Morgunblaðið - 01.06.1980, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 1. JÚNÍ1980
55
99Allir voru þeir settir í þrælkunarbúðir og er talið
að helmingurinn hafi látist á næstu tíu árum”
PLAGUR
LÆKNISRAÐ
Brennivíns-
þorsti magnast
um víða veröld
Alþjóðaheilbrigðismálasam-
tökin ætla nú að leggja til atlögu
gegn drykkjusýki, sem orðin er
plága um heim allan. Víða um
lönd má rekja allt að helming
glæpaverka til áfengisneyzlu og
virðist ekki skipta máli, hvort í
hlut á ríkt fólk eða fátækt. Um
það bil helming umferðarslysa
má einnig rekja til neyzlu á
áfengi eða fíkniefnum.
Það er vilji samtakanna að
ríkisstjórnir geri stórátök til að
vinna gegn drykkjusýki t.d. með
því að auka fræðslu og fjárveit-
ingar í þessu skyni og sníða nýja
löggjöf. M.a. er gert ráð fyrir, að
drykkjumenn verði skyldaðir til
þess að koma á endurhæfinga-
heimili, að öðrum kosti missi þeir
atvinnu sína. Einnig á að fylgjast
betur með því en áður að menn aki
ekki undir áhrifum áfengis.
Nú er svo ástatt á Englandi og
Wales, að einn maður af hverjum
10 á það á hættu að verða
áfengissjúklingur. 7% fullorðinna
Bandaríkjamanna og 17% banda-
rískra unglinga á aldrinum 14—17
ára eiga við alvarleg áfengis-
vandamál að stríða. Árlega fara
forgörðum í Bandaríkjunum verð-
mæti sem nema 43 milljörðum
dollara beinlínis vegna áfengis-
neyzlu og er þar átt við fram-
leiðslutap, slys og kostnað við
læknismeðferð.
Allar þjóðir, jafnvel í ríkjum
Múhameðstrúarmanna hafa átt
við aukin áfengisvandamál að
stríða á síðustu árum. Helztu
ástæðurnar eru örar þjóðfélags-
breytingar um heim allan.
Þar sem fólk býr við mikil
þrengsli, fátækt og vanhirðu er
hætt við, að áfengissýki geti leitt
til varanlegs heilsutjóns. Fái fólk
ónóga næringu, en stundi áfeng-
isneyzlu, minnkar mótstöðuafl
þess gegn hvers kyns sjúkdómum.
Áfengisneyzla barnshafandi
kvenna getur valdið því, að börnin
fæðast vangefin, og tíðni sjálfs-
morða eykst af völdum mikils
drykkjuskapar.
Alþjóðaheilbrigðismálastofnun-
in er uggandi um, að áfengisneyzla
muni stuðla að enn frekari upp-
lausn fjölskyldna, en það vanda-
mál er þegar mjög mikið, m.a.
vegna þess að fátækt, uppflosnað
sveitafólk í Afríku, Ásíu og
Rómönsku-Ameríku hefur flykkzt
inn í fátækrahverfi stórborganna.
Tölfræðiskýrslur sýna, að fram-
leiðsla og dreifing á áfengi hefur
stóraukizt, og afleiðingin að mati
samtakanna er „eitt stærsta
vandamálið í heilbrigðismálum
heimsins, og hætt er við að valdi
efnalegri stöðnun svo og ótæm-
andi verkefnum í heilbrigðismál-
um margra ríkja".
Alþjóðaheilbrigðismálasamtök-
in gera ráð fyrir, að framleiðendur
áfengra drykkja taki ekki með
þegjandi þögninni þeim ráðstöf-
unum, sem þau vilja beita sér
fyrir, en segja þó: „Engin atvinnu-
grein getur barizt fyrir rétti
sínum til þess að skaða heilsu
manna í ábataskyni."
-THOMAS LAND
hugmyndafræði, leggjum rækt við
hugsjónir öreiganna. Ég þarf að fá
tekna af mér mynd.“
Li: „Vinnum bug á eiginhyggju
og göngumst upp í félagshyggju.
Hvaða stærð?“
Jiang: „Byltingin er vammlaus.
Þrjá þumlunga."
Sjálfir segjast þeir Li og Jiang
hafa menningarbyltinguna í huga,
árið 1966—76, en slagorðaglamrið
tíðkast enn og fer það ekki fram
hjá neinum.
Ma Ji heitir maður, lágur vexti
og þrekinn. Hann var „uppgötv-
aður“ á ameríska vísu árið 1956 en
hafði áður verið afgreiðsiumaður í
bókabúð. Hann tók þátt í
„Xiangsheng“-keppni og bar þar
sigur úr býtum og frægasti háð-
fuglinn í Kína á þessum tíma, Hou
Baoling, tók hann strax upp á sína
arma. Á tímum menningarbylt-
ingarinnar sættu þeir Ma og Hou
miklu aðkasti og í fimm ár var Ma
í nauðungarvinnu í Henan-fyiki
þar sem hann mokaði skít og
ræktaði grænmeti. Hann var lát-
inn laus árið 1972 og tveimur
árum síðar hafði hann öðlast svo
miklar vinsældir, að honum var
leyft að taka á móti bandarískum
gesti, gamanleikaranum Steve
Allan. Ma kunni vel við Allen en
hins vegar skildi hann fæsta
brandarana hans.
Ma og félagi hans, Tang Jiezh-
ong, maður grannur vexti og afar
strangur á svip, hafa sett saman
Iítinn leikþátt þar sem sá borgara-
legi lífsmáti, sem kínversk æska
sækist nú sem mest eftir, er
gagnrýndur en — eins og er svo
einkennandi fyrir Xiangsheng —
réttlættur um leið. Eins og venja
er til hjá kínverskum hjónaleysum
ætlar stúlkan að fara að spyrja
mannsefnið, sem er Ma, spjörun-
um úr og Tang ætlar að kenna
honum réttu svörin.
Ma: „Hvað er þér efst í huga alla
daga?“
„Á hverjum degi vil ég leggja
meira af mörkunum til Endurbót-
anna fjögurra," svarar Tang.
„Að hverju keppirðu?"
„Ég er að reyna að auka tækni-
þekkingu mína.“
„í hverju er þér helst áfátt?"
„Mér finnst ég ekki vera nógu
upplýstur og menntaður."
„Hvað ætlaðu að gera til að
bæta úr því?“
„Ég ætla að leggja harðar að
mér við námið ... Hvað finnst þér
annars um svörin?"
„Ómöguleg," segir Ma. „Þú ert
kolfallin á þessu prófi."
„Nú, hvers vegna?"
„Þessi svör eru ekki fyrir ást-
fangið fólk, eða finnst þér það?“
Nú hafa þeir hlutverkaskipti og
Tang spyr Ma:
„Hvað er þér efst í huga alla
daga?“
„Ég hugsa aðeins um þig og ást
okkar alla daga.“
„Að hverju keppirðu?"
„Að komast yfir sófa og klæða-
skáp.“
„í hverju er þér helst áfátt?“
„í því einu að ég á ekki nóga
peninga."
„Hvað ætlarðu að gera til að
bæta úr því?“
„Ég ætla að fá þá lánaða."
Oft fjalla brandararnir um upp-
risu efnishyggjunnar í kínversku
þjóðlífi. Ungfrú Wang hittir vin-
konu sína sem spyr hana:
„Ég hef heyrt að þú sért alveg
hætt við hann Zhang."
„Já, tilfinningar mínar í hans
garð eru breyttar."
„Nú, þú ætlar þá að skila honum
aftur úrinu?"
„Nei, tilfinningar mínar í þess
garð eru óbreyttar."
Einn markríll
á dag kemur
hjartanu í lag
— eöa hvad?
„Makrillinn er allra meina bót,“
er niðurstaða rannsókna sem þýsk-
ir læknar stóðu fyrir. „Farið i
makrílkúr og segið „farvel Frans“
við hjartasjúkdóma,“ segja þeir
ennfremur.
I grein í tímaritinu Fishing News
segir Alex Muir, prófessor við há-
skólann í Dundee, að hjarta-
sjúkdómar séu mesti meinvættur
hins vestræna manns og að þrátt
fyrir miklar rannsóknir séu aðeins
þrjú atriði talin örugg sem ástæða
fyrir auknum hjartasjúkdómum.
Þau eru sígarettureykingar, offita og
of mikil blóðfita.
Þegar fólk deyr vegna hjartaáfalls
kemur oftast í ljós, að blóðtappi
hefur stíflað einhverja þeirra smáu
en mikilvægu æða, sem flytja blóð
(og súrefni) til hjartavöðvanna.
Vísindamönnum leikur því ekki iítill
hugur á að fá að vita hvers vegna
hjartaáföll eru tíðari með sumum
þjóðum en öðrum. Hvers vegna
tróna Finnar og Skotar efst á
listanum yfir þær þjóðir þar sem
hjartasjúkdómar eru algengastir?
Hvers vegna eru hjartasjúkdómar
jafn fátíðir í Japan og raun ber
vitni?
Japanir eru mestu fiskætur í
heimi og rannsóknir hafa sýnt að í
blóði þeirra er miklu minni fita en
t.d. gerist og gengur með Evrópu-
mönnum. Ef Japanir flytjast bú-
ferlum til Bandaríkjanna og tileinka
sér ameríska lífshætti (og matar-
venjur) sækir hins vegar brátt í
sama farið hjá þeim og öðrum
Bandaríkjamönnum.
í grein, sem birtist í enska lækna-
blaðinu The Lancet, kemur fram, að
í blóði Eskimóa í Grænlandi er lítil
fita og hjartasjúkdómar því sjald-
gæfir þrátt fyrir það, að Eskimóar
éta mikla dýrafitu. Hugsanleg skýr-
ing á þessari þversögn er sú, að sýra,
sem mikið er af í sumum sjávarfisk-
um, vegi hér upp á móti og eyði
blóðíitunni. Rannsóknaskýrsla
þýsku vísindamannanna sem vitnað
var til hér í upphafi, fjallar um
þessa tilgátu, þ.e. að minnka megi
blóðfituna með því að taka upp
mataræði Eskimóa.
Makríllinn varð fyrir valinu vegna
þess, að í honum er mikið af þessari
sýru og auk þess var mönnum það
kunnugt að mikil breyting verður á
blóðfitunni við makrílát.
Við rannsóknirnar voru sjö Evr-
ópubúar látnir nærast eingöngu á
makríl í heila viku og að þeim tíma
liðnum höfðu átt sér stað breytingar
á blóðfitunni sem virtust renna
stoðum undir kenninguna. The Lanc-
et, læknablaðið enska, varar þó við
of mikilli bjartsýni og telur að
frekari rannsóknir þurfi að fara
fram á öðrum fisktegundum og í
lengri tíma áður en endanlegur
dómur verður felldur í þessum efn-
um.
FJÖLDAMORÐ
Minnismerki
veldur úlfa-
þyt í Moskvu
Sú ákvörðun bresku ríkisstjórn-
arinnar að leyfa að reistur verði í
Englandi minnisvarði um þá sov-
éska borgara. sem fluttir voru
nauðungarflutningi til Sovétríkj-
anna eftir síðari heimsstyrjöld.
hefur verið ákaflega fordæmd í
Pravda, sem er málgagn sovéska
kommúnistaflokksins. Þar segir
að ákvörðun frú Thatcher sé
„stórkostlegt hneyksli“.
Bautasteininum verður komið
fyrir í landi krúnunnar í Kensing-
ton, gegnt Victoria and Albert-
safninu. Utanríkisráðuneytið
breska hafði reyndar uppi einhver
mótmæli gegn steininum en frú
Thatcher kvað allt slíkt í kútinn og
lagði blessun sína yfir áletrunina
sem er svohljóðandi: „Þennan
bautastein reistu þingmenn úr öll-
um flokkum og aðrir til að minnast
þeirra þúsund saklausra manna,
kvenna og barna frá Rússlandi og
öðrum A-Evrópuþjóðum sem voru
fangelsuð og létu lifið fyrir hendi
kommúniskra ríkisstjórna eftir að
hafa verið flutt nauðungarflutningi
í lok heimsstyrjaldarinnar síðari."
I Pravda segir, að með minnis-
varðanum sé verið að heiðra minn-
ingu manna sem hafi barist með
nasistum gegn Rauða hernum.
Þrjár milljónir manna voru
sendar aftur austur á árunum
1945 —47 í samræmi við samkomu-
lag sem gert var á Yalta-ráðstefn-
unni árið 1944. Allir voru þeir
settir í þrælkunarbúðir og er talið
Þrjár milljónir á tveimur árum
að helmingurinn hafi látist á
næstu tíu árunum.
Sumir höfðu vissulega barist
með Þjóðverjum, einkum Ukraínu-
menn og Hvít-Rússar, sem gerðust
liðsmenn hins svokallaða Vlasov-
hers, en Bethell lávarður, sem er
mjög fróður um Yalta-samkomu-
lagið og einn af hvatamönnum
þess, að steinninn var reistur, segir
hins vegar: „Langmest af þessu
fólki voru saklausir menn, konur og
börn, sem Þjóðverjar fluttu vestur
á bóginn sem ódýrt vinnuafl. Rúss-
ar komu fram við allt þetta fólk á
sama hátt — eins og það væri
óhreint. Allir voru sendir í þrælk-
unarbúðir þar sem farið var verr
með þá en verið hafði í Þýskalandi.
Ég vil leggja áherslu á, að í
áletruninni á steininum kemur vel
í ljós, að verið er að heiðra
minningu saklauss fólks. Hins veg-
ar kann það að vera rétt af
rússneskum stjórnvöldum að velta
því fyrir sér hvers vegna svo
margir þegna þeirra voru reiðu-
búnir að taka sér vopn í hönd og
berjast gegn þeim.“
-MALCOLM STUART
í