Morgunblaðið - 17.02.1980, Page 22

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 17. F’RBRÚAR 1980
A
50
ára
afmœli
bíls
Þessi mynd er tekin árið 1933 ok þá var fjolskvldan stödd i Kolabás á einhverri yfirreiðinni yfir landið og tók Björn eldri myndina.
Mátti ekki hugsa um
annað en klóf esta hana
Árið 1938 tók Björn þessa mynd af börnunum fjórum í
híIgluKganum ok eru þau frá hægri: Theódóra. Björn, Sigþrúður
ok Helga ...
... og nærri 42 árum síðar eru þau aftur saman komin til sams
konar myndatöku ok í sömu röð.
EKKI er á hverjum
degi haldið upp á
stórafmæli bíla. Af
einu slíku fréttist þó
á dögunum og var
ætlunin að spjalla við
þann er fagnaðinn
hélt, Björn B. Steff-
ensen bifvélavirkja,
sem rekur stillinga-
verkstæði í Reykjavík.
Hann vísaði aftur á
föður sinn, sem
lengst hefur haft
kynni af afmælisgripn-
um, mikil og góð
kynni.
Björn eldri sagði: „Jú, við
héldum upp á fimmtugsafmæli
hennar síðast í desember. Björn
sonur minn vildi hafa þetta
svona, hann hefur haft mest af
henni að segja síðasta aldar-
fjórðunginn.
Ég sá hana fyrst árið 1931 og
það var eins og við manninn
mælt, ég mátti ekki til annars
hugsa en að klófesta hana, þó að
eitthvað hversdagslegra hefði
kannske hæft mér betur og
hentað. Hún var engri annarri
lík, svo bar hún af þeim öllum.
Svona spengileg og með þessar
ávölu, mjúku línur, sem stungu
svo í stúf við allar hinar, sem
flestar voru eins og beinasleggj-
ur og ráku skörp hornin í allar
áttir.
Annars átti afmælisgildið að
- segir eigandinn
Björn Steffensen
vera mjög „prívat", heldur Björn
áfram, eins og hæfir þegar
nákomnum er fagnað og sízt af
öllu áttu blaðamenn að komast í
þetta. Það er auðvitað heilladís-
in okkar, bifreiðin gamla og
góða, R 17, sem verið er að tala
um.
„Við komum saman, fjölskyld-
an og nokkrir vinir, á verkstæð-
inu á Hamarshöfða, þar sem hún
stóð uppstríluð og hátíðleg í
miðjum sal, með blómvendi í bak
og fyrir, meðan við dreyptum á
einhverri blöndu og átum snittur
í tilefni afmælisins, en bifreiðin
R 17 hefur verið fjölskyldumeð-
limur í hálfa öld. Soninn Björn,
sem stóð fyrir afmælinu, og sem
nú er nokkuð á fimmtugsaldri,
vantaði allmörg ár í að fæðast
þegar fjölskyldan eignaðist bif-
reiðina.
Þessi bifreið var í upphafi
langt á undan sinni samtíð, eins
og enn má sjá, og á það bæði við
hið glæsilega útlit og sérlega
fullkomna og trausta byggingu".
Eins og í öðrum stórafmælum
var litið um öxl og við báðum
Björn að rifja upp einhver afrek,
sem unnin höfðu verið á R 17:
„Þegar litið er til baka yfir
alla þessa áratugi er margs að
minnast úr ferðalögum í félags-
skap þessarar fágætu bifreiðar.
Á fyrstu árum hennar voru vegir
slæmir og brýr fáar. Á þeim
árum, fyrst eftir 1930, fór ég oft
upp í Borgarfjörð, því að á þeim
árum rak móðir mín sumarhótel
í Reykholti. Sumir kusu að
skrönglast fyrir Hvalfjörð, en ég
fór venjulega Kaldadal. Sú leið
var að vísu mjög ógreiðfær, en
þar voru venjulega fáar verulega
slæmar torfærur, eins og t.d.
Reynivallahálsinn var á Hval-
fjarðarleið, en upp hann óku
menn helst ekki nema aftur á
bak, þegar að norðan var komið.
Ferðin frá Reykjavík um
Kaldadal í Reykholt tók á þess-
um árum allan liðlangan daginn,
og umferð var ekki meiri en það,
að liðið gátu margir dagar milli
þess að bílar færu þessa leið,
sem var 70 kílómetrar milli
byggða, þ.e. milli Þingvalla og
Húsafells.
Með í ferðinni voru ævinlega
konan mín og börnin, allt niður í
barn á fyrsta ári, og örsjaldan
um samflot að ræða. Vegna
barnanna voru þetta víst dálítið
glannaleg ferðalög. En á þeim
tíma gerði ég mér ekki grein
fyrir þessu, enda hvarflaði aldrei
að mér að hún vinkona okkar
færi að gera okkur þann grikk að
bila. Og hún gerði það aldrei. Ég
ók henni á fjórða og fimmta
áratugnum sem svarar nokkrum
ferðum umhverfis jörðina án
þess hún bilaði nokkru sinni.
Hún hefur aldrei brugðist í
akstri.
Mér er einkum í minni ein
þessara ferða, sem byrjaði með
því að öll fjölskyldan stóð í
sandmokstri lengi dags. Bifreið-
in festist í skafli við Sandklufta-
vatn. Þar vildi sandinn draga í
skafla ef hreyfði vind. Á Skúla-
skeiði þurfti alltaf að aka með
sérstakri gát vegna stórgerðrar
grjóturðar, sem vildi losa bíla
við hljóðkúta og þess háttar
aukadót. En versta torfæran var
nú, sem oftar, þegar dalurinn
var að baki og komið var yfir
Lambá og niður á bakka Geitár.
Og þar fór gamanið heldur betur
að grána.
Þó að þurrviðri væri, höfðu
rigningar gengið, og voru því
hinir votlendu móar allir sund-
urgrafnir og vatnsósa og veg-
arslóðinn, sem átti að heita,
runnin út í á. En ekki var um
annað að ræða en að brjótast
yfir þetta. Og þá var nú gusu-
gangur í minni kæru. Hún velt-
ist og braust um eins og jarðýta.
Ymist reis hún að framan, svo að
ég sá aðeins upp í heiðan himin,
eða hún stakkst á endann ofan í
sundurtættan svörðinn. Ég
hugsaði oftar en einu sinni með
mér: nú hlýt ég að brjóta allt
undan henni, því að ekki dugði
annað en að gefa duglega í. En
hún hafði það af eins og endra
nær, og við komum í Reykholt á
skikkanlegum tíma, heil á húfi.
Seint um nóttina kom fólk í
Reykholt. Það hafði verið rétt á
eftir okkur yfir Kaldadal. Bíllinn
þess hafði verið grafinn upp úr
svaðinu við Geitá og dreginn af
hestum niður að Húsafelli.
Lengst komumst við á þessum
árum austur á Seyðisfjörð, það
var árið 1935. Sú ferð tók 6 daga
hvora leið, enda víðast aðeins
ruddir vegir, jafnvel látið duga
að skera ofan af stærstu þúfum,
en brýr voru eingöngu á stór-
fljótum. Þetta sumar opnaðist
fyrst bílvegur til Seyðisfjarðar,
með vegarlagningu um Stafina.
Móttökurnar, sem við fengum
hjá krökkunum á Seyðisfirði,
voru líka áþekkastar því sem var
þegar Thomsensbíllinn kom til
Reykjavíkur.
Éins og ævinlega lauk þessari
ferð án nokkurrar bilunar. En þó
að hún vinkona okkar brygðist
aldrei í ferðalögum, varð henni
nú samt einu sinni dálítið á í
messunni, bara til að minna á,
að engin regla er án undantekn-
ingar:
Það var eitt sinn er ég ók út úr
bílskúrnum heima, að ég heyrði
líkt og klukkuhljóm, er ég „gaf
saman". Afturöxullinn hafði
hrokkið í sundur. — Þetta var
henni líkt. Þegar hún loksins
einu sinni þurfti að gera okkur
grikk, þá var hún svo nærgætin
að gera það ekki á miðjum
Kaldadal, heldur á hlaðinu
heima.“
i-Ogarnir Björn yngri og eldri Steffensen við bílinn þar sem hann
stóð skreyttur, glæstur og hónaður. (eins og hann er reyndar
alltaf) þegar haldið var upp á fimmtugsafmælið.