ég muni,
að setja niður bát sinn, þótt hann
Sonur minn og bróöir okkar
t
lézt 31. desember.
GUDJON AOALBJÖRNSSON,
Skólavöröustíg 24 A
Þorbjörg Grímsdóttir
og systkini hins látna.
t
Móðir mín og tengdamóðir
SIGRÍÐUR JÓNSDÓTTIR,
Akurgerði 31
er látin.
Jón Þór Þórhallsson,
Hrefna Beckmann.
Maöurinn minn + VIGNIR ANDRESSON,
íþróttakennari
er látinn. Þórunn Jónsdóttir.
+ Móöir okkar
ÞURÍDUR VILHJÁLMSDÓTTIR,
frá Svalbarði í Þistílfírði
andaöist að morgni nýársdags. Börnin.
+
Móðir mín
GUÐRÚN EYJÓLFSDÓTTIR,
frá Botnum,
Sundlaugarvegi 24
lést í Borgarspítalanum á nýársdag.
Jarðarförin auglýst síðar.
Eyjólfur Eyjólfsson.
Elsku litla dóttir okkar + ANNA SÓLVEIG,
lést 30. desember. Bólstaðarhlíð 28
Elínborg Jónsdóttir, Jón Tryggvason.
+
SIGURÐUR JÓNSSON,
verkfræóingur
andaöist aðfararnótt 31. desember.
Fyrir hönd vandamanna.
Ragna Ragnarsdóttir.
+ Faöir okkar KARL JÓNSSON, lœknír, Túngötu 3 er látinn. Fyrir hönd vandamanna Finnur Jónsson,
Leifur Jónsson.
+
Eiginmaöur minn
KRISTINN SIGMUNDSSON,
frá Hamraendum,
Glaöheimum 10, Reykjavík
andaöist í Borgarspítala þriöjudaginn 1. janúar.
Karólína Kolbeinsdóttir.
+
Unnusta mín og móöir okkar
MARGRÉT SVEINSÍNA ÁSTVALDSDÓTTIR,
Laufvangi 1, Hafnarfirði
sem lést af slysförum 15. desember sl. verður jarösungin frá
Bessastaöakirkju föstudaginn 4. janúar kl. 2 e.h.
Ingólfur Sveinsson
og dætur.